[Funland] (Sử Tàu) Biến pháp Thương Ưởng

[Banga]

Quay lại chuyện Pháp gia, từ biến pháp Thương Ưởng (390-338 TCN) đến Hàn Phi Tử (280-233 TCN) là định hình. Nếu em nhớ không nhầm thì trong giáo khoa vẫn lấy Hàn Phi Tử làm đại diện cho phái Pháp Gia.

Hàn Phi Tử là học trò của Tuân Tử (316-237 TCN). Tuân Tử là gạch nối giữa Nho - Pháp. Tuân Tử là người coi "nhân chi sơ tính bản ác", Tuân Tử cũng là thầy của Lý Tư (284-208 TCN), thừa tướng của Tần Thuỷ Hoàng (259-210 TCN).

Đoạn này em chỉ kể chuyện sử tàu thôi không bình luận

Thời em học giáo trình lịch sử triết học thì Pháp gia được hình thành trong giai đoạn Bách Gia Chư Tử, trong đó Thân Bất Hại - Thương Ưởng - Thận Đáo là những nhà tư tưởng đầu tiên của phái Pháp Gia, Hàn Phi Tử chỉ là hậu bối kế tục phát triển tư tưởng Pháp gia thôi.
Còn Tuân Tử xếp vào nhóm Nho Giáo. Đứng đầu sáng lập là Khổng Tử sau Mạnh Tử rồi đến Tuân Tử. Cuối cùng Đổng Trọng Thư đã dẹp được Bách Gia Chư Tử, đưa Nho Giáo trở thành hệ tư tưởng chính thức của nhà nước phong kiến Trung Quốc.

 

[comiki]

Muốn gg thì cũng phải có từ khoá chuẩn mới ra thông tin chuẩn chứ. Cứ đi đi

Đợi tỉ phú nhá

Tay này chết sớm do:
- Đẻ hơi sớm or
- Đẻ hơi muộn or
- Không flexible or
- (suy đoán) tự nghĩ “chết là cùng chứ gì”

Do số, biết rõ thuyết nan mà vẫn chịu chết trong cô phẫn, thế chẳng do số thì là giè

 

[.Bo My]

Em cũng thấy Pháp trị rất thực tế; dù đôi khi hơi cực đoan nhưng so với phép Nhân/Đức trị lên giọng đạo đức cho hay mà không thực tế đất nước không phát triển nhanh & bền vững ổn định hòa bình ấm no thịnh vượng thì cũng chẳng để làm gì

Đức trị có thể hiểu là thiếu vắng luật pháp 1 phần. Kiểu như cách ông tù trưởng cai trị bộ lạc thời Nghiêu Thuấn. Đến nhà Chu nhà Tần thì đã có pháp trị rồi, nhưng mấy ông hô hào pháp trị tức là tăng sự kiểm soát của nhà nước lên, không để tự trôi như trước. Chứ không phải đến Thương Ưởng mới phát minh ra pháp trị.

 

[One-77]

Đợi tỉ phú nhá

Do số, biết rõ thuyết nan mà vẫn chịu chết trong cô phẫn, thế chẳng do số thì là giè

Gớm thật. Đốt cháy giai đoạn lên tỷ phú luôn á? Tỷ phú cũng phải có số đấy.

 

[rgbhis]

Nếu không phải các cụ viết bằng ngôn ngữ em viết thì em tưởng các cụ là người nước Tàu cơ đấy, thạo lịch sử gớm.

Nếu thừa thời gian hoặc muốn phấn đấu làm quan thì đọc sử tàu là lựa chọn tốt nhất đấy cụ.

 

[Trục]

Nếu thừa thời gian hoặc muốn phấn đấu làm quan thì đọc sử tàu là lựa chọn tốt nhất đấy cụ.

Em thừa thời gian cũng không đọc được Sử tàu để làm quan được vì em lưng không gù được như anh Lưu Dung nước Thanh đâu.

 

[iad_jk209]

Em cũng thấy Pháp trị rất thực tế; dù đôi khi hơi cực đoan nhưng so với phép Nhân/Đức trị lên giọng đạo đức cho hay mà không thực tế đất nước không phát triển nhanh & bền vững ổn định hòa bình ấm no thịnh vượng thì cũng chẳng để làm gì

Pháp trị hay Nhân/Đức/Trung/Hiếu trị không đơn giản là hay không hay. Chúng nó chỉ là công cụ để giải quyết mâu thuẫn giữa cq trung ương (đứng đầu là vua và hoàng tộc) và địa phương (sĩ tộc, cường hào). Trung ương mạnh thì vua dùng pháp trị để quản lý địa phương, địa phương mạnh thì dùng đức trị để chế ức hoàng quyền. Thời Tần là điển hình của pháp trị, nhưng càng về sau thì quyền lực của hoàng đế càng bị suy yếu dần bởi các sĩ tộc, cường hào địa phương núp bóng sau Nho giáo. Nho học ban đầu chỉ là 1 học phái, nhưng càng về sau càng giống 1 bản Hiến pháp của TN, vua mà ko nắm quân quyền trong tay thì gần như trói buộc bởi Hiến pháp, mà sĩ tộc chính là người diễn giải Hiến pháp theo ý mình muốn.

 

[Nguoimoivao3]

Nói thế chứ từ lúc Thương Ưởng lên thi hành pháp trị đã giúp nước Tần đã trở nên hùng mạnh trong vòng hơn 100 năm tiếp theo, đủ để đánh bại 6 nước kia. Hơn 100 năm là quá dài để thấy mô hình nào hiệu quả hay không, rõ ràng là mô hình nước Tần hiệu quả hơn trong thời chiến.

Còn đoạn sau khi Tần bị diệt không ai hô trung quân ái quốc vì lúc đó dân TQ mới chỉ quen trung với vua từng nước thôi, chưa định hình cái khái niệm nhà nước trung ương tập quyền. Chỉ sau này qua nhiều trăm năm, nhiều triều đại ổn định thì dân mới quen trung với hoàng đế trung ương. Đây cũng chính là công lao lớn nhất của nhà Tần với việc thống nhất Trung Quốc.

Nhà Tần công lao to lắm. Nếu em không nhầm thì Tần Thuỷ Hoàng được TQ coi là Hoàng Đế vĩ đại nhất và công lao to nhất; triều dại nhà Tần cũng thế. Hơn cả Chu, Hán, Tuỳ, Đường , Minh, Thanh.

Những công lao to nhất ngoài thống nhất Trung nguyên chấm dứt Chiến quốc, đó là : thống nhất chữ viết và Đo lường. Xây vạn lý Trường thành. Chấm dứt tình trạng Bách gia Chư tử …

 

[Nguoimoivao3]

Ô kìa, các thầy ở đây chả luận sử 3 Cuốc chẳng nát cả ra đấy thây.

Tam Quốc của Là Quán Trung Hư cấu rất nhiều mà vẫn còn được tất cả đời sau kể cả vua quan, chính trị gia, học giả vv luận như đúng rồi. Nữa là Sử Ký.

Là vì dù hư cấu đi nữa thì những hư cấu đó cũng có những giá trị nhất định, đem lại những bài học về nhân sinh quan, đối nhân xử thế, kể cả trị quốc hay cả khía cạnh quân sự.

Nỗ Nhĩ Cáp Xích thủy tổ nhà Thanh chính là nhờ học những bài học quân sự từ Tâm Quốc mà có những trận thắng quân Minh

 

[Nguoimoivao3]

Lưu Bang quá giỏi dùng người. Một anh "nhà quê" huyện Bái mà quy tụ quản được bao nhiêu nhân tài

Lưu Bang là có Thiên mệnh ạ. Nhờ có Thiên mệnh thì mới quy tụ được lắm người tài.

Còn giỏi dùng người? Chẳng qua vì : Không tài cán gì , quân sự lẫn chính trị đều không biết cái gì. Thì nếu không dựa vào người tài khác, đến chuyện nên dựa vào người khác mà cũng không biết nốt thì chắc chỉ ngang anh bán thịt.

Còn Hạng Vũ quá giỏi lại sức khỏe vô địch. Nhưng cũng vì giỏi quá mà chính là thành điểm yếu.

Nhưng cái quan trọng khiến Hạng Vũ thất bại là do không có Thiên Mệnh thôi.

Lưu Bang mà không có Thiên mệnh. Thì giỏi dùng người đến mấy cũng bị ngỏm trước Hạng Vũ từ đời nào rồi …

 

[Nguoimoivao3]

Thời Tần thì ngựa chỉ dùng để kéo chiến xa nên quân Tần ko có cửa đọ với kỵ binh Hung nô, xây Trường thành gần như là giải pháp duy nhất. Đến thời Hán Vũ Đế, Vệ Thanh với Hoắc Khứ Bệnh đưa lính Hán lên thảo nguyên ăn ở sinh hoạt, học cưỡi ngựa thì chỉ cần 800 kỵ binh là đã bắt sống đc Thiền vu của Hung nô. Đáng tiếc là các triều đại sau ko kế thừa kỵ binh thời Hán, quá dựa vào Trường thành.

Kỵ binh thời Tam quốc đến thời Đường rất mạnh cụ nhé. Nhất là thời Đường, do gôc tích liên quân tộc Tiên ti; lại mấy chục năm trấn cứ U Châu / Thái Nguyên đất kỵ binh do ngựa sẵn.

Kỵ binh chỉ suy yếu từ thời Tống, do để mất vùng đất phía Bắc đất nuôi ngựa. Nên thời Tống không có đủ ngựa để mà có kỵ binh mạnh.

 

[Nguoimoivao3]

Lã Hậu là người vợ (cả) tuyệt vời. Âu cũng là cái tài của Lưu Bang có vợ cả tề gia mà vẫn bồ bịch

Lã Hậu là vợ thứ 2 nhưng lại là chính thất. Lưu Bang cũng gặp thời vận tốt nên bớ ngay được con gái nhà họ Lã

Ông bố Lã Hậu nhìn thấy Lưu Bang tướng quý mới gả con gái cho. Chứ Lưu bang thời đó hơn du thủ du thực tí thôi. Thái Công bố Lưu Bang toàn mắng Bang là đồ ăn hại vv

 

[.Bo My]

Các cụ đọc mấy trận đánh của Lý Thế Dân đời Đường thật kinh hoàng, chỉ vài ngàn kỵ binh đánh tan cả chục vạn, thắng xong rồi rượt bắt được cả vua đối thủ.

Tâm quốc cũng dùng nhiều kỵ binh nhưng truyện ít mô tả kỹ, chỉ tả ngựa. Bản thân Lưu Bị vốn người miền bắc nên kỵ binh còn nổi tiếng hơn Đông Ngô.

 

[koash]

Kỵ binh thời Tam quốc đến thời Đường rất mạnh cụ nhé. Nhất là thời Đường, do gôc tích liên quân tộc Tiên ti; lại mấy chục năm trấn cứ U Châu / Thái Nguyên đất kỵ binh.

Kỵ binh chỉ suy yếu từ thời Tống, do để mất vùng đất phía Bắc đất nuôi ngựa. Nên thời Tống không có đủ ngựa để mà có kỵ binh mạnh.

Cụ rất hiểu sử tàu, hiểu cặn kẽ luôn

 

[Nguoimoivao3]

Nếu thừa thời gian hoặc muốn phấn đấu làm quan thì đọc sử tàu là lựa chọn tốt nhất đấy cụ.

Em chả định làm quan. Nhưng hồi bé cuối những năm 70, chả có trò giải trí nào, TiVi cũng ko, tỷ Phú thời gian đúng nghĩa. Nên thời ra rảnh ngoài chơi chuyền ô ăn quan đánh bi đánh đáo nhảy dây ra em đem giá sách dễ đến hơn 100 quyển ra cày hết. Sử ta sử Tàu em cày đủ cả, thậm chí cày đi cày lại vv

 

[Giới Định Tuệ]

Pháp trị hay Nhân/Đức/Trung/Hiếu trị không đơn giản là hay không hay. Chúng nó chỉ là công cụ để giải quyết mâu thuẫn giữa cq trung ương (đứng đầu là vua và hoàng tộc) và địa phương (sĩ tộc, cường hào). Trung ương mạnh thì vua dùng pháp trị để quản lý địa phương, địa phương mạnh thì dùng đức trị để chế ức hoàng quyền. Thời Tần là điển hình của pháp trị, nhưng càng về sau thì quyền lực của hoàng đế càng bị suy yếu dần bởi các sĩ tộc, cường hào địa phương núp bóng sau Nho giáo. Nho học ban đầu chỉ là 1 học phái, nhưng càng về sau càng giống 1 bản Hiến pháp của TN, vua mà ko nắm quân quyền trong tay thì gần như trói buộc bởi Hiến pháp, mà sĩ tộc chính là người diễn giải Hiến pháp theo ý mình muốn.

Nếu coi Nho Hán là một bản hiến pháp nền tảng quản lý nhà nước xã hội 2000 năm, thì Pháp đã trở thành tinh thần của bản Hiến pháp đó nhưng "núp bóng" dưới chữ Lễ.

Lễ còn thâm hơn Pháp vì nó không chỉ điều chỉnh quan hệ nhà nước - dân, mà còn là quy tắc ứng xử xã hội, gia đình ...

 

[Nguoimoivao3]

Các cụ đọc mấy trận đánh của Lý Thế Dân đời Đường thật kinh hoàng, chỉ vài ngàn kỵ binh đánh tan cả chục vạn, thắng xong rồi rượt bắt được cả vua đối thủ.

Tâm quốc cũng dùng nhiều kỵ binh nhưng truyện ít mô tả kỹ, chỉ tả ngựa. Bản thân Lưu Bị vốn người miền bắc nên kỵ binh còn nổi tiếng hơn Đông Ngô.

Tào Tháo có đội kỵ binh rất mạnh . Bá chủ Trung nguyên là nhờ đội kỵ binh này (Tâm Quốc không nói đến).

Tào Tháo chỉ yếu về Thuỷ Quân thôi. Lại thêm bị trúng kế ly gián, mới tuyển được Sái Mạo trùm Thuỷ quân Kinh Châu thì lại giết đi do trúng kế ly gián. Nên nên mới thua thảm Xích Bích

 

[thanh040506]

Theo em nhớ thì ông này tên là Ưởng, người nước vệ nên người ta gọi là Vệ Ưởng. Sau có công biến pháp giúp Tần thịnh trị nên được phong lên làm Thương Quân (Tước Quân (kém tước VƯơng 1 bậc thôi), nên người ta gọi là Thương Ưởng hay Thương Quân.

Vệ Ưởng, Thương Ưởng, Thương quân là một. Vệ Ưởng được phong ở đất Thương.

Công Tôn Ưởng, Vệ Ưởng, Thương Ưởng là một. Thương quân là tước phong.

 

[Giới Định Tuệ]

Đức trị có thể hiểu là thiếu vắng luật pháp 1 phần. Kiểu như cách ông tù trưởng cai trị bộ lạc thời Nghiêu Thuấn. Đến nhà Chu nhà Tần thì đã có pháp trị rồi, nhưng mấy ông hô hào pháp trị tức là tăng sự kiểm soát của nhà nước lên, không để tự trôi như trước. Chứ không phải đến Thương Ưởng mới phát minh ra pháp trị.

Nếu Đức trị mà OK thì không cần Nhà nước làm gì. Nguồn gốc nhà nước sinh ra là khi người dân không thể tự ý thức cộng đồng được nên phải có nhà nước cưỡng chế.

Sâu xa là ai cũng vì mối lợi và tự do của mình; nên sẵn sàng xâm phạm lợi ích và tự do người khác ("nhân chi sơ tính bản ác"). Nên phải có ông trọng tài "quân pháp bất vị thân" để điều tiết.

Không có nhà nước, không có Pháp thì giành nhau sứt đầu mẻ trán ngay - loài người diệt vong. Nên Đức trị là ảo tưởng

 

[Nguoimoivao3]

Cụ rất hiểu sử tàu, hiểu cặn kẽ luôn

Vâng Sử Tàu lẫn Văn học Tàu em cày đủ cả ạ. Tứ thư Ngũ Kinh. Phong Thần Diễn Nghĩa. Chiến Quốc Sách. Hán Sở Tranh hùng; Hán Cung 28 Hoàng Triều. . Tùy Đường Diễn nghĩa. Thuyết Đường; Đường sử; Võ Tăc Thiên; Dương Quý Phi. 13 đời của triều Minh. Thanh cung 13 triều. Khang Hy . Ung Chính. Càn Long vv đủ hết. Sử ký Tư Mã Thiên và Sử TQ của Nguyễn Hiến Lê vv tất cả đều cày vài lần đến nhiều lần.

Đông Ch Liệt Quốc cày phải đến chục lần

Sử VN em cũng rành ạ. Đọc đủ Đại Việt SK Toàn thư. Hoàng Lê. Đại Nam Thục Lục. Phủ Biên Tạp Lục. Đại Việt Thông sử vv.

Sử Do Thái lẫn châu Âu , Trung Đông em cũng nắm ạ. Do em đọc Kinh thánh Cựu ước lẫn Tân ước. Học Lịch sử Anh quốc lẫn Pháp quốc thời Đại học, ở trường và ở nhà đọc trọn bộ L’Anglais Vivant 4 quyển bản tiếng Anh.

Lịch sử Lập quốc Hoa Kỳ em cũng tìm hiểu khá kỹ ..