[Funland] Số phận bi thãm của một số công thần sau cuộc khởi Nghĩa Lam Sơn

[fun4u]

Cụ atas06 có đoạn nào đáng tin cây về thời khắc Lê Lai cứu chúa trích ra đi thôi

Nếu cụ không chê sử tộc phả thì e sẽ post cụ đọc.

 

[Gừng]

Nguyễn Trãi nói nhiều chắc là nhờ học văn thôi. Còn Lê Lợi là nhờ học Sử, nhưng dân VN nói chung thường chả ham hố gì môn Sử, nhớ được cái tên Lê Lợi khác Lê Lai thế nào là may lắm rồi.

Theo mình nhớ thì trong môn Sử ở trường chả bao giờ nói về Nguyễn Trãi nhiều hơn đâu!

đại khái nếu ko có cụ Trãi thì ko sao

nhưng ko có cụ Lợi thì nước Nam ta tuyệt chủng

 

[fun4u]

E thấy cụ Lợi có 1 điểm rất tiến bộ đáng ngạc nhiên trước tầm thời đại khá nhiều, đó là bỏ đi tục truyền ngôi cho con trưởng. Không khác gì nhà Mãn Thanh, khởi đầu từ Nỗ Nhĩ Cáp Xích bỏ tục này, các bối lạc bầu chọn Hoàng Thái Cực lên thay. Tuy nhiên, cụ Lỗ Nhĩ là hậu bối sau cụ Lợi tầm 200 năm nhé.

Bên cạnh mặt trái của nó là các hoàng tử lao vào đam chém nhau 1 mất 1 còn, thì điều tích cực ở đây là tạo ra cơ hội tìm được ứng viên mạnh nhất cho vị trí kế nhiệm, và giúp triều đại tồn tại lâu dài hơn (~350 năm). Đến thời vua Quang Trung & vua Gia Long cũng bỏ tục này.

Riêng điểm này thấy cụ Lợi xứng đáng là bậc minh quân, nhân từ, rộng lượng!

Đáng lẽ nc về Lê Lợi nhiều hơn. Vì ông ấy là leader, đàng này lại nghiên cứu N Trai, ko phải nhân vật trọng yếu.

Cách Lê Lợi kháng chiến và tổ chức hậu chiến.

 

[atlas06]

Cái đấy khó nói. Sự việc này hình như chỉ có 4 người biết, 2 cụ thái giám họ Đinh nhà cụ Đinh Liệt, cụ Đinh Liệt, và cụ NT. Ms Lộ có biết hay không thì ko chắc. Tuy nhiên, cụ NT chú tâm vào bao bọc hoàng tử Tư Thành (vua Lê Thánh Tông sau này) & hay quát mắng lũ lâu la bè đảng của ms Anh là dốt nát; nên ms Anh có dịp là trả thù NT ngay, bằng hình phạt tàn khốc nhất có thể. 2 ô thái giám đen, bị cụ NT nhắc đến khi than thở lúc sắp die, nên ms Anh đem chém nốt bịt đầu mối.

Sau vụ NT & 2 thái giám bị xử thì mới đến lượt cụ Liệt bị bắt nhốt ngục mất mấy năm, do ms Anh nghi cụ Liệt cũng biết. Và ms Anh cũng rắp tâm tước quyền lực của đội cựu thần. Đến khi cụ Liệt được thả và phục chức thì cụ Liệt mới tiết lộ thêm cho cụ Ng Xí biết vua Nhân Tông không mang huyết thống họ Lê; và bày ra chiến lược đưa Tư Thành lên ngôi, bao gồm 2 bước:
-trc tiên là kích động Nghi Dân nổi loạn, lật đổ vua Nhân Tông & ms Anh.
-sau đó, sẽ lấy danh nghĩa trừ phản loạn để dẹp Nghi Dân. Ở bước này thì như đã biết là cụ Xí phải chịu khổ nhục kế dẫm chết con thơ, để đám tai mắt của Nghi Dân coi ông lẫn cẫn ,vô dụng.

Anyway, các công thần khai quốc chết thảm, 1 số dưới thời cụ Lợi, số lớn còn lại chết thời Thái Tông. Cụ Át & cụ Lạnh nên lưu ý điểm này.

Ngay từ đầu vụ thai hoang là vô lý rồi thì các dữ kiện sau đều vô lý và suy diễn.
Đôi khi cố tình bóp méo sự thật để nó phù hợp với suy diễn

 

[fun4u]

Cụ giải thích thế nào vv nhiều công thần chết thời Thái Tông hơn thời Thái Tổ ?

Ngay từ đầu vụ thai hoang là vô lý rồi thì các dữ kiện sau đều vô lý và suy diễn.
Đôi khi cố tình bóp méo sự thật để nó phù hợp với suy diễn

 

[atlas06]

Thôi, em từ biệt, trước khi đi lưu lại hình này:
"Nhà sử học" Atlas:


Nhà sử học Trần Trọng Kim:

"Việt Nam sử lược", trang 85:

Nếu cụ đi tôi không tiễn.
Nhưng đừng phong anh hùng cho ông hàng giặc là được.

 

[atlas06]

Cụ giải thích thế nào vv nhiều công thần chết thời Thái Tông hơn thời Thái Tổ ?

Thời thái tông chỉ giết 2 ông Lê Sát Lê Ngân ngang Hãn Xảo thời Thái tổ.
Lưu Nhân Chú bị Sát giết

 

[atlas06]

E thấy cụ Lợi có 1 điểm rất tiến bộ đáng ngạc nhiên trước tầm thời đại khá nhiều, đó là bỏ đi tục truyền ngôi cho con trưởng. Không khác gì nhà Mãn Thanh, khởi đầu từ Nỗ Nhĩ Cáp Xích bỏ tục này, các bối lạc bầu chọn Hoàng Thái Cực lên thay. Tuy nhiên, cụ Lỗ Nhĩ là hậu bối sau cụ Lợi tầm 200 năm nhé.

Bên cạnh mặt trái của nó là các hoàng tử lao vào đam chém nhau 1 mất 1 còn, thì điều tích cực ở đây là tạo ra cơ hội tìm được ứng viên mạnh nhất cho vị trí kế nhiệm, và giúp triều đại tồn tại lâu dài hơn (~350 năm). Đến thời vua Quang Trung & vua Gia Long cũng bỏ tục này.

Riêng điểm này thấy cụ Lợi xứng đáng là bậc minh quân, nhân từ, rộng lượng!

Cụ Lợi phong ông anh làm quốc vương ông em làm thái tử nối ngôi khiến cả team ngỡ ngàng

 

[belo]

Nếu cụ không chê sử tộc phả thì e sẽ post cụ đọc.

Cụ post đi cụ. Những tài liệu như cụ nói rất đáng giá. Trong DVSKTT không đề cập việc ông Lê Lai cứu chúa bị giết bởi nhà Minh, mà chỉ có sự kiện ông Lê Lai bị giết bởi kiêu ngạo.

 

[atlas06]

Cụ post đi cụ. Những tài liệu như cụ nói rất đáng giá. Trong DVSKTT không đề cập việc ông Lê Lai cứu chúa bị giết bởi nhà Minh, mà chỉ có sự kiện ông Lê Lai bị giết bởi kiêu ngạo.

Có 3 ông tên Lê Lai là Lê Văn An Lê thận và Lê Lai.
Hai ông kia sống lâu hơn Lê Lợi

 

[fun4u]

Thời thái tông chỉ giết 2 ông Lê Sát Lê Ngân ngang Hãn Xảo thời Thái tổ.
Lưu Nhân Chú bị Sát giết

Sr, Ý e là thời Thái Tông & Nhân Tông.

Tuy nhiên, cụ Ngân sao bị tội ?

 

[atlas06]

Mình đọc mà suýt bật cười, không phải vì coi thường lập luận của bác, mà vì cái lý của bác nó tự dưng khiến mình bật cười. Có lẽ: Một là tâm công được hiểu như bác là rất vui. Hai là hiểu như thế thì tất cả nhà nho xưa đều tâm công, đều phải được tuyên giáo đề cao, số ấy đông lắm, vậy việc nâng Nguyễn Trãi còn ý nghĩa gì nữa. Ba, nạn nhân phong kiến cũng vô thiên lủng. Bốn, anh hùng chống ngoại xâm chiếm đại đa số danh nhân nước ta. Vậy thì gần như danh nhân nào tuyên giáo cũng phải đề cao hết, còn gì là đề cao riêng Nguyễn Trãi nữa?
Cần phải chỉ ra điểm đặc biệt nào, chỉ riêng có của Nguyễn Trãi, phục vụ cho chế độ, mới thuyết phục mọi người rằng, tuyên giáo đề cao Nguyễn Trãi hơn những người khác. Mình vẫn chưa thấy điều này.

Cuối cùng, bất kể ai nói về ông Trãi, thấy đúng thì ta nghe, thấy sai thì ta không nghe, dù đấy là GS, TS, danh nhân, hay là đứa trẻ con, dù đấy là giặc hay ta. Vì lẽ đó, cứ thấy Tuyên giáo đề cao thì ta phản bác, thế là ta tự bị mặc cảm, sao có thể nhận thức đúng sự vật được.
Cái gì tuyên giáo nói đúng, thì sao phải phản bác.
Mình chưa nói cụ thể về Nguyễn Trãi, mà chỉ nó về nguyên tắc nhận thức: đánh giá ý kiến nào sai hay đúng hãy xuất phát từ bản thân nội dung ý kiến, chứ đừng nhìn người nói.

À phiền kể hộ cụ bảo nhà Nho mà tâm công kiểu viết thư dùng chữ viết tư tưởng đánh quân địch và dùng thư đánh địch. Cụ bảo nhiều lắm thì cụ kể hộ vài tên tôi nghe thử nhé

 

[atlas06]

Sr, Ý e là thời Thái Tông & Nhân Tông.

Tuy nhiên, cụ Ngân sao bị tội ?

Cụ Ngân bị tội rất hài: thờ phật Quan Âm trong nhà và cầu cho con gái lên quý phi

 

[atlas06]

Trang 85 sách "Việt Nam sử lược" của Trần Trọng Kim (chắc bác biết cụ Kim là ai):

Ảnh này chụp từ bản in ở Miền Nam trước 75, được chụp và đưa lên mạng dưới hình thức pdf, nguồn đây các bác nhé, down về miễn phí:
http://www.hungsuviet.us/vanhoc/AiNamQuan.html
trang cũng ở Mỹ nhé, không phải trang trong nước bị nhiều cụ như cụ Atlas không tin, cho là tuyên giáo bày đặt.

Trần Trọng Kim lấy thông tin Nguyễn Trãi lên Nam Quan khóc lóc ở đâu ra?
Cái đó mới quan trọng

 

[Hanoi1919]

Các cụ biết 1 sự thật ko ? Dân s Hồng từ tk 15, ít anh làm to, vì triều toàn dân Thanh, ít khi kết nạp dân s Hồng.

Đến tk 18 19 tổng đốc HN là Hoàng Diệu N Tri P...đâu phải dân B đâu.

Nên họ thổi phồng 1 số nhân vật lên như Trạng Bùng N B Khiêm hay N Trãi....mặc dù mấy tay này, đọc sử sẽ thấy chả làm gì quá quan trọng lắm đâu.

Đến tk 19 20 các cụ thấy, lại thấy toàn dân xứ Nghệ làm cm.

Triều nào toàn xứ Thanh? Cụ chắc biết câu:”Quan xứ Nghệ, lính lệ xứ Thanh”.
Triều toàn dân Thanh nhưng mà chưa chắc đã phải là những vị trí ngon lành gì đâu ~

 

[fun4u]

...

Thế nhưng do tình hình thay đổi, giặc Ngô đã chuẩn bị lực lượng , định điều binh đến càn quét Lam Sơn. Lê Lợi, Lê Lai, Đinh liệt, Nguyễn Thận, Lê Ngân. Lê Sát Đinh Lễ, Lê văn Linh … quyết định khởi nghĩa sớm hơn kế hoạch cũ mười mấy ngaỳ.
Đúng giờ Thìn ngày mồng 2 tháng giêng năm mâu Tuất 1418 Lê Lợi làm lễ xưng vương ở Lam Sơn, phủ Thanh Hoá lấy hiệu là Bình Định Vương ba anh em họ Đinh đều có mặt.
Hàng quan văn tính từ trên xuống gồm Nguyễn Thận, Lê Liễn, Đinh Lễ, Lê Văn Lân, Lê văn Vỹ, Lê Tôn Kiều, Phạm Văn Liệu, Lê văn Viên… cộng 18 người. hàng trăm quan võ ( từ trên xuống gồm Lê Lai , Đinh Liệt, Lê Ngân, Trịnh Khả, Lê Sát, Đinh Bồ, Lê văn An, Nguyễn Lý , Trương Lôi, Trương Chiến, Vũ Uy, Trần Lưu, Lê Bồi, Nguyễn Như Lãm. Lê Hựu, Lê Chuyển, Phạm văn Xão, Lý Triện, Lê Thạch., Lê Khôi, Lê Khang , Lê Khiêm, Nguyễn Xí, Lê Linh, Lê Chưởng, Lê Tại , Lê Lân, Phạm Vấn, Phạm Lật , Lê Thiệp, Bùi Bị, Phạm An, Lê Cố , Lê Sao, Trịnh Đồ, Hà Đệ , Hà Mộng, , Đỗ Bí, Hà Khương, Lê Vũ Bị Lê Lô, Lê Lộ, Lê Lâm, Lê Hào, Lê Trung, Lê Mạnh, , Lê Nỗ, Nguyễn Công Chẩn, Phạm Khanh, Trịnh Khắc Phục,… Tổng cộng 51 người,
Nghĩa quân Lam Sơn biên chế thành 6 đoàn, đứng phía trước lễ đài, là 300 kỵ binh, 300 dũng sĩ, 200 quân thiết đột, 2 đoàn bộ binh, mỗi đoàn 300 người. Chiến tượng đội 14 con, và 50 tượng binh. Đội bảo vệ tuần tiễu ven bờ sông Lương 25 người… Tổng cộng tất cả 1500 người.
Đến dự đại lễ, còn có người nhà các tướng lĩnh, nhân dân quanh vùng đứng vây quanh phía ngoài khoảng 1.300 người. Bình định vương Lê Lợi sau khi truyền hịch trước văn võ bá quan, các tướng lĩnh nghĩa quân và bách tính, đại lễ xưng vương còn được khuếch trương thanh thế bằng cách: Bình định vương Lê Lợi từ trên bệ đất đắp cao bước lên con voi trắng bành vàng, cắm lá cờ màu vàng, các quan văn lên lưng voi, các quan võ đồng loạt lên ngựa đi hai bên, dẫn đầu là đoàn dũng sĩ toàn cầm mã tấu sáng loáng , tiếp sau văn, võ bá quan, là các đoàn thiết đột, bộ binh và kỵ binh cùng diễu hành thị uy, nhân dân nối vang cồng, trống – chiêng , vỗ tay hoan hô nhiệt liệt, đồng thời cao hô : Bình định vương Lê Lợi muôn năm, Bình định vương Lê Lợi muôn năm! Nghĩa quân Lam Sơn Muôn năm !...
Tiếng tung hô vang vọng vào cách đá, truyền đi khắp vùng Thanh Hoá và nhiều vùng khác trong toàn quốc làm lay động cả tường thành Tây Đô . Các hào kiệt- hiền taì và trăm họ coi Lam sơn như ánh mặt trời đang chói rọi khắp đó đây, còn giặc Ngô và bè lũ tay sai thì xem nó là gai trước mắt, phải tìm mọi cách nhổ nó đi! Do đó, chỉ sau mấy ngày, Lý Bân – Chu Quảng – Mã Kỳ điều binh đến càn quét vùng Lam Sơn, ý đồ thâm độc của chúng là hòng bóp chết cuộc khởi nghĩa Lam Sơn,ngay thuở còn trong nôi trứng nước của nó. Bình định Vương Lê Lợi , Lê Lai, Đinh Liệt , Nguyễn Thận và các tướng lĩnh khác chú trương tránh địch , bảo toàn lực lượng là chính, mà đã đánh là phải thắng, nên lách rừng rút lên hiểm địa Mường Mọt .
Đinh Liệt và một số tướng lĩnh khác, chọn địa hình Lạc Thuỷ bố trí trận đại phục kích, ông động viên mọi người hạ quyết tâm đánh thắng trận đầu. Ngày 13 cùng tháng, quân của Mã Kỳ lọt vào trận địa phục kích, Đinh Liệt thúc ngựa xông vào sườn địch dùng kiếm thanh thiết chém vun vút liên hồi, gần hai chục bỏ mạng , các tên khác kêu la hoảng hốt, xô nhau chạy, các đơn vị cung nỏ dùng tên tẩm thuốc độc bắn rất chính xác , nghĩa quân ta được lệnh lao xuống đâm chén rất anh dũng, địch bỏ lại gần 5o xác, rút chạy về phía sau, chặn đứng được ý đồ tốc chiến tốc thắng của chúng. Trận đầu tiên đánh thắng giặc Ngô là một sự cổ vũ rất lớn đối với nghĩa quân Lam Sơn.
...

Cụ post đi cụ. Những tài liệu như cụ nói rất đáng giá. Trong DVSKTT không đề cập việc ông Lê Lai cứu chúa bị giết bởi nhà Minh, mà chỉ có sự kiện ông Lê Lai bị giết bởi kiêu ngạo.

 

[fun4u]

...
Ngày 16 tháng 4 cùng năm được bọn nguỵ quân Nguyễn Ái và Đỗ Phủ dẫn đường, giặc Ngô càn quét quê hương Lê Lợi, chúng bắt vợ con Lê Lợi và bắt một số người nhà tướng lĩnh nghĩa quân, đào cả phần mộ phụ thân Lê Lợi, dùng làm mồi để dụ Bình Định Vương Lê Lợi và các tướng lĩnh ra hàng. Đứng trước tình hình nguy hiểm này, Đinh Liệt đã kịp thời động viên lòng căm thù của một số tướng lĩnh thề quýét chiến với kẻ thù, chủ động tiến công địch để trả thù cho Bình định vương lê Lợi. và giải thoát cho gia nhân một số tướng lĩnh, đặng xua tan ngay bầu không khí đen đặc này . Đinh Liệt ,Trịnh Khả, Lê Sát và nhiều tướng lĩnh khác đã xuất trận vô vùng mưu trí và dũng cảm, đã phá tan bầu không khí đen đục dễ gây nguy hại ấy, đồng thời chặn đứng được bước truy quét của địch, tạo cơ hội thuận lợi cho Bình Định Vương và nghĩa quân tiến vào Chí Linh , thủ hiểm lần thứ nhất.
Tháng tư năm Kỷ Hợi ( 1419) sau khi thoát hiểm, nghĩa quân được chỉnh đốn và bổ sung khá. Ta tiến công đồn Nga Lạc bắt sống tướng Nguyễn Sao, làm cho đầu óc tổng binh Lý Bân và bọn Phương Chính lại nóng sôi lên như nấu, chúng lại điều đại quân đến càn quét Lam Sơn, Nghĩa quân ta đánh mấy trận, các tướng Đinh Liệt, Trịnh Khả, Lê Sát, Đinh Lễ, Đinh Bồ, Lê Bồi… Đánh mấy trận diệt được mấy ngàn quân địch thế nhưng quân chúng có mấy vạn người, thế lớn lực mạnh. Quân ta chỉ có thể ngăn cản tốc độ tiến công của chúng lại đến một chừng mực nhất định , không thế đánh tan được chúng. Lên Bình Định Vương Lê Lợi lại chủ trương rút về Chí Linh thủ hiểm lần thứ hai .
Lần này , quân địch bổ vây trùng điệp nghĩa quân ta đã bao ngày không có lương thực, phải cử người đi đào củ mài, lấy quả rừng, lấy măng, hái rau dại thay cơm . Vòng vây của quân thù ngày một khít chặn lại . Vùng Linh Sơn coi như còn đát hoang sơ, không có dân ở. Đinh Liệt ghi trong bút ký rằng: “ 25/ 5 Kỷ Hợi) “ chính nghĩa, dù cho trí quật cường ? không dân , mỏng manh tựa hơi sương ?
Con đường bắt rễ vào dân chúng! Mới có đôi chân đứng vững váng !”
Đêm 15 / 8 năm năm Kỷ Hợi 1419 , hội đồng mưu lược tối cao họp tướng chủ yếu là bàn bạc tìm cách vãn cứu giờ phút ngàn cân treo sơi tóc này . Lê Sát, Đinh Bồ, Lê Thạch, Lê Thụ tỏ thái độ đánh, đánh đến người cuối cùng, ít ra ta cũng tiêu diệt được dăm sáu ngàn địch. Nhiều tướng nhìn nhau trầm lặng không khí buổi họp nặng nề. Đinh Liệt đứng dậy nói : “Tinh thần dũng cảm hy sinh của tứơng sĩ nghĩa quân ta còn quí hơn vàng ngọc . Song hy sinh để rồi sự nghiệp cũng đi theo luôn , chỉ để lại hồi âm cho mai sau, thì không thể bằng, phải bàn bạc , suy nghĩ tìm mọi cách để cứu nghĩa quân sống mà tiềp tục hoàn thành đại sự nghiệp do lịch sử đã giao phó. Bình định vương và số đông tướng lĩnh tỏ thái độ tán đồng cách đặt vấn đề của tướng Đinh Liệt. Lê Lai ngồi cạnh Lê Lợi và Đinh Liệt đứng dậy ung dung bình thản nói : “ Tôi nguyện làm Kỷ Tín của Hán cao tổ ! “ hề!..
Bình định vương và các tướng lĩnh cảm động đến mức lệ rơi không ngớt .Lê Lợi ôm ghì chặt lấy Lê Lai cảm động nói” “ Lịch sử lưu danh ! vĩnh thuỳ bất hủ ! “
Đúng giờ Thìn ngaỳ 21 cùng tháng, Lê Lai mặc áo Hoàng bào của Bình Định vương LL cươĩ voi cùng với 500 nghĩa quân, đánh cồng chiêng, rung trống trận nhằm thẳng binh trại địch ở phía Đông bắc tiến công tất cả các nghĩa sĩ vô cùng anh dũng, có người dùng giao mác đâm chết hàng chục tên, nhiều người ôm lấy địch vật lộn cắn chặt hai hàm răng vào cổ họng địch để rồi cùng chết. Thế nhưng quân ta vừa đánh vừa reo hò vang trời chuyển đất, vừa tiến nhánh về hướng đã định trước. Quân Ngô - Nguỵ trông thấy Bình Định Vương Lê Lợi dần đầu nghĩa quân lam Sơn đột phá phía Đông Bắc . Mọi cánh quân của giặc được lệnh cấp tốc kéo dồn về đấy để bao vây, hy vọng bắt sống được chúa Lam Sơn, nhốt cũi đưa về Yên Kinh ,nhận trọng thưởng. Thế nhưng các nghĩa sỹ của ta đã chiến đấu vô cùng mưu trí, dũng cảm, ngoan cường đến người cuối cùng, diệt hai ngàn tên và làm bị thương hàng ngàn tên khác.
...
(hết đoạn về Lê Lai)

 

[fun4u]

Cụ Ngân bị tội rất hài: thờ phật Quan Âm trong nhà và cầu cho con gái lên quý phi

Ai quan tâm đến chuyện cụ Ngân "Cầu con gái lên quý phi" nhất lúc đó hở cụ ??? Hay điều đó đương nhiên trái luật nên ra tội ???

 

[lenhaque]

Loạt bài nghiên cứu của Lê Tư quá hay. Cảm ơn cụ atlat sưu tầm và phổ biến. Dựa theo dấu vết thơ kết hợp sử đã dựng lại bản đồ hành trạng và diễn biến tâm lý của Nguyễn qua các thời kỳ. Rất công phu và nhạy bén. Phần đánh giá cũng khách quan, không nâng và không dìm.

 

[atlas06]

...
Ngày 16 tháng 4 cùng năm được bọn nguỵ quân Nguyễn Ái và Đỗ Phủ dẫn đường, giặc Ngô càn quét quê hương Lê Lợi, chúng bắt vợ con Lê Lợi và bắt một số người nhà tướng lĩnh nghĩa quân, đào cả phần mộ phụ thân Lê Lợi, dùng làm mồi để dụ Bình Định Vương Lê Lợi và các tướng lĩnh ra hàng. Đứng trước tình hình nguy hiểm này, Đinh Liệt đã kịp thời động viên lòng căm thù của một số tướng lĩnh thề quýét chiến với kẻ thù, chủ động tiến công địch để trả thù cho Bình định vương lê Lợi. và giải thoát cho gia nhân một số tướng lĩnh, đặng xua tan ngay bầu không khí đen đặc này . Đinh Liệt ,Trịnh Khả, Lê Sát và nhiều tướng lĩnh khác đã xuất trận vô vùng mưu trí và dũng cảm, đã phá tan bầu không khí đen đục dễ gây nguy hại ấy, đồng thời chặn đứng được bước truy quét của địch, tạo cơ hội thuận lợi cho Bình Định Vương và nghĩa quân tiến vào Chí Linh , thủ hiểm lần thứ nhất.
Tháng tư năm Kỷ Hợi ( 1419) sau khi thoát hiểm, nghĩa quân được chỉnh đốn và bổ sung khá. Ta tiến công đồn Nga Lạc bắt sống tướng Nguyễn Sao, làm cho đầu óc tổng binh Lý Bân và bọn Phương Chính lại nóng sôi lên như nấu, chúng lại điều đại quân đến càn quét Lam Sơn, Nghĩa quân ta đánh mấy trận, các tướng Đinh Liệt, Trịnh Khả, Lê Sát, Đinh Lễ, Đinh Bồ, Lê Bồi… Đánh mấy trận diệt được mấy ngàn quân địch thế nhưng quân chúng có mấy vạn người, thế lớn lực mạnh. Quân ta chỉ có thể ngăn cản tốc độ tiến công của chúng lại đến một chừng mực nhất định , không thế đánh tan được chúng. Lên Bình Định Vương Lê Lợi lại chủ trương rút về Chí Linh thủ hiểm lần thứ hai .
Lần này , quân địch bổ vây trùng điệp nghĩa quân ta đã bao ngày không có lương thực, phải cử người đi đào củ mài, lấy quả rừng, lấy măng, hái rau dại thay cơm . Vòng vây của quân thù ngày một khít chặn lại . Vùng Linh Sơn coi như còn đát hoang sơ, không có dân ở. Đinh Liệt ghi trong bút ký rằng: “ 25/ 5 Kỷ Hợi) “ chính nghĩa, dù cho trí quật cường ? không dân , mỏng manh tựa hơi sương ?
Con đường bắt rễ vào dân chúng! Mới có đôi chân đứng vững váng !”
Đêm 15 / 8 năm năm Kỷ Hợi 1419 , hội đồng mưu lược tối cao họp tướng chủ yếu là bàn bạc tìm cách vãn cứu giờ phút ngàn cân treo sơi tóc này . Lê Sát, Đinh Bồ, Lê Thạch, Lê Thụ tỏ thái độ đánh, đánh đến người cuối cùng, ít ra ta cũng tiêu diệt được dăm sáu ngàn địch. Nhiều tướng nhìn nhau trầm lặng không khí buổi họp nặng nề. Đinh Liệt đứng dậy nói : “Tinh thần dũng cảm hy sinh của tứơng sĩ nghĩa quân ta còn quí hơn vàng ngọc . Song hy sinh để rồi sự nghiệp cũng đi theo luôn , chỉ để lại hồi âm cho mai sau, thì không thể bằng, phải bàn bạc , suy nghĩ tìm mọi cách để cứu nghĩa quân sống mà tiềp tục hoàn thành đại sự nghiệp do lịch sử đã giao phó. Bình định vương và số đông tướng lĩnh tỏ thái độ tán đồng cách đặt vấn đề của tướng Đinh Liệt. Lê Lai ngồi cạnh Lê Lợi và Đinh Liệt đứng dậy ung dung bình thản nói : “ Tôi nguyện làm Kỷ Tín của Hán cao tổ ! “ hề!..
Bình định vương và các tướng lĩnh cảm động đến mức lệ rơi không ngớt .Lê Lợi ôm ghì chặt lấy Lê Lai cảm động nói” “ Lịch sử lưu danh ! vĩnh thuỳ bất hủ ! “
Đúng giờ Thìn ngaỳ 21 cùng tháng, Lê Lai mặc áo Hoàng bào của Bình Định vương LL cươĩ voi cùng với 500 nghĩa quân, đánh cồng chiêng, rung trống trận nhằm thẳng binh trại địch ở phía Đông bắc tiến công tất cả các nghĩa sĩ vô cùng anh dũng, có người dùng giao mác đâm chết hàng chục tên, nhiều người ôm lấy địch vật lộn cắn chặt hai hàm răng vào cổ họng địch để rồi cùng chết. Thế nhưng quân ta vừa đánh vừa reo hò vang trời chuyển đất, vừa tiến nhánh về hướng đã định trước. Quân Ngô - Nguỵ trông thấy Bình Định Vương Lê Lợi dần đầu nghĩa quân lam Sơn đột phá phía Đông Bắc . Mọi cánh quân của giặc được lệnh cấp tốc kéo dồn về đấy để bao vây, hy vọng bắt sống được chúa Lam Sơn, nhốt cũi đưa về Yên Kinh ,nhận trọng thưởng. Thế nhưng các nghĩa sỹ của ta đã chiến đấu vô cùng mưu trí, dũng cảm, ngoan cường đến người cuối cùng, diệt hai ngàn tên và làm bị thương hàng ngàn tên khác.
...
(hết đoạn về Lê Lai)

Gia phả cụ Đinh viết?
Khen cụ Đinh hơi nhiều
Giọng văn hiện đại viết
Lê văn Linh quan văn xếp vào võ tướng, Đinh Lễ võ tướng xếp vào quan văn