[Funland] Nhà Tây Sơn - Đỉnh- cao và sụp -đổ

[doctor76]

Tình hình Bắc Hà sau khi Chiêu Thống lên làm vua.

Chiêu Thống lập tức tổ chức lại triều chính, bổ nhiệm quan lại, thăng thưởng và trừng phạt theo từng trường hợp. Đa số là phạt, ví dụ có em họ lấy chồng là tướng Tây Sơn, đang có thai, Thống cho đao phủ mổ bụng giữa chợ thị uy.

Tôn Sĩ Nghị cũng yêu cầu vua Lê thu góp binh lương, mộ lính, đóng thuyền để chuẩn bị tiến xuống Thuận Hóa oánh Tây Sơn.

Nghị cũng bố cáo cho dân chúng biết về thắng lợi của quân Thanh, và khẳng định sẽ xử tử bất cứ ai tơ hào cành cây ngọn cỏ đồng thời hăm dọa không được chứa chấp hay ẩn lậu quân Tây Sơn để yêu cầu dân chúng bắt nộp cho chúng:

Các ngươi bị tặc phỉ làm hại đã lâu, nay đại binh tiến tiễu, ngoài số bị giết khi lâm trận, chạy trốn chắc là đông. Nếu ta ra lệnh cho quan binh đến các làng xóm tìm bắt, không khỏi gây chuyện phiền nhiễu. Chi bằng các thôn trại tự tra xét trói chúng đem trình ra, vừa để các ngươi hả lòng phẫn hận, vừa được miễn tội bao che, dấu diếm.

Theo báo cáo của nhà Thanh, mỗi ngày dân chúng lùng bắt vài chục người giao lại để lập công. Những người đó đều bị chém đầu, tính ra phải đến vài trăm. Quân Thanh lại nhân cớ phòng gian bảo mật, bắt bớ những người dân nghèo làm nghề buôn bán lẻ, cắt tóc, bán thuốc hút … vu cho tội do thám rồi đem ra giết.

Thật là ác độc.

 

['_']

Các cụ đừng để tình cảm lấn lướt thực tế
- No đói hay không thì cũng không liên quan gì đến khả năng gõ trống. Đánh trống để đuổi giặc cướp hay hưởng ứng việc gì đó là truyền thống của các làng xã Việt xưa nay rồi. Nay thì thay bằng cái kẻng hoặc cái loa.
- Trước giờ thì các vua ta vẫn quỳ lạy nhận chiếu thư của các sứ thần Trung triều sang thôi, đó là chuyện bình thường. Các sứ thần lại đa phần là quan chức hai tỉnh Quảng Tây, Quảng Đông kiêm nhiệm. Em có hình vẽ Giả vương Phạm Công Trị quỳ lạy trong dịp bát tuần của Thanh Cao Tông đấy.
- Tôn Tổng đốc lúc này đóng vai trò của Trần Canh hay Lã Quý Ba sang giúp.
- Thư từ cảm ơn, nịnh nọt thì nhiều lắm, cả Nguyễn Trãi thay mặt Lê Thái Tổ đến thư cầu hôn của vua Quang Trung gửi Trung triều đều na ná nhau.

Thư cầu hôn của Quang Trung: [Bang giao lục]

"Thần là kẻ áo vải, được nhờ ơn cả, lạm giữ cõi Nam. Từ khi vào triều cận nơi cung khuyết (Phạm Công Trị giả vua Quang Trung vào chầu Càn Long năm 1790) đã được đặc cách làm lễ bảo kiến vấn an. Lại được ban thưởng trọng hậu, ân sủng dồi dào. Phàm là việc mà cõi phương Nam từ xưa nay chưa ai từng được ưu hậu như thần cả.

Ðến khi thần về nước, lại được đặc ân mọi bề, cấp ban thánh chỉ, ơn cao lồng lộng của nhà vua thật không sao kể ra cho xiết! Thần là kẻ nhỏ nhoi ở nơi hẻo lánh xa xôi chẳng ngờ lại được hưởng ân lộc đến thế! Tấm lòng canh cánh ngày đêm mong sao sớm được đền đáp. Song thần chưa có dịp để thực hiện.

Chỉ mong được thường gõ cửa trời, gần nhìn bóng nhật, nhưng ở phương xa, núi sông cách trở. Sức muốn làm nhưng không được như ý. Hễ qua khỏi cửa ải Nam Quan thì thân cũng hóa thành sơ.

Thần những mơ tưởng khúc nhạc quân thiều, ngóng trông vân hán, hằng e mình rồi cũng đến như hạng tầm thường, bị liệt ra ở ngoài vòng thanh giáo làm phụ lòng công ơn trời bể của Thánh từ!

Trộm nghĩ, thánh nhân tỏ lòng giúp đỡ phiên thần để nối lại chỗ sơ thành ra thân thiết, phần việc đều cư xử như đạo xưa.

Nước thần ban đầu, vua Kinh Dương Vương chịu mệnh nơi Viêm Ðế, bà Âu Cơ kết duyên cùng vua Lạc Long. Tổ nước Văn Lang mở cõi Giao Chỉ, trăm trai nối dõi, từng làm phên dậu phía Nam, may nhờ phúc ở Trung Hoa, được nổi danh là văn hiến thế đại, dẫu đã xa nhưng sử sách còn đủ để khảo xét. (Xem thêm Các vua Hùng, cùng tác giả đăng trong tạp chí Hạc Trắng, số ra tháng 8/97 của Hội Cao Niên Á Mỹ).

Từ khi nhà Tống dấy lên, ràng buộc nước thần, nên mới ra ngoài vòng đức hóa, không liệt vào hạng minh đường, chỉ để như hạng hành bộc khác mà thôi.

Nhà Thanh ta được trời quyết cố, rộng đến muôn phương, chỗ nào có bóng mặt trời soi đến đều coi muôn dân như chung một bọc, như con một nhà.

Kính nghĩ, Ðại Hoàng đế Bệ Hạ đức ngang với trời đất, đạo cao hơn vua Hiên vua Nghiêu, vỗ về cho chư hầu mến phục, dịu dàng cho người xa hướng về không phải là kiểu tầm thường như các triều đại gần đây.

Thần lạm được thánh thượng coi như con ruột, liệt vào hạng thân vương. Phận này, dù tận nơi xa khuất, nhưng tình ấy vẫn kể như vô cùng.

Thiết nghĩ, muôn vật đều không giấu mình được với trời đất. Con cái không thể giấu được tính với mẹ cha, thì chuyện riêng của gia đình cũng không dám che dấu được với bậc chí tôn. Mới đây, nhà thần gặp việc không may (Mẹ vua Nguyễn Thị Ðồng mất năm 1790, Chánh cung họ Phạm mất năm 1791), thiếu người giữ việc chăm lo hương khói. Trên nền xây dựng phong hóa cũng thiếu người đỡ đần. Vậy muốn núp dưới bóng cây ngọc để bám vững vào gốc dân.

Ngưỡng trông thánh triều phát tích từ nơi Trường Bạch, mang đến phúc lành cho con cháu hàng ngàn hàng ức, nối đời phồn thịnh. Lâu nay cứ việc là vua thì chọn những nơi quí hiếm để gả Công chúa chứ không có lệ lập hôn đến các phiên thần ở cõi phương xa. Phép luật đã nghiêm nhặt như thế, thì làm sao có thể vươn tới cành ngọc cho được, chỉ vì một nỗi niềm riêng tư trông ngóng, việc cứ trăn trở mãi không thôi.

Ngẫm mong cành ngọc nhà trời lan rộng đến mọi chốn mọi nơi, ngõ hầu thần được hưởng phúc lành theo dấu gót lân, đem phong hóa quan thư ban ra cho mọi lẽ, những việc tề gia thuận thảo ở chốn gia đình sẽ là mẫu mực để dân trong nước học theo. Tập làm quen với nề nếp chốn Trung Hạ, gạt bỏ thói cũ, khiến thần dân trong nước thỏa niềm ước mong của vòng đức, hóa, cao sang. Mong sao dòng dõi của thần, đời đời được giữ mãi làm phiên phong, hưởng mọi sự tốt lành! Ðó là điều mong lớn nhất của thần!

Do ở phương xa lại có việc xảy ra bất trắc nên thần đã bàn với bầy tôi, ai cũng không dám, nhưng vì thần mà họ đề nghị phải làm. Cửa vua muôn dặm, trông ngắm đăm đăm. Nay đành đánh bạo mà làm, tự nghĩ cũng cần nên cân nhắc, nhưng vì tỏ lòng thành kính, sai kẻ bồi thần sang xin triều kiến thay mặt thần, họ sẽ nói lên nỗi lòng thần muốn bày tỏ.

Mong sao cho được đấng anh minh rủ thương, xét cho thần vì tấm lòng chân thành, trìu mến, tha thứ cho thần những lời mạo muội, táo bạo trong việc xin cầu hôn.

Thần ở biển Nam, ngóng trông sao Bắc xin kính chúc thánh thiên tử sống lâu muôn tuổi, mãi mãi là cha mẹ của dân vạn nước.

Thần xiết bao lo lắng, ngóng mong!"

 

[simo2001]

Nói thế thôi, chứ thời đó, uy danh nhà Lê vẫn rất lớn. Điều này bắt nguồn từ uy tín của vua Lê Lợi, người gần như là duy nhất trong lịch sử Việt Nam khởi nghĩa thắng Tàu, giành lại nước.

 

[IP man]

Các cụ đừng để tình cảm lấn lướt thực tế
- No đói hay không thì cũng không liên quan gì đến khả năng gõ trống. Đánh trống để đuổi giặc cướp hay hưởng ứng việc gì đó là truyền thống của các làng xã Việt xưa nay rồi. Nay thì thay bằng cái kẻng hoặc cái loa.
- Trước giờ thì các vua ta vẫn quỳ lạy nhận chiếu thư của các sứ thần Trung triều sang thôi, đó là chuyện bình thường. Các sứ thần lại đa phần là quan chức hai tỉnh Quảng Tây, Quảng Đông kiêm nhiệm. Em có hình vẽ Giả vương Phạm Công Trị quỳ lạy trong dịp bát tuần của Thanh Cao Tông đấy.
- Tôn Tổng đốc lúc này đóng vai trò của Trần Canh hay Lã Quý Ba sang giúp.
- Thư từ cảm ơn, nịnh nọt thì nhiều lắm, cả Nguyễn Trãi thay mặt Lê Thái Tổ đến thư cầu hôn của vua Quang Trung gửi Trung triều đều na ná nhau.

Thư cầu hôn của Quang Trung: [Bang giao lục]

"Thần là kẻ áo vải, được nhờ ơn cả, lạm giữ cõi Nam. Từ khi vào triều cận nơi cung khuyết (Phạm Công Trị giả vua Quang Trung vào chầu Càn Long năm 1790) đã được đặc cách làm lễ bảo kiến vấn an. Lại được ban thưởng trọng hậu, ân sủng dồi dào. Phàm là việc mà cõi phương Nam từ xưa nay chưa ai từng được ưu hậu như thần cả.

Ðến khi thần về nước, lại được đặc ân mọi bề, cấp ban thánh chỉ, ơn cao lồng lộng của nhà vua thật không sao kể ra cho xiết! Thần là kẻ nhỏ nhoi ở nơi hẻo lánh xa xôi chẳng ngờ lại được hưởng ân lộc đến thế! Tấm lòng canh cánh ngày đêm mong sao sớm được đền đáp. Song thần chưa có dịp để thực hiện.

Chỉ mong được thường gõ cửa trời, gần nhìn bóng nhật, nhưng ở phương xa, núi sông cách trở. Sức muốn làm nhưng không được như ý. Hễ qua khỏi cửa ải Nam Quan thì thân cũng hóa thành sơ.

Thần những mơ tưởng khúc nhạc quân thiều, ngóng trông vân hán, hằng e mình rồi cũng đến như hạng tầm thường, bị liệt ra ở ngoài vòng thanh giáo làm phụ lòng công ơn trời bể của Thánh từ!

Trộm nghĩ, thánh nhân tỏ lòng giúp đỡ phiên thần để nối lại chỗ sơ thành ra thân thiết, phần việc đều cư xử như đạo xưa.

Nước thần ban đầu, vua Kinh Dương Vương chịu mệnh nơi Viêm Ðế, bà Âu Cơ kết duyên cùng vua Lạc Long. Tổ nước Văn Lang mở cõi Giao Chỉ, trăm trai nối dõi, từng làm phên dậu phía Nam, may nhờ phúc ở Trung Hoa, được nổi danh là văn hiến thế đại, dẫu đã xa nhưng sử sách còn đủ để khảo xét. (Xem thêm Các vua Hùng, cùng tác giả đăng trong tạp chí Hạc Trắng, số ra tháng 8/97 của Hội Cao Niên Á Mỹ).

Từ khi nhà Tống dấy lên, ràng buộc nước thần, nên mới ra ngoài vòng đức hóa, không liệt vào hạng minh đường, chỉ để như hạng hành bộc khác mà thôi.

Nhà Thanh ta được trời quyết cố, rộng đến muôn phương, chỗ nào có bóng mặt trời soi đến đều coi muôn dân như chung một bọc, như con một nhà.

Kính nghĩ, Ðại Hoàng đế Bệ Hạ đức ngang với trời đất, đạo cao hơn vua Hiên vua Nghiêu, vỗ về cho chư hầu mến phục, dịu dàng cho người xa hướng về không phải là kiểu tầm thường như các triều đại gần đây.

Thần lạm được thánh thượng coi như con ruột, liệt vào hạng thân vương. Phận này, dù tận nơi xa khuất, nhưng tình ấy vẫn kể như vô cùng.

Thiết nghĩ, muôn vật đều không giấu mình được với trời đất. Con cái không thể giấu được tính với mẹ cha, thì chuyện riêng của gia đình cũng không dám che dấu được với bậc chí tôn. Mới đây, nhà thần gặp việc không may (Mẹ vua Nguyễn Thị Ðồng mất năm 1790, Chánh cung họ Phạm mất năm 1791), thiếu người giữ việc chăm lo hương khói. Trên nền xây dựng phong hóa cũng thiếu người đỡ đần. Vậy muốn núp dưới bóng cây ngọc để bám vững vào gốc dân.

Ngưỡng trông thánh triều phát tích từ nơi Trường Bạch, mang đến phúc lành cho con cháu hàng ngàn hàng ức, nối đời phồn thịnh. Lâu nay cứ việc là vua thì chọn những nơi quí hiếm để gả Công chúa chứ không có lệ lập hôn đến các phiên thần ở cõi phương xa. Phép luật đã nghiêm nhặt như thế, thì làm sao có thể vươn tới cành ngọc cho được, chỉ vì một nỗi niềm riêng tư trông ngóng, việc cứ trăn trở mãi không thôi.

Ngẫm mong cành ngọc nhà trời lan rộng đến mọi chốn mọi nơi, ngõ hầu thần được hưởng phúc lành theo dấu gót lân, đem phong hóa quan thư ban ra cho mọi lẽ, những việc tề gia thuận thảo ở chốn gia đình sẽ là mẫu mực để dân trong nước học theo. Tập làm quen với nề nếp chốn Trung Hạ, gạt bỏ thói cũ, khiến thần dân trong nước thỏa niềm ước mong của vòng đức, hóa, cao sang. Mong sao dòng dõi của thần, đời đời được giữ mãi làm phiên phong, hưởng mọi sự tốt lành! Ðó là điều mong lớn nhất của thần!

Do ở phương xa lại có việc xảy ra bất trắc nên thần đã bàn với bầy tôi, ai cũng không dám, nhưng vì thần mà họ đề nghị phải làm. Cửa vua muôn dặm, trông ngắm đăm đăm. Nay đành đánh bạo mà làm, tự nghĩ cũng cần nên cân nhắc, nhưng vì tỏ lòng thành kính, sai kẻ bồi thần sang xin triều kiến thay mặt thần, họ sẽ nói lên nỗi lòng thần muốn bày tỏ.

Mong sao cho được đấng anh minh rủ thương, xét cho thần vì tấm lòng chân thành, trìu mến, tha thứ cho thần những lời mạo muội, táo bạo trong việc xin cầu hôn.

Thần ở biển Nam, ngóng trông sao Bắc xin kính chúc thánh thiên tử sống lâu muôn tuổi, mãi mãi là cha mẹ của dân vạn nước.

Thần xiết bao lo lắng, ngóng mong!"

Cụ ơi, cứ từ từ đã, đang đoạn bem nhau, bem xong thì mới cưới xin chứ.

 

[UnitedKondoms]

Nói thế thôi, chứ thời đó, uy danh nhà Lê vẫn rất lớn. Điều này bắt nguồn từ uy tín của vua Lê Lợi, người gần như là duy nhất trong lịch sử Việt Nam khởi nghĩa thắng Tàu, giành lại nước.

Kụ xem thế nào, chứ triều đại nào mà thằng Tàu nó chả đem quân oánh mềnh, làm các Cụ lại phải đập quân Tàu chạy liểng xiểng

 

[simo2001]

Kụ xem thế nào, chứ triều đại nào mà thằng Tàu nó chả đem quân oánh mềnh, làm các Cụ lại phải đập quân Tàu chạy liểng xiểng

Từ mất nước, mà khôi phục lại đất nước, hình như chỉ có 3 cụ, là Ngô Quyền, Lê Lợi, và Hồ Chí Minh thôi cụ ạ.

 

[Krupta]

Nói thế thôi, chứ thời đó, uy danh nhà Lê vẫn rất lớn. Điều này bắt nguồn từ uy tín của vua Lê Lợi, người gần như là duy nhất trong lịch sử Việt Nam khởi nghĩa thắng Tàu, giành lại nước.

Các vua nhà Lê mạt không phải con cháu Lê Lợi cụ nhé. Con cháu Lê Lợi bị Mạc Đăng Dung thịt hết rồi. Thực ra gốc tích của các vua Lê mạt là rất đáng ngờ. Có ý kiến cho là Nguyễn Kim phải tìm con cháu của Lê Kháng, anh của Lê Lợi để lập làm vua, lấy chính danh vì con cháu Lê Lợi đã bị giết hết.

 

[UnitedKondoms]

Từ mất nước, mà khôi phục lại đất nước, hình như chỉ có 3 cụ, là Ngô Quyền, Lê Lợi, và Hồ Chí Minh thôi cụ ạ.

Nhất trí với Kụ

 

[simo2001]

Các vua nhà Lê mạt không phải con cháu Lê Lợi cụ nhé. Con cháu Lê Lợi bị Mạc Đăng Dung thịt hết rồi. Thực ra gốc tích của các vua Lê mạt là rất đáng ngờ. Có ý kiến cho là Nguyễn Kim phải tìm con cháu của Lê Kháng, anh của Lê Lợi để lập làm vua, lấy chính danh vì con cháu Lê Lợi đã bị giết hết.

Nhưng vẫn chính danh, cụ ạ. Mà dân ta thì vô cùng coi trọng những người chống ngoại xâm. Mà chống ngoại xâm, thì cụ Lê Lợi chắc vào hạng nhất, do vậy, không bất ngờ khi con cháu cụ luôn được vinh danh.

 

[ORIJEANS]

Kụ xem thế nào, chứ triều đại nào mà thằng Tàu nó chả đem quân oánh mềnh, làm các Cụ lại phải đập quân Tàu chạy liểng xiểng

Có thằng đế quốc dở người chén gần hết bản đồ Á âu, tưởng ngon ăn, đem quân nện đại việt đến 3 lần vẫn đại bại.

Một hát chích hiếm có trong các cuộc đối đầu Việt - Trung.

 

['_']

Cụ Lê Lợi đúng nghĩa tay không bắt giặc, đúng vào thời điểm Trung Hoa vào đỉnh cao,chắc hiếm người làm được như vậy lần nữa.

 

[Đời biết thế nào]

Tại cụ Đốc giả thiết như này nên em mới thấy lạ
Dân bị loạn bao năm với đủ loại quan quân lúc đó nghe tiếng binh đao chả trốn bằng sạch chứ dám vì yêu mến nhà Lê mà đánh trống hưởng ứng

Cứ theo dẫn chứng thời bây giờ oánh nhau với gỡ bom mà dân ta còn tụ tập xem thì em tin chuyện thời đó dân vác trống ra đánh là có thật ạ ( nhưng do hưởng ứng hay do gì thì ko chắc

 

[Nokfev]

Từ mất nước, mà khôi phục lại đất nước, hình như chỉ có 3 cụ, là Ngô Quyền, Lê Lợi, và Hồ Chí Minh thôi cụ ạ.

Nhất trí với Kụ

Cụ Ngô Quyền mới là suýt mất nước thôi các cụ ạ !

 

[doctor76]

Thể theo yêu cầu của 1 số cụ, em xin post hầu 2 văn bản, đó là

1. Sắc phong cho vua Lê Chiêu Thống ngày 19 tháng 12 năm 1788, do Tôn Sĩ Nghị đọc. ( Sắc Phong nguyên bản bằng chữ Hán, tất nhiên)


奉天承運皇帝制曰:

朕惟撫馭中外，綏靖邇遐，義莫大於治亂持危，道莫隆於興滅繼絕，其有夙共朝命，久列世封，遘家國之多難，屬臣民之不靖，則必去其蟊賊，拯厥顛際，俾還鍾簴之觀，以肅屏藩之制。

爾安南國嗣孫黎維祁，化沐炎陬，序承家嗣，當爾祖奄逝之日，正阮逆搆亂之時，肇釁蕭牆，失守符印，孑身播越，闔室遷移，棄彼故都，依於上國。

溯百五十年之職貢，能不念其祖宗，披一十六道之輿圖，原非利其土地，且柔遠人所以大無外，討亂賊所以儆不虔，是用輯爾室家，克完居處，勵爾臣庶，共復仇讐。

特敕大吏以濯征，爰董王師而迅剿，先聲所讋，巨憝奚逃，內難斯寧，群情更附，釋其瑣尾流離之困，加以生死骨肉之恩，舊服式循，新綸允賁，玆封爾為安南國王，錫之新印。

王其慎修綱紀，祗奉威靈，戢和民人，保守彊土，勿怠荒而廢事，勿懷安以敗名。

庶荷天朝再造之仁，益迓國祚重延之福。

欽哉!

毋替朕命.

Bản dịch:

Phụng mệnh- trời, tuân theo vận- nước, Hoàng đế xuống chiếu rằng:

Trẫm chỉ vỗ- về để dẫn- dắt trong ngoài, khiến cho nơi xa- xôi cũng phục, dùng nghĩa- lớn để trị việc loạn giúp kẻ nguy, đạo được lớn để hưng- diệt kế -tuyệt. Những người trước nay theo phò, đời đời phong tước, một khi quốc- gia gặp nạn, thần- dân không yên, phải làm sao đưổi được giặc, cứu vớt kẻ lao- đao, đem lại mối -rường cho nước, tỏ lộ cái lòng che- chở cho phiên- thuộc.

Ngươi tự- tôn nước An Nam Lê Duy Kỳ, ở nơi phương nam nóng nực, kế thừa dòng- dõi. Gặp lúc ông ngươi vừa mất, nhân thời giặc Nguyễn dấy -loạn, trong triều gặp chuyện rối- ren, mất cả ấn- tín, gia -đình tan- tác phải bỏ kinh đô mà chạy tứ phương, nương- tựa vào thượng- quốc.

Trong một trăm rưỡi năm qua không quên triều -cống, nên trẫm phải nghĩ đến tổ- tông, còn đối với dư -đồ mười sáu đạo kia, trẫm không màng đến việc lấy đất,đạo nhu- viễn không ngoài như thế. Trừ loạn- tặc sở dĩ cũng là để răn- đe, cốt lấy lại cho gia- tộc ngươi trở về nơi cũ, khuyến- khích cho dân chúng bầy tôi, cùng trả được mối- thù.

Nay ta đặc- biệt sai kẻ đại- lại cất binh chinh -phạt, đem vương- sư chinh- tiễu, trước lên tiếng doạ cho chúng sợ tội mà chạy đi, để đem các ngươi về cho mối -giềng trở lại, người ly- tán nay đoàn -viên ấy là cái ơn chết đi sống lại, cốt- nhục nối liền. Y- phục cũ nay trở lại, giây thao mới nay rực rỡ, phong cho ngươi làm An Nam quốc- vương, ban cho ấn mới.

Hãy cố gắng mà tu sửa kỷ- cương, vâng mệnh uy -linh, hoà -thuận với nhân -dân, giữ -gìn cương -thổ, chớ có bê -trễ mà bỏ phế việc, đừng cầu- an mà mang tiếng. Hãy nhớ đến cái đức nhân tái -tạo của thiên- triều, hãy nghĩ đến cái phúc- vận nước được nối dài trở lại.

Kính thay!

Chớ bỏ qua lệnh của trẫm.


2. Biểu tạ ơn của vua Lê Chiêu Thống, ngày 20 tháng 12 năm 1788. ( Dịch nguyên văn)


Thần là Lê Duy Kỳ mới được phong làm An Nam quốc -vương tâu lên cảm tạ thiên- ân. Thần nhà gặp tai nạn, mất cả ngôi báu, một thân chạy trốn, quyến- thuộc phải chạy sang nội- địa, mong được đại hoàng- đế lòng nhân rộng- rãi, lượng như cha mẹ, phủ khắp trong ngoài, vỗ -về, thương xót cho việc tồn -vong, sai bồi- thần xuất- quan thăm hỏi, không đợi nghe lời trần- tình đã tính chuyện nguyên nhung, không chỉ binh quan mà thôi, còn cả phu- phen mấy tỉnh.

Nhớ năm xưa binh Tần xuất cảnh, đem lòng thương -xót đến sứ thần nước láng giềng,đất nước đã mất nay nhờ thiên- vương đất bắc tá-i tạo, ánh mặt trời soi xuống khiến kẻ cuồng- khấu kia phải tiêu- tan ra mây khói, đến ngày hai mươi tháng Mười một đã dẹp sạch bọn sói- lang, lấy lại quốc -thành. Thần vốn thế cô,đang khi nguy -khốn, sức khó có thể tự đứng lên, được bệ hạ truyền chỉ Lưỡng Quảng đốc thần giúp cho nên mới được như thế, lại vun- đắp thêm, đoái- thương kẻ dưới nên ban chức, kẻ ngoại -phiên chưa ai từng được như vậy, quả là sử sách hiếm khi nghe thấy.

Thần nguyện hết sức làm phên- giậu ở biên- cương để báo đáp sự đoái- hoài của thánh- chúa, nếm mật để phúc được lâu dài, không dám thờ ơ ngồi trên đống lửa để cầu- an, từ nay nghiền xương nát thịt, cũng không trả được cái ơn kế -tuyệt phù- nguy, khi thức lúc ngủ, mãi mãi kết- cỏ ngậm- vành trong dạ.

Thần còn trẻ tuổi, gặp ách nguy -nan, nay lại thấy được lăng miếu, được tế tổ -tiên, ơn ấy ngày ngày mong được báo đáp, xin đại hoàng đế cho thần được tới nơi kinh- khuyết để chiêm- ngưỡng thánh -nhan để tỏ chút lòng -thành, quì nghe lời dậy, thần thật không khỏi bồi hồi mong mỏi.

Kính cẩn tâu lên.

Càn Long năm thứ năm mươi ba, ngày hai mươi ba tháng Một

 

[doctor76]

Tình hình Bắc Hà, tháng 12 năm 1788.

Chiêu Thống không có quân đội, Nghị đã điều một nửa số “nghĩa dũng” tức là thành phần dân thiểu số do các châu, huyện đi theo quân Thanh sang đặt dưới quyền của Lê Duy Chỉ (em vua Lê mới đi theo Sầm Nghi Ðống trở vê) làm túc vệ cho thêm thanh thế.

Theo báo cáo của Tôn Sĩ Nghị, ông ta cũng đem những súng ống lấy được của Tây Sơn giao cho Lê Duy Kỳ để sử dụng.

Ðể đáp lại, Chiêu Thống cũng bốn lần mang bò gạo heo dê, chả biết nhà vua mua hay cướp, đến để Nghị khao quân. Nghị ra vẻ không nhận nhưng làm ngơ để cho các xưởng dân, Hoa kiều qua lại với triều đình An Nam một cách bán chính thức. Tức là, bọn lái buôn Hoa Kiều bắt đâù đặt các môí làm ăn ở Thăng Long ác liệt hơn.
Ngoài ra, CHiêu Thống còn sai Nguyễn Ðình Mai, Lê Duy Tông và Lê Xuân Kinh đem lễ vật và quà cáp lên tạ ơn tổng đốc Phú Cương ở An Biên.

Nghị giao tiền cho Chiêu Thống tập trung vật liệu, thuê mướn công nhân để đóng 40 chiếc đại thuyền chuẩn bị đem quân vào đánh Quảng Nam thì Lê Duy Kỳ thoái thác vì không có phương tiện nên quân Thanh phải bỏ kế hoạch dùng đường thủy.

Chiêu Thống không phải không lo mối họa từ Tây Sơn, đã ít nhất 3 lần, ông xin Nghị đem quân oánh Tây Sơn, nhưng có lẽ Nghị bỏ ngoài tai, hoặc do đang huyênh hoang, hoặc coi thường quân nhà Lê, bởi khi cho tiền đóng tàu, chả ma nào dám nhận.

Thực tế, Nghị luôn luôn coi triều đình vua Chiêu Thống như một đám người vô năng, nhút nhát. Các kế hoạch hành quân được giữ bí mật khiến người ngoài chỉ thấy tướng lãnh Trung Hoa “bỏ qua những lời kêu than và vô tình trước những đại bại, chĩ biết kêu gọi Tư mã và quân Nam Kỳ đầu hàng hay ra giao chiến thử tài”.

Người ta thường hay nhắc đến hình ảnh quân Thanh chỉ lo chè chén, vui chơi nhân dịp Tết Nguyên Ðán và những giáo sĩ Tây phương cũng miêu tả quân Thanh “chỉ thao diễn hay vận động quân sự để phô trương”.

 

[longsky92]

hóngggggggg

 

[doctor76]

Cũng xin nói rõ âm mưu của nhà Thanh với cuộc chiến này hơn

Lúc ban đầu, Càn Long đã ra lệnh cho Nghị thừa thắng đánh xuống phương Nam “đảo huyệt cầm cừ” (đánh vào sào huyệt bắt đầu sỏ) để “nhất lao vĩnh dật” (công khó một lần mà mãi mãi thong thả).

Việc tiến quân quá dễ dàng khiến quân Thanh tưởng rằng chỉ cố thêm một chút thì sẽ đạt được toàn thắng. Càn Long mong mỏi sẽ bắt được Nguyễn Huệ để tổ chức một đại lễ “hiến phù” như trước đây đã làm đối với các đầu mục Tân Cương.

Nhưng khi sang đến Vn, thấy tình hình đất nước tan hoang sau bao cuộc nội chiến trước đây, Nghị cũng đã cho quân do thám, và tính toán sơ sơ cho thấy chuyện mở một đường tiến quân dài đến hơn 3.000 dặm, thêm 50 kho gạo và trạm truyền tin sẽ rất khó khăn tốn kém, nhất là thời tiết sắp vào mùa mưa, bệnh tật, lam chướng sẽ gây rất nhiều khó khăn cho đoàn quân viễn chinh.

Thoạt tiên,Nghị cũng sai Tôn Vĩnh Thanh điều động 3,000 quân thủy từ Quảng Ðông xuống biên giới và chuẩn bị phu phen để lo việc thiết lập đài trạm, dịch trạm tiến xuống Thuận Hóa. Ðể diễu võ dương oai, ngày ngày quân Thanh duyệt binh, tập luyện nhưng thực ra họ cũng không còn bụng dạ nào để chiến đấu mà chỉ trông ngóng sớm trở về quê hương bản quán.

Khi tính toán binh lương, Nghị thấy rằng số lượng gạo dành cho quân đội thực tế chỉ chưa đầy 1/5 số gạo dành cho phu phen, chưa kể tiền muối rau thành phí tổn quá cao nếu muốn duy trì một trục lộ dài 3000 dặm.

Nghị biết rằng một khi rút về, Nguyễn Huệ đem binh quay lại thì vua Lê sẽ không thể nào đương cự nổi và mọi sự đâu lại hoàn đấy. Nhà Thanh dù rộng rãi thế nào chăng nữa cũng không thể đem quân sang một lần nữa, công của ông ta hóa ra “xôi hỏng bỏng không”.

Chính vì lo ngại tình hình sẽ xấu đi một khi quân Thanh rút về nên Tôn Sĩ Nghị đã nấn ná chờ Nguyễn Huệ xin thần phục. Do đó, Nghị xin Càn Long được ở thêm một tháng để giúp Chiêu Thống ổn định tình hình, thu phục những nơi chưa hoàn toàn ổn định cốt kéo dài thời giờ để mong rằng Thanh triều sẽ có kế hoạch khác ổn thỏa hơn.

Nghị bèn mật tâu một kế hoạch khác, kêu gọi Nguyễn Huệ ra hàng rồi sau đó có thể công nhận cả hai nước: An Nam của nhà Lê và Quảng Nam của nhà Nguyễn (Tây Sơn). Chính sách chia để trị, lấy nước này khống chế nước khác vốn dĩ là chủ trương lâu đời của TQ, lúc nào cũng muốn đóng vai trung tâm của thiên hạ , các nước nhỏ quây quần chung quanh quay về như các vì sao chầu sao Bắc Thần.

Sau khi đọc những báo cáo từ mặt trận gửi về, Càn Long và triều đình cũng thấy việc “đánh vào sào huyệt địch bắt đầu sỏ” đem về kinh như khi đánh Tân Cương không thể thực hiện được. Dù tự hào là kho đầy, nước thịnh nhưng nếu sa vào một cuộc chiến kéo dài ở phương nam, công việc tổ chức một đại lễ Bát Tuần Khánh Thọ huy hoàng có thể trở ngại nên Càn Long hạ chỉ ra lệnh cho Nghị giả vờ như đem quân đi tuần tra biên giới rồi nhân đó rút về nước:

Có lẽ thấy tình hình bi đát, dân chúng đói khổ quá, nếu có chiếm làm nội thuộc thì thuế má thu được cũng không đủ để chi phí cho tổ chức hành chính, quân sự. Vả lại, vua Càn Long đã công khai nói rõ“không vì lợi đất đai hay dân chúng” nên vua Thanh đổi ý ra lệnh cho Nghị lập tức rút binh lấy lý do là mục tiêu “hưng diệt kế tuyệt, tự tiểu tồn vong” xem như đã xong.

Trích lời dụ của Càn Long:
.....
Trước đây Tôn Sĩ Nghị tâu lên Quảng Nam đường sá xa xôi hiểm trở, đại binh hành quân vào sâu khó khăn nên trẫm đã giáng chỉ dụ lệnh cho Tôn Sĩ Nghị, giả vờ làm như tiến quân, tìm cách vời lại, nếu như Nguyễn Huệ sợ hãi, ra mặt cam kết, nhận tội xin hàng thì có thể coi như việc đã hoàn thành.

Lại dụ cho Tôn Vĩnh Thanh thám thính tin tức triệt binh của Tôn Sĩ Nghị để theo đó mà việc nhân phu, ngựa kéo cũng ngừng lại. Hôm nay xem lời tâu của Tôn Vĩnh Thanh về việc quân doanh lương đài, số phu cần dùng đến hơn 10 vạn người, bản tỉnh khó mà lo được nên cần phải có tỉnh Quảng Ðông hiệp trợ, xem tình hình như thế, từ Lê thành đến Quảng Nam đường sá xa xôi việc biện lý thật là trở ngại, không cần phải mọi nơi ùn ùn trưng điều người khiến cho hao tốn, mệt nhọc.

Vậy truyền dụ cho Tôn Sĩ Nghị nhận được chỉ này nếu như đã từ Lê thành tiến quân rồi thì giả vờ tuần tra biên giới tìm cách triệt binh. Nếu như nhân phu lương hướng chưa đến đủ thì đừng tiến binh, tổng đốc hãy dụ lệnh cho quốc vương chấn tác tự cường, liệu sắp xếp cho ổn thỏa, phòng bị biên giới cho nghiêm mật rồi lập tức triệt binh về Việt (Quảng Tây), một mặt thông tri cho quan binh cánh quân tỉnh Ðiền cũng đồng thời rút về. Sốn nhân phu tỉnh Quảng Ðông giúp cho hãy truyền dụ cho Tôn Vĩnh Thanh, Ðồ Tát Bố không cần phải lo nữa.

 

[sunvoi]

Giá có một bài hoàn chỉnh rồi phản biện thì hay, chứ lắt nhắt quá đọc nhầm lẫn cả

 

[acm683]

Ôi... em mỏi mắt qua´... cụ nào cho E cốc nhân trần đê
Để E lại hóng sử nhaˋ ạ

 

[ReadOnly]

À mà các cụ để ý thằng đề đốc Hứa Thế Hanh hình như chính là cụ kỵ thằng Hứa Thế Hữu đánh ta hồi 79, nhà họ Hứa này có vẻ nợ máu với ta hơi nhiều nhỉ?!!