[Funland] Những trận đánh nổi tiếng thế giới

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Đến đây, các bạn có thể hỏi tại sao tôi không bàn về Mỹ. Lý do rất đơn giản là Mỹ đang đánh Nga bằng máu của người Ukraine, với thiệt hại kinh tế là do EU chịu, với nền công nghiệp quốc phòng và dầu khí của Mỹ kiếm lợi lớn từ việc bán vũ khí cho Ukraine và dầu khí cho EU, với việc cuộc chiến Ukraine sẽ xóa nhòa hình ảnh họ rút chạy khỏi Apghanistan 1 năm trước đó và giảm áp lực của các vấn đề kinh tế, chính trị nội tại của nước Mỹ. Trong cuộc chiến này, bất kể Nga thắng hay bại, Mỹ đều có lợi.

Tuy nhiên, dù với các động cơ khác nhau, chúng ta thấy rằng từ cá nhân tới các tổ chức, quốc gia phương Tây, ngôn ngữ về cuộc chiến của họ đã thay đổi rất nhiều. Họ đã đi từ việc Nga sẽ phải trả giá đắt và chính quyền của Putin sẽ sụp đổ tới không thể để cho Nga thắng và hiện tại là chúng ta sẽ bên Ukraine cho dù điều gì sẽ xảy ra.

Thực tế chiến trường quyết định ngôn ngữ trên bàn đàm phán nói riêng và ngôn ngữ ngoại giao nói chung. Và căn cứ trên những điều họ đang nói (và buộc phải nói), chúng ta thấy cuộc chiến đang đi theo hướng bất lợi cho Ukraine.

Trên đây là phân tích về tình hình cuộc chiến thông qua ngôn ngữ ngoại giao của phương Tây. Các phân tích liên quan tới quân sự sẽ được trình bày trong phần 3 của loạt bài này.

 

[đội mũ_ lái xe]

CHIẾN TRANH Ở UKRAINE – CON ĐƯỜNG DẪN TỚI CHIẾN TRANH (PATH TO WAR) – Phần 3. Chiến lược của các bên trong giai đoạn đầu tiên của cuộc chiến

Tác giả: BAO ANH THAI

Zelensky mong muốn hòa bình, nhưng điều đó không phụ thuộc vào ông.

Ở phần 2, chúng ta đã nói về chuyện cựu thủ tướng Đức Merkell, cựu tổng thống Pháp Holland và cựu thủ tướng Israel Bennett nói ra các tình tiết báo hiệu tình hình nguy ngập đang tới với Ukraine và ngôn ngữ ngoại giao của phương Tây đã thay đổi trong 1 năm chiến tranh ra sao. Ở phần này, chúng ta bàn về tình hình chiến trường.

Để đánh giá một cuộc chiến, đầu tiên ta cần xem xét mục tiêu hướng đến của mỗi bên trong cuộc chiến. Với mục tiêu đó thì xác định xem chiến lược mà bên đó dùng có phù hợp với mục tiêu không. Một mục tiêu tốt mà chiến lược sai thì chắc chắn không đạt được mục tiêu. Sau khi xác định chiến lược thì xem xét tiếp là bên đó có khả năng thực hiện chiến lược đó hay không. Việc xem xét này sẽ căn cứ trên việc đánh giá
(i) bộ máy chỉ huy,
(ii) tiềm lực quân sự, và
(iii) trình độ và tinh thần binh sỹ.

Tiếp đó chúng ta cần xem xét tiếp về khả năng duy trì nguồn lực cho chiến tranh có dài lâu hay không. Để làm điều này ta sẽ đánh giá về tiềm lực kinh tế lẫn khả năng sản xuất của bên tham chiến cũng như sự ủng hộ của người dân trong nước đối với cuộc chiến. Song song với các việc trên, chúng ta cần xem xét khả năng của bộ máy tiến hành chiến tranh của bên tham chiến có nhanh chóng tìm ra các sai lầm và sửa đổi các sai lầm đó, cũng như khả năng thích ứng với các hoàn cảnh mới hay không. Cuối cùng, chúng ta sẽ xem xét kết quả của tất cả các yếu tố nói trên trên chiến trường.

Để các bạn tiện theo dõi, tôi tạm chia cuộc chiến tới nay thành 4 giai đoạn.

Giai đoạn thứ nhất là kể từ khi chiến tranh nổ ra vào tháng 2/2022 tới tháng 4/2022 (khi Nga thấy rằng không thể ký kết được thỏa thuận hòa bình với Ukraine và thay đổi chiến lược chiến tranh);

Giai đoạn thứ hai từ tháng 4/2022 tới tháng 7/2022 là giai đoạn Nga rút khỏi Kiev và chuyển quân sang Donbass và kết thúc bằng việc đánh bại cụm quân phía Đông của Ukraine và chiếm được 2 thành phố quan trọng là Lysychansk và Severodonetsk;

Giai đoạn thứ ba là giai đoạn đàm phán qua trung gian Thổ Nhĩ Kỳ và cuộc phản công thành công của Ukraine ở nam Kharkov từ tháng 7/2022 tới tháng 9/2022;

Giai đoạn thứ tư là giai đoạn Nga thay đổi tính chất cuộc chiến và chuẩn bị cho một cuộc tấn công toàn diện (từ tháng 10/2022 tới nay).

1. Mục tiêu của cuộc chiến

Trước hết, chúng ta xem xét mục tiêu cuộc chiến của Ukraine vì việc này là dễ nhất. Vì Ukraine là bên bị tấn công (việc họ muốn đập tan quân đội của 2 nước ly khai trong 8 năm qua thì đã rõ nhưng không bàn ở đây) nên mục đích của họ là rõ ràng: họ muốn kết thúc chiến tranh với các điều kiện là (i) bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của họ với đường biên giới trước năm 2014 và (ii) được đảm bảo an ninh trong tương lai khỏi sự đe dọa từ Nga bằng cách gia nhập NATO và EU.

Đối với NATO, mục tiêu cũng khá rõ ràng. Vào tháng 4/2022 ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ, một nước thành viên NATO, nói rằng “sau các cuộc trao đổi ở Istanbul [giữa Ukraine và Nga], chúng tôi không nghĩ rằng cuộc chiến sẽ kéo dài thế này… tuy nhiên, sau cuộc gặp của các ngoại trưởng các nước NATO, có một ấn tượng rằng trong các nước NATO có một số nước muốn cuộc chiến tiếp tục, để cuộc chiến kéo dài và làm cho nước Nga yếu đi. Họ không quan tâm nhiều tới tình trạng của Ukraine.” Chỉ sau phát biểu này vài ngày, bộ trưởng quốc phòng Mỹ nói rằng Mỹ muốn Nga suy yếu để ngăn chặn các cuộc chiến khác sau này.

Boris Johnson tại Kiev

Cùng thời điểm này, thủ tướng Anh, Boris Johnson bay tới Kiev yêu cầu Kiev ngừng đàm phán và ký kết thỏa thuận hòa bình với Nga kèm theo những lời hứa về các khoản viện trợ kinh tế và quân sự lớn. Ursula, chủ tịch Hội đồng Châu Âu thì tuyên bố trong một cuộc họp báo với những lời có cánh “Nga sẽ sa vào một sự suy sụp về kinh tế, tài chính và công nghệ trong khi Ukraine sẽ cùng tiến về tương lai với châu Âu”. Mục tiêu của NATO không phải là lập lại hòa bình ở Ukraine mà là làm suy yếu nước Nga qua cuộc chiến đó.

Đối với nước Nga, mục tiêu của họ trong cuộc chiến này là khó xác định nhất. Tổng thống Putin tuyên bố rằng mục đích của cuộc chiến là
(i) phi phát xít hóa chính quyền Ukraine và
(ii) phi quân sự hóa Ukraine.

Thực sự không ai hiểu đầy đủ nội hàm của 2 mục tiêu này là gì. Và tôi nghĩ rằng đó chính là điều người Nga muốn. Với một mục tiêu như vậy thì họ có thể diễn giải ra bất kỳ cách nào phù hợp với tình hình thực tế. Nếu như cuộc chiến tiến hành thuận lợi, chính phủ Ukraine lưu vong thì Nga có thể lập ra một chính phủ thân Nga và tuyên bố rằng việc phi phát xít hóa đã hoàn thành (và chính quyền thân Nga sẽ tự động làm các việc phi quân sự hóa chính mình). Nếu cuộc chiến chớp nhoáng, lật đổ không thành công và kéo dài, họ có thể diễn giải nó thành các mục tiêu đất đai, hay quân sự. Ví dụ nếu như họ có thể tiêu diệt hoặc đánh tan được phần lớn lực lượng quân đội Ukraine thì họ có thể dừng cuộc chiến để ký kết hiệp định hòa bình có lợi cho họ. Trong cuộc chiến 2008 với Georgia (Gruzia), trong 5 ngày giao chiến, người Nga đã loại bỏ 22% quân lực của Georgia (và điểm quan trọng hơn là con số 22% này là tinh hoa của quân đội Georgia được NATO huấn luyện).

Xung đột Nga - Grudia năm 2008

Nga cũng có thể diễn giải việc phi quân sự hóa là việc chiếm được tất cả các cơ sở quân sự, hoặc công nghiệp quốc phòng chính của Ukraine để đảm bảo quân đội của họ không thể được tái trang bị. Điều này cũng có nghĩa là phần lớn diện tích của Ukraine sẽ rơi vào tay Nga. Hoặc họ có thể giải thích việc phi quân sự hóa bằng cách đặt ra một vùng đệm với nước Nga tương ứng với tầm với của vũ khí tầm xa của Ukraine. Ngoại trường Lavrov từng nói nếu phương Tây cung cấp tên lửa có tầm bắn 100 km cho Ukraine thì quân Nga sẽ đảm bảo là các vũ khí đó không có mặt trong tầm 100 km từ biên giới Nga. Điều đó có thể hiểu là họ sẽ lập các vùng đệm là các nước cộng hòa ly khai trên lãnh thổ Ukraine như đã làm từ hồi 2014.

Điều trên có nghĩa là ngay từ đầu chiến tranh Nga tuyên bố một mục tiêu mà không ai hiểu và từ đó tạo ra một khoảng không gian rất rộng cho các hoạt động tiến hay thoái của họ sau này. Điều này dẫn tới khó đoán định được các chiến lược quân sự của Nga.

Dưới đây, chúng ta sẽ phân tích chiến lược và việc thực hiện chiến lược của mỗi bên trong từng giai đoạn của cuộc chiến.

......

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

2. Chiến lược và thực hiện chiến lược giai đoạn đầu của cuộc chiến từ 24/2/2022 tới khi quân Nga rút khỏi Kiev và Kharkov.

2.1 Chiến lược và thực hiện chiến lược của Nga:

Có lẽ mở màn cuộc chiến, mục tiêu của người Nga là (i) chính phủ Kiev lưu vong và lập ra một chính phủ mới thân Nga hoặc (ii) buộc Kiev ký một điều khoản có lợi cho Nga. Và để đạt được mục tiêu này, người Nga sử dụng chiến lược sau:

(i) Ra đòn phủ đầu khiến cho lãnh đạo của chính quyền và Ukraine bị tê liệt trong hành động và tiêu diệt các lực lượng quân sự không, hải quân và phòng không;

(ii) Tiến nhanh, thọc sâu và trên nhiều hướng để làm rối loạn hệ thống phòng thủ của Ukraine;

(iii) Áp sát các thành phố lớn nhất là Kiev và Kharkov để gây sức ép buộc Zelensky phải đàm phán hoặc tạo điều kiện cho một cuộc đảo chính ở Kiev;

(iv) Mở ra kênh đàm phán thông qua một bên thứ ba không phải là khối NATO.

Chúng ta thấy rằng, các hành động quân sự của Nga thể hiện rõ chiến lược trên.

Khởi đầu cuộc chiến, tên lửa tầm xa chính xác của Nga đã tấn công vào tất cả các căn cứ quan trọng của lực lượng không quân, phòng không và hải quân của Ukraine. Sau 2 tuần đầu tiên của cuộc chiến, phía Nga tuyên bố là họ đã thành công trong việc tiêu diệt phần lớn lực lượng không quân và phòng không của Ukraine. Lực lượng hải quân nhỏ bé của Ukraine cũng bị xóa sổ trong thời gian này và các máy bay chiến đấu hạng nặng Su-34 của Nga có thể bay dưới trần mây thấp ở các thành phố miền Đông Ukraine để ném bom.

Tiếp theo đó, quân đội Nga tiến vào từ 3 hướng trên một mặt trận dài gần 3.000 km khiến cho tất cả mọi người đều không đoán được các hướng tấn công chính hoặc ý đồ của Nga. Trong gần 1 tháng từ khi mở màn cuộc chiến, chúng ta không thấy các cuộc cơ động của các khối quân lớn của Ukraine với xe tăng và thiết giáp dù họ có rất nhiều. Điều đó cho thấy hệ thống chỉ huy của quân đội Ukraine đã bị tê liệt một phần và không có khả năng tổ chức một cuộc phòng thủ có tổ chức trên toàn mặt trận. Tuy nhiên, Ukraine đã thành công trong việc tồn tại tới khi các nước phương Tây quyết định ủng hộ cứng rắn cho mình. Có thể nhận định rằng Nga đã đạt được mục tiêu làm tạm thời tê liệt chính quyền và quân đội của Ukraine.

Chỉ vài ngày sau khi quân Nga nổ súng, và khi quân Nga đã tiến sát vào Kiev, Putin đã chính thức kêu gọi quân đội Ukraine lật đổ tổng thống Zelensky. Đây có thể được coi là một tín hiệu từ bên ngoài cho các lực lượng thân Nga trong chính quyền và quân đội Ukraine nổi dậy. Người có thể thay Zelensky trong trường hợp đảo chính thành công sẽ là Victor Medvedchuck, lãnh tụ đảng đối lập thân Nga, người sau này bị Kiev bắt và được Nga đánh đổi lấy nhiều tù binh Azov bị bắt ở Mariupol. Tuy nhiên việc này đã không thành công, không có cuộc đảo chính nào cả và quân đội Ukraine sau những choáng váng ban đầu đã bắt đầu đánh trả ngày càng mãnh liệt. Việc tổng thống Putin cách chức hai lãnh đạo cao cấp của lực lượng tình báo quân đội Nga phụ trách vấn đề Ukraine hai tháng sau có lẽ liên quan trực tiếp tới thất bại này.

Việc mở ra một kênh đàm phán thông qua nước thứ 3 không phải là thành viên NATO cũng đã được thực hiện. Người Nga dùng Israel làm người trung gian đàm phán. Israel là một bên rất phù hợp cho công việc này. Người dân và các chính trị gia Israel không hề che giấu việc họ có ác cảm với các lực lượng dân tộc cực đoan Ukraine vì nguồn gốc liên quan tới phát xít. Nếu như xét việc gần gũi về tình cảm thì Israel gần với Nga hơn với Ukraine rất nhiều. Trong chiến tranh thế giới thứ 2, người Do Thái bị giết bởi quân Đức và quân Bandera một cách có hệ thống chứ không phải người Nga. Rất ít người biết rằng nòng cốt quân đội Israel trong ngày đầu lập quốc là các cựu quân nhân Xô Viết. Những người này là người Do Thái công dân Liên Xô đã di cư tới Israel theo tiếng gọi của tổ quốc. Trong tất cả những người Do Thái trên toàn thế giới thì những người Do Thái từ Nga tới là những người được đào tạo cao nhất về quân sự và an ninh (vì những người cộng sản Liên Xô đặt vấn đề giai cấp lên trên dân tộc nên người Do Thái, với trình độ học vấn cao, có cơ hội lên cao trong quân đội và lực lượng an ninh Liên Xô so với toàn bộ phần còn lại của thế giới). Cho tới tận những năm 1960, điều lệnh quân đội của Israel phần lớn được dịch từ điều lệnh quân đội Liên Xô và các tác phẩm về cuộc chiến tranh vệ quốc của Liên Xô như “Đường cao tốc Vokolamsk” của Alexander Bek là sách đọc bắt buộc của học viên sỹ quan Israel. Đến nay, chúng ta vẫn có thể tìm thấy các video clip trong đó dàn nhạc quân đội Israel hát các bài hát yêu nước của Liên Xô trong chiến tranh vệ quốc bằng tiếng Do Thái.

.....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Đó là về mặt quá khứ. Về hiện tại, kể từ khi Nga can thiệp vào Syria năm 2015, giữa Nga và Israel đã thiết lập một đường dây liên lạc thường xuyên để tránh các cuộc đụng độ giữa quân đội hai nước. Phía Nga cũng đã rất kiềm chế đối với các va chạm xảy ra ngoài ý muốn giữa quân đội hai bên tại Syria trong 8 năm qua. Chính bản thân cựu thủ tướng Bennett của Israel nói rằng Nga có tên lửa S-300 ở Syria và nếu họ bấm nút thì phi công Israel sẽ bị bắn rơi. Do đó, làm trung gian cho Nga và Ukraine sẽ có lợi cho Israel. Ở đây chúng ta thấy rằng, tương tự như với Thổ Nhĩ Kỳ, người Nga, khi can thiệp vào Syria, đã khéo léo không biến 2 quốc gia liền kề là Israel và Thổ Nhĩ Kỳ thành kẻ thù không đội trời chung (như họ với chính quyền Assad) mà thậm chí còn có thể hợp tác cùng họ trong cuộc chiến Ukraine. Đây cũng là một thắng lợi của Nga trên mặt trận ngoại giao mà chúng ta sẽ bàn ở phần khác.

Việc chọn Israel làm trung gian đã cho thấy, thông qua tiết lộ cách đây vài ngày của cựu thủ tướng Israel, Nathaniel Bennett, là Nga đã đi rất gần tới việc đạt được mục tiêu (ii) buộc Ukraine ký với mình một thỏa thuận hòa bình có lợi cho mình. Việc Putin hứa không sát hại Zelensky đã khiến cho ông này tin tưởng và quay lại dinh tổng thống từ hầm trú ẩn nơi ông lánh nạn trước đó và công khai live stream về việc ông ở đó. Ukraine và Nga cũng đã tiến hành đàm phán với thỏa thuận hòa bình được soạn thảo tới lần thứ 17 và cả 2 bên đều có các nhân nhượng lớn vào tháng 4/2022 và việc ký kết chỉ bị dừng lại khi Mỹ ngăn chặn Kiev làm vậy.

Zelensky live stream trên đường phố Kiev tháng 2-2022

Như vậy, tiết lộ của Bennett cho thấy trái với suy nghĩ của đại đa số mọi người, trong đó có bản thân tôi, là giai đoạn đầu của cuộc chiến (với chiến lược đánh nhanh) là một thất bại hoàn toàn của Putin. Thực ra, ông ta đã suýt thành công đạt được mục đích của mình nếu không có Mỹ ngăn chặn Kiev ký kết thỏa thuận.

Điều này cho thấy, việc quân Nga tiến nhanh, thọc sâu vào lãnh thổ của Ukraine không phải là kết quả của sự chủ quan, kiêu ngạo, hay khinh thường kẻ địch. Thực tế cho thấy, họ đã tính khá sát với những gì diễn ra trên thực tế. Chúng ta nhớ rằng trong tuần đầu tiên của cuộc chiến, Mỹ và các nước NATO đã bí mật nói với tổng thống Zelensky rằng họ sẽ mở cửa nếu ông ấy lưu vong. Tuy nhiên, người Nga không đạt được mục tiêu này khi phương Tây quay sang quyết tâm tiến hành chiến tranh thông qua Ukraine. Tuy nhiên, bước ngoặt này, theo quan điểm của tôi, Ukraine có được là nhờ tổng thống Zelensky. Về việc này, chúng ta sẽ phân tích ở phần kế tiếp.

2.2 Chiến lược và thực hiện chiến lược của Ukraine và phương Tây:

Ta có thể thấy rằng vào giai đoạn đầu của cuộc chiến, chiến lược duy nhất khả thi của Ukraine là bằng mọi cách phải tồn tại cho đến khi có các diễn biến có lợi cho họ. Ở đây, chúng ta phải thừa nhận rằng Ukraine đã thực hiện xuất sắc chiến lược của họ bất chấp mọi khó khăn tưởng như không thể vượt qua được.

Tôi cho rằng ở giai đoạn đầu của cuộc chiến khi Nga thực hiện chiến lược đánh nhanh thì cá nhân tổng thống Zelensky chiếm vai trò cực kỳ quan trọng trong đánh giá chiến lược của Ukraine và tôi sẽ giành phần lớn phân tích cho cá nhân ông.

Sau những choáng váng và tạm thời tê liệt trong tuần đầu, sau khi nhận được đề nghị trung gian đàm phán từ Israel và sự xác nhận từ Bennett rằng Putin hứa sẽ không giết ông ta thì Zelensky đã trở về dinh tổng thống và bắt đầu các cuộc live stream của mình. Phải công bằng mà nói rằng tổng thống Zelensky đã có một chiến lược đàm phán cực kỳ khôn khéo. Với tình thế nguy ngập của Ukraine khi quân đội của Ukraine chưa thoát khỏi cú sốc đầu tiên, ông đã tiến hành một cuộc đàm phán khôn khéo với cả phương Tây lẫn Nga. Có lẽ, vào thời điểm này cả phương Tây lẫn Nga đều đã đánh giá thấp khả năng đàm phán của Zelensky.

Về bản chất, các chính trị gia giỏi cũng là những diễn viên xuất sắc với một sự khác biệt là sân diễn của họ rộng lớn hơn, phức tạp hơn so với một diễn viên đích thực. Tuy nhiên, việc nắm quyền lực trong thời gian dài sẽ khiến cho những chính trị gia lọc lõi như Putin hay Biden sẽ đi theo các cách ứng xử truyền thống, bảo thủ và thường xuyên bị bất ngờ bởi các chính trị gia có cách tiếp cận “phi truyền thống”. Chúng ta sẽ thấy các chính trị gia “truyền thống” như Putin, Obama, Biden, Medvedev luôn xuất hiện trong các nghi lễ chính thức với các bộ vest may cắt rất khéo và luôn tỏ ra mạnh mẽ, vui vẻ. Cách phát biểu của họ cũng luôn theo các chuẩn mực truyền thống với ý tứ thật được cài đặt thành nhiều tầng lớp trong lời nói của họ. Đại đa số các trường hợp, những chính trị gia truyền thống sẽ “thắng” các chính trị gia “phi truyền thống” – trừ khi những người thuộc nhóm sau lại có sự hiểu biết sâu hơn về tình cảm của đám đông. Trong trường hợp này, nhóm sau lại đạt được cảm tình của công chúng bằng các hành động, phong cách, lời nói, hình dáng “không giống ai” của mình.

Ví dụ điển hình của những người này là Donald Trump, Borish Johnson và Zelensky. So với Hillary Clinton thì Donald Trump như là một tấm gương phản diện hoàn toàn từ kinh nghiệm chính trị tới hành động, lời nói. Thế nhưng Trump lại có kinh nghiệm nhiều năm trong showbiz nên ông biết quảng đại quần chúng thích gì – và vì thế đã thắng Hillary Clinton.

Donald Trump

Tương tự, với kinh nghiệm làm báo của mình, Boris Johnson với mái tóc rối như tổ quạ và cách phát ngôn không vòng vèo đã chiến thắng các đối thủ “truyền thống” trong cuộc đua trở thành thủ tướng nước Anh. Trường hợp của Zelensky còn ngoạn mục hơn, không hề có một kinh nghiệm chính trị nào, ông đi thẳng từ một diễn viên vào cuộc đua chức vụ tổng thống với một đảng được thành lập bởi ê-kíp những người sản xuất ra bộ phim làm ông nổi tiếng. Người Ukraine đã nhìn thấy ở ông sự tương phản với tổng thống Poroshenko. Poroshenko là một tỷ phú, còn ông là một diễn viên bán sức lao động nghệ thuật của mình để kiếm sống. Poroshenko có hàng loạt tay chân đủ các thể loại, thì ông chỉ có những người bạn làm phim (đó là với cách nhìn của nhân dân. Còn ai thực sự chống lưng cho Zelensky thì ta sẽ không bàn ở đây). Poroshenko tự hào về những “thành tích” của ông đối với việc cắt đứt quan hệ với Nga, vây hãm và triệt hạ 2 nước cộng hòa ly khai thì ông nói về hòa bình và tìm cách chung sống với người Nga láng giềng. Trong các cuộc tranh luận trên truyền hình, ông có những hành động khiến cho Poroshenko hoàn toàn bất ngờ và trở nên thụ động, mất điểm trước nhân dân. Một ví dụ điển hình là việc ông quỳ xuống tưởng niệm những người đã hy sinh cho maidan và khiến cho Poroshenko loay hoay không biết phải làm thế nào và cuối cùng cũng phải gượng gạo quỳ theo.

Zelensky và Boris Johnson trên đường phố Kiev
.....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Chính các “phá cách” này của Zelensky đã khiến cho cả Putin lẫn lãnh đạo phương Tây bị bất ngờ. Ngay sau khi được đảm bảo là Nga sẽ không giết mình, ông trở về dinh tổng thống và bắt đầu các cuộc live stream. Nếu như Peter Arnett trở thành cái tên huyền thoại nhất trong các phóng viên chiến trường và CNN trở thành người khổng lồ truyền thông khi ông là người duy nhất truyền trực tiếp cảnh máy bay Mỹ ném bom thủ đô Baghdad, Iraq, thì với Zelensky, lần đầu tiên trong lịch sử loài người, bất kể một ai có đường truyền internet cũng có thể được xem live stream từ dinh tổng thống của một quốc gia đang bị tấn công và được thực hiện bởi chính tổng thống nước đó. Chỉ trong 1 đêm, tổng thống Zelensky trở thành ngôi sao sáng nhất trong giới truyền thông mà không một ai có thể cạnh tranh được. Chính vì điều đó, các thông điệp của ông đã được truyền trực tiếp tới mọi người dân ở cả Ukraine, Nga lẫn mọi quốc gia khác trên toàn thế giới. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới các quyết định của lãnh đạo cả 2 phía: phương Tây và Nga trong cuộc chiến.

Trong 1 tuần đầu tiên, mọi người hầu như không có thông tin về cuộc chiến và không ai biết Zelensky đang ở đâu. Trong khoảng thời gian này, Mỹ và các nước phương Tây nói rằng họ sẵn sàng tiếp nhận nếu chính phủ của ông lưu vong để tiếp tục cuộc kháng chiến. Thế nhưng, sau 1 tuần im lặng và khi đã có lời hứa của Putin, trong buổi live stream đầu tiên, Zelensky cho mọi người xem ông đang ở đâu và tường thuật cho họ các vụ bắn phá của quân Nga vào Kiev. Ông cũng khẳng định rằng ông không sợ bất kỳ ai . Trong buổi live stream tiếp theo, ông thẳng thắn đề cập tới tình hình nguy ngập của Ukraine và nói toạc ra rằng ông đã gọi điện cho lãnh đạo các nước phương Tây nhưng không có ai trả lời ông cả. Với thái độ mệt mỏi và thất vọng không hề giấu diếm, ông nói rằng họ (lãnh đạo các nước phương Tây) hứa rằng sẽ đảm bảo tính mạng cho ông nếu như ông lưu vong nhưng ông không cần điều đó, ông cần vũ khí để chống lại quân Nga.

Các phát biểu trên của ông có thể đã khiến cho cả Putin lẫn lãnh đạo phương Tây bị bất ngờ. Không có một nguyên thủ quốc gia nào từng cư xử như ông. Chính những phát biểu và dáng vẻ của Zelensky trong những ngày đầu, cộng với việc ông nhanh chóng cử một nhóm đàm phán hòa bình với Nga khiến cho mỗi bên của cuộc chiến đều có những nhận định và hành động sẽ ảnh hưởng quan trọng tới diễn biến của chiến tranh sau này.

Về phía Nga, có lẽ Putin tin rằng ông sẽ đạt được một thỏa thuận hòa bình với Zelensky có lợi cho mình và cuộc chiến sẽ diễn ra ngắn gọn. Khi cuộc chiến nổ ra, các cơ quan ngoại giao Nga đã kín đáo thông báo cho các nước có quan hệ thân thiết với mình là chiến dịch quân sự đặc biệt sẽ kết thúc trong vòng 15 tới 20 ngày. Thông tin này bị lọt ra bên ngoài và được báo chí phương Tây đưa lên thành huyền thoại rằng Nga chủ quan, kiêu ngạo tới mức nghĩ rằng sẽ chiếm toàn bộ Ukraine trong thời gian đó. Tuy nhiên, Putin không chỉ tin vào những gì mà Zelensky nói trên live stream mà hệ thống tình báo của ông ta cũng có thể đã cho ông ta biết rằng Zelensky thực sự muốn đàm phán. Có thể Putin đã diễn giải việc Zelensky nói toạc ra việc lãnh đạo các nước phương Tây lẩn tránh nghe điện của ông là một trong những hành động dạo đầu, chuẩn bị tinh thần cho người dân Ukraine để đón nhận một thỏa thuận hòa bình mới có lợi cho Nga. Có lẽ điều đó đã khiến cho Putin làm chậm các bước tiến của quân Nga tại khu vực Kiev và Kharkov để tạo điều kiện cho Zelensky chuẩn bị dư luận trong nước.

Đoàn xe quân sự Nga gần Kiev tháng 3 năm 2022

Thế nhưng, về phía phương Tây, hành động của Zelensky không khác gì một tiếng sét giữa trời quang. Trong nhiều năm, song song các hoạt động huấn luyện, tái trang bị không công khai cho quân đội Ukraine, hệ thống truyền thông của phương Tây đã khiến cho người dân của họ tin rằng phương Tây sẽ ở bên Ukraine mọi lúc cần thiết. Việc nói toạc móng heo của tổng thống Zelensky đã khiến ông trở thành một người hùng còn lãnh đạo phương Tây trở thành những kẻ yếu đuối trong con mắt người dân. Sự yếu đuối đó lại càng tương phản mạnh hơn khi so sánh nội dung đầy cứng rắn của bài phát biểu của Putin về việc mở chiến dịch đặc biệt được truyền đến phương Tây. Trong con mắt người dân phương Tây, Putin là một nhà độc tài từ phương Đông đang quyết tiêu diệt một nước Ukraine nhỏ bé với một vị tổng thống bình dân, dũng cảm nhưng mệt mỏi vì bị các đồng minh bỏ rơi khi hoạn nạn. Và các lãnh đạo phương Tây, trái với những gì họ nói thì ngay khi Nga mở cuộc tấn công, hành động đầu tiên của họ là hèn nhát – gợi ý cho Zelensky lưu vong.

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Việc chính quyền thân Mỹ tại Apghanistan sụp đổ trong 3 tuần và hình ảnh những người Apghanistan thân Mỹ bám càng các máy bay sơ tán khỏi Kabul vào tháng 8/2021 (bốn tháng trước khi Nga tấn công Ukraine) đã khiến cho nhiều người Mỹ liên tưởng tới cuộc rút chạy của Mỹ khỏi Việt Nam năm 1975. Vào năm 1975, VN CH đã sụp đổ sau 55 ngày chiến đấu và cả cuộc chiến của Mỹ được nhớ lại bằng biểu tượng hình ảnh những người tị nạn chen chúc bám lên những chiếc máy bay rời khỏi Sài Gòn. Sự ám ảnh thua trận này mạnh tới mức, trong cuộc chiến tranh vùng Vịnh lần thứ 1, ngay sau khi đã tiêu diệt được các lực lượng quân sự lớn nhất của Iraq, tổng thống Bush cha đã dừng cuộc chiến để tránh bị sa lầy và khi tuyên bố chiến thắng năm 1991, ông nói “Ơn Chúa, chúng ta đã loại bỏ được hội chứng Việt Nam một lần và mãi mãi” (‘By God, we’ve kicked the Vietnam syndrome once and for all’).

Mỹ rút khỏi Afganistan năm 2021

Thế nhưng vào tháng 8/2021, cảnh sụp đổ của Kabul giống với Sài Gòn năm 1975 tới mức lưỡng viện của Quốc hội Mỹ buộc phải mở một cuộc điều trần để chính quyền của tổng thống Biden trình bày lý do khiến Taliban thắng cuộc chiến một cách ngoạn mục như vậy. Trong khi cuộc điều trần vẫn chưa kết thúc và các lập luận đổ lỗi thất bại cho việc tổng thống Trump đã thỏa thuận với Taliban trước đó chưa đủ thuyết phục thì “quả bom” của Zelensky nổ ra. Đối diện với uy tín của tổng thống Biden đang suy giảm vì hàng loạt các vấn đề trong nước (kinh tế suy giảm, lạm phát cao nhất trong 46 năm gần đây, thất nghiệp kỷ lục) và đảng Cộng Hòa đang nhắm tới cuộc bầu cử quốc hội giữa kỳ vào tháng 11/2022, chính quyền của đảng Dân chủ sau những tính toán thiệt hơn, thấy rằng họ buộc phải hành động cứng rắn.

Taliban kiểm soát Kabul

Một lý do khác nữa, quan trọng hơn về mặt cá nhân là sự liên quan của con trai tổng thống Biden đối với các hoạt động kinh doanh tại Ukraine, trong đó có cả các phòng thí nghiệm sinh học. Các tiết lộ trong vài tuần gần đây cho thấy chính quyền Ukraine dưới thời Poroshenko đã chấp thuận cho các phòng thí nghiệm này thí nghiệm trên binh lính Ukraine về tác dụng của một số bệnh nguy hiểm (bao gồm cả cúm và HIV) lên những người có gốc gene slavo. Ngay trong những ngày đầu tiên của cuộc chiến, CNBC đã quay được 1 đoạn clip trong đó nhân viên của SBU của Ukraine đốt các tài liệu ở sân sau trụ sở của mình. Lúc đó họ nghĩ rằng quay được cảnh SBU đang chuẩn bị rút lui khỏi Kiev. Tuy nhiên, những tiết lộ gần đây cho biết là vào ngày 25/2/2022, một ngày sau khi Nga mở màn cuộc chiến, tổng thống Zelensky đã ra lệnh tiêu hủy mọi tài liệu liên quan tới các phòng thí nghiệm sinh học và clip mà CNBC quay được chính là cảnh các nhân viên SBU đang hủy các tài liệu đó. Về việc này, Nga đã đề nghị Liên Hợp quốc điều tra về các hoạt động của các phòng thí nghiệm sinh học của Mỹ trên đất Ukraine và tuyên bố rằng họ đang giữ 10 ngàn tài liệu và các bằng chứng tịch thu được từ các phòng thí nghiệm này. Cuộc điều tra không được tiến hành vì Mỹ dùng quyền của mình ngăn chặn.

Như vậy là vì những thủ thuật ngoại giao của mình, tổng thống Zelensky đã đẩy được phương Tây tới việc phải công khai, mạnh mẽ ủng hộ mình cả về lời nói lẫn hành động.

....

 

[cocsku]

CHIẾN TRANH Ở UKRAINE – CON ĐƯỜNG DẪN TỚI CHIẾN TRANH (PATH TO WAR) – Phần 3. Chiến lược của các bên trong giai đoạn đầu tiên của cuộc chiến

Tác giả: BAO ANH THAI

Zelensky mong muốn hòa bình, nhưng điều đó không phụ thuộc vào ông.

Ở phần 2, chúng ta đã nói về chuyện cựu thủ tướng Đức Merkell, cựu tổng thống Pháp Holland và cựu thủ tướng Israel Bennett nói ra các tình tiết báo hiệu tình hình nguy ngập đang tới với Ukraine và ngôn ngữ ngoại giao của phương Tây đã thay đổi trong 1 năm chiến tranh ra sao. Ở phần này, chúng ta bàn về tình hình chiến trường.

Để đánh giá một cuộc chiến, đầu tiên ta cần xem xét mục tiêu hướng đến của mỗi bên trong cuộc chiến. Với mục tiêu đó thì xác định xem chiến lược mà bên đó dùng có phù hợp với mục tiêu không. Một mục tiêu tốt mà chiến lược sai thì chắc chắn không đạt được mục tiêu. Sau khi xác định chiến lược thì xem xét tiếp là bên đó có khả năng thực hiện chiến lược đó hay không. Việc xem xét này sẽ căn cứ trên việc đánh giá
(i) bộ máy chỉ huy,
(ii) tiềm lực quân sự, và
(iii) trình độ và tinh thần binh sỹ.

Tiếp đó chúng ta cần xem xét tiếp về khả năng duy trì nguồn lực cho chiến tranh có dài lâu hay không. Để làm điều này ta sẽ đánh giá về tiềm lực kinh tế lẫn khả năng sản xuất của bên tham chiến cũng như sự ủng hộ của người dân trong nước đối với cuộc chiến. Song song với các việc trên, chúng ta cần xem xét khả năng của bộ máy tiến hành chiến tranh của bên tham chiến có nhanh chóng tìm ra các sai lầm và sửa đổi các sai lầm đó, cũng như khả năng thích ứng với các hoàn cảnh mới hay không. Cuối cùng, chúng ta sẽ xem xét kết quả của tất cả các yếu tố nói trên trên chiến trường.

Để các bạn tiện theo dõi, tôi tạm chia cuộc chiến tới nay thành 4 giai đoạn.

Giai đoạn thứ nhất là kể từ khi chiến tranh nổ ra vào tháng 2/2022 tới tháng 4/2022 (khi Nga thấy rằng không thể ký kết được thỏa thuận hòa bình với Ukraine và thay đổi chiến lược chiến tranh);

Giai đoạn thứ hai từ tháng 4/2022 tới tháng 7/2022 là giai đoạn Nga rút khỏi Kiev và chuyển quân sang Donbass và kết thúc bằng việc đánh bại cụm quân phía Đông của Ukraine và chiếm được 2 thành phố quan trọng là Lysychansk và Severodonetsk;

Giai đoạn thứ ba là giai đoạn đàm phán qua trung gian Thổ Nhĩ Kỳ và cuộc phản công thành công của Ukraine ở nam Kharkov từ tháng 7/2022 tới tháng 9/2022;

Giai đoạn thứ tư là giai đoạn Nga thay đổi tính chất cuộc chiến và chuẩn bị cho một cuộc tấn công toàn diện (từ tháng 10/2022 tới nay).

1. Mục tiêu của cuộc chiến

Trước hết, chúng ta xem xét mục tiêu cuộc chiến của Ukraine vì việc này là dễ nhất. Vì Ukraine là bên bị tấn công (việc họ muốn đập tan quân đội của 2 nước ly khai trong 8 năm qua thì đã rõ nhưng không bàn ở đây) nên mục đích của họ là rõ ràng: họ muốn kết thúc chiến tranh với các điều kiện là (i) bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của họ với đường biên giới trước năm 2014 và (ii) được đảm bảo an ninh trong tương lai khỏi sự đe dọa từ Nga bằng cách gia nhập NATO và EU.

Đối với NATO, mục tiêu cũng khá rõ ràng. Vào tháng 4/2022 ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ, một nước thành viên NATO, nói rằng “sau các cuộc trao đổi ở Istanbul [giữa Ukraine và Nga], chúng tôi không nghĩ rằng cuộc chiến sẽ kéo dài thế này… tuy nhiên, sau cuộc gặp của các ngoại trưởng các nước NATO, có một ấn tượng rằng trong các nước NATO có một số nước muốn cuộc chiến tiếp tục, để cuộc chiến kéo dài và làm cho nước Nga yếu đi. Họ không quan tâm nhiều tới tình trạng của Ukraine.” Chỉ sau phát biểu này vài ngày, bộ trưởng quốc phòng Mỹ nói rằng Mỹ muốn Nga suy yếu để ngăn chặn các cuộc chiến khác sau này.

View attachment 7939011
Boris Johnson tại Kiev

Cùng thời điểm này, thủ tướng Anh, Boris Johnson bay tới Kiev yêu cầu Kiev ngừng đàm phán và ký kết thỏa thuận hòa bình với Nga kèm theo những lời hứa về các khoản viện trợ kinh tế và quân sự lớn. Ursula, chủ tịch Hội đồng Châu Âu thì tuyên bố trong một cuộc họp báo với những lời có cánh “Nga sẽ sa vào một sự suy sụp về kinh tế, tài chính và công nghệ trong khi Ukraine sẽ cùng tiến về tương lai với châu Âu”. Mục tiêu của NATO không phải là lập lại hòa bình ở Ukraine mà là làm suy yếu nước Nga qua cuộc chiến đó.

Đối với nước Nga, mục tiêu của họ trong cuộc chiến này là khó xác định nhất. Tổng thống Putin tuyên bố rằng mục đích của cuộc chiến là
(i) phi phát xít hóa chính quyền Ukraine và
(ii) phi quân sự hóa Ukraine.

Thực sự không ai hiểu đầy đủ nội hàm của 2 mục tiêu này là gì. Và tôi nghĩ rằng đó chính là điều người Nga muốn. Với một mục tiêu như vậy thì họ có thể diễn giải ra bất kỳ cách nào phù hợp với tình hình thực tế. Nếu như cuộc chiến tiến hành thuận lợi, chính phủ Ukraine lưu vong thì Nga có thể lập ra một chính phủ thân Nga và tuyên bố rằng việc phi phát xít hóa đã hoàn thành (và chính quyền thân Nga sẽ tự động làm các việc phi quân sự hóa chính mình). Nếu cuộc chiến chớp nhoáng, lật đổ không thành công và kéo dài, họ có thể diễn giải nó thành các mục tiêu đất đai, hay quân sự. Ví dụ nếu như họ có thể tiêu diệt hoặc đánh tan được phần lớn lực lượng quân đội Ukraine thì họ có thể dừng cuộc chiến để ký kết hiệp định hòa bình có lợi cho họ. Trong cuộc chiến 2008 với Georgia (Gruzia), trong 5 ngày giao chiến, người Nga đã loại bỏ 22% quân lực của Georgia (và điểm quan trọng hơn là con số 22% này là tinh hoa của quân đội Georgia được NATO huấn luyện).

View attachment 7939021
Xung đột Nga - Grudia năm 2008

Nga cũng có thể diễn giải việc phi quân sự hóa là việc chiếm được tất cả các cơ sở quân sự, hoặc công nghiệp quốc phòng chính của Ukraine để đảm bảo quân đội của họ không thể được tái trang bị. Điều này cũng có nghĩa là phần lớn diện tích của Ukraine sẽ rơi vào tay Nga. Hoặc họ có thể giải thích việc phi quân sự hóa bằng cách đặt ra một vùng đệm với nước Nga tương ứng với tầm với của vũ khí tầm xa của Ukraine. Ngoại trường Lavrov từng nói nếu phương Tây cung cấp tên lửa có tầm bắn 100 km cho Ukraine thì quân Nga sẽ đảm bảo là các vũ khí đó không có mặt trong tầm 100 km từ biên giới Nga. Điều đó có thể hiểu là họ sẽ lập các vùng đệm là các nước cộng hòa ly khai trên lãnh thổ Ukraine như đã làm từ hồi 2014.

Điều trên có nghĩa là ngay từ đầu chiến tranh Nga tuyên bố một mục tiêu mà không ai hiểu và từ đó tạo ra một khoảng không gian rất rộng cho các hoạt động tiến hay thoái của họ sau này. Điều này dẫn tới khó đoán định được các chiến lược quân sự của Nga.

Dưới đây, chúng ta sẽ phân tích chiến lược và việc thực hiện chiến lược của mỗi bên trong từng giai đoạn của cuộc chiến.

......

TT Putin đưa ra 2 mục tiêu chung chung không cụ thể cho "chiến dịch quân sự đặc biệt" thể hiện 2 điều:
- Ông ấy không tìm ra được mục tiêu chính đáng và dễ hiểu cho cuộc chiến. Đây là thể hiện sự vội vàng trong chuẩn bị chiến tranh của ông Putin. Đây là tiền đề cho thất bại chính trị của cuộc chiến. Đối phương dễ dàng đẩy nước Nga vào thế bị cô lập do các lý do rất "vô lý" không thể diễn giải một cách thích hợp.
- Ông cũng không tự tin vào chiến thắng quân sự có thể đạt được, nên đưa ra các mục đích chung chung để sau này có thể diễn giải theo nhiều cách.
Tuy nhiên, dựa vào 2 mục tiêu của ông Putin cung cho thấy phần nào tham vọng ban đầu rất lớn của ông ấy. Chiến dịch này của Nga là nhắm vào toàn bộ nước Ukr, chứ không riêng gì Kiev, hay vùng Donbass.
Còn về mặt quân sự, chiến dịch quân sự đặc biệt đã đẩy nước Nga vào 2 lần bị mất mặt, quân đội Nga bị đánh giá vị thế thấp dần.
- Nước Nga bước vào Chiến dịch với vị thế một siêu cường quân sự hàng đầu. Các chiến dịch thành công trước đó như chiến dịch Crimea, hay chiến dịch ở Grudia đã cho thấy vị thế của họ. Có lẽ người Nga cũng cho rằng đối thủ của họ phải la quân đội NATO hay Mỹ .... Tuy nhiên thất bại trong giai đoạn đầu chớp nhoáng tại Kiev và Kharkov cho thấy khả năng tổ chức, chỉ huy các chiến dịch lớn tầm xa của họ không cao. Suốt cả tháng trời, có những lúc tưởng như đã với tới mục tiêu nhưng rồi TT Putin phải ngậm ngùi hạ thấp khẩu vị, từ bỏ các mục tiêu lớn quay về miền đông.
- Sang giai đoạn 2 của chiến dịch, Nga vẫn thể hiện mình là một quân đội mạnh vượt trội. Họ liên tiếp đẩy lùi quân Ukr và giành một loạt các thắng lợi trên chiến. Quân đội Ukr đành chịu mất đất và bị đẩy lùi về phía tây. Có lẽ TT Putin nghĩ rằng khi hạ thấp mục tiêu xuống thì quân đội Nga sẽ dễ dàng với tới mục tiêu, nên ông đã tuyên bố sáp nhập 4 tỉnh miền đông vào nước Nga. Rõ ràng bây giờ mục tiêu của Nga không còn ở tầm toàn nước Ukraine nữa, và họ cũng bỏ cái mặt nạ "cao cả" Phi phát xít, phi quân sự trước đây để quay về cái cụ thể là chiếm đất 4 tỉnh. Tuy nhiên cuộc phản công của người Ukr đã lần nữa làm hỏng hết những ý định của TT Putin. Còn nhớ, khi ông Zelenski nói về các cuộc phản công ở miền Nam thì chính phía Nga còn cười cợt, cho rằng cuộc tiến công là hoang đường. Nhưng đến khi tướng Nga tuyên bố buộc phải rút khỏi Kherson thì người Ukr đã cho thế giới thấy quân đội của họ có thể đánh bại được quân Nga.
- Sang đến năm nay, khi người Ukr mở các chiến dịch phản công lớn vào quân đội Nga. Chắc chắn một năm trước đây không ai có thể tưởng tượng nổi, có một ngày quân Nga lại phải phòng thủ trước quân đội Ukr vốn trước đây họ không coi là đối thủ.

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Vậy câu hỏi đặt ra là tổng thống Zelensky có phải là người chủ chiến và là người thúc đẩy phương Tây đi vào thế đối đầu với Nga không?

Tôi nghĩ rằng Zelensky là người mong muốn hòa bình. Tuy nhiên tình hình chính trị của Ukraine khiến ông ta không thể thực hiện thỏa thuận Minsk và khi chiến tranh nổ ra, ông cần sự ủng hộ của phương Tây để có thế mạnh trong đàm phán với Nga. Khi sự việc phát triển thì nó vượt ra ngoài tầm kiểm soát của ông và chiến tranh tiếp diễn.

Có một điểm đáng lưu ý là bản thân con người của Zelensky từ xuất thân tới cuộc sống trước kia của ông không có gì giống với một thủ lĩnh tân phát xít mà người Nga thích gán cho ông. Là một người có gốc Do Thái và có ông nội là sỹ quan Hồng quân Liên Xô được thưởng nhiều huân chương trong chiến tranh Vệ quốc 1941-1945 chống Đức quốc xã, ông là người có tiếng mẹ đẻ là tiếng Nga. Quá trình hoạt động nghệ thuật của ông gắn liền với cả Ukraine lẫn Nga khi ông thường xuyên biểu diễn ở cả hai nơi – thậm chí là đã có lần Putin xem ông biểu diễn. Sau khi thành công vang dội trong serie phim truyền hình “Người đầy tớ của nhân dân” trong đó ông thủ vai một tổng thống bình dân mang lại công bằng cho đất nước, ông ra tranh cử tổng thống với Poroshenko. Như đã nói ở trên, ông là một hình ảnh đối lập với Poroshenko về mọi mặt từ con người tới quan điểm chính trị. Điểm khác biệt quan trọng nhất là ông hướng tới hòa bình thông qua đàm phán với Nga. Hơn một lần ông phát biểu rằng người Ukraine không thể phủ nhận một thực tế là nước Nga đã, đang và sẽ ở cạnh Ukraine; do đó, cần phải tìm được tiếng nói chung với họ.

Sau khi trúng cử tổng thống, tôi nghĩ rằng Zelensky phát hiện ra rằng sự việc không hề đơn giản. Các thế lực chính trị ở Ukraine đều có bóng dáng của cường quốc ngoại bang đằng sau. Bản thân các lực lượng này không chỉ có tiền mà còn có cả quân đội riêng dưới nhiều hình thức – ví dụ như các lực lượng bán quân sự dân tộc cực hữu (tuy là lực lượng bán quân sự và được trang bị tốt hơn cả các đơn vị quân đội thông thường và họ lại không chịu sự kiểm soát của quân đội Ukraine). Các đội quân tư nhân này sẵn sàng sử dụng vũ lực với các chính trị gia, các cơ quan nhà nước khi va chạm với họ (giống như cách họ đã làm ở cách mạng maidan, tạo ra nhà nước Ukraine ngày nay). Hơn nữa, có lẽ chỉ khi ở cương vị tổng thống, ông mới phát hiện ra là quá trình NATO hóa và bài Nga mà Poroshenko đã tiến hành trong 8 năm trước đó với sự hậu thuẫn của phương Tây đã trở thành một quá trình không thể đảo ngược bằng các tiến trình chính trị thông thường. Có thể ông nhận ra rằng mọi hành động đàm phán với Nga hoặc thực hiện thỏa thuận Minsk sẽ bị các thế lực khác diễn giải rằng ông là một Yanukovic mới và ông có thể bị lật đổ như ông này. Khi nhận thấy điều này, ông buộc phải tiếp tục đi theo con đường mà NATO và Poroshenko đã tạo ra trước đó. Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy tổng thống Zelensky muốn cứu vãn hòa bình tới phút cuối cùng.

Lần lượt vào tháng 12 và tháng 1 năm 2022, Nga gửi các dự thảo về một thỏa thuận liên quan tới Ukraine cho NATO và Mỹ và đề nghị đàm phán. Điều này cho thấy rằng Nga biết rõ Mỹ và NATO mới là người quyết định việc thực hiện thỏa thuận Minsk hay tạo ra một cơ chế hòa bình cho Ukraine chứ không phải Zelensky. Tại sao người Nga lại gấp gáp như vậy? Bởi vì thỏa thuận Minsk sẽ hết hiệu lực vào ngày 21/2/2022. Sau khi Mỹ và NATO lờ đi, không trả lời các đề nghị của Nga và 3 ngày sau khi thỏa thuận Minsk hết hiệu lực, chiến tranh nổ ra.

Điểm đáng lưu ý là, trước khi nổ ra chiến tranh 1 tuần, người Mỹ công khai trên báo chí rằng Nga sẽ có thể dùng tới chiến tranh để giải quyết vấn đề Ukraine. Ngay lập tức Nga chối và nói rằng quân đội của họ áp sát biên giới Ukraine chỉ là tập trận thông thường. Tổng thống Zelensky thì lập tức lên tiếng nói rằng ông ở Kiev và biết rõ nhất tình hình, không có chiến tranh như Washington nói. Sau khi chiến tranh nổ ra, Washington thường dùng việc này để ám chỉ rằng họ đã cố cứu vãn hòa bình bằng cách nói ra điều đó để hy vọng Nga sẽ chùn tay và Zelensky chuẩn bị; nhưng cả Putin lẫn Zelensky đều đã không nghe họ. Điều này có thể khiến cho mọi người cho rằng tổng thống Zelensky là người không thông minh nên không tin vào điều Mỹ thông báo cho ông về chiến tranh. Tuy nhiên nếu nghĩ theo hướng này thì sẽ là một sai lầm. Như đã nói ở trên, việc trở thành tổng thống Ukraine cho thấy Zelensky cực kỳ thông minh và rất quyền biến khi cần thiết. Tôi chắc chắn rằng người Mỹ đã cho Zelensky các hình ảnh vệ tinh cho thấy rõ các đơn vị Nga đang tập hợp theo đội hình chiến đấu ở bên kia biên giới ra sao. Ông cũng biết rõ rằng mô hình từ tập trận chuyển sang tấn công đã được Liên Xô trước đây sử dụng ở Hungary năm 1956, Tiệp Khắc 1968, Ba Lan 1980. Vậy thì tại sao ông vẫn tuyên bố trước dư luận là sẽ không có chiến tranh nổ ra? Sau này, Zelensky nói rằng ông phải tuyên bố như vậy vì lo sợ sự hoảng loạn sẽ bùng lên ở các thành phố Ukraine. Tôi cho rằng ông buộc phải nói thế vì muốn giữ thể diện cho phương Tây (lúc ông nói ra điều này là lúc Mỹ đang xem xét gói viện trợ 45 tỷ đô la Mỹ cho Ukraine).

......

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Lý do thực sự của việc Zelensky phản bác Washington rằng không có chiến tranh là ông muốn bắn một tín hiệu tới Nga rằng ông muốn hòa bình. Tuy nhiên, người Nga lúc đó đã thực sự tin là nếu chỉ với mong muốn hòa bình của riêng Zelensky thì sẽ không đủ mà các thế lực chính trị chống Nga ở Ukraine cần một bị giáng một đòn đánh mạnh thì mới chấp thuận cho Zelensky ký kết thỏa thuận hòa bình. Vì thế, chiến tranh vẫn nổ ra.

Ở trong những tuần đầu tiên của chiến tranh, cả phương Tây lẫn Nga đều có chung một nhận định là quân đội Ukraine sẽ tan rã và Zelensky sẽ hoặc là bỏ chạy hoặc là ký thỏa thuận hòa bình với Nga. Với cùng một nhận định trên nên cả hai phía này đều hành động theo cách có lợi cho mình. Người Nga thì làm chậm nhịp tấn công lại và bắt đầu đàm phán hòa bình với Zelensky. Nếu ông ký kết hiệp định hòa bình với Nga lúc đó thì đó sẽ là một thắng lợi hoàn hảo cho Nga – vừa thể hiện sức mạnh quân sự, ý chí nhà nước (sử dụng tới chiến tranh) vừa đạt được mục tiêu mình muốn với cái giá rất thấp về thương vong. Về phần phương Tây, nếu như quân đội Ukraine tan rã thì việc Zelensky cùng chính phủ lưu vong sẽ có lợi hơn cho họ. Họ sẽ sử dụng chính phủ lưu vong này như là một con bài để đàm phán với Nga. Lịch sử hiện đại có nhiều ví dụ cho trường hợp đó. Năm 1939, sau khi bị Đức và Liên Xô đánh bại, Anh đã đón nhận chính phủ và một phần lực lượng quân đội Ba Lan sang lưu vong. Trong suốt chiến tranh và tới tận năm 1945, người Anh coi đây là đại diện hợp pháp duy nhất của người dân Ba Lan. Khi Liên Xô tiến vào giải phóng Ba Lan khỏi phát xít Đức và lập ra một chính phủ thân mình thì phương Tây không công nhận chính phủ này. Tuy nhiên, vào năm 1945, Anh và Mỹ đã thỏa thuận được với Liên Xô về việc phân chia châu Âu sau chiến tranh. Theo thỏa thuận này thì Liên Xô sẽ bỏ rơi Hy Lạp và phong trào kháng chiến ở nước này để đổi lấy việc Anh và Mỹ sẽ giải tán chính phủ Ba Lan lưu vong, chấp nhận Ba Lan thuộc quyền ảnh hưởng của Liên Xô và bàn giao lại hết những người Nga lưu vong chiến đấu cho Đức quốc xã đã đầu hàng đồng minh. Ngay sau thỏa thuận đạt được thì chính phủ Ba Lan lưu vong bị giải tán bất chấp thực tế là quân đội Ba Lan lưu vong đã chiến đấu và đổ máu trên mọi mặt trận ở phía Tây của Đồng Minh suốt từ năm 1940 tới 1945. Đây có thể là mô hình mà Mỹ hướng tới khi tuyên bố công khai rằng họ sẽ mở cửa nếu Zelensky lưu vong.

Tuy nhiên, cả Nga và Mỹ đều đã lầm. Zelensky, quân đội và người dân Ukraine đã chống trả lại nước Nga. Trong khi ở Kiev, tổng thống Zelensky từ chối lưu vong thì ở ngoài mặt trận, những người lính thường và sỹ quan cấp thấp của Ukraine, bất chấp ưu thế tuyệt đối về hỏa lực, không quân và tăng thiết giáp thuộc về phía Nga trong những ngày đầu, họ vẫn liên tục tấn công quân Nga bất kể khi nào có cơ hội. Chúng ta có nhiều video về những tổ chiến đấu nhỏ, đơn lẻ của Ukraine dùng súng chống tăng, tên lửa chống tăng chặn đánh một đoàn xe tăng thiết giáp lớn của Nga. Hệ quả tất nhiên là sau khi bắn cháy 1 – 2 chiếc đi đầu thì các tổ chiến đấu đó nhanh chóng bị quân Nga tiêu diệt. Tuy nhiên, các binh lính Ukraine vẫn tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ tự sát đó. Những thất bại quân sự của Nga trong giai đoạn đầu của cuộc chiến không phải là do đối đầu với quân chủ lực của Ukraine mà là thất bại trong việc bảo vệ các tuyến vận tải, hậu cần cho lực lượng tăng thiết giáp thọc sâu khỏi các cuộc phục kích của các nhóm đi lẻ của quân đội Ukraine.

.....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Khi cuộc chiến nổ ra, phản ứng của người dân đối với quân Nga đã phản ánh sự chia rẽ trong xã hội Ukraine trước đó. Nếu như ở các vùng phía Đông, nhiều người chào đón quân Nga, hoặc là thờ ơ nhìn quân Nga tiến vào thì ở phía Tây và phía Nam, ở nhiều nơi, người dân Ukraine kéo ra chặn đường, phản đối quân Nga. Tất nhiên, điều này không thể cản được sự tiến lên của các đạo quân. Tuy nhiên, sự phản ứng của người dân được truyền đi khắp thế giới khiến cho ban lãnh đạo Nga buộc phải cẩn trọng hơn trong việc sử dụng hỏa lực. Điều này khiến cho các đội quân của Nga bị “trói tay” và dẫn tới thiệt hại nặng. Một ví dụ điển hình là việc một trung đội đặc nhiệm DVD của Nga bị tiêu diệt ở thị trấn Gostomel gần Kiev. Đơn vị này, tuân thủ lệnh chỉ được nổ súng trước khi bị tấn công nên đã bị đặc nhiệm Ukraine phục kích tiêu diệt toàn bộ cùng với xe thiết giáp ở khoảng cách 20-30 thước khi họ tiến vào thị trấn. Hầu hết lính Nga bị bắn hạ ngay khi đang ngồi trên xe, không kịp bắn lại.

Việc quân Nga tiến nhanh và không nổ súng vào dân thường cũng đã dẫn tới một cảnh tượng buồn cười chưa bao giờ có trong các cuộc chiến tranh là khi quân Nga tạm để lại các xe tăng, thiết giáp bị hỏng hóc trên đường tiến quân để cho thê đội hai sẽ đến tiếp quản và sửa chữa thì nông dân Ukraine, yên tâm rằng mình sẽ không bị quân Nga bắn hay trả thù, đã thản nhiên lái máy kéo ra kéo các xe bỏ lại này về nhà mình. Hình ảnh này được phát đi trên toàn thế giới qua mạng Internet khiến cho hầu hết mọi người coi thường quân Nga tới mức cho rằng họ là một đội quân yếu kém và ngớ ngẩn. (Tất nhiên, báo chí phương Tây sẽ không tường thuật những trận đánh ngay từ ngày đầu tiên trong đó quân Nga đã thể hiện trình độ chuyên nghiệp và sự dũng cảm của họ ra sao – ví dụ như trận đánh chiếm sân bay Antonov của 200 lính đặc nhiệm Nga và bảo vệ thành công vị trí này tới khi được tiếp viện bất chấp sự phản công của quân Ukraine với số lượng gấp 10 tới 20 lần). Khi cuộc chiến bước sang giai đoạn 2, sau khi tướng Dvornikov (người được phương Tây đặt biệt danh là “tên đồ tể ở Syria”) lên nắm quyền tổng chỉ huy quân Nga ở Ukraine vào tháng 4/2022 và Nga chuyển sang đánh lớn ở Donbass thì không ai còn tin là quân Nga ngớ ngẩn nữa và nếu có xe tăng và thiết giáp Nga bỏ lại giữa đồng vì hỏng máy thì cũng không một nông dân Ukraine nào dại dột tái diễn lại cảnh kéo xe tăng về nhà mình nữa.

Quay lại những tuần đầu của cuộc chiến, trong khi phương Tây chưa tin rằng Ukraine sẽ đứng vững và chưa có các hỗ trợ mạnh mẽ về vũ khí và tiền bạc cho Ukraine thì Zelensky đã tiến hành đàm phán với Putin thông qua trung gian hòa giải là Israel.

Lúc này Zelensky hiểu rõ rằng (và ông cũng phát biểu nhiều lần sau này) độ khắc nghiệt của các điều kiện do Nga đưa ra sẽ phụ thuộc vào
(i) sự ủng hộ của phương Tây và
(ii) sự kháng cự của Ukraine.

Ông cũng hiểu rằng các lực lượng dân tộc chủ nghĩa cực đoan có thể lật đổ hoặc thậm chí sát hại ông và gia đình mình. Chính vì các lý do trên, cùng một lúc ông đã làm bốn việc.
Thứ nhất, ông tuyên bố với cả thế giới là ông không nhận vé lưu vong mà Washington đề nghị, ông cần vũ khí.
Thứ hai, ông tuyên bố sẽ chiến đấu chống lại cuộc xâm lược của Nga và kêu gọi nhân dân chiến đấu.
Thứ ba, ông bí mật đưa bố mẹ sang Israel.
Thứ tư, ông công khai chấp nhận đàm phán với Nga.

Chi tiết Zelensky đưa bố mẹ sang Israel là cực kỳ đáng quan tâm. Ông biết rằng cả ông và vợ sẽ không thể đi khỏi Ukraine nhưng bố mẹ ông có thể sẽ bị các bên (đặc biệt là lực lượng dân tộc cực đoan) khống chế. Đó là lý do ông đưa bố mẹ ra nước ngoài. Tuy nhiên, ông cũng hiểu rất rõ rằng Mỹ và các quốc gia NATO là người đã khiến cho thỏa thuận Minsk không thể thực hiện và thực tế đã ngăn cản các cơ hội hòa bình bằng cách từ chối một cơ chế an ninh liên quan tới Ukraine do Nga đề xuất khi thỏa thuận Minsk hết hiệu lực. Chính vì thế ông gửi bố mẹ mình sang Israel chứ không sang Mỹ hay các nước NATO khác. Như đã nói ở phần trước, quốc gia này không thích gì các lực lượng dân tộc cực đoan Ukraine vì sự tàn sát người Do Thái tại nước này trong Thế chiến thứ hai. Điều đó khiến cho các lực lượng dân tộc cực đoan Ukraine không thể vươn tay tới Israel để khống chế bố mẹ ông. Việc ông chấp nhận Israel là trung gian hòa giải cùng đã khiến cho Putin hứa với Bennett rằng sẽ không tìm cách sát hại ông. Do đó, việc đưa bố mẹ mình sang Israel là một cách ném một hòn đá mà trúng ba đích.
Thứ nhất, ông loại trừ khả năng lực lượng dân tộc cực chủ nghĩa đoan nắm giữ bố mẹ mình.
Thứ hai, ông đảm bảo rằng Mỹ và NATO cũng không nắm được họ.
Thứ ba, ông cho Putin thấy rằng ông ta tin tưởng vào lời hứa của Putin và đặt sự an toàn của bố mẹ mình vào bên trung gian mà cả ông lẫn Putin đã lựa chọn.

.....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Sự khôn khéo của Zelensky, việc quân đội Ukraine đứng vững do sự dũng cảm của binh lính và sỹ quan quân đội Ukraine trong chiến đấu, tinh thần ái quốc của người dân Ukraine và tiến trình đàm phán được công khai cho thấy Ukraine và Nga sắp đạt được thỏa thuận hòa bình đã khiến cho phương Tây thay đổi thái độ. Tuy nhiên, ngoài các điều vừa nêu có những yếu tố khác khiến cho phương Tây không chỉ thay đổi thái độ mà còn đặt một mục tiêu hoàn toàn ngược lại với mục tiêu của họ trong những ngày đầu chiến tranh (đó là sử dụng chính quyền lưu vong của Zelensky để mặc cả với Nga).

Các yếu tố khác khiến cho phương Tây thay đổi mục tiêu là bao gồm:

Thứ nhất, họ nhìn nhận các thiệt hại của quân Nga (các đoàn xe hậu cần bị chặn đánh, các đơn vị tiên phong bị phục kích và tiêu diệt, số lượng xe tăng và thiết giáp bị sa lầy hoặc hỏng hóc bị Ukraine “bắt” được) là do sự yếu kém của quân đội Nga và sự vượt trội của quân đội Ukraine. Họ đã không nhìn thấy rằng các thiệt hại của quân Nga chủ yếu là do chiến thuật mà Putin sử dụng (và chiến thuật đó sử dụng theo hướng tạo điều kiện cho tổng thống Zelensky thuyết phục các phe chống đối về việc cần phải thỏa thuận hòa bình với Nga nhưng lại không gây thiệt hại quá lớn khiến cho việc hàn gắn quan hệ Nga – Ukraine sau này khó khăn).

Thứ hai, phương Tây nhìn nhận sự thận trọng của Nga trong giai đoạn đầu có nguyên nhân là Nga lo sợ các đòn trừng phạt kinh tế của phương Tây như hồi 2014. Phương Tây cũng không tin rằng khi áp dụng các biện pháp trừng phạt kinh tế thì họ sẽ phải hứng chịu những rối loạn kinh tế ra sao và Nga thì không bị ảnh hưởng nặng như họ tính.

Thứ ba, phương Tây cho rằng Putin sẽ không có gan để đi đến tận cùng của cuộc chiến. Họ cho rằng ông là một tay chơi bạc tháu cáy, và ông sẽ “ăn non”, bỏ cuộc khi bị sức ép lớn.

Giải nghĩa: có thể một số bạn đọc không phải người Nam sẽ không hiểu thực sự ý nghĩa của từ “tháu cáy”. Tháu cáy là một cụm từ gốc tiếng Quảng Đông với nghĩa là “bắt, ăn cắp gà”. Trong trò chơi poker (xì tố) người dùng thủ đoạn tháu cáy là người có bài xấu nhưng lại tố số tiền đặt lên rất lớn để khiến cho đối thủ tưởng rằng họ có bài cao mà bỏ cuộc, không theo, dẫn tới người tháu cáy thắng toàn bộ số tiền mà các bên đã đặt trước đó (số tiền này hay được gọi là “gà” – và vì thế thắng bằng thủ đoạn gian dối sẽ giống như bắt trộm gà).

Tóm tắt một cách ngắn gọn về giai đoạn đầu của cuộc chiến như sau: khi thời hạn của các thỏa thuận Minsk sắp kết thúc, người Nga biết rõ rằng Ukraine không thể quyết định được cơ chế thỏa thuận an ninh mới nên đã đề nghị Mỹ và NATO đàm phán. Việc từ chối đàm phán của Mỹ và NATO cùng với việc đầu tư của khối này vào việc trang bị cho quân đội Ukraine trước đó đã dẫn đến việc Nga tấn công phủ đầu Ukraine. Trong những ngày đầu tiên, cả Nga lẫn phương Tây đều tin tưởng sai lầm rằng Ukraine sẽ “đầu hàng”. Tuy nhiên, nhờ sự khéo léo của tổng thống Zelensky, sự anh dũng của quân đội Ukraine sau những choáng váng đầu tiên và tinh thần ái quốc của người dân Ukraine, cả phương Tây lẫn Nga đều nhận ra rằng Ukraine sẽ không sụp đổ nhanh chóng. Điều này dẫn tới việc Nga có những nhượng bộ lớn để có thể ký được thỏa thuận hòa bình. Ngược lại, phương Tây nhìn nhận sự việc theo hướng là Nga sẽ bỏ cuộc sớm vì yếu kém nên đặt ra mục đích hoàn toàn ngược lại ban đầu là yêu cầu Ukraine phải tiến hành chiến tranh để làm suy yếu Nga. Zelensky, người đã cưỡi lên lưng hổ, không thể xuống được và đành bị cuốn theo cuộc chiến.

Phần này tạm chấm dứt ở đây. Các vấn đề chưa bàn sẽ được nêu trong các phần sau.


Từ những nhận định trên, thay vì việc khuyên tổng thống Zelensky lưu vong, phương Tây tuyên bố sát cánh đến cùng với Ukraine và sẽ cung cấp mọi thứ cần thiết để đánh bại Nga.

Tuy Zelensky đã buộc phương Tây phải ủng hộ mình, nhưng giống như 1 tháng trước đó khi ông bất lực trước việc phương Tây để mặc cho Ukraine tự trôi đến cuộc chiến tranh với Nga (bằng cách không thèm trả lời các đề xuất an ninh của Nga khi thỏa thuận Minsk hết hạn), lần này cũng vậy – mọi việc lại tuột khỏi sự kiểm soát của ông. Lúc này, sau khi phương Tây tin rằng ông sẽ không trốn chạy; người dân và quân đội Ukraine sẽ chống lại Nga, thì họ buộc ông phải tiến hành cuộc chiến tranh – không phải để đạt tới một thỏa thuận hòa bình – mà để Nga trở nên suy yếu. Zelensky cần sự hỗ trợ của phương Tây để có thể có thế mạnh trong đàm phán hòa bình với Nga. Thế nhưng đổi lại, ông nhận được sự ủng hộ đó – nhưng không phải để có được hòa bình mà là để đánh cho Nga tới kiệt quệ. Đó chính là điều mà ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ, Cavusoglu đã bình luận “… tuy nhiên, sau cuộc gặp của các ngoại trưởng các nước NATO, có một ấn tượng rằng trong các nước NATO có một số nước muốn cuộc chiến tiếp tục, để cuộc chiến kéo dài và làm cho nước Nga yếu đi. Họ không quan tâm nhiều tới tình trạng của Ukraine.” Về phần Zelensky, ông ta không thể đi ngược lại phương Tây vì một khi phương Tây đã tuyên bố hỗ trợ hết sức cho ông (còn việc hỗ trợ thật đến đâu sẽ bàn sau) thì các lực lượng dân tộc cực đoan trong nước sẽ không tha cho ông nếu ông tiếp tục đàm phán.

 

[cocsku]

(Tiếp)

Vậy câu hỏi đặt ra là tổng thống Zelensky có phải là người chủ chiến và là người thúc đẩy phương Tây đi vào thế đối đầu với Nga không?

Tôi nghĩ rằng Zelensky là người mong muốn hòa bình. Tuy nhiên tình hình chính trị của Ukraine khiến ông ta không thể thực hiện thỏa thuận Minsk và khi chiến tranh nổ ra, ông cần sự ủng hộ của phương Tây để có thế mạnh trong đàm phán với Nga. Khi sự việc phát triển thì nó vượt ra ngoài tầm kiểm soát của ông và chiến tranh tiếp diễn.

View attachment 7945025

Có một điểm đáng lưu ý là bản thân con người của Zelensky từ xuất thân tới cuộc sống trước kia của ông không có gì giống với một thủ lĩnh tân phát xít mà người Nga thích gán cho ông. Là một người có gốc Do Thái và có ông nội là sỹ quan Hồng quân Liên Xô được thưởng nhiều huân chương trong chiến tranh Vệ quốc 1941-1945 chống Đức quốc xã, ông là người có tiếng mẹ đẻ là tiếng Nga. Quá trình hoạt động nghệ thuật của ông gắn liền với cả Ukraine lẫn Nga khi ông thường xuyên biểu diễn ở cả hai nơi – thậm chí là đã có lần Putin xem ông biểu diễn. Sau khi thành công vang dội trong serie phim truyền hình “Người đầy tớ của nhân dân” trong đó ông thủ vai một tổng thống bình dân mang lại công bằng cho đất nước, ông ra tranh cử tổng thống với Poroshenko. Như đã nói ở trên, ông là một hình ảnh đối lập với Poroshenko về mọi mặt từ con người tới quan điểm chính trị. Điểm khác biệt quan trọng nhất là ông hướng tới hòa bình thông qua đàm phán với Nga. Hơn một lần ông phát biểu rằng người Ukraine không thể phủ nhận một thực tế là nước Nga đã, đang và sẽ ở cạnh Ukraine; do đó, cần phải tìm được tiếng nói chung với họ.

View attachment 7945026

Sau khi trúng cử tổng thống, tôi nghĩ rằng Zelensky phát hiện ra rằng sự việc không hề đơn giản. Các thế lực chính trị ở Ukraine đều có bóng dáng của cường quốc ngoại bang đằng sau. Bản thân các lực lượng này không chỉ có tiền mà còn có cả quân đội riêng dưới nhiều hình thức – ví dụ như các lực lượng bán quân sự dân tộc cực hữu (tuy là lực lượng bán quân sự và được trang bị tốt hơn cả các đơn vị quân đội thông thường và họ lại không chịu sự kiểm soát của quân đội Ukraine). Các đội quân tư nhân này sẵn sàng sử dụng vũ lực với các chính trị gia, các cơ quan nhà nước khi va chạm với họ (giống như cách họ đã làm ở cách mạng maidan, tạo ra nhà nước Ukraine ngày nay). Hơn nữa, có lẽ chỉ khi ở cương vị tổng thống, ông mới phát hiện ra là quá trình NATO hóa và bài Nga mà Poroshenko đã tiến hành trong 8 năm trước đó với sự hậu thuẫn của phương Tây đã trở thành một quá trình không thể đảo ngược bằng các tiến trình chính trị thông thường. Có thể ông nhận ra rằng mọi hành động đàm phán với Nga hoặc thực hiện thỏa thuận Minsk sẽ bị các thế lực khác diễn giải rằng ông là một Yanukovic mới và ông có thể bị lật đổ như ông này. Khi nhận thấy điều này, ông buộc phải tiếp tục đi theo con đường mà NATO và Poroshenko đã tạo ra trước đó. Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy tổng thống Zelensky muốn cứu vãn hòa bình tới phút cuối cùng.

View attachment 7945030

Lần lượt vào tháng 12 và tháng 1 năm 2022, Nga gửi các dự thảo về một thỏa thuận liên quan tới Ukraine cho NATO và Mỹ và đề nghị đàm phán. Điều này cho thấy rằng Nga biết rõ Mỹ và NATO mới là người quyết định việc thực hiện thỏa thuận Minsk hay tạo ra một cơ chế hòa bình cho Ukraine chứ không phải Zelensky. Tại sao người Nga lại gấp gáp như vậy? Bởi vì thỏa thuận Minsk sẽ hết hiệu lực vào ngày 21/2/2022. Sau khi Mỹ và NATO lờ đi, không trả lời các đề nghị của Nga và 3 ngày sau khi thỏa thuận Minsk hết hiệu lực, chiến tranh nổ ra.

Điểm đáng lưu ý là, trước khi nổ ra chiến tranh 1 tuần, người Mỹ công khai trên báo chí rằng Nga sẽ có thể dùng tới chiến tranh để giải quyết vấn đề Ukraine. Ngay lập tức Nga chối và nói rằng quân đội của họ áp sát biên giới Ukraine chỉ là tập trận thông thường. Tổng thống Zelensky thì lập tức lên tiếng nói rằng ông ở Kiev và biết rõ nhất tình hình, không có chiến tranh như Washington nói. Sau khi chiến tranh nổ ra, Washington thường dùng việc này để ám chỉ rằng họ đã cố cứu vãn hòa bình bằng cách nói ra điều đó để hy vọng Nga sẽ chùn tay và Zelensky chuẩn bị; nhưng cả Putin lẫn Zelensky đều đã không nghe họ. Điều này có thể khiến cho mọi người cho rằng tổng thống Zelensky là người không thông minh nên không tin vào điều Mỹ thông báo cho ông về chiến tranh. Tuy nhiên nếu nghĩ theo hướng này thì sẽ là một sai lầm. Như đã nói ở trên, việc trở thành tổng thống Ukraine cho thấy Zelensky cực kỳ thông minh và rất quyền biến khi cần thiết. Tôi chắc chắn rằng người Mỹ đã cho Zelensky các hình ảnh vệ tinh cho thấy rõ các đơn vị Nga đang tập hợp theo đội hình chiến đấu ở bên kia biên giới ra sao. Ông cũng biết rõ rằng mô hình từ tập trận chuyển sang tấn công đã được Liên Xô trước đây sử dụng ở Hungary năm 1956, Tiệp Khắc 1968, Ba Lan 1980. Vậy thì tại sao ông vẫn tuyên bố trước dư luận là sẽ không có chiến tranh nổ ra? Sau này, Zelensky nói rằng ông phải tuyên bố như vậy vì lo sợ sự hoảng loạn sẽ bùng lên ở các thành phố Ukraine. Tôi cho rằng ông buộc phải nói thế vì muốn giữ thể diện cho phương Tây (lúc ông nói ra điều này là lúc Mỹ đang xem xét gói viện trợ 45 tỷ đô la Mỹ cho Ukraine).

......

Ông zelinski không phải là người chủ chiến! Ông cũng giống như hầu hết những người Ukraine khác, không ai dại gì mà lại chủ chiến với nước Nga hùng mạnh ở bên cạnh cả. Nước Nga chủ động tấn công Ukr chứ không phải là Ukr tấn công Nga. Vì vậy chính tư tưởng chủ chiến ở Nga mới là nguyên nhân gây ra cuộc chiến.

Chính hành động can thiệp quân sự vô lối bất chấp luật pháp quốc tế của Nga đã đẩy ông Zelinski và nước Ukr vào thế phải chống Nga đến cùng. Khi đất nước bị xâm lược bằng quân sự, thì người nào ngồi vào vị trí của ông zelinski cũng sẽ phải hành động như ông ấy thôi. Chỉ có điều ông Zelinski là người đã làm tốt cái việc mình đáng phải làm. Cuộc xâm lược vừa qua đánh dấu sự trưởng thành nhanh chóng của ông Zelenski. Từ một người bị coi là tay mơ chính trị, mà các đối thủ đều coi thường, nay ông cho thấy là một chính trị gia lão luyện đầy sự khôn ngoan và có cách tiếp cận truyền thông rất hiện đại. Hình ảnh của ông đối lập hoàn toàn với hình ảnh đối thủ Putin.

Ở chiều ngược lại, ông Putin vốn trước đây được coi là một chính trị gia lão luyện và "cao tay", thì nay thể hiện một chính trị gia già nua, độc tài, cố chấp và xa rời thực tế. Các quyết định của ông từ việc phát động chiến tranh, thay đổi các mục tiêu chiến tranh cho đến hình ảnh ông một mình trong lâu đài xa hoa cách xa những người khác đã cho thấy sự thay đổi tiêu cực của ông. Đáng buồn là sự suy thoái của cá nhân ông lại dẫn cả nước Nga vào ngõ cụt. Nước Nga quá phụ thuộc vào ông Putin, không có khả năng tự thay đổi tự tìm con đường đúng đắn cho mình.

 

[đội mũ_ lái xe]

CHIẾN TRANH Ở UKRAINE – CON ĐƯỜNG DẪN TỚI CHIẾN TRANH (PATH TO WAR) – Phần 4. Chúng ta thấy những gì Putin muốn chúng ta thấy.

Ở phần 3, chúng ta đã bàn về sự khôn khéo của tổng thống Zelensky trong việc lôi kéo phương Tây phải ủng hộ mình bằng hành động thực tế nhằm tạo ra thế mạnh trên bàn đàm phán với Nga trong giai đoạn đầu tiên của cuộc chiến. Chúng ta cũng đã thấy rằng phương Tây từ nhận định ban đầu rằng Ukraine đã sụp đổ đã thay đổi quan điểm theo hướng ngược lại 180 độ do: (i) họ tin rằng quân đội Nga thực sự yếu kém, (ii) Nga thực sự lo sợ và sẽ sụp đổ kinh tế vì sự cấm vận của phương Tây và (iii) Putin và ban lãnh đạo Nga không có gan để đi đến cùng trong cuộc chiến.

Lúc này, song song với việc ngăn không cho Ukraine ký thỏa thuận hòa bình với Nga (với các điều khoản đã được cả 2 bên gần như là thống nhất sau 17 lần dự thảo) thì các phát biểu của phương Tây là “Nga sẽ phải trả giá đắt cho hành động của mình và đang thực sự trả giá”. Các quan chức của phương Tây cũng nói rằng muốn chấm dứt chiến tranh thì Putin phải biến mất khỏi vị trí quyền lực của mình ở Moscow. Điều này có nghĩa là Nga phải bị đánh bại trên chiến trường. Để làm điều này, phương Tây đã tiến hành viện trợ cả về vũ khí, kinh tế, nhân lực (các tình nguyện viên là cựu binh lính NATO tới Ukraine), hỗ trợ toàn bộ hoạt động tình báo kỹ thuật (giám sát vệ tinh, trinh sát và chuyển tin tức tình báo theo thời gian thực cho Ukraine) trực tiếp cho Kiev. Phương Tây cũng tiến hành hàng loạt các hoạt động nhằm đánh quỵ, cô lập Nga về kinh tế, ngoại giao và văn hóa. Lãnh đạo các nước NATO trực tiếp tới Kiev để “thể hiện sự ủng hộ với Ukraine”. Các hoạt động chống Nga về kinh tế, ngoại giao và văn hóa của phương Tây đạt đến mức cao nhất, toàn diện chưa từng thấy trong lịch sử loài người.

Zelensky bắt đầu cuộc chiến với nỗ lực buộc phương Tây phải ủng hộ mình để ông có thế mạnh đàm phán với Nga để vãn hồi hòa bình với những điều kiện có lợi nhất có thể được. Trong một năm chiến tranh, tổng số viện trợ của phương Tây cho Ukraine (từ quân sự tới kinh tế) là khoảng 150 tỷ đô la Mỹ. Số này cao gấp 2,5 lần ngân sách quốc phòng Nga năm 2021 (65,9 tỷ đô) và gấp 25 lần ngân sách quốc phòng Ukraine năm 2020 (5,94 tỷ đô). Con số này là khổng lồ và sẽ thừa sức đủ cho mục tiêu ban đầu của Zelensky là có được một nền hòa bình với Nga. Thế nhưng phương Tây lại muốn Ukraine đánh bại Nga trên chiến trường – và với mục tiêu đó và sự hỗ trợ như vậy thì lại là một thảm họa cho Ukraine. Nói một cách khác, thay vì có được hòa bình, Zelensky nhận được sự hỗ trợ để không thể dừng được chiến tranh.

Nếu như những nội dung ở phần 3 của loạt bài này khiến bạn nghĩ rằng Nga ngây thơ và hoàn toàn tin tưởng vào những hoạt động đàm phán của Zelensky thì có nghĩa là bạn đã đánh giá quá thấp Nga.

“Muốn có hòa bình, hãy chuẩn bị cho chiến tranh” là một câu thành ngữ La-tinh mà tất cả các nhà lãnh đạo đều biết. Thực tế là ngay từ năm 2014, người Nga đã tiến hành một loạt các hoạt động để bảo vệ quyền lợi của mình.

Các hoạt động này xét về mặt tính chất thì nó bao gồm cả các nỗ lực cứu vãn hòa bình (việc đàm phán, ký kết và đấu tranh để thực hiện các thỏa thuận Minsk) lẫn chuẩn bị cho chiến tranh.

Xét về lĩnh vực thì các hoạt động của Nga trải dài một cách toàn diện trên mọi phương diện từ kinh tế, chính trị, văn hóa và quân sự nhằm hướng tới việc chuẩn bị cho cả hòa bình lẫn chiến tranh.

Cho tới nay, sau 1 năm kể từ ngày chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga nổ ra, kết quả của các hoạt động chuẩn bị trong 8 năm qua cho thấy xã hội, kinh tế và nền công nghiệp quốc phòng Nga đã chuyển đổi một cách khá uyển chuyển từ hòa bình sang tình trạng nửa thời chiến và hoàn toàn không có các cú sốc như chúng ta thấy ở phương Tây (các cú sốc về giá cả tăng vọt, nguồn năng lượng bị thay đổi đột ngột, sự phát sinh đột xuất của số người nước ngoài tị nạn…).

.....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Nếu như các bạn nghĩ rằng chiến lược quân sự của Nga trong giai đoạn đầu là “nửa vời”, “đánh nhau mà còn đeo găng tay” hay “đánh nhau khi ảo tưởng về sức mạnh của mình” thì các bạn đã lầm.

Trước hết, về mặt lịch sử, chiến trường Ukraine là một chiến trường mà mọi học viên sỹ quan từ trung tới cao cấp của quân đội Liên Xô, Nga và cả Ukraine sau này đều phải học khi ngồi trên ghế học viện quân sự. Chiến tranh thế giới thứ 2 là cuộc chiến định hình ra học thuyết quân sự của Liên Xô và Nga sau này. Trong cuộc chiến này, Ukraine là chiến trường quan trọng bậc nhất trong cuộc chiến tranh vệ quốc và là nơi diễn ra những thật bại đau đớn nhất cũng như những thành công lớn nhất của quân đội Liên Xô. Tại khu vực quanh Kiev, năm 1941, 655 ngàn Hồng quân đã bị bao vây, bị tiêu diệt và bị bắt (Đây là cuộc hợp vây lớn nhất trong lịch sử loài người). Cũng tại đây, trong năm 1943 và 1944, 6 tập đoàn quân xe tăng của Liên Xô (toàn bộ số tập đoàn quân xe tăng mà Hồng quân có lúc đó) đã liên tục tiến công đẩy lùi quân Đức. Chính vì việc thấy rằng toàn bộ 6 tập đoàn quân xe tăng của Hồng quân vẫn đóng ở Ukraine và tính quan trọng của khu vực này nên, vào nửa cuối năm 1944, bộ tham mưu Đức đã tập trung hoàn toàn vào việc phòng thủ ở Ukraine và không chú ý tới việc Hồng quân chuẩn bị chiến dịch Bagration ở Belarussia. (Chiến dịch Bagration này lại là chiến thắng ngoạn mục nhất của quân đồng minh đối với quân Đức trong Thế chiến thứ 2).

Khi nghiên cứu về cuộc giải phóng Ukraine của Hồng quân khỏi quân Đức năm 1944 thì các sỹ quan Nga đều biết rằng đó là một cuộc chiến liên tục kéo dài khoảng 8 tháng. Trong 8 tháng đó, Hồng quân với khoảng 2,3 triệu quân, gần 29.000 pháo và cối, 2.000 xe tăng và 2.370 máy bay đã chiến đấu với 1,8 triệu quân Đức, gần 17.000 pháo và súng cối, 2.200 xe tăng và gần 1.500 máy bay. Đó là một cuộc chiến không khoan nhượng trong đó quân Đức phá hủy mọi thứ khi họ rút lui còn Hồng quân khi tiến lên thì buộc phải phá hủy mọi thứ có thể che chở được cho quân Đức.

Nếu cho rằng bộ tư lệnh quân Nga tin rằng với số lượng 100 ngàn binh lính ở thê đội 1 mà quân Nga có thể chiếm được Ukraine trong vài tuần (hay thậm chí 3 ngày như chuyện báo chí phương Tây dựng lên) thì có nghĩa là chính chúng ta mới là người ngây thơ.

Hình H1 là bản đồ bố trí quân lực của Nga trước khi tấn công (để khách quan, tác giả lấy bản đồ của Ukraine vẽ ngày 14/2/2022, 10 ngày trước khi nổ ra chiến tranh). Chúng ta thấy rằng quân Nga tập trung thành 5 cụm quân:
(i) cụm Belarussia,
(ii) cụm trên tuyến Kursk-Belgorod,
(iii) cụm Oryol-Voronezh,
(iv) cụm sông Don và
(v) cụm Crimea.

Tuy bố trí thành 5 cụm quân, nhưng khi triển khai chiến tranh, chúng ta phát hiện ra chiến trường của Nga được chia làm 2 mặt trận với mỗi mặt trận được áp dụng một hình thái chiến tranh rất khác biệt.

Mặt trận Kiev được tiến hành bởi 2 cụm quân, 1 đóng tại Belarussia, một đóng trên hướng Smolensk. Đội hình này bao gồm 22 cụm tác chiến cấp tiểu đoàn (battalion tactical group hay còn gọi tắt là “BTG”). Mỗi BTG này có khoảng 800 binh sĩ trong đó chỉ có 200 là bộ binh và số còn lại là các kíp lái xe tăng, bọc thép, pháo, kỹ thuật và hậu cần. Tổng số quân tham chiến ở mặt trận Kiev không quá 22.500 quân. Tuy nhiên, đây là chỉ là con số trên danh nghĩa vì thực tế là trong cụm quân tại Belarussia thì chỉ có 2/3 quân đoàn có mặt là tiến vào Ukraine. Quân đoàn còn lại được giữ trên đất Belarussia làm dự bị và đề phòng quân Ukraine từ phía Tây đánh qua lãnh thổ Belarussia. Như vậy, số quân Nga tham chiến thực tế trên đất Ukraine chỉ có khoảng 16.000 quân. Trong số này, chỉ có khoảng ¼ là bộ binh (4.000 bộ binh). Toàn bộ số quân này được trải dài trên một khu vực có diện tích mà Nga chiếm được trong những ngày đầu cuộc chiến ở phía Bắc và Tây Bắc Kiev với diện khoảng 30.000 km2 (tức là, trung bình, 1 người lính Nga sẽ chịu trách nhiệm cho 2 km2 đất chiếm được). Để cho dễ hình dung về mật độ này thì chúng ta lấy 2 quận nội thành là quận 1 ở TP HCM và quận Ba Đình ở Hà Nội làm ví dụ. Quận 1 có diện tích làm tròn là 8 km2 và quận Ba Đình là 9 km2. Vậy số quân Nga chiếm đóng ở 2 quận này là 4 người ở quận 1 và 5 người ở Ba Đình. Trong số này thì ở quận 1 chỉ có 1 bộ binh (còn lại là lái xe tăng và hậu cần) còn ở Ba Đình là 2 bộ binh. Số binh lính này còn ít hơn số nhân viên trông xe của trụ sở công an của hai quận này.

Với việc chỉ có một số lượng bộ binh rất ít như vậy nên có thể thấy rõ ràng phía Nga không có bất kỳ một chiến tuyến liền mạch nào cả. Và việc này đã dẫn tới những câu chuyện “kỳ lạ” thời đầu cuộc chiến. Đó là xe tăng, thiết giáp của Nga bị hỏng máy bị bỏ lại trên đường không có ai trông và bị nông dân Ukraine dùng máy kéo “bắt sống” đưa về nhà, hoặc các đơn vị biệt kích của Ukraine thọc sâu vào hậu tuyến của quân Nga và phục kích các đoàn xe hậu cần.

Đến bây giờ, nếu bạn vẫn còn tin rằng các tướng lĩnh Nga, những người đã buộc phải nghiên cứu chiến trường Ukraine thời 1941-1945 trong trường học và trải qua 4 cuộc chiến tranh: 2 cuộc chiến tranh Chechnya năm 1996 và 2000, cuộc chiến Georgia năm 2008 và cuộc chiến ở Syria từ 2015 tới nay (tất cả các tướng lĩnh khối NATO ngoại trừ Mỹ đều không có nổi một phần kinh nghiệm này) tin rằng quân Nga sẽ chiếm Kiev trong 3 ngày thì tôi thành thực khuyên bạn nên đi gặp bác sỹ.

....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Vậy câu hỏi đặt ra là người Nga đã thực sự tiến hành chiến tranh thế nào trong 2 tháng đầu của cuộc chiến?

Nhìn vào 2 mặt trận trên hình H1 chúng ta thấy rõ rằng quân Nga phân bổ lực lượng rất không đều. Khoảng 77% lực lượng của họ (77.500 người) tham chiến ở Donbass. Trong khi đó chỉ có khoảng 23% lực lượng (22.500 người) là ở mặt trận Kiev. Trong số 22.500 này thì chỉ có khoảng 15% (15.000 thực sự tham chiến). Tuy nhiên hình ảnh mà chúng ta thấy được qua báo chí phương Tây trong những ngày đầu này thì tới 90% lại là ở mặt trận Kiev. Lý do rất đơn giản là vì ở đây có số lượng phóng viên phương Tây nhiều hơn, hoạt động của biệt kích Ukraine mạnh hơn (vì quân Nga không có một chiến tuyến liên tục). Và cuối cùng, đây là khu vực then chốt có tính quyết định về chính trị đối với Ukraine.

Hầu hết các hình ảnh xe tăng Nga “bị bắt” hay các đoàn quân bị phục kích tiêu diệt đều tập trung ở khu vực Kiev vì ở đây, các chỉ huy chiến trường Nga không có cách nào khác ngoài việc phải duy trì sức ép lên quân Ukraine bằng cách liên tục thọc sâu và hy vọng rằng quân Ukraine vì phải đối phó với các mũi thọc sâu này nên sẽ không tấn công vào hậu phương bỏ trống của mình. Trong khi đó, vào những tuần trước chiến tranh, quân đội Ukraine đã bổ sung một lượng lớn từ phía Tây sang Kiev. Sự chênh lệch về quân số ở đây có thể thấy rõ trong một số trận đối đầu giữa quân Nga và Ukraine. Điển hình nhất là trận sân bay Hostomel (còn gọi là sân bay Antonov). Ngay trong ngày đầu tiên của cuộc chiến, 200 đặc nhiệm Nga đã đổ bộ và chiếm được sân bay chiến lược này của thủ đô Kiev. Trong liên tục 3 ngày sau đó, Ukraine đã tập trung khoảng 4.000 binh sỹ để tấn công chiếm lại sân bay (với tỷ lệ bộ binh vượt trội là gấp 20 lần bên Nga phòng thủ). Tuy nhiên đặc nhiệm Nga vẫn giữ được sân bay tới khi các cánh quân trên bộ khác đến tiếp viện cho họ.

Cuộc tấn công chớp nhoáng của quân Nga tại mặt trận Kiev đã tạo ra những đòn choáng váng cho Kiev và phương Tây. Chỉ 1 ngày sau khi quân Nga nổ súng, tổng thống Zelensky đã ra lệnh cho FSB hủy tất cả các tài liệu liên quan tới các phòng thí nghiệm sinh học của Mỹ trên đất Ukraine (việc hủy tài liệu này tình cờ bị phóng viên đài CNBC quay được (xin xem phần 3). Cùng ngày 25/2 này, quân Ukraine đã mở cửa đập xả nước để làm ngập toàn bộ vùng Demydiv ở phía Bắc Kiev để ngăn chặn bước tiến của quân Nga. Trong những tuần sau đó, báo chí phương Tây đưa tin về một đoàn xe của Nga dài 40km từ Belarussia tiến vào Kiev (và khi vào đất Ukraine thì nó dài lên thành 60 km). Đến tận tháng 4/2022, các nhà chức trách Ukraine vẫn trả lời với báo New York Times rằng họ không hề hối tiếc đã xả nước xuống các khu dân cư để chặn bước tiến của quân Nga.

Trong những tuần tiếp theo, Kiev đã trở nên hỗn loạn khi chính quyền phát súng tiểu liên cho bất kỳ ai muốn cầm súng chiến đấu chống quân Nga. 17.000 khẩu súng đã được phát ra trong lúc gấp gáp mà không biết là ai đã nhận. Các thanh niên Ukraine đã bắt đầu chuẩn bị Molotov koctail (chai cháy) để chống xe tăng Nga ngay trên đường phố Kiev. Thế nhưng sau đó quân Nga tuyên bố họ tạm dừng tiến công để tỏ thiện chí cho việc phái đoàn Ukraine đến gặp phái đoàn Nga tại Belarussia để đàm phán hòa bình. Kế tiếp, chúng ta thấy cái đoàn xe quân sự dài 60 km như báo phương Tây nói bốc hơi vào không khí. Đến tận tháng 4, khi tướng Dvornikov được phong làm tổng tư lệnh quân Nga tại Ukraine và quân Nga đã rút khỏi Kharkov và Kiev để tiến sang Donbass, các quan chức Ukraine tin rằng mũi tiến công ở Kiev là thực.

Tuy nhiên, bây giờ, 1 năm sau cuộc mở màn đó, khi nhìn lại, chúng ta đã có thể hiểu được là nếu như tổng thống Zelensky cho rằng ông đã lừa được Putin ngồi vào bàn đàm phán để câu giờ thì thực ra ông đã nhầm. Trong suốt thời gian “câu giờ” đó, quân Nga với khoảng 15 ngàn quân thực tham chiến ở vùng phía Bắc Kiev, chẳng có thể làm gì để chiếm được thủ đô Ukraine. Đến giờ thì rõ ràng là Putin đã lừa tất cả mọi người khi nói rằng ông ấy rút khỏi khu vực Kiev để tạo điều kiện cho đàm phán. Tất cả mọi người đã bị lừa khi nghĩ rằng quân Nga đã thất trận. Và đến tháng 6/2022, khi Putin cười trong một cuộc phỏng vấn nói là “chúng ta đã thực sự bắt đầu một cách nghiêm túc ở Ukraine đâu” thì mọi người cho rằng ông nói phét. Tuy nhiên, 1 năm sau nhìn lại, chúng ta thấy rằng 15 ngàn quân Nga ở bắc Kiev đã làm cho tất cả chúng ta bị đánh lạc hướng khỏi Donbass và phía Nam, nơi 77.000 quân Nga (bao gồm cả 28 ngàn dân quân Donbass) tương ứng với hơn 80% binh lực của họ với những chiến tướng sau này thế giới biết tên như Dvonirkov, Lapin, Surovikin tham chiến. Những ngày đầu cuộc chiến từ tháng 2 tới tháng 4/2022, chúng ta bị lạc hướng bởi các cuộc phục kích quanh Kiev, các tường thuật về các vòng đàm phán giữa Ukraine và Nga, các tuyên bố liên tục của các bên và livestream của Zelensky mà không nhận ra rằng các đạo quân chủ đạo của Ukraine đang bị nghiền nát ở phía Nam.

.....

 

[cocsku]

(Tiếp)

Đến đây, các bạn có thể hỏi tại sao tôi không bàn về Mỹ. Lý do rất đơn giản là Mỹ đang đánh Nga bằng máu của người Ukraine, với thiệt hại kinh tế là do EU chịu, với nền công nghiệp quốc phòng và dầu khí của Mỹ kiếm lợi lớn từ việc bán vũ khí cho Ukraine và dầu khí cho EU, với việc cuộc chiến Ukraine sẽ xóa nhòa hình ảnh họ rút chạy khỏi Apghanistan 1 năm trước đó và giảm áp lực của các vấn đề kinh tế, chính trị nội tại của nước Mỹ. Trong cuộc chiến này, bất kể Nga thắng hay bại, Mỹ đều có lợi.

Tuy nhiên, dù với các động cơ khác nhau, chúng ta thấy rằng từ cá nhân tới các tổ chức, quốc gia phương Tây, ngôn ngữ về cuộc chiến của họ đã thay đổi rất nhiều. Họ đã đi từ việc Nga sẽ phải trả giá đắt và chính quyền của Putin sẽ sụp đổ tới không thể để cho Nga thắng và hiện tại là chúng ta sẽ bên Ukraine cho dù điều gì sẽ xảy ra.

Thực tế chiến trường quyết định ngôn ngữ trên bàn đàm phán nói riêng và ngôn ngữ ngoại giao nói chung. Và căn cứ trên những điều họ đang nói (và buộc phải nói), chúng ta thấy cuộc chiến đang đi theo hướng bất lợi cho Ukraine.

Trên đây là phân tích về tình hình cuộc chiến thông qua ngôn ngữ ngoại giao của phương Tây. Các phân tích liên quan tới quân sự sẽ được trình bày trong phần 3 của loạt bài này.

Nước Nga tự coi mình là siêu cường, là người giữ một cực của thế giới. Ukr không phải là đối thủ của họ, mà đối thủ của họ là Mỹ và Châu Âu cơ. Giờ họ nhận thức rằng người Mỹ đang đánh họ bằng máu của người Ukr, vậy ai đã đưa họ vào cái thế bất lợi như vậy? Nga là nước chủ động gây chiến, tổng thống Putin là người tuyên bố "chiến dịch quân sự đặc biệt". Vậy nước Nga hãy tự trách tổng thống của chính mình, vì sao lại đưa đất nước vào một cuộc chiến tranh ở thế bất lợi đến như vậy.

Điểm yếu của nước Nga là quá phụ thuộc vào tổng thống Putin, khi ông ta đưa ra những quyết định sai lầm thì không ai dám ngăn cản, mà còn tìm mọi cách lý luận tung hô dẫn đất nước đi vào con đường cụt.

 

[đội mũ_ lái xe]

CHIẾN TRANH Ở UKRAINE – CON ĐƯỜNG DẪN TỚI CHIẾN TRANH (PATH TO WAR) – Phần 4. Chúng ta thấy những gì Putin muốn chúng ta thấy.

(Tiếp)

Nhìn vào hình H1, chúng ta thấy rằng cụm quân lớn nhất của Nga lại tập trung ở Crimea. Cụm quân này có quân số lớn từ gấp rưỡi tới gấp đôi các cụm quân khác và được hỗ trợ hỏa lực bởi hạm đội Biển Đen. Các đơn vị Nga đóng tại Crimea cũng là các đơn vị thiện chiến nhất và đã thường xuyên trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu từ 2014. Khác với các cụm quân khác được triển khai từ nội địa ra gần biên giới dưới hình thức tập trận, cụm Crimea xuất phát trực tiếp từ vùng bán đảo đã được bố phòng như một pháo đài từ năm 2014 và tiến thẳng vào đất Ukraine.

Việc hạm đội Biển Đen áp sát Odessa, đánh chìm và hỏng gần như toàn bộ số tàu chiến của hải quân Ukraine và phong tỏa đường biển đối với quốc gia này đã tạo ra một sức ép lớn đối cụm quân ở Ukraine ở phía Nam và buộc họ phải duy trì một phần đáng kể lực lượng để chống một cuộc đổ bộ từ đường biển (một cuộc đổ bộ không hề có thật). Điều này đã khiến cho cụm quân từ Crimea của Nga đã nhanh chóng vượt qua tuyến phòng thủ mà Ukraine đã xây dựng trong 8 năm để cô lập Crimea.

Soái hạm của Ukraine bị đánh chìm

Chúng ta thường nghe tới Tuyến Kiểm Soát (Control Line) của Ukraine đối với khu vực Donbass. Đây là một dải chiến tuyến được xây dựng trong 8 năm bao vây vùng ly khai Donbass với các hệ thống cứ điểm được xây dựng và gia cố vững chắc. Thế nhưng chúng ta ít nghe tới tuyến phòng thủ mà Ukraine xây dựng để cô lập Crimea. Ngay sau khi Nga chiếm Crimea và sáp nhập vùng này thì Ukraine đã tiến hành xây dựng một phòng tuyến để cản bước tiến của quân Nga nếu như chiến tranh xảy ra. Ngay từ trước năm 2014 thì Sevastopol lúc đó vẫn thuộc Ukraine vẫn là căn cứ quân sự mạnh nhất của Nga ở phía Nam. Các binh lính Nga ở khu vực này cũng được huấn luyện và có tình trạng sẵn sàng chiến đấu cao nhất. Việc chiếm Crimea năm 2014 mà không phải đổ máu là minh chứng rõ ràng nhất cho trình độ của các đơn vị Nga ở đây.

Sau khi chiếm Ukraine, Nga đã biến bán đảo này thành một pháo đài, không chỉ để chống lại một cuộc tấn công từ Ukraine mà nhằm tới việc chống trả các cuộc thâm nhập có thể của NATO. Chúng ta còn nhớ là ngay vào thời điểm Nga chiếm Crimea, tàu chiến của hải quân Mỹ, lần đầu tiên, đã từ Địa Trung Hải tiến vào biển Đen và áp sát Sevastopol. Điều này đã dẫn tới một cuộc đối đầu giữa một bên là hải quân Nga và một bên là tàu chiến Mỹ. Sự việc lên tới đỉnh cao khi các đơn vị tên lửa đối hải của Nga được đưa vào tình trạng sẵn sàng chiến đấu và máy bay Nga lấy tàu chiến Mỹ làm mục tiêu cho việc tập bổ nhào ném bom buộc tàu Mỹ phải rút lui.

Su-24 của Nga áp sát tàu chiến Mỹ trên Biển Đen

Người Ukraine cũng nắm rõ việc quân đội Nga đã tăng cường lực lượng tới Crimea và khiến cho, trong suốt 8 năm đó, cụm quân Nga ở đây là cụm quân có mật độ tập trung lớn nhất, sẵn sàng chiến đấu cao nhất trên toàn nước Nga. Các sỹ quan giỏi nhất của quân đội Nga đã được thử thách tại Syria (như tướng Dvonirkov, Surovikin) khi trở về cũng phục vụ tại nơi đây. Người Ukraine cũng biết rõ là nếu như những người đột phá Tuyến Kiểm Soát ở Donbass sẽ chủ yếu là dân quân Donbass thì ở Crimea, những người tấn công sẽ là các đơn vị tinh nhuệ nhất của Nga. Tuy nhiên, địa hình giữa Crimea và tỉnh Kherson của Ukraine lại rất thuận lợi cho việc phòng thủ. Hình 2 cho chúng ta thấy bán đảo Crimea chỉ nối với đất liền của Ukraine bởi hai con đường độc đạo với biển và hồ lớn hai bên. Điều này khiến cho những người phòng thủ chỉ cần bít chặt hai con đường này (vùng khoanh đỏ) thì người tấn công dù có mạnh hơn nhiều lần cũng khó vượt qua. Quân Đức vào tháng 6 năm 1942 đã phải trả giá đắt khi tiến từ đất liền xuống phía Nam qua hai dải đất này để chiếm Crimea.

Hệ thống phòng thủ của Ukraine được xây dựng dựa trên lợi thế địa lý này. Nó được xây dựng liên tục trong 8 năm và được thiết kế trong một tổng thể - vừa phòng thủ đất liền trong trường hợp Nga tấn công vừa vây hãm và làm giảm sức chống cự của Crimea trong trường hợp Ukraine tấn công tái chiếm bán đảo. Chính vì thế các hoạt động phá hoại hệ thống dẫn nước cho nông nghiệp và sinh hoạt, hệ thống cung cấp điện cho bán đảo được được tiến hành và các tuyến đường giao thông đã bị triệt hạ để cô lập bán đảo.

..........

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Thế nhưng vào tháng 2/2022, trong khi tất cả thế giới chú mục vào các cuộc live stream của Zelensky và đếm số xe tăng bị nông dân Ukraine “bắt” được ở gần Kiev thì quân Nga đã vượt qua toàn bộ tuyến phòng thủ này. Nếu chúng ta tìm kiếm các hình ảnh, video của mặt trận phía Nam Ukraine thì chúng ta sẽ chủ yếu thấy hình ảnh các đoàn xe quân sự của Ukraine bị tiêu diệt trên đường; các căn cứ quân sự, phòng không, không quân bị đánh phá tan hoang; các khu căn cứ với vũ khí, trang thiết bị quân sự bị bỏ lại do quân Nga tiến quá nhanh. Trong khi chúng ta mải theo dõi các câu chuyện giật gân trên truyền thông phương Tây thì Melitopol rồi Kherson đã mất về tay quân Nga mà gần như không phải chiến đấu. Tại sao như vậy? Tại vì các đơn vị của Ukraine đã bị đánh tan ở tuyến phòng thủ đối diện với bán đảo Crimea ở phía Nam.

Quân đội Nga chiếm Kheson

Cuộc hợp vây các lực lượng tinh nhuệ nhất (gần như toàn bộ các đơn vị thủy quân lục chiến và các đơn vị dân tộc cực đoan Azov) của Ukraine tại Mariupol là minh chứng rõ ràng nhất cho sự sụp đổ của cánh quân phía Nam của Ukraine. Từ Dzhankoi, điểm xuất quân của quân Nga trên bán đảo Crimea tới Mariupol là 365 km. Từ Maksimov, thị trấn Nga gần Mariupol nhất từ hướng Đông tới thành phố này là 60 km. Quân Ukraine ở Mariupol đã cầm chân được quân Nga trong khoảng cách 60km này trong suốt 1 tháng nhưng cuối cùng lại bị hợp vây bởi cánh quân của Surovikin từ phía Nam lên sau khi vượt qua quãng đường dài gấp 6 lần (365 km).

Cũng lực lượng này của Surovikin sau khi tiêu diệt quân Ukraine ở Mariupol đã tiến lên phía Đông Bắc và cùng với cánh quân trung tâm của Lapin chiếm Severodonetsk và Lysychansk, đánh dấu kết thúc giai đoạn 2 của cuộc chiến. Toàn bộ các thành công này ở phía Nam với các thiệt hại nặng nề của Ukraine không được thế giới biết đến vì sự sụp đổ diễn ra quá nhanh và ở khu vực này không có các phóng viên phương Tây (do họ tập trung vào mặt trận Kiev). Về phía Nga, họ không công bố nhiều hình ảnh vì vào giai đoạn này, mục tiêu của họ là duy trì hình ảnh một cuộc chiến dịch quân sự thành công, ít đổ máu (một kịch bản Crimea 2014 phiên bản 2.0 cho 2022).

Đến lúc này, bạn có thể thấy rằng ở giai đoạn đầu tiên của cuộc chiến (từ tháng 2/2022 tới khi Mariupol bị bao vây hoàn toàn vào ngày 18/3/2022 bởi cánh quân từ Crimea lên của Surovikin), 77 ngàn quân Nga (chiếm gần 80% lực lượng của họ) đã tiến hành một cuộc chiến tranh chớp nhoáng (Blitzkrieg) thực sự. Ở đây không có bất kỳ một kiểu chiến tranh lịch sự, “chiến tranh với bàn tay đeo găng” nào. Kết quả của cuộc tấn công này là việc quân Nga đã nhanh chóng chọc thủng tuyến phòng thủ cô lập Crimea mà gần như không gặp tổn thất. Việc cụm quân phía Nam bị đánh tan khiến Ukraine mất Kherson, thành phố lớn đầu tiên bị mất về tay Nga một cách nhanh chóng. Tiếp đó là Melitopol (thành phố chiến lược với toàn bộ hệ thống đường sắt, đường bộ nối Crimea với Donbass chạy qua đó) bị mất mà không có đánh lớn. Suốt từ tháng 11 tới nay, sau khi Nga rút khỏi Kherson, Melitopol chính là thành phố mà truyền thông Ukraine luôn lải nhải rằng cuộc phản công tới của họ nhắm tới và nếu thành công thì sẽ cắt đôi giải đất nối giữa Donbass và Crimea (thế nhưng vào đầu cuộc chiến, dù với tính chiến lược như vậy nhưng quân Nga không phải đánh lớn cũng chiếm được). Tiếp đó là Bedyansk, nơi sau này người Nga biến thành một trung tâm vận chuyển đường biển cho quân đội Nga và cuối cùng là Mariupol, trung tâm chỉ huy cuộc vây hãm Donbass trong suốt 8 năm và là nơi cáo chung các lực lượng tinh nhuệ nhất của Ukraine vào thời điểm nổ ra chiến tranh – lính thủy đánh bộ và Azov. Cùng với đó là sự cáo chung của hải quân Ukraine và một phần lớn lực lượng không quân. Tất cả những điều trên, chúng ta đều không nhìn thấy trên truyền thông.

Quân đội Nga chiếm nhà máy Azovstal, Mariupol

....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Tuy thông tin về chiến dịch ở phía Nam này đến giờ vẫn không được công bố rộng rãi nhưng chúng ta thấy rằng 2/4 tổng tư lệnh quân Nga ở Ukraine là các vị chỉ huy các trận đánh ở đây. Đó là tướng Dvonirkov và Surovikin. Tướng Dvonirkov là người đã hạ thành Severodonetsk và Lysychansk. Ông bị thay thế bởi tướng Zhidko, tổng cục trưởng tổng cục chính trị quân đội Nga khi, sau trận hạ thành Lysychansk, ông muốn tiếp tục tiến hành chiến tranh triệt để còn Putin muốn bước sang một giai đoạn đàm phán hòa bình lần 2 thông qua Thổ Nhĩ Kỳ (việc này chúng ta sẽ bàn ở phần sau). Người thứ hai là tướng Surovikin, người đã thay tướng Zhidko sau cuộc rút lui tại Nam Kharkov và là người lãnh đạo mặt trận Ukraine đến nay.

Sẽ có nhiều người cho rằng Surovikin đã bị thất sủng và đã bị thay thế bởi tướng Gerasimov. Tuy nhiên điều này thực ra lại mang lại quyền lực lớn hơn cho Surovikin. Tướng Gerasimov là Tổng tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang và là thứ trưởng quốc phòng Nga. Ở 2 cương vị này, ông có thể ra lệnh trực tiếp cho (i) toàn bộ các binh chủng hải, lục, không quân trên phạm vi toàn Nga và ở hải ngoại lẫn (ii) việc đặt hàng và mua sắm vũ khí và vật tư chiến tranh từ các doanh nghiệp quốc phòng. Nếu như trước đây, khi Surovikin là tổng tư lệnh quân Nga tại Ukraine, mọi yêu cầu của ông đối với cuộc chiến sẽ phải trình lên bộ quốc phòng Nga rồi qua toàn bộ hệ thống hành chính quan liêu cho tới khi được thực hiện thì hiện nay việc này sẽ không còn nữa. Ví dụ, nếu Surovikin cần một lực lượng đặc công nước để đặt mìn các cây cầu ở Odessa, ông ta sẽ phải liên hệ bộ quốc phòng để xin số lượng đặc công này. Bộ quốc phòng sẽ phải liên lạc với bộ tư lệnh hải quân rồi bộ tư lệnh hạm đội Baltic và Thái Bình Dương để lấy người nhái từ các đơn vị này. Sau đó, để có tàu ngầm đưa lực lượng này đổ bộ, ông lại phải liên lạc với hạm đội biển đen để họ thu xếp tàu. Nếu ông muốn 1 cuộc tấn công bằng tên lửa tầm xa để đánh lạc hướng đối phương trong lúc người nhái tiếp cận thì ông lại phải liên lạc với bộ quốc phòng để họ điều động lực lượng tên lửa mặt đất, trên tàu của hải quân và trên máy bay của không quân để tiến hành. Và nếu như số tên lửa không đủ, ông lại phải thông qua bộ quốc phòng làm việc với tổng cục hậu cần để có thể lấy số tên lửa đó từ Kaliningrad hay từ Viễn Đông. Toàn bộ các quy trình đó giờ đây đã bị cắt bỏ vì ông chỉ cần báo lên tướng Gerasimov và ông này (sau khi nhận yêu cầu với tư cách tư lệnh mặt trận Ukraine) sẽ dùng tư cách thứ trưởng quốc phòng để yêu cầu tên lửa và tổng tham mưu trưởng để điều động quân đội, hải, không quân. Do đó, với cơ chế này, quyền lực của Surovikin được mở rộng rất nhiều và về cơ bản, ông có quyền huy động hầu hết các lực lượng của liên bang Nga (trừ lực lượng hạt nhân) cho cuộc chiến – đúng như lời Putin nói là nước Nga sẽ giành mọi thứ cần thiết cho quân đội tại Ukraine.

Như vậy, tóm lược lại vấn đề là trong 2 tháng đầu tiên của cuộc chiến, trái với những gì mà chúng ta vẫn nghĩ rằng Zelensky đã lừa được Nga vào trò chơi đàm phán để câu giờ thì thực tế người Nga, một mặt tham gia nhiệt tình vào cuộc chơi đó ở mặt trận Kiev, một mặt khác đã tiến hành một cuộc chiến không khoan nhượng, không “lịch sự” nào ở phía Đông và Nam. Với 15% lực lượng ở mặt trận Kiev, họ đã khiến cho phương Tây trong giai đoạn đầu hoảng hồn tới mức mở cửa cho tổng thống Zelensky chạy trốn. Họ đã làm cho Kiev hoảng loạn tới mức ngay ngày thứ 2 của cuộc chiến đã xả đập cho nước tràn ngập các khu dân cư (việc ngập lụt này kéo dài đến tận cuối tháng 3/2022) để chặn bước tiến của một đạo quân không quá 15 ngàn người trên một khu vực 30.000 km2. Nói nôm na về mật độ quân số là người Nga cử 4 người lính vào quận 1 của Sài Gòn và Zelensky đã cho xả lũ để ngăn chặn.

Trong khi đó, ở phía Đông và Nam, 80% lực lượng của Nga đã tiến hành một cuộc chiến tranh chớp nhoáng, vượt qua các tuyến phòng thủ được xây dựng trong 8 năm và chiếm một loạt thành phố quan trọng, tiêu diệt những lực lượng nòng cốt nhất của Ukraine trên bộ, trên không và trên biển.

Nếu chúng ta, những người bình thường không biết điều này thì lãnh đạo phương Tây có biết không? Tôi tin chắc là Zelensky, lãnh đạo Mỹ, Anh, Pháp và Đức đều biết rõ những điều trên. Tuy nhiên, họ không nói ra vì nó không hợp với mục đích của họ. Sau khi thấy đảo chính không xảy ra và quân đội Ukraine chiến đấu, họ đặt ra mục đích cho Ukraine là đánh quỵ quân Nga chứ không phải là đạt được hòa bình. Và với mục tiêu như thế thì họ lờ đi câu chuyển ở phía Đông và Nam mà chỉ tập trung tuyên truyền cho mặt trận Kiev.

Về phần Nga, Putin vẫn hy vọng rằng sau khi các cánh quân miền Đông và Nam của Ukraine bị đánh quỵ thì Zelensky sẽ ngồi xuống đàm phán thực sự chứ không diễn trò như trong 2 tháng đầu tiên. Lần này, Putin đặt hy vọng vào sự tỉnh táo của phương Tây trước tình hình chiến trường, sự môi giới của Thổ Nhĩ Kỳ và sự tỉnh táo của ban lãnh đạo Ukraine. Nếu đạt được thỏa thuận hòa bình vào lúc này, máu sẽ ngừng đổ cho cả hai bên. Tuy nhiên, các hy vọng này của Putin lại một lần nữa tan thành mây khói và cuộc chiến đi tới điểm không thể quay lại nữa. Về những vấn đề này, chúng ta sẽ bàn ở phần sau.

 

[đội mũ_ lái xe]

CHIẾN TRANH Ở UKRAINE – CON ĐƯỜNG DẪN TỚI CHIẾN TRANH (PATH TO WAR) – Phần 5
Putin “mất” thứ ông không hề có, và để giữ thứ mà Putin không thể lấy được, Zelensky đã mất những thứ thực sự quan trọng nhất ở phía Nam và phía Đông

Ở phần 4 chúng ta đã bàn về việc, vào đầu cuộc chiến tranh, chúng ta thấy những gì Putin muốn cho chúng ta thấy. Mở màn của cuộc chiến là việc 16.000 quân Nga (chiếm khoảng 16% binh lực của họ) đã tiến rất nhanh vào đất Ukraine, kiểm soát một vùng rộng lớn 30.000 km2 và áp sát hai thành phố lớn nhất là Kiev và Kharkov. Các hoạt động ngoại giao giữa Zelensky, phương Tây và Putin cũng chủ yếu liên quan tới các diễn biến trên chiến trường này và vì thế, toàn bộ thế giới tập trung theo dõi vào đây. Với một mật độ quân số vô cùng thưa thớt là 1 người lính cho mỗi 2 km2 chiếm đóng, lực lượng của Nga tại mặt trận Kiev và Kharkov chịu nhiều tổn thất bởi chiến thuật du kích của quân Ukraine và làm cho nhiều người tin rằng quân đội Nga hoàn toàn yếu kém so với Ukraine và mặt trận của quân Nga sẽ sớm sụp đổ.

Trong cùng thời gian đó, hơn 80% binh lực của Nga, với cụm quân lớn nhất tại Crimea đã thành công trong việc đột phá tuyến phòng thủ cô lập Crimea của Ukraine và đánh bại toàn bộ cánh quân phía Nam của nước ngày, tiêu diệt không và hải quân Ukraine. Kết thúc giai đoạn 1 của cuộc chiến là khi quân Nga từ phía Nam (Crimea) đã vượt qua quãng đường hơn 360 km để hợp vây các lực lượng chủ chốt của cánh Nam quân Ukraine tại Mariupol (trong khi đó, cánh quân từ Donbass và Nga sang Mariupol đã mất cũng chừng đó thời gian để vượt qua 1 khoảng đường bằng 1/6 (60 km) so với cánh quân Crimea).

Có 3 sự kiện đánh dấu cho việc kết thúc giai đoạn 1 của cuộc chiến:

(i) Về quân sự: (i) quân Nga đã đánh quỵ cánh Nam, hải quân và không quân của quân đội Ukraine. Người Nga chiếm Kherson, là bàn đạp ở bờ Tây sông Dniepper để đánh tới Odessa. (ii) quân Nga rút khỏi mặt trận phía Bắc (Kiev và Kharkov) để chuyển quân sang Donbass và lần đầu tiên, giới thiệu cơ chế chỉ huy thống nhất các lực lượng vũ trang tại Ukraine với tướng Dvornikov, người được phương Tây đặt hỗn danh là “Tên đồ tể ở Syria”, làm tư lệnh.

(ii) Về ngoại giao: các nước NATO chuyển từ thái độ lo sợ Ukraine sụp đổ sang quyết tâm hỗ trợ Ukraine tiến hành chiến tranh tới cùng với Nga. Các biện pháp cấm vận mạnh mẽ nhất được các nước phương Tây tiến hành và họ vững tin rằng nền kinh tế Nga sẽ nhanh chóng rơi vào khủng hoảng và Moscow sẽ buộc phải rút quân khỏi Ukraine.

Giai đoạn 2 của cuộc chiến bắt đầu từ tháng 4/2022 tới tháng 7/2022.

Bản thân Giai đoạn 2 cũng có thể chia thành hai giai đoạn nhỏ.
Giai đoạn thứ nhất (2.1) là từ tháng 4/2022 (khi Nga thành lập bộ chỉ huy quân sự thống nhất tại Ukraine) tới tháng 5/2022, sau khi quân Ukraine ở nhà máy Azovstal, Mariupol ra hàng vào giữa tháng 5/2022.
Giai đoạn thứ hai (2.2) là từ tháng 5/2022 tới tháng 7/2022. Trong giai đoạn này, người Nga đánh quỵ cánh quân phía Đông của Ukraine và kết thúc là việc chiếm Severodonetsk và Lysychansk.

Giai đoạn 2.1:

Ngày 18/2/2022, toàn bộ những gì còn lại của các đơn vị chủ lực của quân Ukraine tại miền Nam đã bị dồn vào Mariupol và thành phố này chính thức bị bao vây. Lúc này, sau nhiều lần đàm phán ở Belarus, dự thảo lần thứ 17 của thỏa thuận hòa bình mà cả phía Nga lẫn Ukraine đều thấy có thể chấp nhận được bị Mỹ ngăn chặn ký và Zelensky rút khỏi cuộc đàm phán sau khi các nguyên thủ Đức, Pháp, Anh và Ý tới Kiev để khẳng định quyết tâm hỗ trợ cho Ukraine tới cùng của phương Tây. Cùng giai đoạn này, 2/6 thành viên của đoàn đàm phán Ukraine với Nga bị giết chết trong khi bị lực lượng an ninh Ukraine bắt vì tội phản quốc. Victor Medvedchuck, lãnh tụ đảng đối lập thân Nga, và được cho rằng sẽ là người đứng đầu chính phủ Ukraine mới nếu như quân đội đảo chính Zelensky cũng đã bị bắt sau nhiều ngày lẩn trốn.

Sau khi hợp vây Mariupol xong, quân Nga bất ngờ rút quân khỏi mặt trận Kiev và Kharkov. Trong cuộc rút lui này, lần đầu tiên người Nga sử dụng hệ thống rải mìn tự động mang tên ISDM Zemledeliye. Hệ thống này có hình dáng và cơ cấu hoạt động như một xe phóng tên lửa nhiều nòng và có thể rải một bãi mìn từ khoảng cách xa 5 tới 15 km trong 1 lần bắn. Việc rải mìn này được thực hiện một cách có hệ thống để ngăn chặn lực lượng truy kích và các lực lượng của Ukraine cũng cẩn thận không đuổi theo quân Nga.

Trong 2 tuần, toàn bộ quân rút khỏi mặt trận Kiev gần như biến mất khỏi chiến trường. Nhiều chuyền gia phương Tây cho rằng các đơn vị này đã bị Ukraine đánh quỵ và sẽ phải mất vài tháng để hồi phục. Thế nhưng chỉ 2 tuần sau, chính các đơn vị này lại tiến từ Nga sang Donbass qua ngả Nam Kharkov. Trong 2 tuần đó, họ vừa vượt qua một cung đường dài 1.500 km vừa bổ sung đạn dược, nhiên liệu và lập tức bước vào chiến đấu. Trong 1 tháng rưỡi sau đó, lực lượng rút từ Kiev về này đã chiếm một vùng có diện tích khoảng 4.000 km2 ở Nam Kharkov. Thành công lớn nhất của cánh quân này là việc chiếm Izyum sau 1,5 tháng chiến đấu. Việc mất Izyum khiến cho tuyến đường cao tốc M03 nối giữa Kharkov và Slavyansk rồi Bakhmut ở Donbass bị hoàn toàn cắt đứt.

Hình H2 dưới đây là chiến tuyến của các bên vào ngày 2/4/2022. Các bạn có thể thấy rằng phần màu đỏ là phần Nga kiểm soát hoặc đan xen với quân Ukraine (vùng sọc đỏ chéo) được trải dài từ Kiev tới tận Kharkov. Sang hình H3 (chiến tuyến của các bên vào ngày 21/6/2022) cho thấy người Nga đã bỏ vùng có viền màu vàng ở Kiev để chiếm lấy 4.000 km2 ở Nam Kharkov (vùng có viền màu xanh lá).

.....