[TT Hữu ích] Nhà Tây Sơn - Đỉnh- cao và sụp -đổ

[a.b.c]

TÀI LIỆU SỐ 18: NGUYỄN ÁNH RÚT QUÂN, THẤT BẠI TRONG CHIẾN DỊCH 1797
Bối cảnh:

• Sau chiến dịch kéo dài 5 tháng, Nguyễn Ánh không thể đánh bại Tây Sơn như mong đợi.
• 42.000 quân ra đi, 20.000 chết vì bệnh tật và chiến trận.
• Nguyễn Bảo phản bội Tây Sơn, nhưng Lê Trung vẫn giữ được phòng tuyến.
• Biên giới hai bên sau chiến tranh vẫn không thay đổi.

I. THẤT BẠI CỦA NGUYỄN ÁNH
Tháng 9/1797:
Nguyễn Ánh rút quân về Diên Khánh.
Lê Trung định truy kích, nhưng Nguyễn Bảo (con Nguyễn Nhạc) ngăn cản.
Quân Nguyễn suy yếu, chết nhiều vì bệnh tật và đói khát.
Tổng số quân xuất phát: 42.000 → chết 20.000 (gần 50% lực lượng).
Tháng 10/1797:
Nguyễn Ánh chính thức rút về Gia Định.
Nguyễn Văn Thành & Đặng Trần Thường được giao trấn giữ Diên Khánh.
Kết luận:
Chiến dịch 1797 là một thất bại lớn của Nguyễn Ánh.
Dù quân Tây Sơn suy yếu, họ vẫn có những tướng tài như Lê Trung, đủ sức cầm cự.
Nguyễn Ánh nhận ra rằng chỉ dựa vào sức mình, không có vũ khí Tây hiện đại, sẽ rất khó đánh bại Tây Sơn.
II. THƯƠNG VỤ MUA VŨ KHÍ VỚI XIÊM
Ngay khi về Gia Định, Nguyễn Ánh lập tức cầu viện Xiêm:
Lần thứ 6 sang Xiêm dâng cây vàng lá bạc.
Cống phẩm: sáp ong, trầm hương, đường trắng (600 cân mỗi loại).
Tặng 4 thần công lớn & 20 khẩu pháo nhỏ.
Vua Xiêm Rama I đáp lễ:
Tặng Nguyễn Ánh 30 tấn thuốc súng.
Gửi thêm lụa & 1 chiến thuyền trang bị đại bác mua từ Hà Lan.
Mục đích:
Nguyễn Ánh muốn hiện đại hóa quân đội để chuẩn bị cho chiến dịch mới.
III. CỦNG CỐ LỰC LƯỢNG & SỬA SANG QUÂN ĐỘI
Nguyễn Ánh nhận ra 3 bài học lớn:
Không thể chủ quan, Tây Sơn vẫn còn mạnh.
Cần có vũ khí phương Tây để đối phó với các tướng tài của Tây Sơn.
Phải củng cố quân đội & lo hậu cần trước khi đánh trận tiếp theo.
Hành động:
Tái trọng dụng Giám mục Bá Đa Lộc.
Tăng cường vai trò của các sĩ quan phương Tây.
Giao nhiệm vụ mua vũ khí, huấn luyện quân đội cho người Tây.
Kết quả:
Nguyễn Ánh dành 2 năm (1798-1799) để chỉnh đốn lực lượng.
Chuẩn bị cho chiến dịch lớn hơn nhằm đánh bại Tây Sơn.
IV. TỔNG KẾT
Chiến dịch 1797 thất bại do:
Tây Sơn vẫn còn nhiều tướng tài như Lê Trung.
Quân Nguyễn bị bệnh tật, chết đói quá nhiều.
Nguyễn Ánh chủ quan, đánh giá thấp sức mạnh của Tây Sơn.
Sau thất bại, Nguyễn Ánh:
Cầu viện Xiêm, mua thêm vũ khí & tàu chiến.
Dành 2 năm nghỉ binh, củng cố nội bộ.
Chuẩn bị lực lượng mạnh hơn để tấn công Tây Sơn lần nữa.

 

[a.b.c]

THÁI ĐỘ CỦA XIÊM ĐỐI VỚI TÂY SƠN VÀ NGUYỄN ÁNH (1797)
Bối cảnh:

• Triều Cảnh Thịnh hoang mang, không điều hành nổi đất nước.
• Nghe tin Nguyễn Ánh tấn công, Cảnh Thịnh lập tức gửi phái đoàn sang Xiêm cầu viện.
• Hứa hẹn với Xiêm: Nếu Nguyễn Ánh thua trận mà chạy sang Xiêm, chỉ cần Xiêm giao nộp Ánh, Tây Sơn sẽ đời đời làm đồng minh với Xiêm.
• Vua Xiêm Rama I đã trả lời Cảnh Thịnh qua quốc thư với nội dung từ chối.

I. QUỐC THƯ CỦA VUA XIÊM RAMA I GỬI CẢNH THỊNH
Nội dung quan trọng trong thư:
1. Về Nguyễn Ánh
Xiêm từng che chở Nguyễn Ánh, nhưng Ánh đã trở về nước.
Ví von Ánh như con chim non nay đã đủ lông đủ cánh để bay.
Xiêm hài lòng khi Ánh trở về nước, không có ác cảm với ông ta.
2. Về yêu cầu bắt giữ Nguyễn Ánh
Xiêm không muốn trở mặt với Ánh, vì trước đây từng giúp đỡ ông ta.
Nếu Xiêm giao Ánh cho Tây Sơn, sẽ bị mang tiếng là tham của hối lộ từ Đàng Ngoài.
Tiếng xấu đó sẽ lưu truyền đến tận cùng trời đất, Xiêm không thể gánh chịu nổi.
Ý nghĩa thực sự của thư:
Xiêm khước từ đề nghị của Tây Sơn, đồng nghĩa với việc "đứng ngoài cuộc."
Xiêm biết Tây Sơn đang suy yếu nhưng không vội giúp Nguyễn Ánh.
Chiến thuật của Xiêm: "tọa sơn quan hổ đấu" (ngồi chờ hai bên đánh nhau kiệt sức để hưởng lợi).
II. MƯU ĐỒ CỦA XIÊM (1793 - 1797)
1. Năm 1793, Nguyễn Ánh từng cầu viện Xiêm, nhưng Xiêm không giúp ngay.
Xiêm điều quân tiến sát Hà Tiên, mục đích thật sự là theo dõi tình hình.
Chờ Tây Sơn và Nguyễn Ánh đánh nhau kiệt quệ để hưởng lợi.
2. Nguyễn Ánh phát hiện mưu đồ của Xiêm
Nhanh chóng rút lui, tránh bị Xiêm lợi dụng.
Thay vì dựa vào Xiêm, Nguyễn Ánh chọn cách tự củng cố lực lượng.
Kết luận:
Xiêm không hoàn toàn trung thành với bên nào, chỉ tìm cách lợi dụng.
Họ chỉ viện trợ nếu thấy có lợi, nhưng không muốn bị mang tiếng "bán đứng" đồng minh.
III. ẢNH HƯỞNG ĐẾN CỤC DIỆN CHIẾN TRANH
1. Tây Sơn bị cô lập
Không nhận được viện trợ từ Xiêm.
Phải tự lực cánh sinh chống lại Nguyễn Ánh.
Nội bộ Tây Sơn lục đục, càng thêm suy yếu.
2. Nguyễn Ánh tự củng cố lực lượng
Không còn hy vọng vào Xiêm, chuyển sang hiện đại hóa quân đội bằng vũ khí phương Tây.
Bắt đầu nhập súng, tàu chiến từ châu Âu.
3. Xiêm tiếp tục theo dõi và chờ thời cơ
Nếu Tây Sơn sụp đổ, họ có thể can thiệp vào Đàng Trong.
Nếu Nguyễn Ánh yếu thế, họ vẫn giữ quan hệ tốt với ông ta.
Tóm lại:
Xiêm chọn "đứng giữa" để giữ lợi ích lâu dài.
Cảnh Thịnh không có thêm đồng minh, trong khi Nguyễn Ánh có cơ hội tập trung vào phát triển quân đội.

 

[a.b.c]

TÂY SƠN ĐÀN ÁP ĐẠO THIÊN CHÚA - MỘT QUYẾT ĐỊNH SAI LẦM CHIẾN LƯỢC
Bối cảnh:

• Cuộc chiến giữa Nguyễn Ánh và Tây Sơn bước vào giai đoạn quyết liệt.
• Nguyễn Ánh ngày càng mạnh, được dân Bắc Hà và giới sĩ phu ủng hộ vì vẫn lấy niên hiệu Cảnh Hưng.
• Tây Sơn nghi ngờ giáo sĩ Thiên Chúa, cho rằng họ là gián điệp của Nguyễn Ánh.
• Cảnh Thịnh ra lệnh đàn áp Đạo Thiên Chúa, dẫn đến sự chia rẽ sâu sắc hơn.

I. NGUYÊN NHÂN TÂY SƠN ĐÀN ÁP ĐẠO
1. Sự lớn mạnh của Nguyễn Ánh
Tây Sơn nhận thấy quân Nguyễn ngày càng mạnh, đặc biệt là nhờ sự giúp đỡ của giám mục Bá Đa Lộc và các giáo sĩ.
Hoạt động mua bán vũ khí ở Nam Hà diễn ra sôi động nhờ thương nhân phương Tây, điều này khiến Tây Sơn nghi ngờ các giáo sĩ đang tiếp tay cho quân Nguyễn.
2. Ảnh hưởng của thương nhân Anh
Các lái buôn Anh từ Macao đến bán súng cho Tây Sơn, cảnh báo rằng Bá Đa Lộc đang giúp Nguyễn Ánh quá nhiều.
Tây Sơn lo ngại rằng giáo sĩ Thiên Chúa đang hỗ trợ Nguyễn Ánh và cung cấp thông tin tình báo.
3. Nghi ngờ giáo sĩ và giáo dân
Tây Sơn bắt một thầy giảng, tra khảo để tìm ra tung tích giáo sĩ Dominique (người được Bá Đa Lộc gửi tới).
Tây Sơn nghi ngờ giáo sĩ Dominique đang làm gián điệp cho Nguyễn Ánh ở Phú Yên.
4. Quan điểm chính trị của Cảnh Thịnh
Cảnh Thịnh lấy lý do chính trị để đàn áp Đạo: "Tam cương, Ngũ thường là nền tảng trị quốc, còn Đạo Hoa Lang (Thiên Chúa) là tà đạo, đảo lộn trật tự xã hội."
Thực chất, đây là biện pháp kiểm soát chính trị, ngăn chặn ảnh hưởng của giáo sĩ với quân Nguyễn.
II. CUỘC ĐÀN ÁP ĐẠO THIÊN CHÚA
1. Lê Trung tra tấn giáo sĩ để lấy thông tin
Tướng Lê Trung bắt một thầy giảng, đánh đập để bắt khai ra tung tích giáo sĩ Dominique.
Tây Sơn tin rằng các giáo sĩ này đang thu thập tin tình báo cho Nguyễn Ánh.
2. Cảnh Thịnh ra lệnh đồ sát giáo dân
Tin báo về Phú Xuân, Cảnh Thịnh lập tức ra lệnh thanh trừng giáo dân.
Giáo sĩ Emanuel Triệu bị bắt ở Thanh Hóa cùng 500 giáo dân.
Bị kết tội "chống lại Tây Sơn" vì có gốc gác từ Tống Sơn (quê nhà Nguyễn).
Bị xử lăng trì (tùng xẻo), trong khi 500 giáo dân bị xử chém.
Hậu quả:
Đẩy mâu thuẫn giữa Tây Sơn và giáo dân lên đỉnh điểm.
Nhiều giáo dân và linh mục chuyển sang ủng hộ Nguyễn Ánh.
Tây Sơn mất đi một bộ phận dân chúng ủng hộ, trong khi quân Nguyễn có thêm lực lượng.
III. ĐÁNH GIÁ QUYẾT ĐỊNH CỦA CẢNH THỊNH
1. Sai lầm về chính trị
Thay vì tìm cách hòa giải và tranh thủ sự ủng hộ của giáo dân, Tây Sơn lại đi đàn áp, tạo thêm kẻ thù.
Giáo dân và giáo sĩ vốn đã có thiện cảm với Nguyễn Ánh, nay càng hướng về Gia Định hơn.
2. Sai lầm về quân sự
Tây Sơn đang gặp khó khăn khi chiến đấu với quân Nguyễn, lại tự làm mất đi một lực lượng tiềm năng có thể giúp họ.
Nguyễn Ánh nhờ có sự hậu thuẫn của giáo dân và giám mục Bá Đa Lộc, ngày càng được phương Tây viện trợ vũ khí và tài chính.
3. Sai lầm về ngoại giao
Hành động đàn áp này khiến Tây Sơn mất thiện cảm với các nước phương Tây.
Thương nhân phương Tây và giáo sĩ ở Đàng Trong càng tích cực hỗ trợ Nguyễn Ánh.
IV. HẬU QUẢ DÀI HẠN
1. Nguyễn Ánh ngày càng mạnh
Nhận thêm sự giúp đỡ của phương Tây về vũ khí, tàu chiến và tài chính.
Củng cố quan hệ với giáo sĩ và giáo dân, mở rộng lực lượng ủng hộ.
2. Tây Sơn ngày càng cô lập
Mất lòng dân, đặc biệt là cộng đồng giáo dân.
Bị cô lập trên trường quốc tế, trong khi Nguyễn Ánh có thêm liên minh mạnh.
3. Tạo cơ hội cho Nguyễn Ánh lật đổ Tây Sơn
Cuộc đàn áp này được xem như một sai lầm chiến lược lớn, góp phần đẩy nhanh sự sụp đổ của Tây Sơn.
Nhiều giáo dân, linh mục bí mật hỗ trợ quân Nguyễn, cung cấp thông tin tình báo và hậu cần.

 

[a.b.c]

NGUYỄN ÁNH TẬP TRUNG PHÁT TRIỂN HẢI QUÂN VÀ BẢN ĐỒ HÀNG HẢI (1797)
Bối cảnh:

• Sau chiến dịch thất bại trước Tây Sơn, Nguyễn Ánh rút quân về Gia Định và quyết định nghỉ binh 2 năm để củng cố lực lượng.
• Ông tập trung vào việc xây dựng hải quân, hiện đại hóa tàu chiến và hoàn thiện bản đồ thủy đạo.
• Nhóm sĩ quan Tây phương như Dayot, Olivier de Puymanel tham gia tích cực vào việc khảo sát, đo đạc và vẽ bản đồ.

I. NGUYỄN ÁNH ĐÓNG MỚI VÀ NÂNG CẤP HẢI QUÂN
1. Gia tăng quy mô hạm đội
Nguyễn Ánh sai đóng mới:

• 50 thuyền đi biển
• 100 thuyền sai
• 200 thuyền chiến

Đắp đồn phòng thủ ở Bình Thuận, giao cho Phan Tiến Hoàng trông coi.
Bổ nhiệm Chưởng cơ Tống Viết Phước làm Cai Tàu Vụ, phụ trách quản lý hải quân.
2. Sử dụng sĩ quan Tây phương
Dayot, sĩ quan Pháp, sau khi bị giam 4 ngày do làm hỏng tàu, được thả và giao nhiệm vụ vẽ bản đồ thủy đạo.
Olivier de Puymanel, kỹ sư quân sự, cũng tham gia vào công tác đo đạc địa hình.
3. Xây dựng hệ thống bản đồ hàng hải
Nguyễn Ánh nhận ra tầm quan trọng của bản đồ chính xác để điều động hải quân.
Dayot và em trai Félix Dayot dẫn đầu nhóm vẽ bản đồ từ Vũng Tàu đến Quy Nhơn.
Sử dụng tàu chuyên dụng để đo đạc thủy đạo, độ sâu, bến cảng, luồng lạch, cập nhật thông tin hàng hải.
Các bản đồ mới có độ chính xác cao hơn hẳn so với những bản đồ châu Âu có trước đó.
II. CHIẾN DỊCH KHẢO SÁT HÀNG HẢI CỦA DAYOT
1. Quan điểm của Dayot về bản đồ thủy đạo Nam Hà
Dayot nhận xét rằng bản đồ châu Âu về vùng biển Nam Hà còn nhiều sai sót, đặc biệt là khu vực bờ biển đầy đá ngầm.
Nguyễn Ánh tỏ ra rất quan tâm đến khoa học và địa lý, hỗ trợ tối đa cho Dayot thực hiện công tác khảo sát.
2. Phương pháp khảo sát
Dayot đi theo quân đội trong các chiến dịch, kết hợp đo đạc bản đồ và quan sát địa hình ven biển.
Dẫn theo 2 thuyền chèo, 2 thuyền buồm để đo đạc và ghi chép.
Dữ liệu được kiểm tra bằng nhiều phương pháp, có thể đối chiếu từ 5-6 vị trí khác nhau.
3. Những phát hiện quan trọng
Ghi lại chi tiết về các bến cảng, luồng lạch, khu vực nguy hiểm.
Xác định chính xác vị trí của các vịnh và nơi neo đậu an toàn cho tàu chiến.
Kết hợp với Olivier de Puymanel để lập bản đồ sông Sài Gòn và các tuyến đường thủy nối với Cao Miên (Campuchia).
III. ẢNH HƯỞNG CỦA DỰ ÁN BẢN ĐỒ HÀNG HẢI
1. Giúp Nguyễn Ánh kiểm soát biển hiệu quả hơn
Bản đồ chính xác giúp hải quân Nguyễn tổ chức các chiến dịch tấn công và phòng thủ dễ dàng hơn.
Cải thiện việc vận chuyển lương thực, quân nhu bằng đường biển.
2. Tạo nền tảng cho thương mại hàng hải
Những bản đồ này giúp Nguyễn Ánh kiểm soát hoạt động buôn bán với phương Tây và Đông Nam Á.
Tăng cường vai trò của Sài Gòn như một trung tâm thương mại lớn.
3. Củng cố mối quan hệ với phương Tây
Việc hợp tác với các sĩ quan Pháp, Bồ Đào Nha giúp Nguyễn Ánh có thêm uy tín với các cường quốc hàng hải.
Mở đường cho việc mua thêm tàu chiến và vũ khí hiện đại.
KẾT LUẬN: CHUẨN BỊ CHO CUỘC CHIẾN QUYẾT ĐỊNH
Nguyễn Ánh không vội đánh Tây Sơn mà tập trung củng cố hải quân.
Việc vẽ bản đồ hàng hải giúp Nguyễn Ánh có lợi thế trong các chiến dịch tương lai.
Bước đi này chứng tỏ tầm nhìn chiến lược dài hạn của Nguyễn Ánh trong việc thống nhất đất nước.

 

[a.b.c]

NGUYỄN ÁNH TĂNG CƯỜNG NGOẠI GIAO & THÔNG THƯƠNG QUỐC TẾ (1797-1798)
Bối cảnh:

• Sau thất bại trong chiến dịch 1797, Nguyễn Ánh hiểu rằng để đánh bại Tây Sơn, ông cần hiện đại hóa quân đội.
• Ông tập trung mở rộng quan hệ ngoại giao, buôn bán với nước ngoài để mua vũ khí.
• Chủ động gửi sứ đoàn và thương nhân đi khắp Đông Nam Á, Ấn Độ, mua súng ống, quân nhu.
• Hai nhân vật đóng vai trò quan trọng:
  • Laurent Barisy – sĩ quan người Anh, giúp Nguyễn Ánh mua vũ khí từ Malacca & Penang.
  • Januario-Phượng (Quảng Nói Vè) – cai đội, phụ trách mua vũ khí từ Bồ Đào Nha ở Ấn Độ.

I. SỬ DỤNG LAURENT BARISY ĐỂ MUA VŨ KHÍ
1. Tàu ô chở hàng ra nước ngoài
Lệnh của Nguyễn Ánh gửi cho Barisy:

• Mua tất cả hàng hóa tại Sài Gòn, chở bằng tàu ô đến Malacca & Penang.
• Dùng số hàng hóa này để đổi lấy súng ống, khí giới.
• Đi ngay khi gió mùa thuận lợi, tránh mọi tai nạn.
• Sau khi hoàn thành, phải trở về ngay.

2. Ý nghĩa của việc này:
Cho thấy Nguyễn Ánh chủ động giao thương, không chỉ dựa vào viện trợ từ phương Tây.
Tàu ô nội địa được sử dụng cho các chuyến đi quốc tế, chứng tỏ Nguyễn Ánh đã có hệ thống tàu biển đủ mạnh.
Malacca & Penang là thuộc địa Anh, cho thấy Nguyễn Ánh đang mở rộng quan hệ với người Anh.
II. GIAO THƯƠNG VỚI BỒ ĐÀO NHA Ở ẤN ĐỘ
1. Nhiệm vụ của Januario-Phượng
Nguyễn Ánh sai Januario-Phượng đem thư đến Toàn quyền Bồ Đào Nha tại Goa.
Chở 4.000 tạ gạo & hàng hóa khác từ Sài Gòn để bán tại Nam Ấn Độ.
Dùng tiền thu được mua súng ống, bao nhiêu cũng được.
Nếu gặp tàu Anh hoặc nước khác có súng mới, có thể mua ngay với giá 10 đồng/khẩu.
2. Ý nghĩa:
Đây là lần đầu tiên Nguyễn Ánh trực tiếp giao thương với Ấn Độ.
Mua vũ khí từ nhiều nguồn, không chỉ từ Pháp.
Khẳng định chiến lược ngoại giao đa phương của Nguyễn Ánh.
III. PHÂN TÍCH CHIẾN LƯỢC NGOẠI GIAO VÀ QUÂN SỰ
1. Tận dụng thế mạnh thương mại để mua vũ khí
Sử dụng lúa gạo và hàng hóa địa phương để đổi lấy vũ khí.
Thể hiện kinh nghiệm của Nguyễn Ánh trong việc tận dụng thương mại để phục vụ quân sự.
2. Quan hệ với Anh và Bồ Đào Nha
Mở rộng hợp tác với người Anh ở Malacca và Penang.
Duy trì quan hệ với Bồ Đào Nha thông qua Goa.
Không phụ thuộc vào một nước duy nhất (Pháp) mà tìm nhiều nguồn vũ khí.
3. Chuẩn bị cho chiến dịch quân sự tiếp theo
Sau thất bại năm 1797, Nguyễn Ánh hiểu rằng quân đội cần được trang bị tốt hơn.
Tận dụng thời gian nghỉ binh 2 năm để hiện đại hóa hạm đội và vũ khí.

 

[patuana76]

Mong bác thớt format lại chữ nghĩa không thì nhìn đau mắt quá.

 

[a.b.c]

NGUYỄN ÁNH MỞ RỘNG QUAN HỆ NGOẠI GIAO & THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ (1797-1798)
Bối cảnh:

• Sau thất bại trong chiến dịch 1797, Nguyễn Ánh nhận thấy nhu cầu cấp bách phải hiện đại hóa quân đội.
• Mở rộng mạng lưới ngoại giao, thương mại với nhiều quốc gia để nhập vũ khí, trang bị cho hải quân & lục quân.
• Chủ động thiết lập quan hệ với Anh, Đan Mạch, Bồ Đào Nha và mở rộng sang cả Ấn Độ.
• Nhân vật chủ chốt:
  • Laurent Barisy – sĩ quan người Anh, đại diện thương mại của hãng Abbott-Maitland, đóng vai trò trung gian mua vũ khí.
  • Abbott-Maitland – công ty thương mại Anh, hoạt động ở Ấn Độ & Đông Nam Á.
  • Thương nhân Bồ Đào Nha ở Goa – cạnh tranh với Barisy trong việc cung cấp vũ khí.

I. QUAN HỆ VỚI CÔNG TY THƯƠNG MẠI ABBOTT-MAITLAND (ANH)
1. Thư của các thương nhân Madras gửi Nguyễn Ánh (1797)
Các thương gia Anh tại Madras (Ấn Độ) cảm ơn Nguyễn Ánh vì đã bảo vệ tàu Generous Friend của họ.
Họ cam kết tiếp tục hợp tác & cung cấp vũ khí, hỗ trợ quân sự.
Bày tỏ sự trung thành & hy vọng Nguyễn Ánh sẽ giành chiến thắng trước Tây Sơn.
2. Ý nghĩa:
Nguyễn Ánh không chỉ thiết lập quan hệ với chính quyền Anh mà còn với các thương nhân, tạo nguồn cung vũ khí ổn định.
Nhấn mạnh vị thế ngày càng quan trọng của Nguyễn Ánh trong giao thương khu vực.
Barisy đóng vai trò trung gian giữa Nguyễn Ánh và hãng Abbott-Maitland.
II. MỞ RỘNG QUAN HỆ VỚI ĐAN MẠCH & ANH
1. Thư Nguyễn Ánh gửi toàn quyền Đan Mạch tại Tranquebar (Ấn Độ)
Nhờ toàn quyền Đan Mạch chuyển thư đến vua Anh & vua Đan Mạch.
Barisy sẽ trực tiếp trao đổi với quan chức Đan Mạch về việc mua vũ khí.
2. Thư gửi quan trấn thủ Bengale (Ấn Độ, thuộc địa Anh)
Nguyễn Ánh đề nghị quan trấn thủ Bengale cho phép Công ty Abbott-Maitland xuất khẩu vũ khí sang Nam Hà.
Nhấn mạnh rằng ông sẽ nhớ ơn & hợp tác lâu dài nếu được giúp đỡ.
3. Ý nghĩa:
Nguyễn Ánh không chỉ mua vũ khí mà còn thiết lập quan hệ chính trị với Anh & Đan Mạch.
Cố gắng tạo nguồn cung vũ khí ổn định từ nhiều nước châu Âu.
Chứng tỏ Nguyễn Ánh có tầm nhìn chiến lược, không phụ thuộc vào một nước duy nhất (Pháp).
III. TẠI SAO NGUYỄN ÁNH CHỌN ANH & ĐAN MẠCH?
1. Người Anh kiểm soát Ấn Độ & Đông Nam Á
Có sẵn súng ống, tàu chiến, dễ dàng xuất khẩu.
Có các thương nhân hoạt động mạnh ở khu vực như Abbott-Maitland.
2. Người Đan Mạch có thuộc địa tại Tranquebar
Đan Mạch có lực lượng hải quân & thương mại mạnh, ít dính líu đến xung đột khu vực.
Nguyễn Ánh muốn đa dạng hóa nguồn cung vũ khí.
3. Không phụ thuộc vào Pháp
Sau khi Bá Đa Lộc mất, Pháp không còn hỗ trợ mạnh mẽ.
Người Pháp ở Pondichéry không dám cung cấp vũ khí vì lo ngại xung đột với Tây Sơn.
Nguyễn Ánh chủ động tìm kiếm các đối tác mới.

 

[7ieulongn]

Trịnh Nguyễn phân tranh với Tây Sơn mà Đàng Trong gọi là Triều đình Nguyễn, Triều Nguyễn, Triều đình Huế là sai bét nhè rồi.

 

[a.b.c]

NGUYỄN ÁNH ĐẨY MẠNH VIỆC MUA VŨ KHÍ TỪ ẤN ĐỘ (1797-1798)
Bối cảnh:

• Sau thất bại quân sự năm 1797, Nguyễn Ánh nhận ra Tây Sơn vẫn còn mạnh, đặc biệt là sức chiến đấu của quân đội Tây Sơn dù không còn như thời Nguyễn Huệ nhưng vẫn rất đáng gờm.
• Nguyễn Ánh tiếp tục củng cố hải quân và lục quân, đặc biệt là tìm kiếm thêm nguồn cung vũ khí từ các cường quốc phương Tây.
• Mục tiêu:
  • Mua thêm súng trường, đại bác, vũ khí cá nhân để hiện đại hóa quân đội.
  • Thiết lập quan hệ ngoại giao và thương mại với các thương nhân châu Âu, chủ yếu qua tuyến Ấn Độ.

I. DỤ SAI PHÁI BARISY ĐI ẤN ĐỘ MUA VŨ KHÍ
1. Nội dung Dụ của Nguyễn Ánh
Lệnh cho sĩ quan người Anh – Laurent Barisy – đi Ấn Độ trên một tàu Lougre.
Mang theo ba thư:

• Một thư gửi Calcutta (Anh).
• Hai thư gửi Madras (Ấn Độ, do người Anh kiểm soát).
  Yêu cầu Barisy nhanh chóng quay về với hàng hóa và vũ khí.

2. Ý nghĩa:
Nhấn mạnh tầm quan trọng của thương mại vũ khí đối với chiến lược của Nguyễn Ánh.
Thể hiện sự cấp bách trong việc hiện đại hóa quân đội trước cuộc chiến quyết định với Tây Sơn.
Barisy được giao quyền đại diện cao cấp, chứng tỏ vị trí quan trọng của ông trong hệ thống quân sự & thương mại của Nguyễn Ánh.
II. THƯ THAM TRI NGOẠI GIAO NAM HÀ GỬI ĐẠI THƯƠNG GIA MADRAS
1. Nội dung thư
Cảm ơn các thương nhân Madras vì đã hỗ trợ Nguyễn Ánh, mặc dù họ ở xa.
Nhấn mạnh rằng quan hệ thương mại đôi bên dựa trên sự tin cậy và thiện chí.
Barisy sẽ đại diện trực tiếp trao đổi về việc mua vũ khí.
2. Ý nghĩa:
Thể hiện cách tiếp cận ngoại giao khéo léo của Nguyễn Ánh trong việc thiết lập quan hệ với thương nhân Anh.
Giúp đảm bảo nguồn cung vũ khí lâu dài từ Ấn Độ.
Khẳng định vị thế của Nguyễn Ánh như một thế lực có sức ảnh hưởng trong khu vực.
III. BẢNG KÊ KHAI VŨ KHÍ BARISY MUA CHO NGUYỄN ÁNH
1. Danh sách vũ khí mua từ Madras

Loại vũ khí	Số lượng	Giá mỗi khẩu (đồng)	Tổng giá (đồng)
Súng trường hạng nhất	960	10	9.600
Súng trường có khuyết điểm	1.120	8	8.960
Súng trường loại trung bình	918	6	5.508
Súng lục hạng tốt	6 cặp	8	48
Súng lục hạng thường	12 cặp	6	72
Súng lục hạng tồi	29 cặp	5	145
Đạn dược, thương, 71 caty (??)	–	–	11.167
245 tấm vải len (Drap)	–	4	9.800
Tổng giá trị đơn hàng	–	–	45.800
Số tiền Nguyễn Ánh đã thanh toán	–	–	32.240

2. Đánh giá về giao dịch:
Số lượng súng trường rất lớn (~3.000 khẩu), cho thấy Nguyễn Ánh muốn trang bị cho cả quân đội và lực lượng dân quân.
Ngoài vũ khí, Nguyễn Ánh còn mua cả vải len (drap) để may quân phục, chứng tỏ sự chuẩn bị bài bản.
Nguyễn Ánh chưa thanh toán đủ, chứng tỏ vẫn có quan hệ tín dụng với thương nhân nước ngoài.
3. So sánh với Tây Sơn
Quân Tây Sơn chủ yếu dùng vũ khí tự chế, súng thần công và vũ khí từ tàu buôn Anh, Hà Lan, Bồ Đào Nha.
Quân Nguyễn đang dần hiện đại hóa, có lợi thế về trang bị hỏa lực, nhưng chưa áp đảo được Tây Sơn.

 

[a.b.c]

NGUYỄN ÁNH MỞ RỘNG NGOẠI GIAO ĐỂ MUA VŨ KHÍ (1798)
Bối cảnh:

• Sau thất bại tại Qui Nhơn năm 1797, Nguyễn Ánh nhận ra rằng quân Tây Sơn dù suy yếu nhưng vẫn còn khả năng phòng thủ mạnh mẽ.
• Ông quyết định tạm ngừng chiến sự để củng cố quân đội và tập trung vào ngoại giao, tìm kiếm thêm nguồn cung vũ khí từ các cường quốc châu Âu.
• Giao dịch thương mại quốc tế là con đường nhanh nhất để hiện đại hóa quân đội.

I. ĐỀ NGHỊ CỦA CÁC THƯƠNG NHÂN MADRAS (ẤN ĐỘ)
1. Nội dung đề nghị
Cam kết cung cấp 20.000 súng trường, chia làm 3 đợt trong vòng 6-8 tháng.
Cung cấp thêm súng lục, thuốc súng, đạn dược, và cả hàng xa xỉ như tơ lụa.
2. Ý nghĩa:
Chứng tỏ Nguyễn Ánh đã thiết lập được quan hệ vững chắc với giới thương nhân Anh ở Ấn Độ.
Việc cung cấp số lượng lớn vũ khí giúp Nguyễn Ánh có đủ trang bị để tiếp tục chiến dịch quân sự sau năm 1798.
Ngoài vũ khí, Nguyễn Ánh còn nhập tơ lụa – có thể phục vụ cho việc may quân phục hoặc để trao đổi với các đối tác khác.
II. THƯ NGUYỄN ÁNH GỬI VUA ĐAN MẠCH (CHRISTIAN VII – 1766-1808)
1. Nội dung thư:
Nguyễn Ánh cho biết ông thường gửi tàu sang Tranquebar (thuộc địa Đan Mạch ở Ấn Độ) để mua vũ khí.
Khen ngợi tướng Anker, toàn quyền Đan Mạch tại Tranquebar, vì đã giúp đỡ ông trong quá khứ.
Thông báo rằng hai đại thương gia Anh (Hamops và Stevenson) không tìm thấy vũ khí ở Ấn Độ nên đã đặt mua 5.000 khẩu súng ở Copenhagen (thủ đô Đan Mạch), nhưng bị chính quyền Đan Mạch cấm xuất khẩu.
Nguyễn Ánh yêu cầu vua Đan Mạch cho phép xuất khẩu lô hàng này, nhấn mạnh rằng số vũ khí này phục vụ cho cuộc chiến chống lại “bọn nổi loạn”.
Bày tỏ mong muốn ký kết một thỏa thuận thương mại lâu dài với Đan Mạch.
2. Ý nghĩa của bức thư:
Thể hiện sự khéo léo trong ngoại giao, biết cách ca ngợi và đề nghị một cách thuyết phục.
Thể hiện tầm nhìn chiến lược của Nguyễn Ánh: mở rộng quan hệ với nhiều nước châu Âu, không chỉ giới hạn ở Anh, Bồ Đào Nha, hay Pháp.
Cho thấy sự linh hoạt của Nguyễn Ánh trong việc tìm kiếm nguồn cung vũ khí từ nhiều quốc gia khác nhau.
Nếu thành công, đây sẽ là tiền đề để thiết lập quan hệ thương mại vũ khí lâu dài với Đan Mạch.
3. Thời điểm viết thư:
Ngày 20/11/1798 (Cảnh Hưng năm thứ 59, tuần trăng thứ 10).
Đây là thời điểm Nguyễn Ánh tạm ngừng chiến sự để tái tổ chức quân đội.

 

[a.b.c]

THƯ NGUYỄN ÁNH GỬI VUA ANH VÀ CÁC ĐỐI TÁC ANH QUỐC (1798) – NỖ LỰC NGOẠI GIAO ĐỂ MUA VŨ KHÍ VÀ ĐÒI CÔNG LÝ
Bối cảnh:

• Năm 1798, khi tàu Armide của Nguyễn Ánh, do sĩ quan Barisy chỉ huy, bị tàu Anh Nom-Such bắt giữ và bán sạch hàng hóa, ông đã lập tức phản ứng mạnh mẽ bằng cách gửi thư khiếu nại đến vua Anh George III và toàn quyền Anh ở Ấn Độ.
• Anh và Pháp lúc này đang trong cuộc chiến ác liệt (Cách mạng Pháp 1789 – 1802), nên quan hệ giữa Nguyễn Ánh và các nước châu Âu trở nên phức tạp hơn.
• Trong khi Tây Sơn có giao dịch với người Anh ở Ấn Độ, Nguyễn Ánh phải vừa đòi lại công lý cho vụ tàu Armide, vừa thuyết phục Anh ngừng bán vũ khí cho Tây Sơn và chuyển sang hỗ trợ ông.

I. THƯ NGUYỄN ÁNH GỬI VUA ANH GEORGE III
1. Nội dung chính:
Giới thiệu về tình cảnh của bản thân: Nguyễn Ánh mô tả lịch sử 220 năm cai trị Nam Hà của tổ tiên mình, nhưng bị Tây Sơn chiếm đóng. Ông cho rằng bản thân đại diện cho "chính nghĩa" và đang khôi phục lại quốc gia.
Nhấn mạnh quan hệ với vua Louis XVI của Pháp: Nguyễn Ánh đề cao sự giúp đỡ của vua Pháp và nhắc lại lòng biết ơn. Ông khéo léo gợi nhớ rằng vua Anh từng là đồng minh thân cận của Louis XVI.
Thuyết phục vua Anh ngừng bán vũ khí cho Tây Sơn: Ông cảnh báo rằng các thương nhân Anh đang tiếp tay cho kẻ "tán ác", gián tiếp "nghiền nát dân tộc tôi hơn 20 năm nay".
Đề nghị được mua vũ khí: Ông mong vua Anh cho phép ông mua từ "10.000 đến 20.000 khẩu súng tốt" để tiếp tục chiến đấu.
2. Chiến thuật ngoại giao của Nguyễn Ánh:
Mềm mỏng, khéo léo: Khi nói chuyện với vua Anh, Nguyễn Ánh dùng giọng điệu khiêm nhường, ca ngợi lòng trung nghĩa của vua Anh với vua Pháp để tranh thủ cảm tình.
Gây áp lực nhẹ: Nguyễn Ánh nhắc lại việc vua Anh đã từng đến Đà Nẵng (qua phái bộ Macartney năm 1793) nhưng chỉ gặp Tây Sơn, gián tiếp nhấn mạnh rằng vua Anh đã hợp tác với "kẻ phản loạn".
3. Kết quả:
Vua Anh George III ra lệnh giải quyết vụ việc theo hướng có lợi cho Nguyễn Ánh, tránh làm căng thẳng quan hệ.
Các thương nhân Anh sau này có thái độ cẩn trọng hơn trong việc giao dịch vũ khí với Tây Sơn.
II. THƯ NGUYỄN ÁNH GỬI TOÀN QUYỀN ANH Ở ẤN ĐỘ
1. Nội dung chính:
Lên án việc viên chỉ huy tàu Nom-Such (Thomas) đã bắt tàu Armide của mình một cách phi pháp.
Yêu cầu bồi thường toàn bộ giá trị tàu và hàng hóa bị mất.
Đòi trả lại thư từ và giấy tờ quan trọng bị chiếm đoạt.
Cảnh báo về hậu quả nếu Anh tiếp tục bán vũ khí cho Tây Sơn.
2. Chiến thuật ngoại giao:
Cứng rắn và thẳng thắn: Nguyễn Ánh gọi hành động của thuyền trưởng Thomas là "kiểu hải tặc" và yêu cầu Anh phải xử lý theo đúng luật pháp.
Dọa đáp trả nếu không được giải quyết: Ông nhấn mạnh rằng "nếu ta muốn bồi thường bằng luật bù trừ, ta chẳng thiếu gì phương tiện" – ám chỉ có thể bắt tàu Anh trả đũa.
3. Kết quả:
Viên toàn quyền Ấn Độ tức giận định gửi chiến hạm đến Nam Hà "dạy cho tên tiểu vương một bài học".
Tuy nhiên, lệnh từ vua Anh yêu cầu giải quyết êm thấm, trả lại tàu và hàng hóa cho Nguyễn Ánh.
III. CHỈ DỤ NGUYỄN ÁNH GỬI CHO BARISY VÀ GIBSONS
1. Chỉ dụ cho Barisy:
Lệnh Barisy khởi kiện viên trung tá hải quân Anh (Thomas) vì chiếm tàu Armide.
Đòi lại toàn bộ số tiền và hàng hóa bị mất, dùng số tiền này để mua vũ khí và tàu mới.
Yêu cầu hoàn thành nhiệm vụ nhanh chóng và triệt để.
2. Chỉ dụ cho Gibsons:
Sai Gibsons lái tàu Loan Phi đến Tranquebar bán hàng, mua hai tàu mới và vũ khí.
Chứng tỏ Nguyễn Ánh không chỉ nhập vũ khí mà còn xuất khẩu hàng hóa để kiếm ngoại tệ.
3. Kết quả:
Gibsons hoàn thành nhiệm vụ nhưng không mua đủ súng, khiến Nguyễn Ánh phải than phiền trong thư gửi cựu toàn quyền Malacca.

 

[a.b.c]

NGUYỄN ÁNH CẢI TỔ QUÂN ĐỘI VÀ MỞ RỘNG SẢN XUẤT QUÂN SỰ (1798)
(Giai đoạn chuẩn bị lớn trước chiến dịch phản công Tây Sơn)
I. MUA SẮM VŨ KHÍ, ĐÓNG CHIẾN THUYỀN, CỦNG CỐ CĂN CỨ QUÂN SỰ
Tháng 3 năm 1798:
Mua vũ khí tại Singapore:

• Nguyễn Ánh sai hai sĩ quan Tây đi Singapore để tìm mua vũ khí và vật tư quân sự nhằm tu sửa lại thành Mỹ Tho, giao cho Phạm Văn Nhân trông coi.
• Điều này cho thấy Ánh đã mở rộng thêm quan hệ thương mại quân sự với khu vực Đông Nam Á, đặc biệt là Singapore - một trung tâm giao thương lớn của người Anh thời đó.

Khai thác gỗ đóng tàu chiến:

• Sai các đội mộc đĩnh (xuồng gỗ nhỏ) từ Chính Dinh (Sài Gòn) đi Quang Hóa (Tây Ninh) để khai thác gỗ đóng thuyền chiến lớn theo kiểu Tây.
• Việc này giúp Nguyễn Ánh tự chủ nguồn tàu chiến, thay vì phụ thuộc vào mua từ nước ngoài.

Nhận xét:

• Chiến lược của Nguyễn Ánh rất bài bản, vừa mua sắm vũ khí, vừa tự sản xuất chiến thuyền, đảm bảo tăng cường sức mạnh thủy binh, vốn là lợi thế của ông.

Tháng 5 năm 1798: Củng cố giáo dục Đông Cung Cảnh
Bỏ học Tây phương, theo Nho giáo

• Ánh sai Lễ bộ Ngô Tòng Châu và nguyên Lễ bộ kiêm Đốc học Nguyễn Thái Nguyên phụ trách việc dạy dỗ Đông Cung Cảnh.
• Cảnh rất kính trọng Ngô Tòng Châu và tuyên bố sẽ theo Nho giáo, từ bỏ lối học Tây phương.

Nhận xét:

• Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy Nguyễn Ánh dần xa rời phương Tây về mặt tư tưởng.
• Cảnh từng được Bá Đa Lộc giáo dục theo phong cách châu Âu, nhưng dưới áp lực của quần thần, Ánh bắt con trai quay lại học Nho giáo truyền thống.
• Điều này có thể là bước đầu trong chính sách bài Thiên Chúa sau này, khi các quan lại Nho học thắng thế trong triều đình Nguyễn.

II. CẢI TỔ QUÂN ĐỘI - TĂNG CƯỜNG QUÂN THẦN SÁCH
Tháng 7 - 8 năm 1798:
Tái cấu trúc quân đội, trọng tâm vào Thần Sách quân

• Sau nhiều trận đánh với Tây Sơn, Ánh nhận ra thế mạnh của Tây Sơn là bộ binh, công binh và xây dựng thành lũy.
• Để đối phó, ông tập trung xây dựng lực lượng pháo binh và công binh hùng hậu.

5 đồn quân Thần Sách được thành lập:

• Mỗi đồn gồm 4 vệ (~600 quân/vệ) → Tổng mỗi đồn khoảng 2.400 quân.
• Mỗi đồn đều có Chánh thống và Phó thống chỉ huy.

Danh sách chỉ huy quân Thần Sách:

• Tiền đồn: Phạm Văn Triệu & Tôn Thất Chương
• Tả đồn: Lê Văn Duyệt & Hoàng Viết Toản
• Hữu đồn: Trần Văn Tín & Phan Văn Kỳ
• Hậu đồn: Mai Đức Nghị & Nguyễn Đức Thiện
• Trung đồn: Nguyễn Đức Xuyên & Nguyễn Đình Đắc

Các chỉ huy cấp cao khác:

• Tống Viết Phước (Chưởng cơ, Tiền quân Thần Sách) → Phó tướng Tả quân.
• Phạm Văn Nhân (Phó tướng Tả quân) → Chưởng cơ Giám quân Thần Sách, thống suất toàn bộ 5 đồn quân.
• Olivier de Puymanel (Sĩ quan Tây, giữ chức Vệ úy, tương đương Tiểu đoàn trưởng ~ 600 quân.)

Nhận xét:

• Tây Sơn mạnh về bộ binh → Nguyễn Ánh củng cố công binh, pháo binh để đối phó.
• Tăng cường quân Thần Sách - lực lượng tinh nhuệ nhất, gồm nhiều sĩ quan Tây chỉ huy.
• Nguyễn Ánh sử dụng rất nhiều tướng lĩnh Tây phương, nhưng dần hạn chế ảnh hưởng của họ trong giáo dục hoàng gia (trường hợp Đông Cung Cảnh).

III. TỔNG KẾT – CHUẨN BỊ CHO CHIẾN DỊCH LỚN NHẤT
Từ năm 1798, Nguyễn Ánh bước vào giai đoạn chuẩn bị quyết chiến với Tây Sơn, với các chiến lược quan trọng:
Cải tổ quân đội, đặt nền móng cho chiến dịch phản công quyết định (1800 - 1802).
Tăng cường sản xuất quân sự nội địa, hạn chế phụ thuộc vũ khí phương Tây.
Bắt đầu “Tống Cựu Nghênh Tân” trong chính trị, dần xa rời phương Tây (điển hình là giáo dục Đông Cung Cảnh).

 

[a.b.c]

THÁNG 9 - 11 NĂM 1798: NGUYỄN ÁNH XA RỜI PHƯƠNG TÂY & CỦNG CỐ QUÂN SỰ
I. NGUYỄN ÁNH XA RỜI BÁ ĐA LỘC & THIÊN CHÚA GIÁO
Tháng 9 năm 1798:
Ngô Tòng Châu – Thầy dạy Đông Cung Cảnh - dâng sớ công kích các tôn giáo ngoại lai

• Ngô Tòng Châu phê phán mạnh mẽ Phật giáo, Đạo giáo và Thiên Chúa giáo (gọi là “Dương Mặc” - tức Gia Tô).
• Sớ này nhấn mạnh rằng Tam giáo truyền thống (Nho - Thích - Đạo) mới là nền tảng trị quốc, còn Gia Tô làm loạn xã hội.
• Nguyễn Ánh đem sớ này cho Bá Đa Lộc xem, ngầm cảnh cáo vị giám mục người Pháp.

Nhận xét:

• Đây không còn là tín hiệu đơn thuần, mà là hành động dằn mặt thẳng thừng của Nguyễn Ánh đối với Bá Đa Lộc và Thiên Chúa giáo.
• Lộc rất thất vọng, vì ông biết rằng Cảnh là người chủ động trong việc này.
• Nguyễn Ánh đã có đủ quyền lực, không còn lệ thuộc vào phương Tây → bắt đầu xa lánh Thiên Chúa giáo để lấy lòng các quan Nho thần.
• Bá Đa Lộc không thể rời đi, vì lúc này Pháp đang khủng bố Công giáo, Hội Thừa Sai Paris còn phải dời trụ sở sang Anh.

II. ĐÔNG CUNG CẢNH LẦN THỨ HAI TRẤN GIỮ DIÊN KHÁNH
Tháng 11 năm 1798:
Nguyễn Ánh điều động quân lực, chuẩn bị chiến dịch mới

• Triệu hồi Nguyễn Văn Thành & Đặng Trần Thường từ Diên Khánh về.
• Sai Đông Cung Cảnh (18 tuổi) thống lĩnh quân đội, lần thứ hai trấn thủ Diên Khánh.
• Lực lượng do Cảnh chỉ huy:
  • Dinh Tả Quân & Vệ Tiền Quân Thần Sách (tinh nhuệ nhất).
  • Có Bá Đa Lộc, Tống Viết Phước, Nguyễn Công Thái hậu thuẫn.
  • Đặng Đức Siêu làm tham mưu Trung Dinh.

Nhận xét:

• Đây là bước thử thách lớn với Cảnh, đồng thời cũng là cách để Nguyễn Ánh “đẩy” Bá Đa Lộc ra khỏi trung tâm quyền lực.
• Bá Đa Lộc chỉ được đi theo Cảnh làm cố vấn, không còn ảnh hưởng đến chính trị triều đình Gia Định nữa.
• Nguyễn Ánh muốn kiểm soát cả giáo sĩ Pháp lẫn sĩ quan Tây trong quân đội, tránh bị họ thao túng.

III. TỔNG KẾT - NGUYỄN ÁNH CHUẨN BỊ CHO GIAI ĐOẠN MỚI
Giai đoạn 1798 đánh dấu bước ngoặt quan trọng:
Bắt đầu xa rời phương Tây, thiên về Nho giáo truyền thống.
Củng cố quân sự mạnh mẽ, đặc biệt là lực lượng Thần Sách.
Đông Cung Cảnh được thử thách, nhưng thực tế bị cô lập dần khỏi các thế lực Tây phương.
Bá Đa Lộc mất dần ảnh hưởng, báo hiệu sự suy yếu của Thiên Chúa giáo trong triều đình Nguyễn.

 

[dracula_bg]

Cụ copy ở đâu để nguyên chữ đậm đọc nhức mắt quá.
như này cụ bảo anh hùng dân tộc là bọn cướp à? Chứng cứ thế nào?

nghe như là đệ của cụ Ất nát , có vẻ như muốn tẩy sử.
cóp pết như một con bốt, không thèm để ý ai comment gì.

 

[a.b.c]

THÁNG 12 NĂM 1798: NGUYỄN BẢO PHẢN TÂY SƠN, NHƯNG BỊ CẢNH THỊNH TIÊU DIỆT
I. NGUYỄN BẢO TẠO PHẢN, ĐÁNH ÚP QUY NHƠN
Bối cảnh:

• Nguyễn Bảo, con trai Nguyễn Nhạc, chỉ còn được phong tước Hiếu Công, hưởng lộc huyện Phù Ly.
• Mẹ Bảo tức giận vì Cảnh Thịnh không trọng dụng Bảo, bèn khích bác, khiến Bảo căm tức.
• Nguyễn Ánh từ lâu đã liên lạc với Bảo, hứa hẹn phong chức lớn, tha tội, khuyến khích Bảo tập kích Lê Trung & đánh úp Quy Nhơn.

Nguyễn Bảo hành động:

• Biết tin triều Cảnh Thịnh rối ren, Bảo thấy đây là cơ hội phản Tây Sơn.
• Lê Chất – một tướng giỏi của Tây Sơn, bất mãn với triều đình – hưởng ứng kế hoạch của Bảo.
• Bảo bất ngờ tấn công Quy Nhơn, khiến Lê Văn Thanh, tướng giữ thành, sợ hãi bỏ chạy, cạo đầu giả làm sư để trốn.
• Nguyễn Văn Hưng kéo quân tiếp ứng nhưng cũng bị đánh bại.
• Bảo chiếm được thành Quy Nhơn, kiểm soát khu vực Hội An (Phú Yên), rồi sai người dâng biểu xin hàng Nguyễn Ánh.
• Nguyễn Ánh rất mừng, cử Nguyễn Văn Thành & Đặng Trần Thường đem quân tiếp ứng.

II. CẢNH THỊNH PHẢN CÔNG, QUY NHƠN LẠI THUỘC TÂY SƠN
Cảnh Thịnh phản ứng:

• Nhận tin gian tế báo nguy, Cảnh Thịnh lập tức triệu tập Trần Quang Diệu để bàn đối sách.
• Diệu gửi thư cho Lê Trung kêu gọi cứu viện, nhưng Trung không tin Cảnh Thịnh, do lo ngại tính tàn bạo & hay nghi ngờ của hắn.
• Cảnh Thịnh đích thân đem 10.000 quân đến vây thành Quy Nhơn.
• Nguyễn Văn Thành & Đặng Trần Thường chưa kịp đến cứu Bảo.

Mưu kế của Cảnh Thịnh:

• Sai lính trà trộn vào quân của Nguyễn Bảo (cùng là lính Tây Sơn, nên dễ lẫn vào).
• Ban đêm, lính nội gián lẻn ra, báo cho Cảnh Thịnh vị trí phòng thủ yếu của Bảo.
• Sáng hôm sau, Cảnh Thịnh mở cuộc tấn công toàn lực vào thành.

Trận chiến quyết định:

• Quân Bảo chống trả quyết liệt, vì biết Cảnh Thịnh sẽ không tha mạng nếu bị bắt.
• Quân Cảnh Thịnh chết 4.000 người, quân Bảo cũng chết gần 2.000.
• Chiều cùng ngày, quân Cảnh Thịnh tiếp tục công thành, tấn công dữ dội.
• Quân Nguyễn Bảo gần như bị tiêu diệt hoàn toàn, thành Quy Nhơn thất thủ.
• 800 lính Bảo bị bắt và bị thương đều bị giết sạch.
• Một số quân của Bảo may mắn chạy thoát, được Nguyễn Văn Thành cứu.

III. NHẬN XÉT – Ý NGHĨA LỊCH SỬ
Thất bại của Nguyễn Bảo đánh dấu bước ngoặt lớn trong cuộc chiến.
Nguyễn Ánh mất một cơ hội chiếm Quy Nhơn sớm, nhưng vẫn duy trì thế mạnh.
Triều đình Tây Sơn rạn nứt nghiêm trọng:

• Lê Trung không tin Cảnh Thịnh, không đưa quân cứu Bảo.
• Lê Chất rời bỏ Tây Sơn, sau này theo Nguyễn Ánh.
  Cảnh Thịnh tiếp tục tàn bạo, làm mất lòng trung thần.

 

[a.b.c]

nghe như là đệ của cụ Ất nát , có vẻ như muốn tẩy sử.
cóp pết như một con bốt, không thèm để ý ai comment gì.

Đang vào mạch Cụ ơi. Em post cho liền mạch rồi bình luận cùng các cụ sau.

 

[a.b.c]

THÁNG 12 NĂM 1798: CẢNH THỊNH GIẾT LÊ TRUNG – ĐẠI HỌA CHO TÂY SƠN
I. NGUYỄN BẢO BỊ GIẾT – CÁI CHẾT BI TRÁNG
Bối cảnh:

• Nguyễn Bảo bị thương nặng, bị bắt ngay tại trận.
• Cảnh Thịnh lập tức khép Bảo tội phản nghịch, quyết định xử tử.
• Hình phạt: dìm chết dưới sông.

Kết cục bi thảm của Nguyễn Bảo:

• Khi bị lính áp giải ra bến sông, Bảo bất ngờ giật được kiếm của một binh sĩ, tự đâm vào cổ tự sát.
• Cái chết của Nguyễn Bảo khép lại dòng dõi Nguyễn Nhạc, đồng thời cũng cắt đứt một cơ hội lớn của Nguyễn Ánh để chiếm Quy Nhơn nhanh chóng.

II. CẢNH THỊNH GIẾT LÊ TRUNG – TỰ HỦY DIỆT ĐỘI NGŨ TƯỚNG TÀI
Mưu kế thâm độc của phe Trần Văn Kỷ & Lê Văn Ứng

• Lê Trung là một trong những tướng giỏi nhất của Tây Sơn.
• Trần Văn Kỷ & Lê Văn Ứng dèm pha với Cảnh Thịnh, nói rằng:
  • Trung từng thân cận với Bùi Đắc Tuyên (bị giết năm 1795).
  • Trung có quan hệ với Trần Quang Diệu, mà Diệu có họ với Tuyên, vậy chắc chắn Trung phản.
• Cảnh Thịnh nghe lời, lập tức muốn giết Lê Trung.

Mưu sát Lê Trung:
Cảnh Thịnh giả vờ triệu Lê Trung về Quy Nhơn, nói để tạm coi thành.
Lê Trung tin lời, dẫn quân vào thành, rồi ra ngoài diện kiến Cảnh Thịnh.
Thịnh trở mặt ngay lập tức, triệu Lê Văn Thanh (tướng từng bại trận dưới tay Nguyễn Bảo) đoạt quân của Lê Trung và giữ thành.
Cảnh Thịnh ra lệnh bắt Lê Trung.
Trung hỏi: "Thần có tội gì?"
Cảnh Thịnh lạnh lùng: "Đồng lõa với Nguyễn Bảo".
Sai Lê Văn Thanh chém, nhưng Thanh từ chối.
Lê Văn Ứng lập tức vung kiếm chém Trung trước mặt Cảnh Thịnh.
Chém vào đầu, sau đó chặt chân tay, đốt xác thành tro trải khắp nơi.
Giết thêm Thiếu bảo Nguyễn Văn Huấn

• Nguyễn Văn Huấn phản đối:
  • "Lê Trung không giúp Nguyễn Bảo. Giờ giết người vô tội, lòng quân sẽ ly tán, oán hận triều đình."
• Trần Văn Kỷ & Lê Văn Ứng lại xúi:
  • "Huấn từng đối mặt Nguyễn Ánh trên chiến trường, mà lại khen Nguyễn Ánh bền chí, vậy là có ý phản!"
• Cảnh Thịnh tức giận, sai chém Nguyễn Văn Huấn ngay lập tức.

III. HẬU QUẢ THẢM KHỐC – TÂY SƠN TAN RÃ
Các tướng giỏi căm hận Cảnh Thịnh:

• Trần Quang Diệu, Vũ Văn Dũng, Lê Chất, Lê Văn Thanh vô cùng tức giận vì Cảnh Thịnh giết Lê Trung dã man.
• Các tướng khác như Võ Đình Giai, Nguyễn Văn Điểm, Lê Văn Niệm, Hồ Văn Viện, Trần Văn Lân, Mai Gia Cương, Nguyễn Văn Trí đều quay lưng lại với Tây Sơn.
• Họ gọi Cảnh Thịnh là "hôn quân ngu dốt".

Kết quả:
Tây Sơn Quy Nhơn & Tây Sơn Phú Xuân chia rẽ trầm trọng.
Các tướng giỏi không còn lòng tin vào Cảnh Thịnh.
**Nhiều tướng giỏi bỏ sang Nguyễn Ánh, tạo cơ hội lớn để Ánh thắng trận.

 

[a.b.c]

THÁNG 12 NĂM 1798 – THÁNG 3 NĂM 1799: MẤT MÁT LỚN CỦA QUÂN NGUYỄN
I. MẤT MÁT LỚN TRONG QUÂN NGUYỄN
Tôn Thất Hội qua đời (Tháng 12 năm 1798)

• Chưởng Tiền quân Bình Tây đại tướng quân Tôn Thất Hội qua đời do bạo bệnh tại Sài Gòn, khi đang trấn thủ.
• Ông là một trong những đại thần quan trọng nhất của Nguyễn Ánh từ thuở ban đầu.
• Ông không chỉ là danh tướng mà còn là một kiến trúc sư tài ba, từng chỉ đạo xây dựng thành Gia Định và Diên Khánh theo mô hình của người Tây.
• Nguyễn Ánh phong thụy hiệu: Nguyên Phụ công thần đặc tiến Thượng trụ quốc Chưởng dinh.
• Nguyễn Văn Thành lên thay thế làm Chưởng dinh Tiền quân.

Vương Vệ Uý Olivier de Puymanel tử trận (Tháng 3 năm 1799)

• Nguyễn Ánh cử Puymanel đi thuyền hiệu Thanh Tước đến Hạ Châu (Singapore) mua vũ khí.
• Trên đường về, Puymanel ghé Malacca để mua thêm súng đạn.
• Ngày 23/3/1799, tàu của Puymanel gặp phải 2 tàu chiến của Anh, bị tấn công dữ dội.
• Puymanel tử trận tại vùng biển Malacca ở tuổi 31.
• Cái chết của Puymanel là một tổn thất lớn cho quân Nguyễn.
  • Ông là người thiết kế & xây dựng hệ thống thành trì theo kiểu Vauban.
  • Là người huấn luyện quân Thần Sách, tạo nên nền móng pháo binh hiện đại cho quân Nguyễn.

Cử Nguyễn Đức Xuyên quản tượng binh (Tháng 2 năm 1799)

• Phó thống Hậu đồn quân Thần Sách Nguyễn Đức Xuyên được giao quản vệ Hùng Võ và chỉ huy 5 cơ tượng binh (voi chiến).
• Voi chiến đóng vai trò quan trọng trong chiến tranh, đặc biệt trong các trận đánh Tây Sơn.

II. XUNG ĐỘT TRONG NỘI BỘ NGUYỄN – BÁ ĐA LỘC BỊ SỈ NHỤC
Tình trạng yên bình tạm thời (Tháng 11/1798 - Tháng 5/1799)

• Không có chiến tranh lớn trong thời gian này.
• Đông cung Cảnh trấn thủ Diên Khánh, cùng phó tướng Tống Viết Phước, Nguyễn Công Thái & Bá Đa Lộc.

Tống Viết Phước & Cảnh tìm cách hạ nhục Bá Đa Lộc

• Tống Viết Phước vốn nóng tính, lại không ưa Bá Đa Lộc.
• Cảnh cũng bắt đầu tỏ thái độ xa lánh Lộc, nghe lời các nho sĩ phản đối ảnh hưởng của đạo Thiên Chúa.
• Hai người bày mưu sỉ nhục Bá Đa Lộc:
  • Xúi một tỳ tướng hát bài “Tả Đạo” – một bài hát châm biếm Thiên Chúa giáo.
  • Bá Đa Lộc tức giận nhưng cố nhịn.
  • Cảnh giả vờ trách phạt tên tỳ tướng, nhưng ngầm ra lệnh đánh hắn thật đau để làm trò hề.
  • Tên tỳ tướng uất ức, xỉ nhục Bá Đa Lộc công khai.

Nguyễn Ánh xử lý thế nào?

• Tin đến tai Nguyễn Ánh, ông chỉ trách mắng Tống Viết Phước qua loa, không có hành động mạnh.
• Điều này cho thấy thái độ của Nguyễn Ánh đã thay đổi:
  • Không còn ưu ái Bá Đa Lộc như trước.
  • Không muốn làm mất lòng phe nho sĩ & tướng lĩnh trong triều.
  • Bắt đầu dần quay lưng với Thiên Chúa giáo.

 

[a.b.c]

Cụ copy ở đâu để nguyên chữ đậm đọc nhức mắt quá.
như này cụ bảo anh hùng dân tộc là bọn cướp à? Chứng cứ thế nào?

Vâng, do format nó vậy. Em không bảo gì hết cụ nhé, chỉ là tư liệu lịch sử, em tổng hợp lại thôi.

 

[a.b.c]

TÓM TẮT DIỄN BIẾN – THÁNG 3 - 4 NĂM 1799
I. CHUẨN BỊ CHIẾN DỊCH CỦA NGUYỄN ÁNH:

• Ngoại giao với Xiêm:
  • Nguyễn Ánh sai Nguyễn Văn Thụy và Lưu Phước Tường sang Xiêm để kêu gọi vua Xiêm vận động quân Chân Lạp và quân Vạn Tượng theo đường núi tấn công Nghệ An.
  • Vua Xiêm ưng thuận, cho thấy Nguyễn Ánh đã mở rộng quan hệ ngoại giao nhằm hỗ trợ chiến dịch.
• Chuẩn bị hậu cần và quân sự quy mô lớn:
  • Tại Kho Cầu Hin, lưu trữ lương thực được tổ chức bài bản với 169.000 vuông gạo từ Gia Định, 22.100 vuông gạo, 53.500 vuông lúa và 3.000 cân thuốc súng từ Diên Khánh.
  • Quân đội:
    • 10.000 bộ binh do Nguyễn Văn Thành trông coi tại Diên Khánh (sau đó tăng thêm lên 15.000).
    • 15.000 thuỷ binh theo chỉ đạo của Nguyễn Văn Trương.
    • Hoàng tử Cảnh được lệnh bảo đảm rằng Nguyễn Long giữ chặt khu vực Tam Lãnh, không để tin tức rò rỉ.
  • Trước khi xuất quân, Nguyễn Ánh ban 32 điều quân luật để răn đe kỷ luật trong quân đội.
  • Sai sứ quan khác (hoàng tử thứ nhì và các cán bộ như Chưởng cơ Nguyễn Văn Nhân, Hình bộ Nguyễn Tử Châu, đốc học Nguyễn Thái Nguyên) trấn thủ Gia Định và đảm bảo hoạt động hải quân, đồng thời yêu cầu công bộ Trần Văn Thái đẩy nhanh việc đóng thuyền chiến.

II. PHẢN ỨNG TỪ PHÍA TÂY SƠN:

• Hỗn loạn nội bộ tại Quy Nhơn:
  • Khi nhận tin về chiến dịch của quân Nguyễn, Cảnh Thịnh (đại diện Tây Sơn) đã tổ chức toàn bộ dân địa phương biến thành lính, miễn thuế để kích thích tinh thần chiến đấu chống lại "chúa Nguyễn".
  • Cảnh Thịnh, với mục đích bảo vệ vùng Quy Nhơn, động viên tinh thần dân quân địa phương trong cuộc nổi dậy chống lại triều đình Nguyễn.

III. TRIẬN THIỆP CHIẾN TRẬN:

• Tháng 4/1799 (theo lịch Âm):
  • Nguyễn Ánh cử đại quân 40.000 quân thủy bộ đi đánh Quy Nhơn.
  • Sai Nguyễn Văn Thành điều 10.000 bộ binh (sau đó tăng thêm 5.000, thành 15.000 bộ binh) ra Diên Khánh.
  • Nguyễn Ánh trực tiếp đốc binh thuyền qua cửa Cần Giờ, với Nguyễn Văn Trương tiên phong, và Nguyễn Văn Thịnh cùng Trịnh Hoài Đức vận chuyển lương.
  • Quân Nguyễn tiến quân rầm rộ, nhưng Tây Sơn (dưới quyền Cảnh Thịnh) vẫn còn lực phòng thủ, mặc dù nội bộ Tây Sơn đang rối loạn.

IV. XUNG ĐỘT NỘI BỘ TÂY SƠN:

• Mâu thuẫn nội bộ gia tăng:
  • Trần Quang Diệu, tức giận vì cách Cảnh Thịnh xử lý vụ giết Lê Trung và Nguyễn Bảo, đã tìm cơ hội để trả thù.
  • Diệu bàn với tướng Vũ Văn Dũng rằng thay vì tập trung tấn công quân Nguyễn, quân Tây Sơn nên tập trung trả thù cho Lê Trung và bắt Cảnh Thịnh phải chứng minh oan cho ông.
  • Vũ Văn Dũng đồng ý với ý kiến của Diệu, cho thấy nội bộ Tây Sơn đang chia rẽ sâu sắc, làm suy yếu khả năng chung chiến.

Nhận Định Chung:

• Nguyễn Ánh đã chuẩn bị chiến dịch tấn công Quy Nhơn với quy mô hậu cần và quân sự rất bài bản, đồng thời mở rộng quan hệ ngoại giao (đi Xiêm) để hỗ trợ chiến dịch.
• Mặt khác, Tây Sơn, mặc dù có thế phòng thủ mạnh và được dân địa phương ủng hộ, lại bị nội bộ chia rẽ nghiêm trọng.
• Sự mâu thuẫn giữa các tướng tài của Tây Sơn (như giữa Cảnh Thịnh, Trần Quang Diệu, Lê Trung và các nhân vật khác) đã tạo điều kiện cho Nguyễn Ánh khai thác để gây sức ép.
• Những bất ổn nội bộ đã đẩy Tây Sơn vào tình trạng hỗn loạn, khiến cho quân Nguyễn dù chưa đạt được thắng lợi quyết định cũng có cơ hội phản công trong tương lai.