[Funland] 50 năm trước đây, ngày 27 tháng 1 năm 1973, ký Hiệp định hoà bình Paris về Việt Nam

[Ngao5]

Trong cùng ngày, khi họp với Hội đồng an ninh quốc gia, Thiệu cũng trấn an họ không chấp nhận công thức liên hiệp và ông tin chắc Kissinger bị Hà Nội lừa.
Trong lúc Kissinger đang ở Phnôm-Pênh họp với Quốc trưởng Campuchia Lon Nol thì các viên chức Hoa Kỳ tới những nước Thái Lan, Đại Hàn, Lào thông báo việc Việt Nam Cộng hoà đã đồng ý ký kết hiệp định. Tại Sài Gòn, theo chỉ thị của Kissinger, các viên chức toà Đại sứ Mỹ cũng đi phao tin Thiệu sẽ ký!
Trong buổi gặp gỡ với Lon Nol tại Phnôm-Pênh, Kissinger nói năng như thể Thiệu hoàn toàn tán thành bản hiệp ước. Lon Nol liền mở Champagne để chúc mừng. “Thế là hoà bình sắp tới. Chúng ta uống mừng cho hoà bình và ca ngợi Tiến sĩ Kissinger đã thành công trong sứ mạng của ông”. (43)
Sau khi gặp Lon Nol, Kissinger bay ngay về Sài Gòn để kịp giờ họp với Thiệu lần nữa vào chiều chủ nhật, 22-10. Trước đó, Thiệu quyết định không thay đổi lập trường.
Trở về Sài Gòn, Kissinger cảm thấy “rộn rực về viễn ảnh thành công” vì được Lon Nol tán thành các kế hoạch của mình. Ông cùng Bunker đi thẳng vào Dinh Độc Lập gặp Thiệu. Tới nơi, Thiệu đón bằng một câu trách móc (tiếng Việt):
- Tôi không đồng ý về việc một số nhân viên của quý vị đi nói khắp Sài Gòn là tôi đã ký. Tôi chưa ký kết gì cả. Tôi không phản đối hoà bình nhưng tôi chưa nhận được câu trả lời thoả đáng nào về quý vị nên không ký.
Thiệu nhắc lại ba phản đối chính. Sự hiện diện tiếp tục của quân Việt Nam Dân chủ Cộng hoà tại miền Nam, tính cách liên hiệp của Hội đồng hoà hợp và hoà giải, việc Việt Nam Dân chủ Cộng hoà không tôn trọng vùng Phi quân sự như một biên giới giữa hai miền. Việt Nam Dân chủ Cộng hoà khăng khăng không có phân cách nào giữa Nam và Bắc, Việt Nam là một lãnh thổ. Cứ theo lập luận ấy thì quân Việt Nam Dân chủ Cộng hoà không xâm chiếm miền Nam vì vậy không bắt buộc phải trở về Bắc hay rút khỏi miền Nam. Cho nên, đối với Thiệu, thừa nhận vùng Phi quân sự, coi nó như ranh giới Nam-Bắc là điều tối quan trọng cho lập luận đòi quân Việt Nam Dân chủ Cộng hoà phải triệt thoái khỏi miền Nam, trở về quê quán của họ.

 

[Ngao5]

Kissinger nổi giận đùng đùng bảo Thiệu, ông đã thành công ở Bắc Kinh, Moscow, Paris mà bây giờ Thiệu trở thành “chướng ngại hoà bình”,
- Nếu Ngài không ký, chúng tôi sẽ xúc tiến một mình – Kissinger đe doạ.
Không kiềm chế được nữa, Thiệu buộc tội Kissinger “thông đồng” với Liên Xô, Trung Quốc bán đứng miền Nam Việt Nam. Sau này Thiệu kể:
- Tôi vừa kinh ngạc vừa bực tức. Chính quyền Mỹ không phải đồng minh có danh dự. Họ không cần sự thoả thuận của Việt Nam Cộng hoà. Mỹ đã phản bội mình. Mình bị ép buộc phải nhận lấy thất bại không làm gì khác được (mà không ký hiệp định). Anh có thể tưởng tượng được không. Kissinger bảo tôi, Liên Xô nói với ông, Việt Nam Dân chủ Cộng hoà không chấp nhận triệt thoái và Hoa Kỳ đồng ý… Nói thế còn ra thể thống gì nữa”.
Thiệu nhất định không dính líu tới vụ đổi chác của Kissinger vì không thấy có gì lợi cho miền Nam hết. Tất cả nỗi căm giận nén trong lòng Thiệu lúc đó mới bùng ra, ông nói với Kissinger:
- Kể từ khi Hoa Kỳ yêu cầu tôi từ chức và mặc cả với tôi về ngày giờ từ chức, nếu tôi không phải quân nhân thì từ chức rồi. Bởi tôi thấy những người tôi coi là bạn đã thiếu tình nghĩa với tôi nhưng tủi nhục cá nhân dù lớn đến mấy nữa cũng tiếp tục chiến đấu. Điều thoả mãn nhất cho tôi là lúc có thể ký vào hiệp ước hoà bình. Tôi chưa hề nói với ai người Mỹ đã yêu cầu tôi từ chức vì như vậy, họ sẽ chia sẻ mối tủi nhục đó với tôi nhưng tôi giả như tự mình lấy quyết định đó.
Nhất định không chịu thua, Kissinger đáp:
- Tôi cảm phục sự can đảm, lòng hy sinh, tính anh hùng được biểu lộ trong bài diễn văn của Ngài. Tuy nhiên, là một người Mỹ tôi không khỏi bực bội về câu phát biểu của Ngài cho chúng tôi thông đồng với Xô Viết và Trung Quốc. Làm sao Ngài có thể quan niệm như vậy khi Tổng thống (Nixon) ngày 8-5 liều cả tương lai và chính trị của mình để giúp Ngài. Khi chúng tôi thảo luận với Xô Viết và Trung Quốc là muốn nói với họ gây áp lực với Hà Nội. Chúng tôi thực tâm tin bản hiệp định đề nghị này bảo tồn được nền tự do của Nam Việt Nam - nguyên tắc của chúng tôi giống như nguyên tắc của Ngài và chúng ta bảo vệ chúng. Ngài chỉ có một vấn đề, Tổng thống Nixon có nhiều vấn đề khác! Không người Mỹ nào hiểu việc Ngài tin chúng tôi phá hoại Ngài chứ đừng nói đến Tổng thống Nixon. Về chi tiết, chúng tôi không công nhận quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ở lại miền Nam. Chúng tôi sử dụng ngôn ngữ của hiệp định Genève vì nghĩ đó là phương cách tốt nhất để đi đến giải pháp thực tiễn. Giả như muốn bán đứng quý vị thì chắc có nhiều cách dễ dàng hơn giúp chúng tôI hoàn thành việc đó rồi!

 

[Ngao5]

Thiệu không động tâm khi thấy Kissinger phật ý. Kissinger thay đổi chiến thuật, lúc làm vẻ tức giận, lúc ngọt ngào nhưng chẳng đi đến đâu. Nhã thông ngôn rút ngắn những câu trả lời của Kissinger khiến ông giận hơn nữa:
- Tại sao Tổng thống của anh lại đóng vai trò kẻ tử vì đạo như thế? Ông ta đâu có cái chất liệu làm nên người tử vì đạo?
Thiệu cười gằn và vẫn đáp bằng tiếng Việt:
- Tôi đâu định làm kẻ tử vì đạo. Tôi là người theo chủ nghĩa quốc gia và đang cố là một người thực tiễn, muốn có những câu trả lời cho những điểm hợp lý.
Càng nghe Kissinger giải thích thêm Thiệu càng nổi giận nhưng ông nén nhịn, xoay lưng và nhìn lên bức bản đồ Việt Nam lớn treo trên tường phòng ước đoán tình hình, nơi đang họp. Sau này Thiệu kể lại:
- Bổn phận của Mỹ là chiến đấu với đồng minh của mình chứ không phải một Avocat du diable (thầy biện hộ cho ma quỷ). Kissinger đến với mình không như người bạn cùng chiến đấu mà biện hộ cho chính nghĩa của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Ông ta cho tôi cảm tưởng ông đại diện cho Hà Nội chứ không phải cho Hoa Kỳ. Ông không về phe mình mà về phe Lê Đức Thọ để biện hộ cho lập trường của họ. Ông còn bào chữa cho Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, đó mới lạ. Tại sao một người bạn Mỹ cùng chiến đấu lại bào chữa cho kẻ thù? Tôi không hiểu ông ta làm việc cho chúng ta hay Việt Nam Dân chủ Cộng hoà? Đáng lẽ Tiến sĩ Kissinger nên tới Sài Gòn cùng làm việc với mình ngay hồi đầu, bày ra chiến lược và ủng hộ nhau mới phải.
Thiệu cho Việt Nam Cộng hoà hiểu Việt Nam Dân chủ Cộng hoà hơn Mỹ, Kissinger đã bị Thọ đánh lừa hoặc có trao đổi bí mật gì với Hà Nội. Ông cố gắng giải thích với Kissinger, ông không cản trở hoà bình nhưng hiệp định là “một vấn đề sinh tử cho nước tôi”. Thiệu càng tỏ ra cứng rắn, Kissinger càng nổi giận:
- Đây là sự thất bại ngoại giao lớn nhất trong sự nghiệp của tôi.
Thiệu cũng bực tức hỏi:
- Sao ông vội đi tranh giải hoà bình Nobel đến thế?
Kissinger quay lưng không đáp. Bunker, lúc này cũng nổi nóng, tiếp tục cuộc đàm thoại:
- Vậy thì thưa Tổng thống, lập trường chót của Ngài là không ký, phải không?
Thiệu nói:
- Vâng, lập trường cuối cùng của tôi là không ký và xin Ngài thông báo cho Tổng thống Nixon biết như thế. Xin quí vị trở về Washington nói với Tổng thống Nixon, tôi cần được trả lời.
Nhất quyết không chịu để bao nhiêu nỗ lực của mình tan vỡ, Kissinger yêu cầu Thiệu cùng họp thêm lần chót trước khi rời Sài Gòn vào sáng thứ hai, ngày 23-10.
Thiệu hỏi: - Để làm gì?
Kissinger đáp:
- Báo chí vẫn còn nghĩ chúng ta gần đi tới được giải pháp, vậy ta nên có một buổi họp ngắn để chứng tỏ đang có sự tham khảo giữa các đồng minh.
Thiệu nói:
- Được rồi, nếu việc đó có thể giúp quí vị chút nào thì sáng mai ta có thể có một buổi họp ngắn, năm phút.

 

[Ngao5]

Tám giờ sáng hôm sau (23/10), hai bên gặp lại nhau, sự việc đã rõ Thiệu sẽ không thay đổi ý kiến. Ông trao cho Kissinger lá thư riêng gửi Nixon, trong đó tóm lược những điểm phản đối của Việt Nam Cộng hoà, nhắc lại ông muốn ký kết hiệp định hoà bình nhưng chỉ với những điều kiện thoả đáng và đến đúng lúc. Trước khi từ giã, Kissinger yêu cầu Thiệu:
- Tôi yêu cầu có sự đồng ý giữa chúng ta, không tiết lộ cho báo chí biết bất cứ điều gì đang diễn tiến. Hãy làm như chúng ta đã có được một buổi họp xây dựng.
Kissinger bắt tay Thiệu và vội vã ra về.
Tới phi trường Tân Sơn Nhất, Kissinger thấy đám ký giả và nhiếp ảnh viên chực sẵn. Ông ngừng lại vài phút. Có một phóng viên hỏi:
- Chuyến đi này có được việc không?
- Được việc.
- Có xây dựng không?
- Xây dựng. Như bất cứ lần nào tôi đến đây.
- Ông có trở lại đây nữa không?
Ông không đáp, nhoẻn miệng với nụ cười ngoại giao nổi tiếng của mình.

 

[Ngao5]

23-10-1972 – Cố vấn Tổng thống Hoa Kỳ Henry Kissinger rời Sài Gòn, kết thúc cuộc họp năm ngày với các quan chức hàng đầu của Hoa Kỳ và Nam Việt Nam về vấn đề hòa bình Đông Dương

23-10-1972 – Cố vấn Tổng thống Hoa Kỳ Henry Kissinger (phải) bước ra máy bay tại căn cứ không quân Tân Sơn Nhất, kết thúc cuộc họp năm ngày với các quan chức hàng đầu của Hoa Kỳ và Nam Việt Nam về vấn đề hòa bình Đông Dương. Trái sang phải, Thứ trưởng Ngoại giao William H. Sullivan; Đại sứ VNCH tại Washington DC Trần Kim Phượng; Đại sứ Hoa Kỳ Ellsworth Bunker. Ảnh: Baker/AP

 

[Ngao5]

Thiệu chỉ thị Nhã soạn bản nhận định mô tả “bốn ngày thảo luận xây dựng để đi đến cuộc hoà giải”. Rồi ông triệu tập Hội đồng An ninh quốc gia. Bằng từ ngữ lạnh lùng, không xúc cảm, ông tóm lược những điểm bất đồng ý kiến trong mấy buổi họp cuối cùng với Kissinger và Bunker. Ông nói:
- Ta sẽ không ký kết trừ khi có những sửa đổi.
Sau buổi họp này, Thiệu gặp riêng Nhã trong Dinh. Nhã hỏi:
- Bây giờ mình sẽ làm gì? Đây là lúc phải có hành động cứng rắn. Chắc về tới Washington, Kissinger sẽ gọi báo chí và bảo họ mình làm trở ngại hoà bình. Ông ta sẽ nói mình chơi xấu, không có thiện chí. Vậy mình phải hành động trước.
Thiệu hỏi:
- Hành động trước cách nào? Nếu nói ra những gì mình đã thảo luận thì mình thành người bội ước với Kissinger.
Nhã đề nghị Thiệu lên đài truyền hình thảo luận về kế hoạch hoà bình mới nhất của Hà Nội theo cuộc phỏng vấn Phạm Văn Đồng đã đăng tải trên báo chí và chỉ giới hạn vào kế hoạch đó thay vì nói đến những điểm ghi trong bản dự thảo hiệp định:
- Vì những điểm này thực chất tương tự bản văn Kissinger mang qua Sài Gòn, ta có thể chỉ tấn công mưu đồ của CS và ngụ ý đó là những gì mình đã thảo luận với Kissinger… lối lẩn tránh vấn đề rất khéo. Mình sẽ dùng chính kỹ thuật của Kissinger. Lấy gậy ông đập lưng ông”
Kissinger lúc đó đang nổi tiếng về những màn hấp dẫn giống truyện điệp viên. Ông giả bộ đi Pakistan rồi lén sang Bắc Kinh gặp Chu Ân Lai (mở đường cho Nixon), đi Frankfurt (Đông Đức) rồi vòng sang Paris tới nhà tướng Walters ở Paris với bí danh tướng Harold Kirshman. Buổi chiều đi ăn cơm với đào ciné, đêm đi họp với Lê Đức Thọ. Người ta gọi ông là James Bond của Nixon. Lần này, ông muốn từ Sài Gòn bay thẳng ra Hà Nội, bí mật ký tắt vào bản hiệp định với Phạm Văn Đồng, sau đó, ngay khi ông vẫn còn ở Hà Nội thì Nixon tuyên bố hoà bình trong danh dự trước ngày tuyển cử từ Washington. Được vậy, vinh hạnh cho ông biết bao nhiêu, cả thế giới sẽ vô cùng bỡ ngỡ.
Nhưng ông đã vỡ mộng và giận dữ, ông thề:
- Tôi sẽ không trở lại miền Nam Việt Nam nữa!

 

[Ngao5]

Hoà bình giả mạo
Trước lúc rời Sài Gòn, Kissinger gửi điện văn (đề ngày 22-10) cho Nixon nói vẫn hy vọng “có thể” giữ nguyên chương trình đã định tức chuyến đi Hà Nội. Nhận được điện văn. Nixon tưởng lầm Thiệu đã đồng ý. Nhưng cùng ngày đó, ông lại nhận điện văn thứ hai, trong đó, Kissinger chửi Thiệu thậm tệ: “Những yêu sách của tay này gần như điên khùng”. Nghe vậy, Nixon quyết định triệu hồi Kissinger về Washington. Tức giận, ông cảnh cáo Thiệu: “Nếu chiến tranh còn tiếp tục ở mức độ hiện nay trong 6 tháng nữa thì Quốc hội Hoa Kỳ sẽ cắt ngân khoản viện trợ cho Việt Nam Cộng hoà”.
Trước đó hai hôm, ngày 21-10-1972, ông gửi điện văn yêu cầu Nixon cho phép cứ đi Hà Nội dù Sài Gòn phản kháng hiệp định nhưng Nixon cản lại. Chỉ còn hai tuần lễ nữa là bầu cử. Nixon lưu ý Kissinger, hoà giải hấp tấp quá mà không có sự ủng hộ của Thiệu sẽ gây trở ngại chính trị. Nixon muốn giải quyết vấn đề Việt Nam sau bầu cử.
Tại Sài Gòn, Thiệu thắc mắc không hiểu tại sao với một bản hiệp định hoàn toàn bất lợi cho Việt Nam Cộng hoà mà Nixon có thể viết cho ông rằng, hiệp định đó đã “thoả mãn điều kiện tuyệt đối của tôi là Chính phủ Việt Nam Cộng hoà phải được tồn tại như một quốc gia tự do”. Bản tính vốn đa nghi, ông liền đoán Kissinger không cho Nixon biết hết sự thật. Theo những tài liệu bắt được của CS Thiệu đã được đọc (nhưng không hề thảo luận với Kissinger) thì Việt Nam Dân chủ Cộng hoà tuyên bố thắng lợi hoàn toàn đối với Mỹ và miền Nam. Sự giải thích của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà hoàn toàn trái ngược với những gì Nixon đã viết và Kissinger biện luận. Thiệu tin, Việt Nam Dân chủ Cộng hoà có kế hoạch vi phạm hiệp định ngay trước khi có hiệu lực. Ông biết CS dùng hiệp định làm hậu thuẫn cho một chính phủ liên hiệp được thành lập với chính phủ Sài Gòn sau này.
Vì Thiệu có kinh nghiệm từ cuộc bầu cử Mỹ năm 1968 nên ông tin, càng kiên trì bao nhiêu càng có lợi bấy nhiêu. Nixon có vẻ chắc chắn thắng Mc.Govern. Khi thắng lợi lớn Nixon sẽ thực hiện những lời đã hứa trong thư dễ dàng và ít bị áp lực hoà giải theo điều kiện của Hà Nội hơn. Ông cố không để con nước triều của mấy tuần lễ cuối cùng vận động tranh cử Hoa Kỳ cuốn đi còn là một đường lối chính trị khôn ngoan nữa. Chống lại cuộc hoà giải do Mỹ sắp đặt, Thiệu được nhiều giới ở Sài Gòn ủng hộ. Nhưng các cố vấn của ông biết không thể nào kiên trì dai dẳng đến vô tận. Nếu không chịu cộng tác, Mỹ sẽ cắt viện trợ, dùng vũ lực đẩy Thiệu đi hoặc tiến hành cuộc hoà giải một mình.

 

[Ngao5]

Vì trục trặc ở Sài Gòn, Kissinger không tới Hà Nội để ký như đã hứa hẹn với Lê Đức Thọ. Dù Nixon gửi hai điện văn cho Phạm Văn Đồng cắt nghĩa sự sai hẹn nhưng Hà Nội vẫn lo đang bị Mỹ gài bẫy. Giữa một buổi họp mặt, Kissinger nhận xét: “Việt Nam Dân chủ Cộng hoà sợ bị lừa còn hơn sợ thua”, vì vậy, họ đã phản ứng.
Vào lúc 5 giờ 30 sáng 26-10-1972, Kissinger đang ngủ bỗng bị đánh thức vì có tin đài phát thanh Hà Nội đã phổ biến đủ chi tiết bản dự thảo hiệp định bằng tiếng Việt, Pháp, Anh và nói rõ Kissinger hứa đi Hà Nội ký mà lại sai hẹn. Ông liền xin hội ý ngay với Nixon tại Nhà Trắng lúc 7 giờ sáng, hai người đồng ý Kissinger sẽ triệu tập một cuộc họp báo lúc 10 giờ sáng hôm đó.
Cuộc họp báo của Kissinger tại Nhà Trắng ngày 26-10-1972 tạo một biến cố lạ, lần đầu tiên ông được Nixon cho phép xuất hiện trước máy truyền hình và lời nói được ghi vào biên bản chính thức. Dường như cả hai đều bị bất chợt, không có thời giờ sửa soạn kịp để đáp ứng Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
Nhưng, đó chỉ là đòn phép của Nhà Trắng. Thực ra, họ chỉ đợi Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đánh bài tẩu mã và bày sẵn chiến thuật đối phó với một tình huống tương tự. Ngay từ hôm 6-10-1972, trong thư riêng viết cho Thiệu, Nixon đã cảnh cáo về biến cố tương tự “… ta không thể đoán chắc tại thời điểm nào đó trong tiến trình thương thuyết vì tuyên truyền hay vì lý do nào khác rất có thể Việt Nam Dân chủ Cộng hoà sẽ công bố chi tiết những cuộc mật đàm. Chiến thuật của Hoa Kỳ đến nay đã được sắp đặt để chú trọng tới việc bất ngờ đó”.
Phòng thuyết trình đầy nghẹt ký giả, ai cũng bối rối và hoài nghi. Kissinger bình tĩnh và có vẻ một giáo sư giảng bài bằng giọng Đức nặng lúc ông nói tiếng Anh.
Bề ngoài, ông tỏ vẻ rất tự tin hứa sẽ giải thích cuộc hoà đàm hiện tới đâu về mặt thủ tục, thực chất cuộc thương thuyết ra sao cũng như “từ đây ta sẽ đi về đâu?”.
Bằng lối lừa bịp cực giỏi, Kissinger tuyên bố:
- Chúng tôi tin hoà bình hiện nay đang ở trong tầm tay, hiệp ước đang ở tầm mắt thấy, căn cứ vào đề nghị ngày 8-5 của Tổng thống và vào vài sửa đổi đề nghị ngày 25-1 của chúng tôi, một đề nghị công bằng cho tất cả mọi phe.
Thực ra, Kissinger lúc ấy tuyên bố với niềm lạc quan của một kẻ tuyệt vọng. Ông cứ khăng khăng cãi, chỉ còn phải giải quyết một vài vấn đề kém quan trọng hơn mà thôi.
Các ký giả nêu câu hỏi, tại sao ông không đạt được hoà giải tương tự 4 năm trước đây? Thực tế, đó là câu hỏi đầu tiên nêu lên với Kissinger. Ông đáp loanh quanh:
- Không thể đạt được hiệp ước này 4 năm trước đây vì phe bên kia kiên quyết không chịu thảo luận việc tách rời các vấn đề chính trị ra khỏi các vấn đề quân sự, họ luôn luôn đòi phải giải quyết vấn đề chính trị với chúng ta và yêu cầu chúng ta phải quyết định trước tương lai của miền Nam Việt Nam trong sự điều đình với Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.

 

[Ngao5]

26-10-1972 – Tiến sĩ Henry Kissinger họp báo tại Nhà Trắng. tuyên bó: “We believed that peace is at hand" (Hoà binh trong tầm tay)

 

[Ngao5]

26-10-1972 – Cố vấn Tổng thống, Tiến sĩ Henry Kissinger họp báo thông báo rằng một hiệp định sẽ được ký kết "trong vòng vài tuần hoặc ít hơn" kết thúc chiến tranh ở Việt Nam và đưa quân đội và tù binh Hoa Kỳ về nước. Ông nói: “Hoà bình trong tầm tay”

 

[trungduong2211]

View attachment 7614652
25-1-1969 – ông Trần Bửu Kiếm (Mặt trận Giải phóng Nam Việt Nam) tới dự phiên họp toàn thể đầu tiên Hoà đàm Paris
View attachment 7614655
25-1-1969 – bà Nguyễn Thị Bình, Trưởng phái đoàn Mặt trận Giải phóng Nam Việt Nam, tới dự phiên họp toàn thể đầu tiên Hoà đàm Paris

Đính chính với cụ một chút, thời điểm này Trưởng đoàn MTDTGPMNVN là ông Trần Bửu Kiếm, bà Nguyễn Thị Bình là phó đoàn. Sau khi thành lập Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, bà Nguyễn Thị Bình giữ chức Bộ trưởng Ngoại giao, phái đoàn MTDTGPMNVN chuyển thành phái đoàn CPCMLTCHMNVN thì Ngoại trưởng Nguyễn Thị Bình lên làm Trưởng đoàn.

 

[Ngao5]

Đính chính với cụ một chút, thời điểm này Trưởng đoàn MTDTGPMNVN là ông Trần Bửu Kiếm, bà Nguyễn Thị Bình là phó đoàn. Sau khi thành lập Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, bà Nguyễn Thị Bình giữ chức Bộ trưởng Ngoại giao, phái đoàn MTDTGPMNVN chuyển thành phái đoàn CPCMLTCHMNVN thì Ngoại trưởng Nguyễn Thị Bình lên làm Trưởng đoàn.

Cám ơn cụ, em đã sửa

 

[Ngao5]

Một ngày sau khi vẻ vang thắng cử (gần 61% số phiếu, chưa có ứng cử viên đảng Cộng hoà nào thắng lớn được như vậy trong lịch sử Hoa Kỳ), Nixon viết cho Thiệu một lá thư dài mở lại cuộc đối thoại về bản dự thảo hiệp định chấm dứt chiến tranh. Tướng Haig được ủy nhiệm đem nó sang Sài Gòn và giải thích cho Thiệu rõ ý định của Nixon. Kissinger hằn học về lời tố cáo gọi bản hiệp định là sự “đầu hàng” của Thiệu. Thiệu cũng không chịu đựng được Kissinger thêm nữa vì tin vị cố vấn An ninh quốc gia này hành động theo nghị trình riêng của mình với Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Thiệu muốn nói chuyện thẳng với Nixon, ông phát động giới báo chí Sài Gòn chiến dịch, gán cho Kissinger lỗi không báo cáo chính xác quan điểm của Việt Nam Cộng hoà lên Nixon.
Sau lần thất bại vừa rồi, Kissinger không còn mặt mũi trở lại Sài Gòn nên Nixon chọn Haig thay thế để vừa xoa dịu vừa khuyến khích Thiệu. Nixon trọng đức tính cứng cỏi của người quân nhân này và cũng khéo léo dùng ông ta để “chơi” lại Kissinger. Nixon tin Haig phục tùng mệnh lệnh không có mưu cầu riêng tư nào khác hơn việc lên lon. Ông cũng biết xét đoán tính nết người khác và có vẻ hiểu được Thiệu. Hồi tháng 10-1972, trong bài phỏng vấn đăng trên tờ Time, Haig mô tả Thiệu: “là người phức tạp, có khả năng, sắc sảo, đa nghi. Ông ta thích làm việc với rất ít người, có ý thức và lưu tâm đến sự sống còn của mình nhưng lại mềm dẻo, dễ thuyết phục. Đường lối hành động của ông ta, muốn đi trước mọi vấn đề liên quan đến cuộc điều đình. Ông ta là nhà điều khiển chính trị giỏi và yêu nước. Thiệu không được yêu mến tại Sài Gòn nhưng giới công chức rất kính nể. Trong thời kỳ ngắn, tôi không thấy ai có thể thay thế ông ta được”.
Haig tới Sài Gòn ngày 10-11-1972 và đến ngay Dinh Độc Lập trình thư Nixon cũng lại do chính Kissinger thảo. Haig là một sứ giả lý tưởng, vẻ gồ ghề, dáng điệu góc cạnh nhà binh của ông khiến Thiệu thoải mái. Haig từng phục vụ tại Việt Nam trong chức vụ tiểu đoàn trưởng hồi 1966-1967 và được cả Lục quân Hoa Kỳ lẫn chính phủ Việt Nam Cộng hoà thưởng huy chương về sự dũng cảm khi tác chiến. Thiệu thấy Haig có thiện cảm với Việt Nam Cộng hoà hơn Kissinger qua cuộc nói chuyện với những kinh nghiệm đầu tay và hiểu biết tình hình quân sự tại Việt Nam của ông ta.
Tuy nhiên, ông chỉ là người đưa tin, không quyền hành gì cả dù có ảnh hưởng tới Nixon. Haig nói với Thiệu, Tổng thống Nixon quyết tâm đi đến chỗ ký kết nhưng rất muốn thoả mãn những yêu sách của Sài Gòn. Trong phần phụ giải theo chỉ thị của Nixon, Haig khôn khéo nhấn mạnh điểm, Thiệu phải có sáng kiến chính trị và tâm lý để tái thiết miền Nam, củng cố quyền lực của mình. Phần thưởng cho sự cộng tác với Hoa Kỳ là cuộc họp mặt với Nixon. Dù Nixon vừa thắng cử lớn nhưng vấn đề Việt Nam thì Hạ viện Hoa Kỳ không còn kiên nhẫn, Thượng viện lại “bồ câu” hơn cả trước ngày bầu cử. Nếu không dàn xếp trước khi Quốc hội tái nhóm vào tháng giêng 1973, nếu Thiệu bị coi như một chướng ngại vật cho hoà bình thì Thượng viện sẽ cắt ngân quỹ viện trợ cho Việt Nam Cộng hoà.

 

[Ngao5]

Trước khi Haig tới Dinh Độc Lập với Đại sứ Bunker, Thiệu bảo Nhã duyệt lại “kế hoạch ý đồ”, đoán xem Haig có những đề nghị gì mới để liệu cách đối phó. Tới cao điểm của phiên họp, Thiệu cho biết không thể chấp nhận hiệp định Paris nếu không sửa đổi thêm. Haig nổi nóng, mắt nheo nheo, hít không khí đầy ngực nhưng vội lấy lại bình tĩnh ôn tồn nói với Thiệu, nếu không đồng ý với hiệp định, Hoa Kỳ bắt buộc phải “có hành động tàn bạo”. Dù không quen với những lời đe doạ lỗ mãng ấy, Bunker vẫn thản nhiên như không, khẽ nhích cặp lông mày. Thiệu đoán trước có đe doạ nhưng chỉ cười xoà không yêu cầu Haig giải thích thêm lời đe doạ ấy. Haig có vẻ bứt rứt khi Thiệu không trả lời cũng không hỏi han thêm.
Lần này, lá thư của Nixon đề ngày 18-11-1972 có lời lẽ cứng rắn, gay gắt hơn những lá thư viết trước kỳ bầu cử. Nixon vừa đe doạ vừa hứa hẹn thêm. Một vài đoạn điển hình:
Kính thưa Tổng thống!
Trước hết, tôi phải nói lên nỗi thất vọng của tôi về chiều hướng nguy hiểm trong mối liên hệ giữa hai quốc gia chúng ta, xu hướng chỉ mang tới hậu quả phá hoại những mục tiêu chung và làm lợi cho kẻ địch. Những sự bóp méo, đả kích liên tiếp bản hiệp định đã không công bình còn chủ bại. Sự xuyên tạc và đả kích đó vẫn dai dẳng bất chấp nhiều phản kháng của chúng tôi, kể cả lá thư ngày 29-10 của tôi gửi Ngài. Chúng làm tôi bối rối và gây nhiều trở ngại.

Trong những lần liên lạc trước cũng như những trình bày của Tiến sĩ Kissinger, Đại sứ Bunker, chúng tôi đã giải thích nhiều lần tại sao coi bản dự thảo hiệp định ấy hợp lý, chúng tôi tiếp tục tin tưởng nó phản ánh những nhượng bộ của phe bên kia, bảo vệ chính phủ Nam Việt Nam và cho phép nhân dân Việt Nam quyết định tương lai chính trị chính mình. Ngài cũng được thông báo đầy đủ về công cuộc tái thiết các khí cụ hiện đang thực hiện để tăng cường các lực lượng của Ngài trước khi có đình chiến. Tôi nhiều lần gửi Ngài những bảo đảm chắc chắn chống lại trường hợp hiệp định có thể bị vi phạm. Tôi ngỏ ý muốn gặp Ngài sau hiệp định được ký kết một thời gian ngắn để biểu dương sự ủng hộ tiếp tục của chúng tôi. Tôi không cần kể lại nhiều lập luận, giải thích, công tác đã được thực hiện. Chúng vẫn còn hiệu lực.
Thiển nghĩ, Ngài có hai lựa chọn chủ yếu. Ngài có thể dùng sự ủng hộ của dân chúng đã thâu lượm do những hành động mới đây để tuyên bố, có thắng lợi quân sự mà bản hiệp định phản ánh. Ngài cộng tác với đồng minh mạnh nhất của Ngài để mang lại thắng lợi chính trị từ những điều kiện hiện hữu. Ngài có thể nắm lấy sáng kiến chính trị, tâm lý bằng cách hoan nghênh bản hiệp định và thi hành những điều khoản của nó theo đường lối tích cực. Trong trường hợp này, tôi xin nhắc lại lời mời của tôi gặp Ngài sau khi ký hiệp định để nhấn mạnh sự hợp tác mật thiết liên tục giữa chúng ta.
Lựa chọn thứ hai, Ngài vẫn tiếp tục con đường đang theo đuổi hiện nay. Theo ý tôi, điều đó có lợi cho kẻ địch và đem đến những hậu quả vô cùng trầm trọng cho cả hai dân tộc ta, là thảm hoạ cho dân tộc Ngài.
Thưa Tổng thống, tôi xin Ngài cho Đại tướng Haig biết, ta có thể yên tâm tiến hành trên căn bản này không? Chúng tôi hiện đã tới giai đoạn cần biết đích xác liệu Ngài có tiếp tay với chúng tôi trong nỗ lực tướng Haig sẽ phác hoạ với Ngài không? Hay chúng tôi phải trù liệu các đường lối hành động khác thiệt hại cho quyền lợi của cả hai quốc gia.
Tôi hy vọng Ngài và chính phủ Ngài sẵn sàng cộng tác với chúng tôi. Có rất nhiều công tác chuẩn bị cần được thực hiện, chúng tôi tin các toán đặc nhiệm Hoa Kỳ - Việt Nam Cộng hoà phải khởi sự làm việc với nhau để ở vào thế tốt nhất có thể ngõ hầu thi hành bản hiệp định.
Tôi hoàn toàn tin nhân dân Ngài, quân lực Ngài và chính bản thân Ngài đã dành được thắng lợi lớn mà bản dự thảo hiệp định xác nhận.
Bước tiếp của tôi là sẽ xây dựng trên những thành quả đó. Tôi muốn được cộng tác với Ngài, chính phủ Ngài trong nhiệm kỳ thứ hai của tôi để bảo vệ miền Nam trong thời bình như từng cộng tác ở nhiệm kỳ thứ nhất của tôi trong thời chiến.
Bốn năm qua, Ngài và tôi là hai đồng minh thân thiết về diện cá nhân cũng như quân sự. Sự liên minhnày đưa chúng ta tới vị trí khiến kẻ địch đang thoả thuận với những điều kiện mà bất cứ một quan sát viên vô tư nào cũng thấy, không có được bốn năm trước đây.
Sự liên minh của chúng ta, những thành quả của nó được xây dựng trên sự tin cậy lẫn nhau. Nếu Ngài tiếp tục tin cậy chúng tôi thì chúng ta sẽ thành công.
Kính thư
Richard Nixon
Haig rời Dinh Độc Lập, Thiệu đọc lại rồi viết lên đầu thư: “Đọc cho Hội đồng và Task force (Toán đặc nhiệm) làm việc trên những điểm này”. Ông đánh ba dấu hỏi ở lề trái lá thư, chỗ viết: “Những sự bóp méo và đả kích liên tiếp bản hiệp định đã không công bình còn chủ bại”.

 

[Ngao5]

Thiệu mất tinh thần về sự thay đổi giọng điệu của Nixon, nhất ở câu mở đầu, “một chiều hướng nguy hiểm trong mối liên hệ…”. Nhưng ông không cảm thấy bị đe doạ bởi “hai lựa chọn chủ yếu” và dù Nixon đặt hết lên vai ông “Những hậu quả vô cùng trầm trọng cho cả hai dân tộc ta… (và) thảm hoạ cho dân tộc Ngài”. Ông quyết định đến lượt mình phải tham dự điều đình dù Kissinger còn ở chức vụ thương thuyết gia ông cũng vẫn đưa ra yêu sách của Sài Gòn. Thiệu tiếp tục cưỡng lại Kissinger một phần vì được Hưng cho biết Kissinger đang yếu thế, bị nhóm viên chức trong Văn phòng Tổng thống Nixon cô lập hoá (Báo chí Mỹ nói bóng gió là có sự nứt rạn trong Nhà Trắng và chính vợ Haldeman đã than phiền với một người bạn Việt của Hưng về hành động của Kissinger trong các cuộc hoà đàm). (5) Chống lại kế hoạch hoà bình của Kissinger có phản ứng mạnh từ phía lãnh đạo quân sự Mỹ như chủ tịch tham mưu trưởng liên quân hải quân đô đốc Thomas Moore, Đại tướng Tham mưu trưởng lục quân Westmoreland và phe bảo thủ có phụ tá Bộ trưởng Quốc phòng Warren Nutter. Chính quyền Nixon hồi đó không hề thảo luận liên bộ về kế hoạch này.
Thiệu tin, nếu cứ kiên trì giải thích cho Washington hiểu được tính cách giết người của bản hiệp định đối với Việt Nam Cộng hoà thì Nixon sẽ thông cảm và đòi duyệt lại hiệp định Paris. Ông nhất định cho Nixon không thành thật khi nói Việt Nam Cộng hoà “đã giành được thắng lợi lớn mà bản dự thảo hiệp định xác nhận”. Tuy nhiên, ông muốn giải đoán lá thư theo quan điểm riêng. Chẳng hạn, câu Nixon hứa “bảo đảm chắc chắn chống lại trường hợp hiệp định có thể bị vi phạm”. “Bảo đảm” trở thành từ ngữ then chốt đối với Việt Nam Cộng hoà. Bởi vậy, chính phủ Sài Gòn phác hoạ một số yêu sách liên quan đến những bảo đảm về sự hiện diện của quân Việt Nam Dân chủ Cộng hoà tại miền Nam, việc tôn trọng vùng Phi quân sự, sự hiện hữu của cơ chế quốc tế kiểm soát đình chiến.
Hội đồng an ninh quốc gia họp với Haig đòi thiết lập danh sách liệt kê những vấn đề ưu tiên. Thiệu chuyển cho Haig lá thư lặp lại những yêu sách của Việt Nam Cộng hoà và đòi phải minh xác vấn đề then chốt nói trên.
Ông cố bấu víu vào những đoạn tích cực trong thư Nixon. Chẳng hạn: “… cộng tác với Ngài và Chính phủ Ngài trong nhiệm kỳ thứ hai của tôi để bảo vệ miền Nam - trong thời bình cũng như ta từng cộng tác ở nhiệm kỳ thứ nhất của tôi trong thời chiến”.
Thiệu nghĩ cách chiếm sự thông cảm của Haig trong tư thế quân nhân nên hỏi: “Đại tướng Haig, Ngài và tôi là tướng lĩnh. Có bao giờ Ngài thấy bất cứ hiệp ước hoà bình nào trong lịch sử thế giới mà kẻ xâm lăng lại được phép ở lại trong lãnh thổ họ đã xâm chiếm không? Thí dụ, liệu Ngài có cho phép quân Liên Xô ở lại Hoa Kỳ rồi nói quý vị đã đạt được hiệp ước hoà bình với Liên Xô không?”
Thiệu sau này nói, Haig không trả lời nổi: “Trả lời làm sao nổi - điều phi lý như thế thì trả lời làm sao nổi?” Thiệu nhận định, con người nhà binh ở Haig kém lý thuyết nên ít ngây thơ hơn Kissinger khi đối phó với CS. Thiệu biết Nixon muốn Mỹ ra khỏi Việt Nam vì áp lực dư luận và nhiều việc khác phải làm trong nhiệm kỳ hai nhưng đâu thể với giá bỏ rơi miền Nam Việt Nam. Lý do không hẳn vì Nixon đã cam kết với Thiệu hay miền Nam Việt Nam mà chính bởi uy tín, danh dự của Hoa Kỳ ở vị trí đại cường thế giới.

 

[Ngao5]

Haig trở về Washington mang theo thư của Thiệu và tin tưởng Thiệu sẽ đi theo đường lối của Nixon.
Ngày 12-11, ông phúc trình với Nixon: “Hiện giờ chúng ta đang phải đối phó với một tình thế nguy ngập. Thiệu nhất định đặt uy tín cá nhân lên cùng uy tín của toàn thể chính phủ ông ta… nên tôi nghĩ, nếu ta cứ giữ lập trường hoàn toàn không hợp lý thì có thể bắt buộc ông ta phải lâm vào chỗ tự sát chính trị. Trong trường hợp đó, tôi không chắc quyền lợi của ta được phục vụ tối đa. Tôi đề nghị giải pháp táo bạo hơn, cố giải quyết vấn đề đó với Thiệu cho tới phút chót”.
Nixon đồng ý với phân tích của Haig, “cái giá phải trả để giữ Thiệu lại tất nhiên nhiều rủi ro nhưng tôi không tin không thể chấp nhận được trong giai đoạn này”.
Ngày 8-12-1972 được định là thời hạn chót để ký Hiệp định tại Paris.
Chú thích của em: Ngày 20/11/1972, Henry Kissinger và ông Lê Đức Thọ gặp nhau ở Paris. Nixon dự kiến sẽ ký tắt vào 8/12/1972 và ngày 22/12/1972, tù binh Mỹ sẽ lần lượt từ Hà Nội về nước đón lễ Giáng Sinh
Nếu vẫn không thể thuyết phục Thiệu ký lúc đó thì Nixon quyết định ký với Việt Nam Dân chủ Cộng hoà bản hiệp định riêng biệt. Nixon bấy giờ lấy giọng điệu ôn hoà hơn. Ngày 14-11-1972 ông gửi Thiệu phúc thư và điện báo sang Sài Gòn bảo Bunker trao vào tối ngày 14-11. Lá thư có nội dung kêu gọi Việt Nam Cộng hoà cộng tác bằng cách, viết rõ về “bảo đảm tuyệt đối” của Hoa Kỳ trước khi điều đình tái tục tại Paris giữa Kissinger và Thọ ngày 20-11. Các đoạn chính lá thư như sau:
“Kính thưa Tổng thống!
… Qua lá thư của Ngài và phúc trình riêng của Đại tướng Haig, tôi hiểu mối quan tâm chính của Ngài đối với bản dự thảo hoà bình là tình trạng lực lượng Việt Nam Dân chủ Cộng hoà hiện nay ở Nam Việt Nam. Như Tướng Haig giải thích với Ngài, chúng tôi có ý định đối phó vấn đề này bằng cách, thứ nhất, thêm vào bản dự thảo hiệp định điều khoản đòi giảm quân và giải ngũ các lực lượng của cả hai bên tại Nam Việt Nam… số quân nhân giải ngũ trở về quê quán.
Tôi không nhắc lại hết những gì đã viết trong thư gửi Ngài ngày 8-11 nhưng xin tái khẳng định nội dung chủ yếu của nó và nhấn mạnh quyết tâm đi tới hiệp định sớm sủa của tôi, đại thể như lịch trình Tướng Haig đã nói với Ngài. Tôi thành thực giải thích, mặc dù chúng tôi cố gắng hết sức để đạt những thay đổi trong bản hiệp định mà Tướng Haig thảo luận với Ngài và những thay đổi phụ Đại sứ Bunker trao Ngài mhưng không thể trông đợi đạt được tất cả. Thí dụ, giả định chúng tôi có thể đạt được những bảo đảm tuyệt đối Ngài hy vọng về vấn đề quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hoà thì không thực tế.
Nhưng quan trọng hơn rất nhiều những gì chúng tôi nói trong hiệp định về vấn đề này là những gì chúng tôi sẽ làm trong trường hợp Việt Nam Dân chủ Cộng hoà tái diễn chiến tranh. Tôi cam đoan tuyệt đối với Ngài, nếu Hà Nội không tuân theo những điều kiện của hiệp định này cương quyết có hành động trả đũa nhanh chóng và ác liệt.
Tôi tin bản hiệp định hiện có chủ yếu hợp lý và còn phải trở nên hợp lý hơn nữa nếu chúng ta thành công trong việc lấy được một số thay đổi như đã thảo luận.
Sự bảo đảm lớn nhất cho thành công là tiến tới hoàn cảnh mới này với lòng tin tưởng và cộng tác…
Trên hết, chúng ta nên ghi vào tâm khảm những gì thực sự duy trì được bản hiệp định. Chẳng phải điều khoản đặc biệt nào đó trong bản hiệp định mà là sự quyết tâm của cả hai chúng ta để duy trì các điều khoản của nó. Tôi xin nhắc lại những bảo đảm của chính tôi với Ngài, Hoa Kỳ sẽ phản ứng thật mạnh mẽ và nhanh chóng đối với bất cứ vi phạm hiệp định nào.
Nhưng để thực thi điều này một cách hữu hiệu, sự hậu thuẫn của dân chúng đóng vai trò tối quan trọng đối với tôi và chính phủ Ngài phải đừng tỏ ra như trở ngại cho nền hoà bình mà công luận Hoa Kỳ giờ đây hoàn toàn mong muốn. Chính vì lý do này, tôi khẩn thiết yêu cầu Ngài nhận bản hiệp định đi đôi với danh dự và công lý, hiệp định có thể trở nên an toàn bằng sự quyết tâm chung của chúng ta.
Vợ chồng tôi xin gửi đến phu nhân và Ngài những lời kính thăm nồng hậu nhất! Cả hai chúng tôi đều mong được gặp Ngài và quý phu nhân tại nhà riêng ở California khi nền hoà bình chúng ta đã tranh đấu từ bao lâu nay hoàn thành.
Kính thư
Richard Nixon

 

[Ngao5]

Lá thư này cho thấy Nixon đã trả lời ba mối lo ngại chính của Thiệu. Sự hiện diện của quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hoà tại miền Nam, cơ chế kiểm soát, những vi phạm hiệp định của Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Ông trấn an Thiệu, cơ chế kiểm soát đình chiến “tự nó không thể quan trọng bằng quyết tâm đảm bảo hiệp định được thi hành và sự cảnh giác của chúng ta đối với viễn tưởng nó bị vi phạm”. Thiệu thấy hơi yên tâm vì trong một lá thư mà Nixon nhắc lại hai lần hiệp định tự nó chẳng quan trọng bằng những gì Hoa Kỳ sẽ làm, nhất là về sự hiện diện tiếp tục của quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Nixon và Kissinger thôi không lập luận, đội quân đó sẽ “tan dần đi” nhưng nhấn mạnh đến những bảo đảm, tầm quan trọng những hành động Mỹ sẽ đối phó để bắt phải tôn trọng đình chiến.
Thiệu gạch dưới những câu Nixon viết và đánh hai dấu đậm ở lề lá thư về quyết tâm trả đũa của Hoa Kỳ một khi Việt Nam Dân chủ Cộng hoà vi phạm để nhấn mạnh những điểm đó. Ông cũng để ý đến câu chào hỏi thân mật của Nixon ở đoạn cuối, lần đầu tiên ông nhận được.
Giọng điệu ôn hoà của lá thư giúp ông yên lòng phần nào nhưng vẫn muốn thấy những bảo đảm ấy viết ra rõ ràng hơn trên giấy trắng mực đen. Hứa hẹn riêng tư của Nixon quả có trấn an nhưng Thiệu chẳng thể công bố được.

 

[Ngao5]

Ngày 18-11-1972, hai ngày trước khi hoà đàm tái nhóm tại Paris, Thiệu mời Đại sứ Bunker đến và trao bức giác thư đề nghị 69 điểm sửa đổi trong bản hiệp định. Gần như điều khoản nào cũng phản đối. Trong đó, mục đích tố cáo với Nixon là Kissinger cẩu thả hoặc đã nhượng bộ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
Đồng thời, Thiệu đề nghị gửi phụ tá ngoại giao Nguyễn Phú Đức qua Washington để giải thích những sửa đổi cần thiết. Biết Kissinger sắp lên đường qua Paris để gặp Thọ, Thiệu hy vọng sứ giả của mình có thể gặp Nixon ở Washington mà không có sự hiện diện của Kissinger. Cùng lắm, chỉ Tướng Haig là người còn thiện cảm với miền Nam.
Kissinger cho việc Thiệu đề nghị gửi sứ giả qua Mỹ là “một cái tát vào mặt tôi và chiến thuật tránh né lì lợm vì không có cách nào sứ giả đến kịp Washington trước khi tôi phải khởi hành”. Muốn giữ chặt lấy quyền kiểm soát các cuộc thương thuyết, Kissinger nhất định yêu cầu Nixon để ông có mặt trong buổi họp. Theo Kissinger, Nixon đã “gửi Thiệu một thư lạnh lùng, cảnh cáo những thay đổi đó không thể nào đạt được tất cả và từ chối không tiếp sứ giả đến khi các cuộc thương lượng với Hà Nội sắp tới được hoàn tất”.

 

[Ngao5]

Thực ra, nội dung lá thư ngày 18-11 có lời lẽ rất hoà dịu:
“Kính thưa Tổng thống!
Tôi hết sức cẩn thận đọc bức giác thư ngày 18-11 của chính phủ Việt Nam Cộng hoà. Tôi tin chắc Ngài thừa hiểu những khó khăn xảy cho chúng tôi khi Ngài đưa ra danh sách đòi rất nhiều sửa đổi khác khi biết bao đề nghị sửa đổi đã thảo luận. Dù sao chăng nữa, tôi sẽ chỉ thị Tiến sĩ Kissinger tìm cách đưa tối đa những đề nghị của Ngài. Tuy nhiên, tôi xin giải thích với Ngài. Thứ nhất, nếu viết rõ ràng vào hiệp định vấn đề quân đội Việt Nam Dân chủ Cộng hoà tại miền Nam thì có điều bất lợi, hợp thức hoá bất cứ lực lượng nào còn ở lại. Thứ hai, chúng tôi nói nhiều lần, việc đó hiển nhiên không đòi được. Thêm nữa, lúc này không thể nào thay đổi thành phần của uỷ ban Kiểm soát Quốc tế. Còn những thay đổi khác, Tiến sĩ Kissinger sẽ trình bày cho quý Đại sứ (của Ngài tại Paris) biết về những nhượng bộ nào đã đạt được vào buổi chiều mỗi ngày.
Tôi chỉ thị Tiến sĩ Kissinger gây áp lực tối đa hòng đưa ra những đề nghị của Ngài. Tuy nhiên, tôi xin giải thích, không thể hủy bỏ bản hiệp định hoặc đồng ý với những đề nghị chồng chất của Ngài thêm nữa khi chúng đưa tới cùng hậu quả(hủy bỏ hiệp định). Cho nên, có thể không đòi hết được tất cả mọi sự sửa đổi như Ngài muốn.
Riêng về đề nghị gửi sứ giả qua Washington, tôi tin sau hai chuyến viếng thăm của Tiến sĩ Kissinger, ba chuyến của Đại tướng Haig, ba lá thư riêng của tôi cùng vô số những trao đổi qua Đại sứ Bunker cũng như mọi bức thông điệp của Ngài tôi đã đọc, chúng tôi có đầy đủ đề nghị của Ngài về cuộc thương thuyết trong giai đoạn này nên thiển nghĩ, cơ hội thuận tiện nhất gặp sứ giả của Ngài là sau cuộc họp tới ở Paris, khi chúng ta có được một số vấn đề mới để cứu xét chung. Bởi thế, nếu Ngài lựa chọn ông Đức làm sứ giả của Ngài thì tôi xin đề nghị ông ấy nên qua Washington trên máy bay cùng Tiến sĩ Kissinger sau chấm dứt cuộc thảo luận. Mặt khác, nếu Ngài chọn Ngoại trưởng Lắm làm sứ giả thì tôi đề nghị ông đó qua Paris tham dự các cuộc thảo luận tiếp theo mọi phiên họp trong ngày và cùng trở về Washington với Tiến sĩ Kissinger để họp với tôi.
Một lần nữa, tôi khẩn thiết xin Ngài liên kết trên hướng tôi quyết chí theo đuổi, xin Ngài hiểu rõ mối nguy hiểm lớn lao khi Ngài làm mất sự ủng hộ quần chúng tại Hoa Kỳ với tất cả những rủi ro cho sự tiếp tục nỗ lực chung của chúng ta. Lẽ tất nhiên, chúng ta sẽ liên lạc mật thiết sau khi các cuộc hoà đàm tại Paris hoàn tất”.
Kính thư
Richard Nixon
Kissinger dằn mặt Thiệu, bắt sứ giả Việt Nam Cộng hoà phải cùng đi máy bay về Mỹ để đồng thời gặp Nixon! Thiệu thất vọng vì Nixon không tiếp Đức trong thời gian Kissinger đi vắng nhưng không còn cách khác hơn là chấp nhận phản đề nghị của Nixon. Trên trang hai của lá thư Nixon (bản văn được Đại sứ Bunker chuyển đạt tới ông ngày 19-11), Thiệu viết chỉ thị cho Đức, “đi kịp thời, mang tài liệu theo và theo dõi tại Paris”.

 

[Ngao5]

29-11-1972 – Nguyễn Phú Đức (trái), Cố vấn đối ngoại của Tổng thống Thiệu, trao thư riêng của Nguyễn Văn Thiệu cho Tổng thống Nixon, phản đối kế hoạch ngừng bắn mà Hoa Kỳ thoả thuận với Bắc Việt Nam. Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Henry Kissinger ngồi bên phải