Thế thì lại do yếu tố con người rồi.
Người có tầm nhìn xa, họ sẽ nhận ra được tầm quan trọng của việc khám phá bên ngoài. Còn người có tầm nhìn hạn hẹp thì chỉ lo giữ ghế, giữ vững địa vị hiện tại của mình cho chắc...
TQ thời đó có đủ các yếu tố như cụ nói : hải quân, súng ống, ....và như cụ phán "cực phát triển". Ấy vậy lại không có tầm nhìn xa....vậy là do yếu tố con người rồi. Và sau đó thì ....như các cụ đã biết, triều đình nhà Thanh -TQ bị các nước phương Tây xâu xé....từ tiểu Thực dân Bồ Đào Nha, đên Anh, Pháp, ....