[TT Hữu ích] Nhà Tây Sơn - Đỉnh- cao và sụp -đổ

[a.b.c]

DIỄN BIẾN CHIẾN TRANH – THÁNG 5 NĂM 1799
I. NGUYỄN ÁNH MỞ CHIẾN DỊCH ĐÁNH QUY NHƠN

1. Huy động lực lượng:
   • Nguyễn Ánh dẫn 25.000 thủy quân từ vũng Cù Huân, tạm dừng tại thành Diên Khánh.
   • Sai Nguyễn Văn Thành đánh Phú Yên.
   • Điều Nguyễn Đình Đắc (phó thống Trung đồn quân Thần Sách) làm Phó tướng Tả quân, cùng Phó tướng Nguyễn Công Thái hộ tống Đông Cung Cảnh tham chiến.
   • Nguyễn Long trấn thủ Diên Khánh.
2. Tiến đánh Quy Nhơn:
   • Nguyễn Ánh cho quân di chuyển ra Cầu Hin phân phối lực lượng, sau đó theo thuyền đến cửa Thi Nại.
   • Nguyễn Huỳnh Đức & Võ Tánh đổ bộ, lập đồn trấn giữ tại Phủ Trung.
   • Quân Thần Sách vượt sông Càn Dương đánh Tây Sơn tại gò Cũ, chiếm đóng suối Tre, tạo áp lực lên Thái phủ Lê Văn Ứng.
   • Quân Nguyễn chiếm giữ nhanh chóng nhờ tin tức từ gian tế cho biết tình trạng rối loạn nội bộ của Tây Sơn.

II. ÂM MƯU CHIẾM QUY NHƠN – CHIẾN LƯỢC CỦA NGUYỄN ÁNH

• Nguyễn Ánh nắm rõ mâu thuẫn nội bộ Tây Sơn, đặc biệt giữa:
  • Trần Quang Diệu và Lê Văn Ứng (do Ứng xúi Quang Toản giết Lê Trung).
  • Diệu & Dũng muốn lợi dụng Nguyễn Ánh để trừ Lê Văn Ứng.
• Nguyễn Ánh tương kế tựu kế:
  • Bí mật bàn bạc với Vũ Văn Dũng, giả vờ hợp tác với Lê Văn Thanh để đánh úp Lê Văn Ứng.
  • Khi quân Nguyễn bắn ba phát đại bác tại cửa biển, Thanh tưởng là tín hiệu của Diệu và Dũng, nên sai Lê Văn Ứng đi đón tiếp mà không phòng bị.
  • Quân Nguyễn chiếm cả vùng duyên hải, trong khi Ứng và Thanh bị bất ngờ đối đầu.

III. CHIẾN THẮNG CỦA NGUYỄN ÁNH – THẾ TRẬN MỞ RỘNG

1. Chiếm các cứ điểm chiến lược
   • Nguyễn Ánh thắng trận đầu và tiến quân vào cửa Thị Nại.
   • Võ Tánh & Nguyễn Huỳnh Đức đóng quân tại Phú Trung.
   • Quân Tây Sơn tiếp tục đối đầu với quân Nguyễn tại nhiều khu vực khác.
2. Quân Tây Sơn phản ứng
   • Trần Quang Diệu & Võ Văn Dũng huy động 35.000 quân từ Phú Xuân vào cứu viện, tiến đến Quảng Nam.
   • Nguyễn Ánh lợi dụng điều này, mở rộng chiến dịch:
     • Nguyễn Văn Trương tuần thám ngoài biển Quảng Ngãi.
     • Lê Văn Duyệt & Nguyễn Đức Thiện chặn đường tiếp tế tại Tam Quan (Bình Định).
     • Đoàn Văn Cát giữ hai bảo Thái An & Vĩnh Thuận, mỗi nơi chỉ có 2.000 quân.

IV. CHIẾN DỊCH TIÊU DIỆT QUÂN LƯƠNG – HỎA CÔNG

1. Tiêu diệt kho lương Tây Sơn:
   • Lê Văn Duyệt đánh thẳng vào Đạm Thủy (Nước Ngọt), nơi tập trung lương thực của Tây Sơn.
   • Duyệt dùng hỏa công, đốt toàn bộ kho lương.
   • Tướng Tây Sơn Giảng bị giết tại chỗ.
2. Mở rộng vùng chiếm đóng:
   • Duyệt đánh chiếm Thạch Tân (Bến Đá, Bình Định).
   • Võ Tánh & Nguyễn Huỳnh Đức đối đầu Tây Sơn tại Đồng Cây Cầy, Thị Dã (Bình Định).
   • Tướng Tây Sơn Trương Tiến Thúy dẫn 5.000 quân và 20 thớt voi ra nghênh chiến.
   • Quân Nguyễn dùng đại bác bắn vào voi, xạ kích vào lính Tây Sơn, khiến quân Tây Sơn vỡ trận.
   • Trận Cầu Tân An: Quân Nguyễn bắt sống 13 thớt voi.
3. Tướng Tây Sơn Nguyễn Thực tử trận:
   • Nguyễn Thực dẫn 300 quân cảm tử quay lại phản công.
   • Tướng Nguyễn Tôn Thất Nông bị bắn chết.
   • Nguyễn Thực bị giết, quân Tây Sơn tan rã.

V. CHIẾN THẮNG GÂY DAO ĐỘNG NỘI BỘ TÂY SƠN

1. Phú Yên thất thủ:
   • Nguyễn Văn Thành đánh Phú Yên.
   • Tướng Tây Sơn Phạm Văn Điềm đầu hàng.
   • Thành dễ dàng chiếm Phú Yên.
2. Hàng loạt tướng Tây Sơn đầu hàng Nguyễn Ánh:
   • Lê Chất, căm thù Cảnh Thịnh giết Lê Trung, mang 200 quân ra hàng Võ Tánh.
   • Các tướng Tây Sơn quan trọng ra hàng:
     • Vũ Đình Giai (Đại đô đốc).
     • Nguyễn Văn Điểm.
     • Lê Văn Niệm.
     • Hồ Văn Viện.
     • Trương Văn Lân.
     • Mai Gia Cương.
     • Nguyễn Văn Trí.
3. Tướng Tây Sơn quay lại đánh chính đồng đội cũ:
   • Quân Tây Sơn ra hàng được Nguyễn Ánh bố trí tham gia đội quân của Nguyễn Huỳnh Đức ở suối Tre, để đánh lại Tây Sơn.
4. Nguyễn Ánh ra lệnh tổng tấn công:
   • Sai Nguyễn Văn Thành tiếp viện Võ Tánh, quyết giành chiến thắng tại Quy Nhơn.

 

[a.b.c]

CHIẾN DỊCH QUY NHƠN - THÁNG 6 NĂM 1799
I. TÌNH HÌNH CHUNG

1. Tình trạng nhân dân:
   • Cả quân Nguyễn & Tây Sơn đều tận thu lương thực của dân.
   • Nạn đói kém trầm trọng, dân chết đói khắp nơi.
   • Người còn sức lực buộc phải gia nhập quân đội để có cái ăn, không kể theo phe nào.
2. Quân tiếp viện từ ngoại bang:
   • Quân Chân Lạp & Vạn Tượng (do Nguyễn Ánh cầu viện) đã đến hội quân tại đập Cát.
   • Nguyễn Ánh phái tướng Nguyễn Đức Xuyên dẫn 7.000 quân & 30 thớt voi đến tiếp viện.

II. TRẬN CHIẾN GIỮA QUÂN TÂY SƠN & QUÂN NGOẠI BANG

1. Tây Sơn phản kích quyết liệt:
   • Biết quân Chân Lạp & Vạn Tượng không giỏi đánh giáp lá cà, quân Tây Sơn chủ động tấn công.
   • Tây Sơn không để quân ngoại bang kịp triển khai súng & đại bác.
   • Ba ngày liên tiếp giao chiến ác liệt.
2. Tổn thất & diễn biến:
   • Quân Tây Sơn hy sinh 5.000 quân, nhưng vẫn giữ vững trận địa.
   • Chiến thuật tượng binh:
     • Tây Sơn dốc toàn bộ tượng binh vào cuộc chiến.
     • Xạ thủ trên voi bắn liên tục, khiến quân Chân Lạp & Vạn Tượng chết như rạ.
   • Quân Chân Lạp tháo chạy trước.
   • Quân Vạn Tượng cầu cứu Nguyễn Ánh, nhưng không thấy phản hồi.
   • Quân Vạn Tượng cũng rút chạy.
   • Tổng thiệt hại Tây Sơn: 6.000 quân & 20 thớt voi.
3. Kết quả:
   • Nguyễn Ánh "bỏ rơi" quân cầu viện, không ứng cứu.
   • Lợi dụng Tây Sơn đang bận chiến đấu với quân ngoại bang, Nguyễn Ánh bất ngờ thúc quân áp sát thành Quy Nhơn.

III. TIẾN QUÂN ÁP SÁT THÀNH QUY NHƠN

1. Nguyễn Ánh di chuyển đến đồn Lãnh Vạn.
2. Bổ nhiệm chỉ huy:
   • Võ Tánh làm Đại tướng chỉ huy bốn dinh quân ngũ.
   • Nguyễn Ánh thân chinh dẫn 12.000 quân thủy tấn công Tân Quan (Quảng Ngãi).
3. Chiến lược phong tỏa & cô lập Tây Sơn:
   • Nguyễn Công Thái, Nguyễn Đình Đắc, Tống Viết Phước & Phan Văn Kỳ:
     • Đóng đồn từ Cung Quăng (Quảng Ngãi) đến Sa Lung, nhằm cắt đứt đường tiếp viện của Tây Sơn.
   • Nguyễn Văn Thành vượt sông Lò Gạch (Đào Lô):
     • Chiếm đóng Ưu Đàm.
   • Phó tướng Trương Tấn Bảo:
     • Chiếm giữ An Giá & Đầm Sấu.
4. Kết quả:
   • Tây Sơn liên tiếp thất trận.
   • Nguyễn Ánh siết chặt vòng vây Quy Nhơn.

 

[a.b.c]

CHIẾN DỊCH QUY NHƠN - THÁNG 7 NĂM 1799
I. TÌNH HÌNH CHUNG

1. Tây Sơn phản công quyết liệt:
   • Trần Quang Diệu & Vũ Văn Dũng mang 20.000 quân từ Quảng Ngãi tiến thẳng Bình Định.
   • Quân Tây Sơn mạnh mẽ, tinh thần chiến đấu cao.
   • Nguyễn Ánh lo sợ, cân nhắc rút lui nhưng chưa quyết.
2. Bố trí lực lượng:
   • Trần Quang Diệu đóng quân ở núi Thạch Tân (Bến Đá, biên giới Quảng Ngãi - Bình Định).
   • Vũ Văn Dũng đi đường tắt, có kế hoạch tấn công gọng kìm Nguyễn Ánh vào ban đêm.

II. DIỄN BIẾN TRẬN CHIẾN

1. Sự cố "nai! nai!" & thất bại của Vũ Văn Dũng
   • Ban đêm, quân Dũng đi trong rừng.
   • Có một con nai chạy qua, quân Tây Sơn đi trước kêu "Nai! Nai!".
   • Quân đi sau tưởng là "Quân Đồng Nai" (tức quân Nguyễn Ánh).
   • Hoảng loạn, bỏ chạy toán loạn trước khi kịp tấn công.
   • Tống Viết Phước nhanh chóng tận dụng ra quân đánh úp.
   • Quân Tây Sơn thua tan tác, 3.000 quân bị bắt sống.
   • Nguyễn Ánh ra lệnh "đồ sát" tù binh tại Quy Nhơn để thị uy.
2. Thủy quân Nguyễn Ánh tấn công Tây Sơn ở cửa Mỹ Á:
   • Quân Tây Sơn thua trận.
   • Nguyễn Ánh truy kích đến tận Sa Kỳ.
   • Vũ Văn Dũng tổn thất nặng, gần 6.000 quân tử trận.
   • Trần Quang Diệu bảo vệ & che giấu thông tin, không báo về kinh đô Phú Xuân.
   • Vũ Văn Dũng cảm kích Trần Quang Diệu, thề trung thành với Diệu.
3. Tây Sơn tổ chức phản công:
   • Trần Quang Diệu lùi về Thanh Hảo chờ viện binh thủy của Trần Viết Kết.
   • Gọi Thống binh Phiền Văn Tài cùng đám Tề Ngôi (Hải Phỉ Trung Quốc) từ Kim Bồng đến tiếp ứng.
4. Nguyễn Ánh chặn đường viện binh Tây Sơn:
   • Tin tức bị gian tế báo về.
   • Tống Phúc Lương đem thủy quân phục kích.
   • Quân Tề Ngôi đại bại, bỏ chạy.
   • Lương truy kích tận Phú Yên, rồi trở lại giữ chặt ngoài khơi đầm Mân Khê.

 

[a.b.c]

TRẬN KHA ĐÁO - THÁNG 7 NĂM 1799
I. BỐI CẢNH CHUNG

• Lê Văn Ứng (Thái phủ Tây Sơn) chỉ huy 6.000 quân & hơn 50 thớt voi, vận chuyển quân lương từ ấp Tây Sơn Thượng về tiếp viện Quy Nhơn.
• Quân Nguyễn do Võ Tánhtổng chỉ huy, gồm:
  • Nguyễn Văn Thành chỉ huy trung quân.
  • Nguyễn Đức Xuyên chỉ huy tả quân.
  • Nguyễn Công Điền & Lê Chất chỉ huy hữu quân.
  • Tổng quân số: 20.000 quân (hơn 3 lần quân Tây Sơn).

II. DIỄN BIẾN TRẬN KHA ĐÁO
1. Tập kích bất ngờ

• Lê Văn Ứng chủ quan, không ngờ quân Nguyễn đã biết hành trình của mình.
• Võ Tánh ra lệnh tấn công đồng loạt:
  • Lê Chất & quân Tây Sơn ra hàng tiến quân hàng đầu, mở trận bằng đợt tập kích chớp nhoáng.
  • Lê Văn Ứng bị bất ngờ, chưa kịp tổ chức phòng thủ.

2. Hỏa lực áp đảo

• Quân Nguyễn áp đảo hoàn toàn về quân số.
• Lê Chất căm thù Ứng, cho quân nổ súng liên tục vào trận địa Tây Sơn.
• Quân Tây Sơn mất thế trận, đội hình rối loạn.

3. Thảm bại của Lê Văn Ứng

• Gần 5.000 quân Tây Sơn tử trận trong hỗn chiến.
• Lê Văn Ứng cùng vài tàn binh mở đường máu chạy thoát về Quy Nhơn.
• Quân Nguyễn đại thắng, kiểm soát vùng Kha Đáo

 

[a.b.c]

TRẬN QUY NHƠN (BÌNH ĐỊNH) – THÁNG 7 NĂM 1799
I. BỐI CẢNH CHUNG

• Nguyễn Ánh đã bao vây chặt thành Quy Nhơn, khiến quân Tây Sơn trong thành bị cô lập.
• Đại Tổng quản Lê Văn Thanh cầu cứu Trần Quang Diệu & Vũ Văn Dũng, nhưng Diệu & Dũng lờ đi, không đưa viện binh.
• Lương thực cạn kiệt, tinh thần quân Tây Sơn sa sút, không còn khả năng kháng cự.

II. THÀNH QUY NHƠN THẤT THỦ
1. Tây Sơn đầu hàng

• Lê Văn Thanh – Tổng quản Tây Sơn, Binh bộ Thượng thư Nguyễn Đại Phác, Thiếu uý Trương Tấn Thuýcùng gần 40.000 quân và 120 thớt voi ra hàng Nguyễn Ánh.
• Quân Nguyễn chiếm được rất nhiều vũ khí & kho lương của Tây Sơn.

2. Nguyễn Ánh tiếp quản Quy Nhơn

• Đổi tên thành Bình Định để đánh dấu chiến thắng.
• Võ Tánh & Ngô Tòng Châu được cử ở lại trấn giữ thành.
• Nguyễn Ánh tiếp tục chiêu an hàng tướng, đảm bảo sự ổn định trong khu vực.

III. PHẢN ỨNG CỦA CẢNH THỊNH
1. Rối loạn & quyết định phản công

• Cảnh Thịnh nghe tin mất Quy Nhơn thì rụng rời, ngay lập tức dừng đàn áp giáo dân để tự mình dẫn 10.000 quân tiến vào Trà Khúc (Quảng Ngãi).
• Sai Nội hầu Lê Văn Lợi đem 1.000 quân & 20 thớt voi tấn công thành Mân Khê.
• Lê Văn Lợi bao vây Mân Khê trong 3 ngày, nhưng bị Nguyễn Văn Lợi phòng thủ chặt.

2. Tây Sơn thất bại tại Mân Khê

• Nguyễn Văn Lợi dùng đại bác hỏa xa bắn chết nhiều quân Tây Sơn.
• Trần Viết Kết dẫn 100 chiến thuyền & 8.000 thủy quân Tây Sơn định đánh úp sau lưng Mân Khê.
• Bão lớn làm đắm nhiều thuyền Tây Sơn, khiến kế hoạch thất bại.
• Lê Văn Lợi rút về Trà Câu (Quảng Ngãi).
• Trần Viết Kết hoảng sợ bỏ chạy về Cổ Lũy, rồi báo cáo láo với Cảnh Thịnh rằng thủy quân Nguyễn có chiến hạm Tây hỗ trợ & đại bác cỡ lớn.

 

[a.b.c]

THÁNG 9 NĂM 1799 – TÂY SƠN RÚT KHỎI QUY NHƠN, NGUYỄN ÁNH CỦNG CỐ VÙNG ĐẤT MỚI CHIẾM
I. TÌNH HÌNH SAU KHI QUÂN NGUYỄN CHIẾM QUY NHƠN

• Cảnh Thịnh lo sợ, muốn quân Tây Sơn tiến công giành lại Quy Nhơn.
• Trần Viết Kết báo ngược gió, thủy quân không thuận lợi để xuất binh.
• Trần Quang Diệu & Võ Văn Dũng khuyên Cảnh Thịnh lui quân về Thuận Hóa, để họ tự liệu kế sách.
• Cảnh Thịnh về kinh Phú Xuân, quân Tây Sơn rút về Quảng Nam.
• Nguyễn Văn Thành xin tiến quân đánh Thuận Hóa nhưng Võ Tánh phản đối.

Nguyễn Ánh cũng đồng ý dừng chiến tranh để tập trung cai trị Quy Nhơn.
II. CHÍNH SÁCH CỦA NGUYỄN ÁNH TẠI QUY NHƠN
Sau khi chiếm được Quy Nhơn, Nguyễn Ánh áp dụng chính sách cai trị khôn khéo để ổn định dân chúng và thu phục nhân tâm.
1. Cấm thu thuế thân để không gây xáo trộn dân chúng

• Trước đó, Tây Sơn đã miễn thuế thân cho dân.
• Quần thần khuyên Nguyễn Ánh giữ chính sách này để tránh làm dân bất mãn.
• Mục tiêu: Giữ lòng dân, đảm bảo trật tự xã hội.

2. Trừng trị tướng lĩnh lộng hành

• Tướng Nguyễn Công Hu lợi dụng vị thế đi cướp bóc, hiếp dân bị Nguyễn Ánh trị tội ngay.
• Thể hiện quyết tâm của Nguyễn Ánh trong việc giữ kỷ cương quân đội.

3. Kiểm soát chặt dân & quân Tây Sơn cũ

• Dân, binh Tây Sơn bị điểm danh, phân loại rõ ràng:
  • Tổng cộng 18.900 binh sĩ Tây Sơn cũ được lập sổ sách, chỉ những người bị thương mới không bị đưa vào quân ngũ.
  • Ai ở đâu phải ở yên đấy, dời đi sẽ bị phạt nặng.
• Người dân bị khuyến khích tố giác quân Tây Sơn đang ẩn náu:
  • Ai bắt được lính Tây Sơn trốn tránh sẽ được miễn thuế.
  • Ai chứa chấp bị tội nặng.

Mục tiêu: Kiểm soát hoàn toàn lực lượng Tây Sơn cũ, tránh nổi dậy phản kháng.
III. NGUYỄN ÁNH DÙNG QUÂN TÂY SƠN CŨ XÂY DỰNG QUÂN NGỰ LÂM

• Nguyễn Ánh thán phục tinh thần chiến đấu của quân Tây Sơn.
• Dùng chính lính Tây Sơn để lập Ngự Lâm Quân – một đội quân tinh nhuệ.
• Lập ra quân đội này sau các đơn vị Thần Sách.

Chính sách này thể hiện sự bao dung & thực dụng của Nguyễn Ánh, trái ngược với những tướng lĩnh cứng nhắc như Tống Viết Phước.
IV. CẢI DANH QUY NHƠN THÀNH "BÌNH ĐỊNH"

• Đổi tên thành Bình Định để đánh dấu chiến thắng.
• Tuyên dương công trạng của quân sĩ để khích lệ tinh thần.
• Chuẩn bị cho các chiến dịch mở rộng sau này.

V. TỔ CHỨC BỘ MÁY CAI TRỊ TẠI QUY NHƠN
Nguyễn Ánh bố trí lực lượng để giữ vững Bình Định:

• Võ Tánh được cử làm Tổng trấn.
• Ngô Tòng Châu, Trịnh Hoài Đức & hàng tướng Lê Chất tham gia giúp cai trị.
• 10.000 quân Miên (Xiêm binh) được để lại trấn thủ.

Bước đi này nhằm ổn định Quy Nhơn và chuẩn bị cho các chiến dịch tiếp theo.

 

[duongphong]

Các cụ có công đi mở cõi. Chưa thấy có cái tên đường nào.

 

[a.b.c]

NGÀY 9 THÁNG 10 NĂM 1799 - BÁ ĐA LỘC QUA ĐỜI: MẤT MÁT LỚN CHO NGUYỄN ÁNH
I. BÁ ĐA LỘC QUA ĐỜI TẠI QUY NHƠN

• Bá Đa Lộc lâm bệnh vào đầu tháng 8 năm 1799, mắc bệnh kiết lỵ nặng.
• Bệnh có thể do mệt mỏi, thiếu thốn, và thậm chí là bị đầu độc vụng về.
• Nguyễn Ánh sai thái y tận tình chăm sóc, nhưng vô hiệu.
• Nguyễn Ánh & Hoàng tử Cảnh đích thân đến thăm, xúc động rơi nước mắt.
• Bá Đa Lộc qua đời lúc 10h30 sáng ngày 9 tháng 10 năm 1799 tại nhà thầy giảng giáo lý.

II. ĐƯA LINH CỮU VỀ GIA ĐỊNH

• Ngày 10 tháng 10, linh cữu được đưa xuống một tàu lớn có vũ trang, đưa về Gia Định.
• Ngày 16 tháng 10, linh cữu về đến Gia Định, được quàn tại Tòa Chư Giáo.
• Hoàng tử Cảnh dựng rạp lớn trong cung để đón các quan đến viếng.
• Nguyễn Ánh ra lệnh lo liệu hậu sự chu toàn.

III. TANG LỄ LONG TRỌNG NHẤT ĐÀNG TRONG

• Tang lễ tổ chức ngày 16 tháng 12 năm 1799 với sự kết hợp giữa nghi thức Công giáo và phong tục Việt Nam.
• Nguyễn Ánh cử Hoàng tử Cảnh làm chủ lễ.
• Đám tang có 40.000 người đưa tiễn, bao gồm:
  • Các tín đồ Công giáo & quan lại.
  • Cả Thái hậu, Hoàng phi, Vương phi & hoàng tộc đều phá lệ, đến tận nơi dự lễ.
  • 120 thớt voi hộ tống linh cữu.
  • Quân lính, trống kèn, pháo hoa tạo nên một cảnh tượng hiếm thấy.

IV. NGHI LỄ & TÂM TƯ NGUYỄN ÁNH

• Lễ hạ huyệt theo nghi thức Công giáo nhưng Nguyễn Ánh cúng tam sinh (bò, dê, heo) theo tục Việt Nam.
• Các giáo sĩ phản đối nhưng Nguyễn Ánh vẫn làm vì giữ thể diện với quần thần.
• Nguyễn Ánh thừa nhận việc cúng tế chỉ là hình thức:
  • "Từ trên trời cao, chắc sư phó phải tức cười về việc cúng tế và lễ vật của chúng ta.”
• Sau lễ tang, Nguyễn Ánh cho lập lăng mộ & truy phong nhiều phẩm vật.

 

[a.b.c]

THÁNG 11 NĂM 1799: NGUYỄN ÁNH VỀ GIA ĐỊNH, TÂY SƠN TIẾP TỤC RỐI LOẠN
I. NGUYỄN ÁNH VỀ GIA ĐỊNH, CỦNG CỐ LỰC LƯỢNG

• Nguyễn Ánh sau khi chiếm thành Quy Nhơn (đổi tên thành Bình Định) liền rút về Gia Định để củng cố lực lượng.
• Gia tăng sản xuất vũ khí:
  • Đóng thêm 100 chiếc thuyền chiến.
  • Trưng dụng thợ đúc, thợ bạc từ các dinh Phú Yên, Bình Khang, Bình Thuận để đúc súng ống và binh khí.

II. TÂY SƠN TIẾP TỤC RỐI LOẠN

• Việc mất thành Quy Nhơn đã khiến nội bộ Tây Sơn sâu xé lẫn nhau.
• Phe quyền lực ở Phú Xuân tìm cách đổ lỗi:
  • Trần Viết Kết, Trần Văn Kỷ, Hồ Công Diệu giả thư Cảnh Thịnh, vu cáo Trần Quang Diệu làm mất Quy Nhơn, xúi Vũ Văn Dũng giết Diệu.
  • Dũng giữ thư lại, đưa cho Diệu xem, nhờ từng được Diệu che giấu thất bại ở Quảng Ngãi nên mang ơn.
• Diệu tức giận, kéo quân về Phú Xuân vây thành:
  • Kỷ bỏ trốn.
  • Hồ Công Diệu bị bỏ lại chịu tội, bị xử chém.
• Sau khi ổn định nội bộ, Trần Quang Diệu & Vũ Văn Dũng quyết tâm đánh chiếm lại Bình Định.

III. NGUYỄN ÁNH RA CHIẾU CHỈ & CHUẨN BỊ CHỐNG TRẢ

• Mừng rỡ khi nghe tin Tây Sơn tiếp tục lục đục, Nguyễn Ánh lập tức ra lệnh:
  • Ai bắt được Diệu & Dũng sẽ được phong tước Công, phó quản sẽ được thăng một hàm, thưởng tiền vạn quan.
• Dự đoán được Tây Sơn sẽ tấn công Quy Nhơn vào tháng 1 năm 1800, Nguyễn Ánh bí mật ra lệnh:
  • Nguyễn Văn Thành & Đặng Trần Thường gia cố thành Diên Khánh.
  • Nguyễn Văn Trương rút binh thuyền ở Thị Nại về Cù Huân.
  • Võ Tánh đưa quân Ngự Lâm đóng trên núi để kết nối với quân Diên Khánh.
  • Lê Chất được triệu về trấn giữ Biên Hòa.

 

[62 người khác]

Hay quá, em xin đặt gạch hóng

 

[a.b.c]

THÁNG 1 - 2 NĂM 1800: QUÂN TÂY SƠN PHẢN CÔNG, BÌNH ĐỊNH BỊ VÂY CHẶT
I. QUÂN TÂY SƠN PHẢN CÔNG QUY MÔ LỚN

• Tháng 1 năm 1800, đại binh thuỷ bộ Tây Sơn do Trần Quang Diệu & Võ Văn Dũng chỉ huy, tổng lực 40.000 quân, kéo đến vây chặt thành Bình Định.
• Nguyễn Ánh dự tính lương thực trong thành còn đủ một năm, chờ đến năm sau thuận gió mới giải vây.

II. QUÂN TÂY SƠN MỞ CHIẾN DỊCH VÂY HÃM THÀNH BÌNH ĐỊNH
Tháng 2 năm 1800: Quân Tây Sơn đánh dồn dập

• Bộ binh Trần Quang Diệu đánh Thạch Tân (Bến Đá - biên giới Bình Định - Quảng Ngãi)
  Quân Nguyễn ở đây chống không nổi, bị đánh tan.
• Thuỷ binh Võ Văn Dũng đánh Thị Nại
  Hậu quân Nguyễn Văn Biện đang giữ Bến Đá bị Võ Văn Dũng đánh tan, phải rút vào thành Bình Định.
  Võ Tánh đóng chặt cửa thành, không tiếp chiến.

Tây Sơn lập hệ thống vây hãm kiên cố

• Trần Quang Diệu cho đắp lũy dài vây chặt thành Bình Định, chu vi 4.340 trượng (~17km).
  Mỗi trượng có 2 lính tuần tra.
  Bộ binh vây thêm vài lớp.
• Võ Văn Dũng chỉ huy 2 chiến hạm lớn & 100 thuyền chiến chặn ngang cửa biển Thị Nại
  Dựng 2 pháo đài ở Nhạn Châu & Tam Toà, đặt súng lớn trên chỗ cao, thế hiểm.
  Cắt đứt đường tiếp tế của quân Nguyễn, cô lập hoàn toàn Võ Tánh & Ngô Tòng Châu trong thành.

III. QUÂN NGUYỄN CỐ TIẾP VIỆN, NHƯNG BỊ PHẢN BỘI

• Võ Tánh cầu viện quân Phú Yên
  Lưu thủ Phú Yên Hồ Đắc Vạn gửi lương thực & quân tiếp viện.
  Cử hàng tướng Phạm Văn Điềm & Sái Văn Long đi trước, sau đó tự dẫn quân theo sau.

BẤT NGỜ PHẢN BỘI

• Khi vượt qua Cù Mông, Phạm Văn Điềm & các tướng Tây Sơn cũ:
  • Đỗ Văn Nguyệt, Ngô Văn Huyền, Nguyễn Văn Soái, Hoàng Văn Tráng
  • Bất ngờ phản lại quân Nguyễn, quay lại chiếm Phú Yên, đuổi Cai bạ & Ký lục Nguyễn chạy về Bình Khang.

Phạm Văn Điềm chính thức liên kết với Trần Quang Diệu & Võ Văn Dũng.
Quân Tây Sơn ngày càng mạnh, nguy cơ lớn với quân Nguyễn trong thành Bình Định.

 

[a.b.c]

THÁNG 3 NĂM 1800: PHÚ YÊN THÀNH PHÒNG TUYẾN TỬ CHIẾN CỦA TÂY SƠN
I. TÂY SƠN TIẾP TỤC GÂY SỨC ÉP LÊN QUÂN NGUYỄN

• Việc nhiều quân Tây Sơn ra hàng Nguyễn nay quay lại với Tây Sơn khiến tình hình trở nên cực kỳ nguy hiểmcho Nguyễn Ánh.
• Khi được báo tin, Nguyễn Ánh không nổi giận, chỉ thở dài:
  “Đó là lòng nhớ quê xúi giục họ”

Lý do Nguyễn Ánh khoan dung với tướng hàng Tây Sơn?

• Ông hiểu rằng Tây Sơn đã tạo ra một nền nếp sống mà tướng sĩ họ vẫn còn quyến luyến.
• Nhiều người hàng Nguyễn chỉ là thế bất đắc dĩ, nay thấy thời cơ thuận lợi thì quay về Tây Sơn.
• Sự tủi nhục của kẻ hàng đầu khiến họ trở giáo, đặc biệt khi Tây Sơn có cơ hội phản công mạnh mẽ.

II. PHẠM VĂN ĐIỀM BIẾN PHÚ YÊN THÀNH CHIẾN TUYẾN BẤT KHẢ XÂM PHẠM

• Phạm Văn Điềm (từng hàng Nguyễn, nay quay lại Tây Sơn) tổ chức phòng thủ cực kỳ vững chắc:
  Bắt hết cả dân làm lính để tăng cường quân số.
  Đắp 9-10 lũy kiên cố chỉ trong vài tháng, tạo thành mạng lưới phòng thủ dày đặc.
  Biến Phú Yên thành cứ điểm chiến lược không dễ đánh phá.

Kết quả: Nguyễn Đức Xuyên nghe thấy thế mạnh của Tây Sơn, không dám tiến quân nữa
Quân Nguyễn phải dừng lại ở Diên Khánh, mất cơ hội chiếm lại Phú Yên.
III. CỤC DIỆN CHIẾN TRANH ĐANG CÓ LỢI CHO TÂY SƠN
Thành Bình Định vẫn đang bị vây chặt bởi Trần Quang Diệu & Võ Văn Dũng.
Phú Yên thành tuyến phòng thủ mạnh, ngăn chặn quân Nguyễn phản công.
Nguyễn Ánh không thể giải vây ngay cho Võ Tánh & Ngô Tòng Châu.

 

[a.b.c]

NGÀY 26 THÁNG 1 NĂM 1800: TRẬN VÂY HÃM DIÊN KHÁNH & KHỦNG HOẢNG Ở GIA ĐỊNH
I. TÂY SƠN VÂY CHẶT DIÊN KHÁNH
Trần Quang Diệu & Vũ Văn Dũng quyết tâm tiêu diệt Võ Tánh
Ngày mùng 2 Tết Canh Thân (26/1/1800), Tây Sơn chính thức mở chiến dịch vây hãm Diên Khánh
Diệu cho đắp thành đất bao vây dài 4.340 trượng để ngăn viện binh quân Nguyễn
Phan Huy Ích viết lời hiệu triệu để khích lệ tinh thần quân Tây Sơn:
"Quý phủ ta: cội gốc nền vương, dậu phên nhà nước..."
Kêu gọi tinh thần nghĩa quân đất Tây Sơn, nhấn mạnh vùng này chính là cái nôi của nghĩa quân khởi nghĩa.
Hệ quả:

• Tinh thần quân Tây Sơn dâng cao, chiến đấu quyết liệt để giành lại căn cứ quan trọng.
• Tin tức bay về Gia Định, khiến Nguyễn Ánh hoảng hốt, lo sợ mất Nam Hà.

II. KHỦNG HOẢNG & PHẢN ỨNG CỦA NGUYỄN ÁNH
Nguyễn Ánh sợ Tây Sơn sẽ tiến vào chiếm Gia Định
Ra lệnh phòng thủ các dinh trấn khắp Nam Bộ
Bổ nhiệm Mạc Tử Thiêm làm trấn thủ Hà Tiên để chặn hướng tiến công Tây Sơn từ phía Tây.
Nhiều lính Bắc Hà & Thuận Hoá đào ngũ, khi thấy Tây Sơn tiến công mạnh mẽ.
Bạo loạn & gián điệp Tây Sơn ở Gia Định
Sĩ quan người Anh, Barizy mô tả tình trạng khủng hoảng & khủng bố ngầm của Tây Sơn:
Trích lời Barizy:
“Lúc nào chúng tôi cũng trông tin Nhà Vua và mọi người ở đây đều xao động đến cực độ, nông công binh đều lo lắng.
Bọn giặc ở đây có những bè đảng bí mật không ai hay biết và lâu lâu lại có một tin loan ra gây hoảng hốt và làm cho dân chúng xáo động."
Ngày 13 tháng này (Tức 13/2/1800): Đại hoả hoạn trong thành Gia Định
Lửa bốc cháy cùng lúc ở 5 nơi:

• Kho lúa gạo
• Kho vải vóc
• Kho tơ lụa
• Nhà của Nguyễn Ánh và các hoàng tử
• Đồn Tả quân (là nơi bị thiệt hại nặng nhất)

Nghi vấn:

• Đây có thể là âm mưu của các gián điệp Tây Sơn, nhằm gây rối loạn nội bộ Gia Định
• Quân Tây Sơn ngầm cài người vào Gia Định, tổ chức đốt phá nhằm làm suy yếu hậu phương của Nguyễn Ánh

III. CỤC DIỆN NGHIÊNG VỀ TÂY SƠN?
Thành Bình Định vẫn đang bị vây chặt bởi Trần Quang Diệu & Võ Văn Dũng
Phú Yên đã trở thành chiến tuyến kiên cố dưới sự chỉ huy của Phạm Văn Điềm
Diên Khánh đang trong thế nguy hiểm, Võ Tánh có thể không trụ nổi
Gia Định gặp khủng hoảng, gián điệp Tây Sơn tung hoành

 

[a.b.c]

THÁNG 2 - THÁNG 4 NĂM 1800: NGUYỄN ÁNH CẦU VIỆN VÀ TÁI TỔ CHỨC QUÂN ĐỘI
I. NGUYỄN ÁNH DỰA VÀO LÍNH TÂY & TĂNG CƯỜNG HẢI QUÂN (THÁNG 2/1800)
Biết lực lượng Hải quân Tây Sơn mạnh, Nguyễn Ánh quyết định dựa vào các sĩ quan Tây phương, đặc biệt là người Pháp để xây dựng một hạm đội mạnh mẽ.
Chỉ huy các tàu chiến lớn của quân Nguyễn:

• Khâm sai cai đội Barisy: tập hợp các thuyền buôn để chở quân nhu & chiến cụ.
• Sĩ quan Pháp Vannier: chỉ huy Phụng Phi Đại hiệu thuyền (26 đại bác)
• Sĩ quan Pháp Renon: phụ tá cho Vannier
• Sĩ quan Pháp Chaigneau: chỉ huy tàu Long Phi (32 đại bác)
• Sĩ quan De Forcanz: chỉ huy tàu Bằng Phi (26 đại bác)

Tất cả các chiến thuyền đều mang theo hơn 300 quân, sẵn sàng xuất chiến tại Quy Nhơn!
Nguyễn Ánh chuẩn bị một chiến dịch thủy chiến lớn nhằm chiếm lại các vị trí quan trọng từ Tây Sơn.
II. XÂY DỰNG LẠI LỰC LƯỢNG & CẦU VIỆN (THÁNG 3/1800)
Nguyễn Ánh tiếp tục đóng thêm 6 tàu đại hiệu và hơn 100 thuyền chiến để chuẩn bị cho chiến dịch lớn.
Cầu viện ngoại bang:

• Cử Nguyễn Văn Thụy sang Vạn Tượng để xin quân đánh Nghệ An (được chấp thuận).
• Cầu viện thành công 5.000 quân Chân Lạp để phối hợp tấn công Tây Sơn.
• Nước Xiêm viện trợ 30 xe thóc để làm lương thực cho quân đội Nguyễn Ánh.

Tái tổ chức quân đội Nguyễn

• Mở rộng lực lượng Thần Sách từ 5 đồn quân lên 5 Dinh Thần Sách, làm quân đội hùng mạnh hơn.
• Bổ nhiệm Phạm Văn Nhân làm Giám quân quân Thần Sách, chỉ huy lực lượng tinh nhuệ nhất của Nguyễn Ánh.
• Duyệt binh lớn ở Đồng tập trận, nhằm khích lệ sĩ khí.

Nguyễn Ánh đọc hịch khích lệ quân sĩ:
“Thành Quy Nhơn chỉ Bắc, đạp phá trùng vi; đô Thuận Hoá rung cờ, dẹp yên đảng Nguỵ”
Mục tiêu: Chiếm lại Quy Nhơn, rồi tiến ra đánh bại Phú Xuân (Thuận Hóa).
III. CHIÊU DỤ NHÂN TÀI BẮC HÀ (THÁNG 4/1800)
Ngày càng nhiều danh sĩ Bắc Hà bỏ trốn vào Gia Định
Nguyễn Ánh chiêu mộ các trí thức nhà Lê & Tây Sơn vào Hàn Lâm Viện để giúp xây dựng nền hành chính vững mạnh.
Tiến sĩ Nguyễn Gia Cát (nguyên đốc học Tây Sơn) đầu hàng & được giao nhiệm vụ dạy Hoàng tử Cảnh.
Chiêu mộ nhân tài giúp Nguyễn Ánh vừa có thêm trí lực, vừa gây chia rẽ nội bộ Tây Sơn!
IV. BẤT ỔN NỘI BỘ Ở THÀNH BÌNH ĐỊNH (THÁNG 4/1800)
Trong thành Bình Định, các hàng tướng Tây Sơn vẫn còn
Võ Văn Sự & Nguyễn Bá Phong cùng hơn 400 quân Tây Sơn làm phản, giết lính Nguyễn & mở cửa thành phía Bắc để ra hàng Tây Sơn!
Võ Tánh lập tức đàn áp, giết sạch toàn bộ số quân phản bội trong thành!

 

[a.b.c]

THÁNG 5 NĂM 1800: CUỘC CHIẾN QUYẾT ĐỊNH TẠI PHÚ YÊN & CUỘC TÀN SÁT HÀNG BINH TÂY SƠN
I. VÕ TÁNH CHÉM 800 HÀNG BINH TÂY SƠN – NGUYỄN ÁNH LO NGẠI
Sau khi Võ Văn Sự & Nguyễn Bá Phong cùng 400 quân Tây Sơn phản lại quân Nguyễn, Võ Tánh đã ra lệnh chém sạch số hàng binh Tây Sơn trong thành Bình Định – tổng cộng 800 người.
Nguyễn Ánh không hài lòng với quyết định này
Ông nói Võ Tánh hành động quá tàn bạo, khiến tình hình thêm phức tạp & sẽ phải trả giá đắt
Điều này cho thấy Nguyễn Ánh rất thực tế:

• Dù muốn tiêu diệt Tây Sơn, nhưng giết hàng loạt hàng binh như vậy có thể gây phản ứng ngược, khiến binh sĩ Tây Sơn khác quyết tử
• Có thể làm lòng dân lo sợ, gây bất ổn

Nhưng mọi chuyện đã rồi, Nguyễn Ánh không thể quay lại được nữa – ông quyết định tung đại binh đối đầu với Trần Quang Diệu & Vũ Văn Dũng.
II. NGUYỄN ÁNH RA TRẬN – QUYẾT ĐỊNH MỘT CUỘC CHIẾN SINH TỬ
Nguyễn Ánh quyết định thân chinh ra trận, đưa theo hoàng tử thứ tư (tức Minh Mạng, khi đó mới 9 tuổi).
Sai Đông Cung Cảnh giữ Gia Định cùng Nguyễn Văn Nhân & Nguyễn Từ Châu.
Tổ chức lực lượng

• Thủy quân: Do Nguyễn Văn Trương chỉ huy, tiến ra Vũng Tàu, cửa biển Cù Huân.
• Bộ binh & tượng binh: Do Nguyễn Đức Xuyên & Đặng Trần Thường chỉ huy, tiến đánh Phú Yên.

Lệnh kêu gọi binh sĩ của Nguyễn Ánh:
“Ta nay thân cầm sáu đạo quân, tiễu trừ nghịch tặc là ở trận này. Các ngươi phải nên cố gắng. Ai có thể bắt hay chém được chủ tướng giặc là Trần Quang Diệu, Võ Văn Dũng, thì chánh quản được phong tước Công, phó quản trở xuống được gia cho một hàm và thưởng tiền một vạn quan.”
Lời hiệu triệu này cho thấy Nguyễn Ánh xem đây là trận chiến quyết định & sẵn sàng ban thưởng lớn cho bất cứ ai bắt được hai danh tướng Tây Sơn.
III. TRẦN QUANG DIỆU CHUẨN BỊ PHÒNG THỦ – BỐ TRÍ QUÂN TẠI PHÚ YÊN
Trước thông tin Nguyễn Ánh kéo đại quân tiến đánh, Trần Quang Diệu cấp tốc điều động quân phòng thủ
Các vị trí quan trọng:

• Phú Yên: Giao cho Đại đô đốc Đào Công Giản & Đô đốc Tuấn, phối hợp cùng Phạm Văn Điềm
• Hội An & La Thai: Đắp lũy phòng thủ chặn quân Nguyễn

Hơn 90 bảo sở (đồn đất) được dựng lên từ Phú Yên ra Quy Nhơn để cản đường tiến quân của Nguyễn Ánh.
Diễn biến trận chiến

• Nguyễn Ánh đến Vũng Trích
• Sai Nguyễn Văn Thành đổ bộ đánh Xuân Đài để cầm chân quân Tây Sơn
• Nguyễn Đức Xuyên tiến đến Diên Khánh nhưng sợ hãi khi thấy Tây Sơn phòng thủ quá mạnh, xin lui về Phan Rí
• Nguyễn Ánh tức giận, ép Xuyên phải ở lại Diên Khánh!

 

[a.b.c]

THÁNG 6 NĂM 1800 – QUÂN NGUYỄN TIẾN CHIẾM PHÚ YÊN, NHƯNG KHÔNG THỂ PHÁ VÒNG VÂY Ở QUY NHƠN
I. CHÂN LẠP GỬI QUÂN VIỆN TRỢ
5.000 quân Chân Lạp được gửi đến tiếp viện cho quân Nguyễn Ánh.
Điều này cho thấy Nguyễn Ánh tiếp tục tận dụng đồng minh để gia tăng áp lực lên Tây Sơn.
Tuy nhiên, quân ngoại viện thường kém tinh nhuệ và không phải lúc nào cũng hiệu quả.
II. NGUYỄN ÁNH CHIẾM PHÚ YÊN DỄ DÀNG – CÁC TƯỚNG TÂY SƠN LẦN LƯỢT BỎ CHẠY
Lệnh tấn công:

• Nguyễn Văn Thành sai Lê Chất, Nguyễn Đình Đắc, Trương Tấn Bửu chia 3 đạo quân đánh Đất Đỏ, Thạch Kỳ, rồi tiến về Hội An (Phú Yên).
• Đô đốc Tây Sơn Tuấn & Phạm Văn Điềm thua trận, phải rút lui về gò Ải Thạch dựa vào núi để phòng thủ.
• Giáp chiến với đạo quân voi của Nguyễn Đức Xuyên, quân Tây Sơn đại bại!
• Điềm & Tuấn phải tiếp tục lui về La Hai.

Quân Nguyễn truy kích:

• Nguyễn Văn Thành sai quân đánh tập hậu.
• Bắt được Đào Công Giản & Đô đốc Tuấn.
• Phạm Văn Điềm cùng tàn quân chạy thoát lên núi, chờ cơ hội phản công.

Như vậy, Phú Yên gần như hoàn toàn thất thủ. Tây Sơn chỉ còn lại vài tàn binh trốn trên núi.
III. QUY NHƠN: VÕ TÁNH THẤT THẾ – TRẦN QUANG DIỆU SIẾT CHẶT VÒNG VÂY
Thấy quân Nguyễn thắng ở Phú Yên, Võ Tánh quyết định phản công.
Kế hoạch của Võ Tánh:

• Chọn 3.000 tinh binh
• Mở cửa thành phía Nam, đánh ra núi Tam Tháp
• Tấn công đốt phá lũy của Tây Sơn
• Chiều tối lại rút quân về thành

Nhưng Trần Quang Diệu vẫn bình tĩnh, càng siết chặt vòng vây hơn.
Võ Tánh không thể phá vây – quân trong thành ngày càng kiệt quệ.
IV. KHÓ KHĂN CỦA QUÂN NGUYỄN – HÀNG NGŨ RỐI LOẠN, NHIỀU LÍNH BỎ TRỐN
Lính Tây Sơn trong quân Nguyễn bắt đầu đào ngũ:

• Lính Tây Sơn trước đây đã ra hàng, nay thấy quân Tây Sơn đang mạnh dần, bèn bỏ trốn.
• Hiện tượng đào ngũ bắt đầu từ tháng 4 nhưng càng trầm trọng hơn khi quân Nguyễn tiến sâu vào lãnh thổ Tây Sơn.
• Nguyễn Ánh lo lắng, phải trực tiếp vỗ về an ủi Lê Chất, vì sợ tinh thần quân sĩ sa sút.

Để ổn định tình hình, Nguyễn Ánh điều chỉnh chiến thuật:

• Sai Nguyễn Huỳnh Đức cầm quân ở Cù Mông để giữ chắc vùng chiếm đóng.
• Triệu hoàng tử Hy (có thể là Hoàng tử Đảm – tức Minh Mạng sau này) đến đóng tại Hội An (Phú Yên).
• Sai Lưu Tiến Hòa giữ Diên Khánh để củng cố phòng thủ.

 

[a.b.c]

THÁNG 7 NĂM 1800 – QUÂN NGUYỄN TIẾN CHIẾM NHIỀU CỨ ĐIỂM, NHƯNG TÂY SƠN VẪN GIỮ CHẮC QUY NHƠN
I. NGUYỄN ÁNH ĐẨY MẠNH TẤN CÔNG TÂY SƠN Ở NHIỀU MẶT TRẬN
Mặt trận Nghệ An

• Nguyễn Văn Thụy & Lưu Phước Tường dẫn quân Vạn Tượng đánh Nghệ An.
• Đô đốc Tây Sơn Nguyễn Doanh Nhạc thua ở Bố Đồn.
• Phò mã Tây Sơn Nguyễn Văn Trị bại trận ở Lam Đồn.
  Tác động:
  Nghệ An – hậu phương Tây Sơn rơi vào thế bị động.
  Nhiều thổ hào ở Bắc Hà nổi dậy chống Tây Sơn.
  Tây Sơn bị tấn công từ cả phía Nam & Bắc.

Mặt trận Phú Yên – Bình Định

• Nguyễn Văn Thành dẫn quân Nguyễn & 5.000 quân Chân Lạp tấn công đồn Chủ Sơn.
• Dùng chiến thuật "biển người" & địa lôi, sau nhiều trận đánh dữ dội, quân Tây Sơn đầu hàng.
• Nguyễn Văn Thành tiếp tục đánh núi Lão Hương, quân Tây Sơn lui về núi Chúa.

Mặt trận Quy Nhơn – Trận đánh ác liệt ở đồng Cây Cầy

• Lê Văn Duyệt dẫn quân Nguyễn tiến về Phú Trung, đồng Cây Cầy.
• Nguyễn Văn Thành từ chối chia voi cho Duyệt vì lo sợ nội phản trong quân đội.
• Lính Tây Sơn trong quân Nguyễn tiếp tục đào ngũ.
  Nhận xét:
  Tây Sơn dù bị tấn công nhưng vẫn giữ được thế trận vững chắc ở Quy Nhơn.
  Lòng trung thành của quân hàng Tây Sơn với Nguyễn Ánh vẫn là một vấn đề lớn.

II. TÂY SƠN PHẢN KÍCH & NỔI DẬY TRONG LÒNG QUÂN NGUYỄN
Tình hình rối loạn trong nội bộ quân Nguyễn:

• Hàng tướng Từ Văn Chiêu phản lại Nguyễn Ánh, dẫn 500 quân Ngự Lâm về Tây Sơn.
• Tây Sơn có thêm nhiều tướng tài, cản trở đợt tiến công của quân Nguyễn.
• 150 lính Ngự Lâm khác bỏ trốn ở Hội An.
  Nguyễn Ánh vẫn khoan dung, nói rằng: "Nhớ quê, nhớ nhà, ai lại không vậy".

Quân Tây Sơn ở Quy Nhơn củng cố lực lượng:

• Trần Quang Diệu & Vũ Văn Dũng quyết đánh trận lớn ở núi Hoa An.
• Tây Sơn lôi kéo được thêm nhiều quân lính từ Miên.
• Tây Sơn phản công mạnh mẽ, khiến Nguyễn Ánh phải vội vã điều chỉnh chiến lược.

III. NHẬN ĐỊNH CHIẾN CUỘC THÁNG 7 NĂM 1800
Thắng lợi của Nguyễn Ánh:
Tiến sâu vào Nghệ An, làm Tây Sơn chao đảo.
Chiếm được nhiều cứ điểm ở Bình Định, Phú Yên.
Có thêm viện binh từ Vạn Tượng & Chân Lạp.
Thách thức của Nguyễn Ánh:
Tây Sơn vẫn giữ vững thành Bình Định & các vị trí trọng yếu.
Lính Tây Sơn trong quân Nguyễn tiếp tục phản bội & đào ngũ.
Quân Tây Sơn ngày càng đoàn kết sau nhiều rạn nứt nội bộ.

 

[a.b.c]

THÁNG 8 - THÁNG 12 NĂM 1800: CHIẾN SỰ GIẰNG CO, LƯƠNG THỰC LÀM CẢN TRỞ CẢ HAI BÊN
I. CHIẾN SỰ DẰNG CO, CẢ HAI BÊN ĐỀU GẶP KHÓ KHĂN
Quân Nguyễn thắng một số trận nhưng không chiếm ưu thế

• Nguyễn Văn Thành chiếm đồn Chủ Sơn, nhưng không thể kiểm soát toàn bộ khu vực.
• Quân hàng Tây Sơn thường đào ngũ hoặc quay lại chống quân Nguyễn.
• Cả hai bên đều gặp khó khăn về lương thực & tiếp tế vũ khí.

Tây Sơn mất lương thực lớn, ảnh hưởng nghiêm trọng

• Nguyễn Văn Trương đánh úp Đề Di, cướp 30.000 vuông lúa, thuốc đạn & 150 thuyền tiếp tế từ Thuận Hóa, Bắc Hà vào.
• Tây Sơn gặp khó khăn lớn về hậu cần.

Quân Nguyễn cũng gặp vấn đề về lương thực

• Gặp bão lớn ở Vũng Ma Văn (Ninh Thuận), mất 10.000 quan tiền, 40.000 vuông gạo, hơn 100 người chết.
• Thuyền lương bị thuỷ quân Tây Sơn (đội Tề Ngôi) cướp phá, chặn đánh từ Bình Thuận đến Cầu Hin.
• Nguyễn Ánh phải tăng thuế ở Bình Thuận, Bình Khang & thậm chí lấy lương thực của người Thượng.
  Tác động:
  Cả hai bên đều chịu áp lực lớn về lương thực & tiếp tế, khó duy trì chiến tranh lâu dài.

II. NGUYỄN ÁNH CHUẨN BỊ CHIẾN LƯỢC MỚI
Đề xuất tạm dừng chiến sự của tướng Nguyễn Đức Xuyên

• Vì lương thực cạn kiệt, tướng Nguyễn Đức Xuyên xin hoãn binh đến năm sau khi gió thuận lợi hơn.
• Nhưng Nguyễn Ánh quyết định tiếp tục chiến đấu & mở chiến dịch tập hậu Tây Sơn.

May mắn: Phát hiện đường vòng đánh tập hậu Tây Sơn

• Dân Thượng tiết lộ có đường bí mật đánh vòng sau lưng quân Tây Sơn.
• Nguyễn Văn Thành xin thêm Lê Văn Duyệt & Tống Viết Phúc để triển khai tấn công.
• Lê Chất được điều về La Hai để phối hợp tác chiến.
  Chiến thuật:
  Dùng đường vòng đánh vào sau lưng quân Tây Sơn, tạo thế gọng kìm.
  Chuẩn bị lực lượng ở Cù Mông để sẵn sàng hợp công.

III. DỰ BÁO TÌNH HÌNH CHIẾN TRANH
Lợi thế của quân Nguyễn:
Kiểm soát được một số vùng quan trọng như Phú Yên & Chủ Sơn.
Tây Sơn mất một lượng lớn lương thực & vũ khí.
Phát hiện con đường bí mật để tập hậu quân Tây Sơn.
Thách thức của quân Nguyễn:
Lương thực & vũ khí vẫn là vấn đề lớn.
Quân Tây Sơn vẫn kiểm soát chặt thành Bình Định & Quy Nhơn.
Nhiều hàng tướng Tây Sơn tiếp tục đào ngũ hoặc phản chiến.

 

[beef mập]

lính Pháp nó có súng,đánh nhanh, gọn, lẹ v luôn.

 

[a.b.c]

NGÀY 5 - 21 THÁNG 1 NĂM 1801: NGUYỄN ÁNH ĐẠI THẮNG TÂY SƠN, ĐẨY LÙI QUÂN TRẦN QUANG DIỆU
I. TRẬN ĐÁNH LỚN Ở CÙ MÔNG - QUÂN TÂY SƠN GỤC NGÃ
Dân Thượng phản Tây Sơn, giúp quân Nguyễn Ánh

• Người Thượng từng theo Tây Sơn nay đổi phe, làm hướng đạo & báo tin cho quân Nguyễn.
• Lê Văn Duyệt & Nguyễn Văn Thành đánh tập hậu Tây Sơn tại Cù Mông, sử dụng pháo binh & súng hỏa mai.

Trận chiến ngày 5/1/1801: Tây Sơn thua to

• Quân Nguyễn tấn công bất ngờ, dùng đại bác bắn chính xác, quân Tây Sơn tổn thất nặng.
• Đô đốc Tây Sơn Hoan bị giết tại trận.
• Quân Tây Sơn bỏ chạy, quân Nguyễn truy kích đến Tuần Dã.

Trận chiến ngày 11/1/1801: Tây Sơn tử chiến

• Quân Tây Sơn tập hợp 22.000 quân, cố thủ ở địa hình hiểm trở.
• 200 đại bác của Nguyễn Ánh nã cấp tập, khiến phòng tuyến Tây Sơn tan vỡ.
• Tướng Tây Sơn Từ Văn Chiêu chiến đấu đến cùng nhưng cuối cùng thất bại, chạy thoát.
• 10.000 quân Tây Sơn chết tại trận, 2.000 tù binh & thương binh bị giết sạch.

Tây Sơn chịu tổn thất nghiêm trọng nhất từ trước đến nay.
Tây Sơn rơi vào thế suy vong, tinh thần binh sĩ suy giảm mạnh.
II. NGUYỄN ÁNH TỔ CHỨC CHIẾN DỊCH TIÊU DIỆT HOÀN TOÀN QUÂN TÂY SƠN
Ngày 21/1/1801: Quân Tây Sơn quyết đánh trận cuối cùng

• Tây Sơn tập hợp 223.000 quân (số liệu có thể phóng đại), chuẩn bị tổng tấn công.
• Nguyễn Ánh chỉ huy trực tiếp trận đánh, dẫn đầu đội thị vệ, giữ vững tinh thần quân sĩ.

Diễn biến trận đánh

• 400 khẩu pháo Nguyễn Ánh khai hỏa trước, quân Tây Sơn chết như rạ.
• Voi chiến Tây Sơn bị hỏa lực mạnh phá tan đội hình.
• Quân Nguyễn dàn trận chặt chẽ, cắt đứt đội hình Tây Sơn bằng chiến thuật chia cắt.
• Năm tướng Tây Sơn tử trận, chỉ huy trưởng cánh quân bên phải bị giết, quân Tây Sơn tan rã.

Nguyễn Ánh & các tướng ăn mừng đại thắng

• Lê Văn Duyệt & Nguyễn Văn Thành tổ chức tiệc mừng, nhưng xảy ra xung đột ngầm.
• Mối thù giữa Lê Văn Duyệt & Nguyễn Văn Thành bắt đầu từ đây, kéo dài đến tận thời Minh Mạng.

Hệ quả:
Trận đánh này đánh dấu sự suy vong hoàn toàn của Tây Sơn.
Nguyễn Ánh tiến gần hơn đến mục tiêu chiếm Phú Xuân & kết thúc nhà Tây Sơn.
Nhưng nội bộ quân Nguyễn bắt đầu có mâu thuẫn giữa các tướng lĩnh.