[Funland] Ảnh phục chế-xử lý màu về Việt Nam xưa [phần 2]

[duongphong]

Phiên chợ Đồng Văn, 1892, ảnh của sĩ quan Mangin, lúc đó đóng quân tại Bảo Lạc [Cao Bằng] và Đồng Văn. Mangin sau lên tướng và tham chiến tại trận Verdun nổi tiếng, tên của Mangin được đặt cho sân vận động Hàng Đẫy thời Pháp.
----------------------------

Ảnh này cho thấy các cụ vùng núi phía Bắc dáng người thấp bé hơn các cụ Đồng bằng.

 

[doctor76]

Hình ảnh toàn bộ khu vực chùa Một Cột, ở vị trí chụp ảnh này, chùa nằm về phía Tây thành Hà Nội, xung quanh là các con kênh đầy nước, phế tích của những bức tường thành, lầu gác, cung điện thời Lê còn hiện rõ. Có thể thấy chùa Một Cột xưa nằm giữa trung tâm quần thể cung điện thời Lý, Trần, Lê, có kênh đào để thuyền Ngự và các thuyền khác đi....
Ảnh chụp năm 1888.
Tiếng Pháp:
Pagoda de Mot Cot.
Elle est située sur la face occidentale de la Citadelle dont on voit d'aileurs les fossés.
----------------------------
Ảnh của sĩ quan Gustave Trumelet-Faber [1852-1916], sau lên Chuẩn tướng [Général de Brigade].
---------------------------
Sau khi tàn phá toàn bộ cung điện nhà Lê, nhà Nguyễn cho xây các công trình khác ra khỏi trung tâm Hoàng Thành, khu vực chùa trở lên hoang vu.
Cũng giống như các công trình Chăm Pa, nhà Nguyễn luôn vô đối trong việc tàn phá các di tích của triều cũ.

 

[Xe nội lước]

Hình ảnh toàn bộ khu vực chùa Một Cột, ở vị trí chụp ảnh này, chùa nằm về phía Tây thành Hà Nội, xung quanh là các con kênh đầy nước, phế tích của những bức tường thành, lầu gác, cung điện thời Lê còn hiện rõ. Có thể thấy chùa Một Cột xưa nằm giữa trung tâm quần thể cung điện thời Lý, Trần, Lê, có kênh đào để thuyền Ngự và các thuyền khác đi....
Ảnh chụp năm 1888.
Tiếng Pháp:
Pagoda de Mot Cot.
Elle est située sur la face occidentale de la Citadelle dont on voit d'aileurs les fossés.
----------------------------
Ảnh của sĩ quan Gustave Trumelet-Faber [1852-1916], sau lên Chuẩn tướng [Général de Brigade].
---------------------------
Sau khi tàn phá toàn bộ cung điện nhà Lê, nhà Nguyễn cho xây các công trình khác ra khỏi trung tâm Hoàng Thành, khu vực chùa trở lên hoang vu.
Cũng giống như các công trình Chăm Pa, nhà Nguyễn luôn vô đối trong việc tàn phá các di tích của triều cũ.

Tiếc thật . Trước kia em vẫn nghĩ nhà Nguyễn là thời kỳ có công lao phục dựng c trình văn hóa. Mà kẻ tàn phá sach sẽ là quân Minh. Sau này có cuộc tàn phá trong cải cách văn hóa.
Hơn 130 năm mà HN kịp thay đổi mấy lần. Từ cổ kính thành hoang vu, rồi nhếch nhác đến Quy hoạch xinh đẹp. Từ xinh đẹp đến tan nát do ctranh và quản lý..và đỉnh cao biến dạng như bây giờ.

 

[MrFank]

Tiếc thật . Trước kia em vẫn nghĩ nhà Nguyễn là thời kỳ có công lao phục dựng c trình văn hóa. Mà kẻ tàn phá sach sẽ là quân Minh. Sau này có cuộc tàn phá trong cải cách văn hóa.
Hơn 130 năm mà HN kịp thay đổi mấy lần. Từ nhếch nhác đến Quy hoạch xinh đẹp. Từ xinh đẹp đến tan nát do ctranh và quản lý..và đỉnh cao biến dạng như bây giờ.

Đúng là tiếc cho các công trình văn hóa, lịch sử, bảo vật của Việt Nam, trải qua bao biến cố bị xâm lược, bị đồng hóa, bị tàn phá rất nhiều. Đến tứ đại khí còn bị giặc mang đi nấu đúc thần công

 

[doctor76]

Tiếc thật . Trước kia em vẫn nghĩ nhà Nguyễn là thời kỳ có công lao phục dựng c trình văn hóa. Mà kẻ tàn phá sach sẽ là quân Minh. Sau này có cuộc tàn phá trong cải cách văn hóa.
Hơn 130 năm mà HN kịp thay đổi mấy lần. Từ nhếch nhác đến Quy hoạch xinh đẹp. Từ xinh đẹp đến tan nát do ctranh và quản lý..và đỉnh cao biến dạng như bây giờ.

Ngược lại chứ cụ, tất cả các công trình có dính dáng đến triều cũ là nhà Lê và Tây Sơn đều bị phá sạch sẽ, cụ nhìn quy mô kinh thành Thăng Long qua 2 bức ảnh nữa sau đây sẽ thấy.
Lúc đầu, Pháp có ý định khảo cổ và đo vẽ quy mô kinh thành Thăng Long, nhưng rồi bất lực vì nhà Nguyễn phá rất khoa học, phá đến mức không thể hình dung nổi.
Về văn hóa, cũng giống như nhà Thanh bắt dân Hán cạo đầu, Minh Mạng cũng bắt dân Bắc đội khăn, mặc Ngũ Thân, lúc đầu dân Bắc Kỳ không chịu, sau có lệnh tiếp theo là đội khăn hay bay đầu, dân Bắc sợ mà phải tuân theo, đến nay 99,99% dân Việt chả ai hình dung nổi thời Lê các cụ ăn mặc thế nào. Cho nên phim ảnh, tranh, tượng...cứ cho đội khăn hết.

 

[sweet dream]

Cánh đồng lúa sắp chín ở Hà Đông, ảnh chụp năm 1926.

Mênh mông bạt ngàn @@ khác hẳn bây giờ ạ

Cụ có ảnh nào chụp về các ngôi nhà ở đồng bằng Bắc Bộ không ạ? Xưa cháu từng thấy một tấm hình chụp cảnh các ngôi nhà dân trong một làng, trông khác bây giờ lắm. Mỗi nhà phải cách nhau vài mét, xung quanh toàn là ruộng, không có hàng quán xe cộ nhộn nhịp như bây giờ. Nghĩ đến cảnh đó mà bảo cháu sống ở thời ấy thì chắc cháu chịu. Ngẫm lại mới thấy thời nay sướng quá. Giờ tìm lại ảnh đó mà không thấy nữa ạ.

 

[Fiat2007]

Ngược lại chứ cụ, tất cả các công trình có dính dáng đến triều cũ là nhà Lê và Tây Sơn đều bị phá sạch sẽ, cụ nhìn quy mô kinh thành Thăng Long qua 2 bức ảnh nữa sau đây sẽ thấy.
Lúc đầu, Pháp có ý định khảo cổ và đo vẽ quy mô kinh thành Thăng Long, nhưng rồi bất lực vì nhà Nguyễn phá rất khoa học, phá đến mức không thể hình dung nổi.
Về văn hóa, cũng giống như nhà Thanh bắt dân Hán cạo đầu, Minh Mạng cũng bắt dân Bắc đội khăn, mặc Ngũ Thân, lúc đầu dân Bắc Kỳ không chịu, sau có lệnh tiếp theo là đội khăn hay bay đầu, dân Bắc sợ mà phải tuân theo, đến nay 99,99% dân Việt chả ai hình dung nổi thời Lê các cụ ăn mặc thế nào. Cho nên phim ảnh, tranh, tượng...cứ cho đội khăn hết.

Tiếp đi cụ Đốc ơi...

 

[doctor76]

Một cánh đồng lúa chín tại tỉnh Hà Đông xưa, ảnh chụp năm 1926.

 

[doctor76]

Lối vào trước cổng đình Chèm, ảnh chụp năm 1930.
Người Pháp gọi đình Chèm là chùa Bốn Cột [des 4 colonnes]
Tiếng Pháp:
Tonkin, province Hadong, Hadong : pagode de Chem dite des 4 colonnes : l'entrée.
---------------------------
Đình Chèm là ngôi đình của làng Chèm [tên chữ là Thụy Phương], nay thuộc phường Thụy Phương, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Đình thờ Thượng đẳng Thiên vương Lý Ông Trọng [Lý Thân hay Đức Thánh Chèm], một nhân vật huyền thoại và Hoàng phi Bạch Tĩnh Cung sống vào thời An Dương Vương.
Đình Chèm là một trong những ngôi đình được xem là cổ nhất nước và là một công trình kiến trúc có nghệ thuật chạm khắc độc đáo. Từ ngàn năm nay, đình Chèm vẫn là nơi thờ cúng tín ngưỡng của người dân ba làng: làng Hoàng, làng Mạc - (Liên Mạc) và làng Chèm - Thụy Phương, Từ Liêm, Hà Nội.
---------------------------
Ảnh của Sở nhiếp ảnh điện ảnh Đông Dương [Service photocinématographique Indochine]
--------------------------

 

[doctor76]

Trò chơi "Đầu Hồ"trong chú thích viết tay, tác giả Camille Paris gọi là "Gargoulette", chụp năm 1892, quy tắc chơi như sau:
"Một trong những trò chơi khéo léo của người Annam [có lẽ miền Trung] và ở Bắc, trong đó có trò chơi Gargoulette. Trò chơi này sử dụng một chiếc gargoulette bằng gỗ lớn, đặt trước mặt. Người chơi sẽ dùng một tấm ván gỗ cứng để tung những chiếc gậy nhỏ. Khi chạm vào ván, những chiếc gậy này phải bật lên, xoay tròn và rơi vào trong chiếc gargoulette. Đây là một trò chơi phổ biến khắp Đông Dương.
Tiếng Pháp:
Jeux d'adresse de l'Annam et du Tonquin, jeu de la Gargoulette, devant cette gargoulette en bois, de fortes dimenssion, ou place un plan de bois dur sur lequel le joueur lance une série de baguettes, celles-ci, en rebondissant, doivent faire un tour sur elles-mêmes et entrere dans la gargoulette [jeu commun à tout l'Indochine].
-----------------------
Đầu hồ [chữ Hán: 投壺; Hangul: 투호놀이; Kana: とうこ)] là một trò chơi thể loại du hí của giới thượng lưu trong khối văn minh Đông Á, phổ biến ở các nước Trung Hoa, Hàn Quốc, Nhật Bản và Việt Nam. Theo từ ngữ, "Đầu" nghĩa là ném và "hồ" là cái bình, chơi Đầu hồ là ném cái phi tiêu cho lọt vào trong miệng bình.

Các dụng cụ chơi khá đơn giản, nhưng ở thời Nguyễn Việt Nam cách chơi được cải biến và trở nên khó hơn thông thường. Dụng cụ gồm 3 thứ: cái bình, những phi tiêu và một miếng ván nhỏ.

1. Bình: Như bầu rượu, cao lớn, thường làm bằng sứ hoặc kim loại, bên ngoài có trang trí. Chiều cao của bình là 65 cm, đường kính 5 cm.
2. Phi tiêu: Còn gọi là thẻ, gồm 12 chiếc tượng trưng cho 12 tháng trong năm, độ dài của phi tiêu tùy thuộc vào người chơi ngằn nhất là 40 cm và dài nhất là 80 cm.
3. Con cóc: Giữa khoảng cách từ chỗ người đứng chơi đến vị trí của bình, còn đặt một miếng ván bằng gỗ kiền, thường được gọi một cách nôm na là con cóc, với diện tích mặt bằng khoảng 25 cm × 40 cm và cao chừng 5 cm. Miếng ván này được dùng để đầu phi tiêu được ném xuống sau khi người chơi cho nó nhún nhiều lần trên tay rồi cho bung ra khỏi tay, và phi tiêu dội ngược lên về phía bình để rơi vào miệng của nó.
Vào thời nhà Nguyễn ở Việt Nam không phải ném trực tiếp vào bình, mà lại ném gián tiếp qua một dụng cụ khác nữa. Người chơi cầm những mũi tên và ném sao cho những mũi tên vào "con cóc", sao cho mũi tên bật lên cao và bay lọt vào miệng chiếc bình gỗ cổ cao đặt cách mảnh ván không xa. Đây là trò chơi khó, chỉ dành cho những xảo thủ khéo léo mà thôi.

Trong khi đó, chơi Đầu hồ kiểu Trung Hoa, hàn Quốc và Nhật Bản thì giản đơn theo kiểu cũ: người chơi chỉ việc ném những mũi tên lọt vào miệng chiếc hồ làm bằng sứ hay bang pháp lam.
-------------------------
Ảnh của Camille Paris.

 

[doctor76]

Huế, năm 1892, ảnh chụp chùa Thiên Mụ bên bờ song Hương.
Tiếng Pháp:
Annam, Hué-la tour de Confucius.
------------------------
Ảnh của Camille Paris chụp cho hiệp hội Địa Lý Paris [Société de Géographie Paris]
-----------------------
Chùa Thiên Mụ 天姥寺 hay còn gọi là chùa Linh Mụ 灵姥寺 là một ngôi chùa cổ nằm trên đồi Hà Khê, tả ngạn sông Hương, cách trung tâm thành phố Huế khoảng 5 km về phía tây.
Chùa Thiên Mụ chính thức khởi lập năm Tân Sửu [1601], đời chúa Tiên Nguyễn Hoàng - vị chúa Nguyễn đầu tiên ở Đàng Trong.
----------------------

 

[doctor76]

Những người đi buôn bán Nước Mắm [để trong nguyên văn] đang neo thuyền tại bến Sông Hồng, ảnh chụp 1891.
[MARCHANDS DE NUOC-MAM]
Amarrés sur les Quais du Fleuve Roug.
----------------------------

 

[doctor76]

Pirogues Thai de la haute rivière Noire venues à Hanoi pour charger le Sel.
Những thuyền buôn của người dân tộc Thái ở thượng nguồn sông Đà về Hà Nội mua muối, tàu bè tập trung ở bến Sông Hồng, ảnh chụp năm 1891.
------------------
Ảnh của G.T. Faber.

 

[doctor76]

Một tử tù sắp bị hành quyết, ảnh chụp khoảng 1883-1884.
[Trên Manhhai Flicker có đủ 5 ảnh toàn bộ vụ hành quyết này, do bác sĩ quân y Pháp C. E. Hocquard chụp,nay bộ ảnh đó đã bị hack cho tan tành]
Ảnh của thư viện Pháp xịn hơn Flicker Manhhai, độ nét rất cao, tuy nhiên, muốn thì lại phải xùy tiền ra.

 

[Mr. Bảnh]

ruộng làng Yên Hòa của các cụ Dan du an & Noname_2015 thì chính xác hơn

Một cánh đồng lúa chín tại tỉnh Hà Đông xưa, ảnh chụp năm 1926.

 

[Mr. Bảnh]

2 ảnh này rất độc đáo, cụ cho e xin bản full size nhé

Pirogues Thai de la haute rivière Noire venues à Hanoi pour charger le Sel.
Những thuyền buôn của người dân tộc Thái ở thượng nguồn sông Đà về Hà Nội mua muối, tàu bè tập trung ở bến Sông Hồng, ảnh chụp năm 1891.
------------------
Ảnh của G.T. Faber.

Những người đi buôn bán Nước Mắm [để trong nguyên văn] đang neo thuyền tại bến Sông Hồng, ảnh chụp 1891.
[MARCHANDS DE NUOC-MAM]
Amarrés sur les Quais du Fleuve Roug.
----------------------------

 

[ChienXuanAng]

Cụ Tam Nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến, đứng giữa hình ở trên sàn, đội mũ Văn Tú Tài đỏ, tay cầm sách, đang đứng để được vinh danh đỗ Hoàng Giáp.
Theo lệ nhà Nguyễn, do lo sợ người Bắc đỗ Trạng Nguyên, nên Minh Mạng có luật ngầm bất thành văn như sau:
1. Không phong Tể tướng
2. Không phong Hoàng hậu
3. Không lấy cung nữ, Hoàng hậu người Bắc.
4. Không lấy đỗ Trạng Nguyên
5. Người Bắc không được làm quan quá Tứ Phẩm.
6. Không phong tước Công cho người còn sống ngoài Hoàng tộc.

Cụ check lại thông tin, đây là hình ảnh khoa thi Hương năm 1897 ở Nam Định, là thi Hương nên lấy đỗ gọi là Cử nhân, Tú tài. Cụ Khuyến sinh năm 1835 năm đó 62 tuổi, lại đã từ quan, cụ không trẻ thế kia và cũng không làm người xướng danh đâu

 

[Minhnd]

Cụ check lại thông tin, đây là hình ảnh khoa thi Hương năm 1897 ở Nam Định, là thi Hương nên lấy đỗ gọi là Cử nhân, Tú tài. Cụ Khuyến sinh năm 1835 năm đó 62 tuổi, lại đã từ quan, cụ không trẻ thế kia và cũng không làm người xướng danh đâu

Có phải kỳ thi này phải không cụ? Nhưng mà cụ chủ chắc là nắm rõ, có khả năng thông tin trong bài báo chưa chính xác chăng?

Ảnh = Ký ức = Lịch sử (Kỳ 34): Những bức ảnh chụp kỳ thi Hương, 1897

Kỳ thi Hương năm Đinh Dậu 1897 được tổ chức tại trường thi Nam Định, vào thời điểm đấy được gọi là Trương thi Nam Hà vì Hà Nội lúc này đã trở thành thành phố nhượng địa của Pháp từ 1888.

thethaovanhoa.vn

 

[giaconngu]

Hình ảnh toàn bộ khu vực chùa Một Cột, ở vị trí chụp ảnh này, chùa nằm về phía Tây thành Hà Nội, xung quanh là các con kênh đầy nước, phế tích của những bức tường thành, lầu gác, cung điện thời Lê còn hiện rõ. Có thể thấy chùa Một Cột xưa nằm giữa trung tâm quần thể cung điện thời Lý, Trần, Lê, có kênh đào để thuyền Ngự và các thuyền khác đi....
Ảnh chụp năm 1888.
Tiếng Pháp:
Pagoda de Mot Cot.
Elle est située sur la face occidentale de la Citadelle dont on voit d'aileurs les fossés.
----------------------------
Ảnh của sĩ quan Gustave Trumelet-Faber [1852-1916], sau lên Chuẩn tướng [Général de Brigade].
---------------------------
Sau khi tàn phá toàn bộ cung điện nhà Lê, nhà Nguyễn cho xây các công trình khác ra khỏi trung tâm Hoàng Thành, khu vực chùa trở lên hoang vu.
Cũng giống như các công trình Chăm Pa, nhà Nguyễn luôn vô đối trong việc tàn phá các di tích của triều cũ.

Bài báo này không cho rằng nhà Nguyễn phá thành Thăng Long như ý kiến của cụ. https://nghiencuulichsu.com/2023/05/09/ve-su-kien-nha-nguyen-triet-pha-thanh-thang-long/

 

[ChienXuanAng]

Có phải kỳ thi này phải không cụ? Nhưng mà cụ chủ chắc là nắm rõ, có khả năng thông tin trong bài báo chưa chính xác chăng?

Ảnh = Ký ức = Lịch sử (Kỳ 34): Những bức ảnh chụp kỳ thi Hương, 1897

Kỳ thi Hương năm Đinh Dậu 1897 được tổ chức tại trường thi Nam Định, vào thời điểm đấy được gọi là Trương thi Nam Hà vì Hà Nội lúc này đã trở thành thành phố nhượng địa của Pháp từ 1888.

thethaovanhoa.vn

Là nó đấy cụ, tuy nhiên chú thích ảnh trong báo cũng không chuẩn lắm ạ, những hình ảnh lộng lẫy ta thấy là ảnh ngày khai bảng (công bố danh sách trúng tuyển cử nhân, tú tài). Cụ chủ thớt chú thích không đúng: đây là thi Hương, không phải thi Hội, thi Đình (diễn ra trong Huế); người đứng trên bục này không phải sĩ tử, đây là bục xướng danh, sĩ tử nghe xướng tên thì "Dạ" một tiếng rồi đi vào đường cửa trường ra mắt các quan; cho rằng 1 trong 2 cụ đội mũ tú tài trên bục xướng danh là cụ Nguyễn Khuyến thì thạt không rõ lấy nguồn nào. Bộ ảnh thi Hương 1897 này phổ biến rộng rãi lắm cụ, rảnh cụ vào facebook "Đại Việt Cổ Phong" có thể thấy thêm nhiều tư liệu. Một điều góp ý thêm là các ảnh đen trắng được AI tô màu này đôi khi bị thiên lệch khá nhiều so với hiện vật, nên xem thì thích mắt nhưng màu sắc chưa hẳn đúng ạ