[Funland] Ảnh phục chế-xử lý màu về Việt Nam xưa [phần 2]

[doctor76]

Những người dân tộc Mèo tại phiên chợ Đồng Văn, 1892, ảnh của sĩ quan Mangin, lúc đó đóng quân tại Bảo Lạc [Cao Bằng] và Đồng Văn. Mangin sau lên tướng và tham chiến tại trận Verdun nổi tiếng, tên của Mangin được đặt cho sân vận động Hàng Đẫy thời Pháp.
---------------------
Mangin có 2 album ảnh rất đẹp chụp về Bảo Lạc và Đồng Văn, cùng một số ảnh khác ở miền Bắc.
--------------------

 

[doctor76]

Áp giải tử tù ra pháp trường, ảnh chụp năm 1883-1884. Đây là 1 trong serie 5 ảnh chụp toàn bộ cuộc hành hình này, người tử tù bị phạt án " chém ngang lưng" một hình thức xử tử cực kỳ tàn bạo thời phong kiến, đặc biệt dưới thời Nguyễn.
Trong cuốn: Một chiến dịch ở Bắc Kỳ, tác giả ảnh là bác sĩ quân y Pháp C. E. Hocquard có nói về buổi hành hình này.
---------------------

 

[doctor76]

2 tù nhân và viên Mã Tà [tiếng Pháp viết là Matas] [lực lượng cảnh sát bản xứ thời đầu Pháp-Tây Ban Nha xâm lược ở Nam Kỳ]
--------------------
Ảnh của Emile Gsell, chụp năm 1866. Thời kỳ này Pháp và Tây Ban Nha vẫn liên quân tấn công triều đình Huế, đến khoảng 1870, sau khi nhận bồi thường kha khá tiền, và đạt được thỏa thuận với nhà Nguyễn về tự do truyền đạo, Tây Ban Nha từ chối tham gia liên quân tấn công miền Bắc, đồng thời rút dần quân về Philippines.

 

[doctor76]

2 người đàn ông dân tộc S'Tiêng ở biên giới giáp Campuchia, ảnh của Emile Gsell chụp năm 1866.

 

[doctor76]

Người dân đang thu hoạch lúa ở Đồng Văn, Hà Giang, 1892.
Ảnh của Mangin,

 

[between legs]

Nền tảng mở đất của vua Nguyễn e xét từ thời chúa Nguyễn hơn là vua Nguyễn. Các vua chỉ tiếp bước thôi chứ công đánh dẹp e ko cho là có quân khỏe mà thành. Chính quân Nguyễn của các đời chúa mới thiện chiến

Thì đó là cha ông của Vua Nguyễn mà cụ. Nguyễn Huệ lật cha ông nhà Nguyễn lên làm vua, 3 anh em chia đất không đều đánh nhau rồi tự lụi. Rồi nhà Nguyễn bật lại, giành được giang sơn, duy trì quản lý các vùng đất mới mở cho đến khi thực dân pháp tới

 

[Ngao5]

Những công nhân nhiều dân tộc khác nhau đang xây dựng tuyến đường sắt Răng cưa Tháp Chàm - Đà Lạt, ảnh chụp năm 1901.
--------------
Đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt hay đường sắt Phan Rang – Đà Lạt là một tuyến đường sắt răng cưa độc đáo, nay đã ngưng sử dụng.
Đường tàu răng cưa Phan Rang Đà Lạt được gọi là con đường tàu huyền thoại bởi đây là một trong những tuyến đường sắt răng cưa leo núi độc nhất trên thế giới. Một tuyến chính là đường tàu răng cưa đã từng tồn tại ở Việt Nam, một tuyến còn lại ở Thụy Sĩ và vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Một số đầu máy hơi nước do Thụy Sĩ sản xuất đã được mua lại từ Việt Nam và đem về cố quốc, phục hồi lại và lại chạy trên tuyến đường sắt răng cưa duy nhất trên thế giới để phục vụ du lịch.
---------------

Cụ Đốc ơi, đây là mỏ than Nông Sơn Quảng Nam năm 1930
Với đường xe goòng, cỡ nhỏ, sơ sài, tà vẹt không có thay bằng miếng gỗ mòng, không thấy răng cưa đâu cả

Còn đây là đường sắt răng cưa (ở giữa) to và chắc chắn hơn nhiều

 

[doctor76]

Cụ Đốc ơi, đây là mỏ than Nông Sơn Quảng Nam năm 1930
Với đường xe goòng, cỡ nhỏ, sơ sài, tà vẹt không có thay bằng miếng gỗ mòng, không thấy răng cưa đâu cả

Còn đây là đường sắt răng cưa (ở giữa) to và chắc chắn hơn nhiều

Cảm ơn bác Ngao05 nhiều ạ.

 

[doctor76]

Hoàng Thành Thăng Long, hay Thành Hà Nội, cố đô Thăng Long, ảnh chụp năm 1874, có thể thấy nhà Nguyễn cơ bản đã phá sạch sẽ rồi, qua ảnh không còn bất cứ công trình nào thời nhà Lê còn sót lại.
Hà Nội thời đó không khác gì cái làng quê, sau khi phá xong cung điện và các công trình nhà Lê, nhà Nguyễn đã xây những công trình hiểm độc lên trên như: Hậu Lâu [trong ảnh] chứa cung tần theo vua, Hành Cung [cho vua Nguyễn nghỉ và thị tẩm] trên nền điện Kính Thiên cũ.....
Lúc bấy giờ, cái tên Kẻ Chợ [cách gọi dân dã của Kinh Đô] vẫn được người dân sử dụng, và Emile Gsell viết vào chú thích.
Ảnh này em sẽ không xử lý màu.

 

[doctor76]

Hình được in thành sách, ghép 2 mảnh vào nhau thành 1 ảnh khổ lớn toàn cảnh, có chữ viết tay chú thích của tác giả Emile Gsell:

 

[doctor76]

Kỳ thi Hương Nam Định, Tổng đốc Cao Xuân Dục thay mặt Vua mở tiệc khoản đãi các tân Cử Nhân, ảnh chụp ngày 29 tháng 12 năm 1897, ảnh do André Salles chụp.
Tiếng Pháp:
Tonkin. Nam-Dinh, concours triennal, déjeuner chez le tong-doc, les cu-nhon à table.
-----------------------
Bữa tiệc được tổ chức khá long trọng [so với mặt bằng thời ấy], các cụ tân Cử Nhân được xếp 4 người một bàn, các cụ đều là nhà Nho nên xem chừng cũng ăn uống từ tốn.
Qua ảnh, ta thấy cũng có ít nhất 2 cụ Tân Khoa nghèo mặc áo vá.
Có thể tham khảo việc ăn tiệc này qua cuốn "Lều Chõng" của cụ Ngô Tất Tố.
------------------------
Kỳ thi này có 2 nhân vật nổi tiếng tham dự là cụ Phan Bội Châu và cụ Tú Xương, cả 2 cụ đều xịt, cụ Tú không đỗ được Trường Thi nào [trong tổng số 4 Trường] cụ cay cú làm thơ:


"Nhà nước ba năm mở một khoa,

Trường Nam thi lẫn với trường Hà.

Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ,

Ậm ọe quan trường miệng thét loa.

Lọng cắm rợp trời quan sứ đến,

Váy lê quét đất mụ đầm ra.

Nhân tài đất Bắc nào ai đó,

Ngoảnh cổ mà trông cảnh nước nhà"
[quan Sứ: chỉ toàn quyền Đông Dương Paul Doumer; mụ Đầm: vợ một quan chức Pháp nào đó, thực tế không phải vợ Paul Doumer]

Bài thơ này được đưa lên tổng đốc Cao Xuân Dục xem để có cớ xử tội cụ Tú, nhưng cụ Dục bảo đây là lời người thi trượt có đôi phần phẫn uất, nên cảm thông và không nên khép tội.

---------------------------
Cụ Phan Bội Châu thì bị bắt vì tội mang "phao" vào phòng thi, bị oánh đòn và cấm thi vĩnh viễn, sau cụ giải thích là người bạn Trần Văn Lương đã cho vào tráp mấy cuốn sách nhưng cụ không hề biết, cái tội " tội hoài hiệp văn tự" được vua Thành Thái xóa. Nhờ vậy, ngay khoa thi hương tiếp theo, năm Canh Tý (1900), cụ đã đậu đầu (Giải nguyên) ở trường thi Nghệ An.
-----------------------

 

[doctor76]

Trước cổng đền Quán Thánh, ảnh chụp năm 1896, có lẽ trời vừa mưa xong nên đường đi còn ướt.
Chữ Hán lớn trước cổng đền: 真武觀 [Chân Vũ Quán] cái tên này được vua Minh Mạng đặt khi ra tuần thú Bắc Thành [tức là miền Bắc thời ấy], tuy nhiên, trên bức hoành trong Bái đường vẫn ghi là 鎮武觀 [Trấn Vũ Quán].
Tiếng Pháp:
Tonkin. Hanoï. Entrée de la pagode du Grand Bouddha, sur le Grand lac.

 

[MrFank]

Lối vào Văn Miếu Quốc Tử Giám, ảnh chụp từ bên trong ra, 1895.
Ảnh của André Salles, thanh tra Đông Dương kiêm nhiếp ảnh gia, Salles là một nhiếp ảnh gia rất tài năng, các bức ảnh của ông chụp bằng phương pháp kính ảnh, có độ phân giải rất cao, lên đến 2-4K.
Cùng với Léon Busy, André Salles là những người ưa mạo hiểm và chụp ảnh khắp Việt Nam.

Nhìn bức ảnh này mới cảm nhận được sự đô thị hóa nó mạnh mẽ cỡ nào các cụ nhỉ, ngày xưa toàn đồng không, mông quạnh, giờ thì toàn đất vàng, đất bạc

 

[doctor76]

Ảnh chụp Văn Miếu Sơn Tây, năm 1891.
Ba chữ Hán ở cổng: 文廟門 [Văn Miếu Môn]
Tiếng Pháp:
Le pagoda des Mandarines a Sontay.
--------------------------
Sách Đại Nam nhất thống chí ghi:
“Văn miếu ở xã Mông Phụ, huyện Phúc Thọ về phía tây tỉnh thành, đền Khải Thánh [nơi thờ cha mẹ Khổng Tử] ở phía tây Văn miếu, trước kia đền Khải Thánh ở xã Cam Giá Thịnh, năm Thiệu Trị thứ 7 (1847) dời đến chỗ hiện nay”.
Văn miếu nhìn về hướng nam, phía trước là 5 quả đồi như năm quả chuông trời thả xuống cho vùng địa linh.... Nơi đây có bến Săm, bến Mải, bên kia sông là đồi bến Săm, đồi bến Cốc, đồi Gậy Quang, đồi lậy Lê Ả Lan, Lê Anh Tuấn (tướng của Hai Bà Trưng), kề bên là Gò Đống với thế đất hình nhân, nơi an nghỉ vĩnh hằng của xứ thần Giang Văn Minh, phía sau Văn miếu là ba quả gò. Người xưa có câu “tiền Ngũ Nhạc, hậu Tam Thai”.
------------------------
Ảnh của đại úy: de Traversay, người đã đóng quân ở Bát Xát [Lào Cai] và Hà Nội khoảng 1890-1995.

 

[Xe nội lước]

Hình được in thành sách, ghép 2 mảnh vào nhau thành 1 ảnh khổ lớn toàn cảnh, có chữ viết tay chú thích của tác giả Emile Gsell:

Hn cho tới cách đây 150 năm vẫn chỉ toàn là cánh đồng tới tận cột cờ. Nghĩa là cơ bản hoang vu cả ngàn năm trước đó . Có lẽ HN bắt đầu phất lên 1 đô thị sầm uất khi Pháp quy hoạch và xd nó thành 1 TP hàng đầu phải không cụ.

 

[Mr. Bảnh]

Đẩy được "quả bom nổ chậm" đi nên cụ Đốc có vẻ vui tay post đều ghê

E fun tý, cung hỷ cụ và đại gia đình nhé

Ảnh chụp Văn Miếu Sơn Tây, năm 1891.
Ba chữ Hán ở cổng: 文廟門 [Văn Miếu Môn]
Tiếng Pháp:
Le pagoda des Mandarines a Sontay.
--------------------------
Sách Đại Nam nhất thống chí ghi:
“Văn miếu ở xã Mông Phụ, huyện Phúc Thọ về phía tây tỉnh thành, đền Khải Thánh [nơi thờ cha mẹ Khổng Tử] ở phía tây Văn miếu, trước kia đền Khải Thánh ở xã Cam Giá Thịnh, năm Thiệu Trị thứ 7 (1847) dời đến chỗ hiện nay”.
Văn miếu nhìn về hướng nam, phía trước là 5 quả đồi như năm quả chuông trời thả xuống cho vùng địa linh.... Nơi đây có bến Săm, bến Mải, bên kia sông là đồi bến Săm, đồi bến Cốc, đồi Gậy Quang, đồi lậy Lê Ả Lan, Lê Anh Tuấn (tướng của Hai Bà Trưng), kề bên là Gò Đống với thế đất hình nhân, nơi an nghỉ vĩnh hằng của xứ thần Giang Văn Minh, phía sau Văn miếu là ba quả gò. Người xưa có câu “tiền Ngũ Nhạc, hậu Tam Thai”.
------------------------
Ảnh của đại úy: de Traversay, người đã đóng quân ở Bát Xát [Lào Cai] và Hà Nội khoảng 1890-1995.

 

[doctor76]

Đẩy được "quả bom nổ chậm" đi nên cụ Đốc có vẻ vui tay post đều ghê

E fun tý, cung hỷ cụ và đại gia đình nhé

Cảm ơn cụ nhé, hehehe, bom nổ chậm....

 

[doctor76]

Hn cho tới cách đây 150 năm vẫn chỉ toàn là cánh đồng tới tận cột cờ. Nghĩa là cơ bản hoang vu cả ngàn năm trước đó . Có lẽ HN bắt đầu phất lên 1 đô thị sầm uất khi Pháp quy hoạch và xd nó thành 1 TP hàng đầu phải không cụ.

Thời Lê mạt thì Thăng Long-Hà Nội cũng nghèo rồi, nhưng sang thời Minh Mạng thì Hà Nội vẫn phát triển, cụ có thể đọc cuốn: Hải Nam tạp trứ em dịch, thấy thời Minh Mạng thì cung điện nhà Lê vẫn còn, Hà Nội chỉ mạt khi Thiệu Trị và Tự Đức lệnh phá hủy vì "không thể có công trình nào cao, đẹp hơn Huế"....
Việc bế quan tỏa cảng, rồi từ 1867, khi quân Cờ Đen, Trắng, Vàng....tràn sang, nhà Nguyễn bỏ mặc, thì Hà Nội tan tành vậy cụ à.

 

[doctor76]

Cánh đồng lúa sắp chín ở Hà Đông, ảnh chụp năm 1926.

 

[doctor76]

Hải Phòng, ảnh chụp khoảng 1875-1879, toàn cảnh khu nhượng địa của Pháp, đây là bức ảnh thứ 2, khi đã công trình đầu tiên do Pháp xây dựng gọi là "Nha Thương Chính", quản lý chung giữa triều đình Huế và Pháp.
Tiếng Pháp:
Hãi-phong, Station française au Tonquin.
------------------------
Từ năm 1871 đến năm 1873, Bùi Viện, được sự tiến cử với vua Tự Đức của Doanh điền sứ Doãn Khuê, đã thực hiện việc xây dựng một bến cảng bên cửa sông Cấm mang tên Ninh Hải và một căn cứ phòng ngự bờ biển ở liền kế bên, gọi là nha Hải phòng sứ.
Khi Pháp đánh chiến Bắc Kỳ lần thứ nhất năm 1873 – 1874, Nhà Nguyễn phải ký Hòa ước Giáp Tuất, trong đó quy định Nhà Nguyễn phải mở cửa thông thương các cảng Ninh Hải (Hải Phòng) thuộc tỉnh Hải Dương và Thị Nại tỉnh Bình Định, để đổi lấy việc Pháp rút quân khỏi Bắc Kỳ. Sau đó tại cảng Ninh Hải này, Nhà Nguyễn và Pháp lập nên một cơ quan thuế vụ chung, quản lý việc thương mại ở vùng cảng này gọi là "Nha Thương chính".
Năm 1887, thực dân Pháp tách một số huyện ven biển của tỉnh Hải Dương nằm lân cận cảng Ninh Hải ra để thành lập tỉnh Hải Phòng gồm: An Dương, Thủy Nguyên, An Lão và Nghi Dương.
--------------------------