[Funland] Lượm lặt tin tức quân sự đó đây, có gì đăng nấy

[đội mũ_ lái xe]

Phương Tây do dự chuyển giao SRBM cho Ukraine

Các quốc gia phương Tây đã cung cấp cho Ukraine một số loại vũ khí tầm xa có dẫn đường nhất định, đáng chú ý nhất là LACM, nhưng lại miễn cưỡng cung cấp SRBM cho Kiev. Washington cho biết việc chuyển giao các hệ thống này cho Kiev có thể làm leo thang xung đột vì lo ngại việc chuyển giao sẽ vượt qua ranh giới đỏ đối với Mátxcơva. Mỹ cũng có thể miễn cưỡng làm giảm lượng ATACMS trong kho của mình. Quân đội Mỹ đang phát triển một loại vũ khí tiếp theo để thay thế ATACMS, tên lửa tấn công chính xác (PrSM), nhưng loại vũ khí này sẽ không được đưa vào sử dụng trước năm 2024.

ATACMS của Ukraine

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nói rằng vì SRBM có thể được sử dụng để tấn công các mục tiêu bên trong Nga nên việc chuyển giao chúng có thể khiến chiến tranh leo thang. Tuy nhiên, vì ATACMS có tầm bắn ngắn hơn và tải trọng nhỏ hơn so với các loại vũ khí phóng từ xa khác mà một số nước thành viên NATO đã tặng cho Ukraine, chẳng hạn như Storm Shadow/SCALP EG LACM của Anh-Pháp, nên không rõ tại sao tầm bắn và trọng tải nhỏ hơn của ATACMS lại là một trở ngại đối với việc ra quyết định của Mỹ và tại sao Nga lại xem việc chuyển giao này với thái độ thù địch lớn hơn. Trong khi Mátxcơva bày tỏ sự không hài lòng với việc London và Paris chuyển giao LACM cho Kiev, họ lại không có bất kỳ hành động thực chất nào để đáp trả.

Các quan chức Mỹ rõ ràng lo ngại việc chuyển giao ATACMS có thể thúc đẩy Nga tăng cường tấn công nhằm vào các thành phố và cơ sở hạ tầng quan trọng của Ukraine, theo đuổi các cuộc tấn công chặt đầu nhằm vào ban lãnh đạo Ukraine và có khả năng nhắm vào các cơ sở hậu cần của NATO nơi trang thiết bị của phương Tây được chuyển giao. Tuy nhiên, liệu Nga có khả năng tổ chức các cuộc tấn công như vậy hay không là điều đáng nghi ngờ khi xem xét những hạn chế của chính nước này cũng như khả năng phòng không và tên lửa ngày càng tăng của Ukraine. Ví dụ, các cuộc tấn công trước đó của Nga không thể phá hủy mạng lưới năng lượng của Ukraine.Hơn nữa, do một số khả năng tình báo, giám sát và trinh sát (ISR) của Nga dường như không đủ để nhắm mục tiêu gần thời gian thực, nên Mátxcơva khó có thể sử dụng các phương tiện kỹ thuật hạn chế của mình một cách đáng tin cậy để theo dõi và tấn công các đoàn xe của lãnh đạo của Ukraine hoặc cung cấp những thứ cần thiết có độ chính xác cần thiết cho các loại tấn công này.

Sự do dự của Washington thực sự có thể xuất phát từ lo ngại Nga có thể tìm kiếm sự chuyển giao tương tự từ các nhà cung cấp của mình, đặc biệt là Iran. Tehran đã cung cấp cho Mátxcơva một số lượng lớn máy bay không người lái kể từ cuộc xâm lược của Nga và được cho là đã lên kế hoạch cung cấp cho Nga các SRBM Fateh-110 và Zolfaghar mà Iran có thể sản xuất với số lượng lớn. Tuy nhiên, áp lực quốc tế đối với Iran dường như đã ngăn cản Tehran thực hiện theo đề xuất này. Trong khi Tehran hiện bị hạn chế xuất khẩu tên lửa đạn đạo và hành trình theo Nghị quyết 2231 của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, lệnh cấm vận này sẽ hết hạn vào tháng 10 năm 2023, có khả năng tạo cơ hội cho Iran cung cấp cho Nga những hệ thống này mà không sợ bị quốc tế trừng phạt.

Nga đã phải dựa vào các nhà cung cấp thiết bị quân sự bên ngoài để bù đắp những thiếu hụt của mình và để lách các biện pháp kiểm soát xuất khẩu khiến hoạt động sản xuất một số thiết bị quân sự trở nên khó khăn, do phụ thuộc nhiều vào một số hệ thống vũ khí của Nga hoặc linh kiện và thiết bị điện tử của phương Tây. Nga cũng có thể tìm kiếm các nhà cung cấp khác để củng cố năng lực đang suy giảm của mình. Trong chuyến thăm Nga của nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un vào tháng 9 năm 2023, truyền thông đưa tin rằng việc bán vũ khí là một chủ đề được thảo luận. Giống như Iran, Triều Tiên sở hữu một số lượng lớn SRBM và một cơ sở công nghiệp quốc phòng lâu đời để sản xuất chúng.

ATACMS của Ukraine

Ngoài bất kỳ động lực phản ứng-hành động nào, những lý do có thể khác khiến Washington miễn cưỡng cung cấp ATACM cho Kiev bao gồm khả năng kho dự trữ của Mỹ có thể không đủ để cung cấp cho Ukraine một số lượng mà không làm giảm sự sẵn sàng của Mỹ. Các quan chức Mỹ đã từ chối tiết lộ Quân đội Mỹ sở hữu bao nhiêu ATACMS, nhưng Bộ Quốc phòng Mỹ đã lên ngân sách cho 2.121 tên lửa sẽ được bổ sung từ năm 2017 đến năm 2024 với đầu đạn, thiết bị điện tử và động cơ đẩy mới, cho thấy có thể có một số lượng dự trữ.

Phương Tây cung cấp rốc két

Bất chấp Washington do dự trong việc cung cấp ATACMS cho Ukraine, Mỹ và các nước thành viên NATO khác nhận ra vai trò quan trọng của vũ khí tầm xa trong cuộc xung đột. Mỹ đã cung cấp cho Ukraine 38 Hệ thống tên lửa pháo binh cơ động cao M142 (HIMARS) cũng như một số tên lửa dẫn đường chính xác chưa xác định. HIMARS là bệ phóng bánh lốp có thể mang theo một thùng chứa 6 tên lửa M30. Các nước thành viên NATO khác cũng đã cam kết gửi cho Ukraine ít nhất 23 Hệ thống tên lửa phóng loạt M270 (MLRS) với các thiết kế khác nhau (xem Bảng 1). M270 là phương tiện bánh xích có thể được trang bị 2 bệ hoặc 12 tên lửa.

Bảng 1: Phương Tây cung cấp các biến thể MLRS 270mm cho Ukraine

Nước	Trang bị	Số lượng phương tiện cam kết	Tình hình bàn giao
Pháp	M270A1 MLRS	2​	Hoàn thành
Đức	M270A1 MLRS (MARS II)	5​	Hoàn thành
Italy	M270A1 MLRS	2​	Hoàn thành
Anh	M270B1 MLRS	14​	Đang tiến hành
Mỹ	M142 HIMARS	38​	Hoàn thành

Nguồn: IISS, Cán cân quân sự 2023

Mặc dù M30 thường được mô tả là “rốc két” chứ không phải là “tên lửa”, nhưng tầm bắn, đầu đạn và độ chính xác của hệ thống này đã làm mờ sự khác biệt giữa hai loại trang thiết bị. Mặc dù không có sự đồng thuận giữa các nhà phân tích về sự khác biệt này, nhưng rốc két thường được hiểu là đạn không điều khiển, trong khi tên lửa có một số khả năng được điều khiển trong đường bay của chúng. M30 được trang bị thiết bị đo quán tính và dẫn đường GPS, cung cấp cho nó CEP ước tính dưới 10 m. Tầm bắn 70 km của hệ thống cũng đặt nó vào ngưỡng thấp hơn của tên lửa đạn đạo tầm gần, được phân loại là có tầm bắn 60–300 km. Một biến thể tầm bắn mở rộng đang được phát triển với tham vọng tăng gấp đôi tầm bắn lên 150 km.

Việc chuyển giao MLRS đã cho phép Ukraine tấn công thành công vào các đầu mối chỉ huy và kiểm soát, nơi tập trung binh sỹ và các trang thiết bị riêng lẻ của Nga. Nga đã gặp khó khăn trong nỗ lực nhắm vào các bệ phóng MLRS và HIMARS, phần lớn phản ánh khả năng ISR hạn chế của lực lượng vũ trang nước này và môi trường trên không đầy tranh chấp đã làm hạn chế máy bay Nga hoạt động sâu trong không phận Ukraine. Bất chấp tuyên bố của Nga về việc phá hủy nhiều bệ phóng HIMARS, Mátxcơva vẫn chưa đưa ra bất kỳ bằng chứng đáng tin cậy nào chứng minh cho tuyên bố này.

............

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Cuộc chiến ở Ukraine đã đẩy nhanh các xu hướng hiện có trong phát triển, buôn bán, sản xuất và sử dụng các loại vũ khí tấn công chính xác. Những xu hướng này đang làm xói mòn khuôn khổ toàn cầu hiện có để tìm ra và làn hạn chế hoặc kiểm soát các hệ thống này cũng như công nghệ liên quan của chúng. Sự tăng tốc của những phát triển này và sự xói mòn kèm theo của khuôn khổ toàn cầu đang dẫn đến sự gia tăng khả năng tiếp cận các loại vũ khí tấn công chính xác có tầm bắn xa hơn và khả năng sát thương cao hơn của các chủ thể nhà nước và phi nhà nước trên toàn thế giới.

Các xu hướng liên quan hiện có trong phát triển và sử dụng các loại vũ khí tấn công chính xác gồm:

• Nhận thức ngày càng tăng của các nhà khai thác hiện tại và tương lai về tiện ích quân sự ngày càng tăng của các loại vũ khí dẫn đường chính xác, rẻ tiền.
• Giảm chi phí của một số thiết kế tên lửa tương ứng với việc mở rộng các khả năng về tải trọng, độ chính xác, tầm bắn và khả năng sống sót.
• Khả năng thích ứng của các thiết kế tên lửa, bao gồm nhiều chế độ phóng và khả năng ngày càng tăng của các hệ thống này đối với các chế độ tấn công thứ yếuvào các mục tiêu trên không, trên biển và trên bộ.

Phần này sẽ thảo luận lý do tại sao mỗi xu hướng này làm xói mòn năng lực của chính quyền quốc gia, các cơ chế kiểm soát xuất khẩu đa phương và các khuôn khổ thiết lập quy chuẩn nhằm ngăn chặn sự phổ biến của các hệ thống này trên toàn cầu.

Tiện ích ngày càng tăng

Nga đã sử dụng tên lửa đạn đạo tầm ngắn và tên lửa chống hạm siêu âmtấn công các mục tiêu trên bộ tương đối thành công trong cuộc xung đột (mặc dù các tên lửa này kém chính xác hơn nhiều so với tên lửa tấn công mặt đất chuyên dụng), trong khi tên lửa hành trình tấn công mặt đất cận âm hoạt động tương đối kém hiệu quả. Chẳng hạn, dữ liệu do Bộ Quốc phòng Ukraine công bố cho biết khoảng 70% đến 80% tên lửa hành trình tấn công mặt đất của Nga được phóng theo loạt lớn từ 20 tên lửa trở lên trong khoảng thời gian từ tháng 10 năm 2022 đến tháng 1 năm 2023 đã bị hệ thống phòng không và tên lửa Ukraine đánh chặn.

Tổng cộng, Kiev tuyên bố đã đánh chặn 1.447 tên lửa hành trình kể từ khi chiến tranh bắt đầu vào tháng 2 năm 2023. Trong khi đó, các quan chức quân sự Ukraine tuyên bố rằng hệ thống phòng không của họ kém thành công hơn trong đánh chặn tên lửa đạn đạo tầm ngắn và một số loại tên lửa chống hạm. Mặc dù Dữ liệu này cần được xử lý một cách thận trọng, lý do tiềm ẩn dẫn đến sự chênh lệch giữa tỷ lệ tương tác thành công là do tên lửa đạn đạo và một số loại tên lửa chống hạm của Nga khó bị đánh chặn hơn so với tên lửa hành trình tấn công mặt đất (LACM) vì tốc độ và quỹ đạo cao của chúng. .

Ngoài việc Nga (và ở một mức độ hạn chế hơn nhiều là Ukraine) sử dụng rộng rãi tên lửa đạn đạo và hành trình trong cuộc xung đột, các hệ thống mới hơn và phi truyền thống đã được cả hai bên sử dụng để đạt được hiệu quả chiến thuật. Điều này bao gồm việc Ukraine sử dụng đạn pháo dẫn đường chính xác do Mỹ cung cấp cũng như việc cả hai bên sử dụng các phương tiện bay không người lái (UAV) đã được cải tiến và các loại vũ khí tấn công trực tiếp chuyên dụng. Việc Ukraine sử dụng các khả năng phi đối xứng để chống lại Nga, quốc gia được đánh giá là có năng lực quân sự cao hơn trên tất cả các lĩnh vực ngay từ đầu cuộc chiến, là điều đặc biệt đáng chú ý và có thể sẽ củng cố suy nghĩ của các quốc gia theo đuổi học thuyết phòng thủ phi đối xứng về sự khéo léo của cách tiếp cận này.

Thành công rõ ràng của các hệ thống phi truyền thống cũng có thể thúc đẩy các quốc gia khác tìm kiếm các hệ thống rẻ tiền với tiện ích đã được chứng minh để sử dụng cùng với hoặc có khả năng thay thế các khả năng và trang thiết bị truyền thống hơn. Ở đầu kia của phổ công nghệ, các loại công nghệ tên lửa tiên tiến nhất, bao gồm cả cái gọi là “tên lửa siêu vượt âm”, đã thu hút được sự chú ý của quốc tế mặc dù chúng chưa được sử dụng trên quy mô lớn. Danh tiếng của chúng như những loại vũ khí có độ chính xác cao và khả năng sống sót cao có thể chỉ được hưởng lợi từ sự vắng mặt của chúng, cũng như thiếu sự phân tích và đánh giá về tính hiệu quả của chúng.

Xem xét những phát triển này, các chủ thể quốc gia và phi quốc gia có thể quan tâm nhiều hơn đến việc mua các loại đạn dược dẫn đường chính xác mới, tùy thuộc vào ngân sách và yêu cầu về tác chiến của người mua. Hoạt động sản xuất các hệ thống này trên toàn cầu cũng có khả năng tăng lên để đáp ứng và cơ hội thử nghiệm thiết bị thực tế trên chiến trường sẽ thúc đẩy sự đổi mới của các nhà thiết kế, dẫn đến việc các hệ thống mới được phát triển trong khoảng thời gian ngày càng ngắn hơn. Các quốc gia cũng có thể ưu tiên tiếp cận một hệ thống đáng tin cậy và cung cấp khối lượng lớn các hệ thống lâu đời và phi truyền thống, đặc biệt là do chuỗi cung ứng quốc phòng tinh gọn đã được chứng minh là không đủ khi ứng phó với các cuộc đối đầu tiềm ẩn.

M142 (HIMARS)

Tác động của tất cả những bài học này là trong tương lai, số lượng đơn đặt hàng thiết bị có thể sẽ cao hơn so với trước cuộc xâm lược của Nga. Yêu cầu của Ba Lan mua tới 500 hệ thống tên lửa pháo binh cơ động cao M142 (HIMARS) và các loại tên lửa dẫn đường chính xác liên quan là một ví dụ về tầm quan trọng của việc nâng cấp này đối với các quốc gia mong muốn răn đe đối thủ hiệu qủa hơn. Ngoài ra, trước đây, các quốc gia gặp khó khăn trong mua sắm một số hệ thống vũ khí nhất định vì chúng được coi là quá phức tạp để sản xuất hoặc nằm ngoài giới hạn do các biện pháp kiểm soát xuất khẩu. Giờ đây, các quốc gia mong muốn có được những hệ thống như vậy có nhiều khả năng tin rằng họ có thể thiết kế và sản xuất thiết bị trong nước nếu họ lựa chọn.


..............

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Một số khả năng cao cấp hơn giảm chi phí

Tên lửa hành trình bị phát hiện thấp và cái gọi là “tên lửa siêu vượt âm” chưa được phổ biến rộng rãi vì chi phí cao và khó chế tạo. Tuy nhiên, việc giảm chi phí phát triển một số loại khả năng chính xác, cùng với những cải tiến tương ứng về tầm bắn, độ tin cậy, tính cơ động, khả năng sống sót và tăng khả năng mang đầu đạn của các loại vũ khí dẫn đường chính xác ít phức tạp hơn, có những tác động nguy hiểm đối với sự phổ biến của các hệ thống liên quan. Các cuộc xung đột hiện nay, bao gồm cả những cuộc xung đột ở Ukraine và Yemen, đã chứng minh rằng việc sản xuất đạn dược dẫn đường chính xác, chính xác tầm xa là tương đối dễ dàng và không tốn kém khi có đủ áp lực để đổi mới công nghệ với tốc độ nhanh.

LACM 351/Quds của Iran

Các hệ thống dựa trên các công nghệ có khả năng kép có sẵn trên thị trường dân sự-còn được gọi là “tên lửa hành trình Radio Shack”-chẳng hạn như LACM 351/Quds của Iran, đã chứng tỏ tính hữu ích của chúng trước cơ sở hạ tầng hoặc trang thiết bị của đối phương ngay cả khi mục tiêu của chúng được bảo vệ chắc chắn. Về phía Nga, để ứng phó với hệ thống phòng không Ukraine được cải thiện bố trí xung quanh các địa điểm chính trị, kinh tế hoặc quân sự quan trọng, thay vào đó, đôi khi đã tấn công các mục tiêu được phòng thủ ít vững chắc hơn. Khi xem xét các bài học từ cuộc xung đột này, nhiều quốc gia và các chủ thể phi nhà nước có khả năng xây dựng các hệ thống chi phí thấp và điều chỉnh các kỹ thuật sử dụng của chúng để tính đến lợi ích đã được chứng minh của chúng ở Ukraine.

Hơn nữa, các chủ thể nhà nước và phi nhà nước, được thúc đẩy bởi tiện ích mà họ nhận thấy và chi phí thấp hơn của các khả năng ít phức tạp hơn nhưng “đủ tốt”, có thể tìm cách mua các hệ thống này trên quy mô lớn hoặc tự sản xuất các bộ phận của chúng. Việc Iran cung cấp máy bay không người lái tự sát quy mô lớn cho Nga là một ví dụ như vậy, vì Mátxcơva đã tìm cách sản xuất các phiên bản được cấp phép của các loại vũ khí tấn công trực tiếp của Iran như Shahed-136 để nâng cao năng lực sản xuất và rút ngắn chuỗi cung ứng.

Giống như Nga, các quốc gia khác khó có thể dựa vào nước khác để sản xuất những hệ thống như vậy mà thay vào đó dựa vào sản xuất trong nước. Sự phổ biến của công nghệ, sự phổ biến của các bộ phận cũng như chi phí lắp ráp và nhân công thấp có thể sẽ thúc đẩy sự bùng nổ của các hệ thống “rẻ và hứng khởi” trên toàn cầu với hầu như không bị quốc tế kiểm soát.

Thiết kế thích ứng và loại mục tiêu

Các khuôn khổ hiện tại để hạn chế sự phổ biến và nắm giữ tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình cũng như các phương tiện bay không người lái phụ thuộc vào các định nghĩa lỗi thời đã bị thách thức, nếu không muốn nói là bị loại bỏ, bởi các xu hướng công nghệ. Vấn đề này thể hiện rõ trên nhiều khía cạnh khác nhau của chìa khóa định nghĩa hiện có nhằm xác định các loại cụ thể.

Tên lửa đạn đạo

Kiểm soát tên lửa đạn đạo trong các thỏa thuận quốc tế dựa trên ý tưởng rằng những tên lửa này không chính xác đến mức chúng phải được chế tạo nhằm mục đích mang vũ khí hủy diệt hàng loạt vì chúng không đủ chính xác để tiêu diệt mục tiêu bằng đầu đạn thông thường. Do đó, Cơ chế kiểm soát công nghệ tên lửa (MTCR) định nghĩa tên lửa Loại I, mà việc xuất khẩu chúng có thể bị ngăn chặn mạnh mẽ, là những hệ thống có thể cơ động hơn 300 km với trọng tải hơn 500 kg. Khi các hướng dẫn của MTCR được soạn thảo vào cuối những năm 1980, chúng dựa trên các thiết kế tên lửa đương đại của Liên Xô, đặc biệt là SRBM R-300 Elbrus (RS-SS-1C Scud B) mà Liên Xô đã xuất khẩu rộng rãi.

Tên lửa Scud B có tầm bắn 300km, khả năng xảy ra CEP là 900 mét và có thể được trang bị tải trọng lên tới 985kg. Độ chính xác kém của loại tên lửa này không được coi là trở ngại cho nó gây sát thương hoặc tiêu diệt mục tiêu đã xác định nếu nó được trang bị đầu đạn hạt nhân có thể gây ra sự hủy diệt trên diện rộng. Tuy nhiên, nếu người điều khiển cố gắng sử dụng tên lửa tấn công các mục tiêu nhỏ bằng đầu đạn thông thường, thì sự thiếu chính xác của tên lửa có nghĩa là nó rất có thể sẽ bắn trượt và không đạt được hiệu quả mong muốn. Một số thiết kế tên lửa đạn đạo mới hơn có CEP dưới 10 mét và do đó có khả năng gây sát thương đáng kể cho các mục tiêu nhỏ với độ chính xác cao.

Ngay cả một số loại tên lửa đạn đạo cũ hơn cũng có thể được sửa đổi và trang bị thêm hệ thống dẫn đường bên trong và bên ngoài cải tiến, tương đối rẻ tiền để cải thiện đáng kể độ chính xác của chúng. Do đó, định nghĩa về tên lửa đạn đạo có thể điều khiển được- được định nghĩa là có khả năng mang đầu đạn hạt nhân ở khoảng cách xa-đang ngày càng trở nên không phù hợp với việc hạn chế sự phổ biến của các tên lửa thông thường tầm ngắn, có độ chính xác cao.

Chế độ phóng và tấn công

Những thách thức lớn khác về mặt định nghĩa do các xu hướng phát triển trong công nghệ tên lửa đặt ra là khả năng thích ứng của thiết kế, bao gồm nhiều chế độ phóng và việc sử dụng ngày càng nhiều các hệ thống này cho các chế độ tấn công thứ yếu. Tên lửa ban đầu được thiết kế để phóng từ một loại phương tiện (máy bay, tàu hải quân hoặc bệ phóng mặt đất) thường được điều chỉnh để phóng từ các phương tiện khác nhằm cải thiện tiện ích của trang thiết bị và tăng tính phổ biến giữa các binh chủng của quân chủng.Ví dụ, tên lửa chống hạm AGM-84A Harpoon do Mỹ thiết kế ban đầu được thiết kế vào đầu những năm 1970 để phóng từ tàu mặt nước, nhưng sau đó nó đã được điều chỉnh để phóng từ nhiều loại máy bay, bệ phóng mặt đất và tàu ngầm khác nhau.

Tên lửa chống hạm AGM-84A Harpoon

Trong khi nhiều loại tên lửa chỉ có khả năng tấn công một loại mục tiêu duy nhất do có (hoặc không có) công nghệ dẫn đường chuyên dụng, các thiết kế hiện đại hơn đã áp dụng công nghệ về đầu tìm cải tiến, cho phép tên lửa được sử dụng ở chế độ tấn công chủ yếu và thứ yếu. Ví dụ, Harpoon đã được sửa đổi để tấn công các mục tiêu trên mặt đất, dẫn đến việc xuất hiệntên lửa tấn công mặt đất phóng từ xa AGM-84E (SLAM). Mặc dù việc điều chỉnh thiết kế tên lửa cho các mục đích khác nhau không phải là điều mới, nhưng cuộc chiến ở Ukraine đã minh họa rõ ràng điều đó có thể diễn ra nhanh đến mức nào. Cả Ukraine và Nga đều đã điều chỉnh các tên lửa phòng không và chống hạm cho các nhiệm vụ tấn công mặt đất với mức độ thành công khác nhau. Nga cũng đã biến khả năng điều chỉnh tên lửa trên nhiều phương tiện thành một đặc điểm trong chương trình phát triển của mình.

Bản chất đa năng của một số loại tên lửa ngày nay có nghĩa là cách tiếp cận kiểm soát vũ khí truyền thống nhằm làm hạn chế tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình phóng từ mặt đất có tầm bắn nhất định trong khi từ bỏ các hệ thống phóng từ trên không và trên biển - như trường hợp trong Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung xa (INF)- sẽ là điều không thể trong hoàn cảnh hiện tại. Nếu bất kỳ loại tên lửa phóng từ trên không hoặc trên biển nào có thể được điều chỉnh để thích ứng với chế độ phóng mặt đất và ngược lại, đồng thời các phiên bản phóng từ trên không và trên biển bị loại khỏi hiệp ước, thì khả năng các bên ký kết vi phạm thỏa thuận sẽ là không giới hạn và không thể tiến hành xác minh.

Điều tương tự cũng đúng nếu tên lửa phòng không hoặc chống hạm có thể được sử dụng để tấn công chính xác các mục tiêu mặt đất. Đồng thời, khả năng cơ động của tên lửa hành trình phóng từ trên không và trên biển sẽ làm phức tạp đáng kể mọi nỗ lực xác minh số lượng và vị trí của các hệ thống này, vì việc thanh sát các căn cứ không quân và cảng sẽ được coi là hành động mang xâm phạm cao đến hoạt động hàng ngày của các cơ sở này và bởi vì các phương tiện có thể được di chuyển nhanh chóng và dễ dàng trước khi tiến hành thanh sát. Do đó, một hiệp ước trong tương lai nhằm hạn chế một số loại vũ khí dẫn đường nhất định sẽ cần phải giải quyết một phạm vi hệ thống rộng hơn nhiều so với thỏa thuận INF ban đầu.

Hiệu ứng

Sự kết hợp của các yếu tố được mô tả ở trên tạo ra một triển vọng ảm đạm đối với hoạt động kiểm soát các hệ thống tên lửa này trong tương lai. Thật vậy, có vẻ như ngày càng nhiều quốc gia cũng như các nhân tố phi quốc gia sẽ có thể mua hoặc sản xuất các loại vũ khí dẫn đường chính xác của riêng mình với hiệu quả ngày càng tăng (dù thông qua công nghệ tốt hơn hay số lượng tuyệt đối) theo thời gian. Việc điều chỉnh các thỏa thuận hiện có, chẳng hạn như Chế độ kiểm soát công nghệ tên lửa (MTCR) và các khuôn khổ thiết lập quy chuẩn như Bộ quy tắc ứng xử La Hay (HCoC) sẽ phức tạp cả về mặt kỹ thuật và khó khăn về mặt chính trị (nếu không nói là không thể) nếu xét đến bối cảnh rộng lớn hơn của Nga và cuộc chiến này. Thách thức này thậm chí còn chưa tính đến việc nhiều quốc gia có khả năng phổ biến vũ khí hạt nhân cao nhất quan ngại, bao gồm Trung Quốc, Iran và Triều Tiên, nằm ngoài MTCR và HCoC trong khi một số nước thành viên, chẳng hạn như Nga, phớt lờ các nghĩa vụ của mình.

Kết luận

Cuộc tấn công toàn diện của Nga vào Ukraine đã mang lại cho Mátxcơva cơ hội thử nghiệm trên thực địa nhiều loại hệ thống tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình, dựa trên một số bài học mà nước này có thể đã học được trong quá trình can thiệp vào Syria năm 2015. Cuộc chiến cũng đóng vai trò như một cuộc thử nghiệm đối vớiviệc lực lượng Nga tuân thủ học thuyết quân sự chính thức của Nhà nước này, điều mà họ dường như đã đi lệch. Rõ ràng nhất, Mátxcơva đã không tấn công các mục tiêu có giá trị cao với cường độ cần thiết để đạt được chiến thắng quân sự nhanh chóng như học thuyết của họ hình dung và dường như Mátxcơva đã lên kế hoạch hướng tới điều đó.

Mặc dù tên lửa đạn đạo tầm ngắn của Nga hoạt động tương đối hiệu quả trước các hệ thống phòng không của Ukraine, nhưng việc sử dụng hạn chế các loại hệ thống này ngay từ đầu cuộc chiến đã khiến các mục tiêu quân sự, chỉ huy và kiểm soát quan trọng của Ukraine hầu như không bị tổn hại. Tên lửa hành trình tấn công mặt đất (LACM) - đặc biệt là các hệ thống cận âm - dường như có tỷ lệ thất bại cao nhưng lại được hưởng lợi từ việc được bổ sung số lượng lớn vũ khí tấn công trực tiếp tương đối rẻ tiền mà Mátxcơva mua từ Iran. Các hệ thống mới hơn và phi truyền thống cũng đã được cả hai bên sử dụng với hiệu quả chiến thuật, nhấn mạnh khả năng thích ứng và tính linh hoạt của một số thiết kế.

Mátxcơva có thể rút ra nhiều bài học từ việc sử dụng tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình ở Ukraine. Thứ nhất, lượng LACM có trong kho trước thời chiến của họ là không đủ và sự thiếu hụt này tỏ ra bất lợi trong giai đoạn đầu của cuộc chiến. Mátxcơva kể từ đó đã nỗ lực tăng tỷ lệ sản xuất tên lửa. Cuộc chiến gần như chắc chắn cũng sẽ thúc đẩy thêm động lực của Nga trong phát triển thêm các LACM siêu âm có khả năng hoạt động hiệu quả hơn trước các hệ thống phòng không cũng như các hệ thống Mach-5+. Việc Nga mua sắm và sản xuất số lượng lớn vũ khí tấn công trực tiếp chậm và rẻ tiền cũng như điều chỉnh các thiết kế tên lửa để sử dụng làm mồi nhử đã nhấn mạnh tầm quan trọng của số lượng đông như một phương tiện để sống sót.

Các quốc gia khác cũng đang cẩn thận xem xét hoạt động của cả hai bên ở Ukraine để rút ra bài học về việc sử dụng khả năng tấn công tầm xa. Bất chấp tỷ lệ thành công khác nhau, việc Nga sử dụng tên lửa và các hệ thống phi truyền thống cũng như việc Ukraine sử dụng các năng lực phi đối xứng có thể sẽ làm tăng tiện ích quân sự được nhận thức của chúng trong mắt nhiều chủ thể nhà nước và phi nhà nước. Chi phí phát triển một số loại khả năng chính xác giảm, đặc biệt là các hệ thống ít phức tạp hơn dựa vào công nghệ lưỡng dụng có sẵn thông qua thị trường dân sự, cho thấy khả năng phổ biến dễ dàng, phụ thuộc vào yêu cầu và nguồn lực của người dùng. Các chủ thể nhà nước và phi nhà nước có thể tìm cách mua sắmcác hệ thống như vậy trên quy mô lớn, nhưng có thể sẽ theo đuổi năng lực sản xuất trong nước trong tương lai.

Cuối cùng, cuộc chiến của Nga ở Ukraine sẽ gây ra hậu quả sâu rộng đối với các chế độ kiểm soát xuất khẩu và vũ khí hiện có. Khi một số loại vũ khí dẫn đường trở nên hấp dẫn hơn và ngày càng sẵn có, các thỏa thuận hiện tại như Chế độ kiểm soát công nghệ tên lửa và Quy tắc ứng xử La Hay chống phổ biến tên lửa đạn đạo có thể ngày càng phải đối mặt với những trở ngại kỹ thuật và chính trị thách thức tính hữu dụng của chúng. Tương tự như vậy, bản chất đa năng của một số loại tên lửa có nghĩa là các phương pháp kiểm soát vũ khí truyền thống, chẳng hạn như hạn chế các hệ thống phóng từ mặt đất ở một phạm vi nhất định và loại trừ các hệ thống trên không và trên biển, sẽ ngày càng trở nên không thể chấp nhận được. Do đó, một hiệp ước trong tương lai nhằm hạn chế một số loại vũ khí dẫn đường nhất định sẽ cần phải giải quyết một phạm vi các hệ thống rộng lớn hơn nhiều so với trước đây, điều này sẽ chứng tỏ một thách thức ngay cả trong một môi trường chính trị lành mạnh hơn nhiều./.

 

[đội mũ_ lái xe]

Kênh đào Funan Techo của Campuchia đánh dấu sự thua thiệt cho Việt Nam và chiến thắng cho Trung Quốc

Dự án kênh đào mới của Campuchia sẽ khuyến khích phát triển kinh tế và kết nối trong nước, đồng thời giảm đáng kể sự phụ thuộc vào Việt Nam. Điều này sẽ gây ra những lo ngại về an ninh quốc gia ở Hà Nội, đồng thời góp phần vào mục tiêu địa chính trị rộng lớn hơn của Trung Quốc là xây dựng mạng lưới cảng thân thiện toàn cầu. Ngày 7/5, Phó Thủ tướng Campuchia Sun Chanthol xác nhận rằng nước này sẽ khởi công xây dựng kênh Funan Techo trong năm 2024, với mục tiêu hoàn thành vào năm 2028. Theo kế hoạch, kênh đào này sẽ trải dài 180 km, nối Cảng nội địa Phnom Penh, một cảng sông ở thủ đô, với tỉnh Kep ở vịnh Thái Lan. Được thiết kế rộng 100 m và sâu tới 5,4 m, kênh đào Funan Techo sẽ tiếp nhận các tàu có trọng tải lên tới 3.000 tấn. Tổng công ty Cầu đường Trung Quốc (CRBC), một doanh nghiệp nhà nước của Trung Quốc, sẽ giám sát việc phát triển, quản lý và vận hành dự án trị giá 1,7 tỷ USD trong khuôn khổ Sáng kiến “Vành đai và Con đường” của Bắc Kinh, đảm nhận toàn bộ trách nhiệm tài chính cho việc xây dựng và bảo trì dự án theo mô hình xây dựng-vận hành-chuyển giao. CRBC sẽ trả lại kênh đào cho Campuchia sau 40-50 năm khi công ty đã bù đắp được chi phí.

- Cụ thể, kênh đào mới sẽ nối nhánh nhỏ của sông Mekong là sông Prek Teo với Prek Ta Ek và Prek Ta Hing - các nhánh của sông Bassac, một nhánh chính của sông Mekong. Kênh sẽ chảy qua 4 tỉnh của Campuchia: Kandal, Takeo, Kampot và Kep. Các tác động môi trường tiềm ẩn của dự án phần lớn vẫn chưa được biết rõ.

- Thủ tướng Hun Manet đã công bố sáng kiến này tại cuộc họp nội các vào tháng 8/2023. Đây là sáng kiến cơ sở hạ tầng lớn đầu tiên của ông kể từ khi nhậm chức vào đầu tháng đó.

Kênh đào sẽ giúp phát triển ngành công nghiệp trong khu vực nội địa Campuchia đồng thời cho phép nước này không cần phải nhờ tới Việt Nam trong giao thương, có được quyền tiếp cận trực tiếp với thị trường toàn cầu, qua đó khuyến khích đầu tư nước ngoài. Kênh vận chuyển này sẽ cho phép các tàu chở hàng đi thẳng từ biển vào các khu vực nội địa của Campuchia, có khả năng thúc đẩy tăng trưởng vận tải nội địa và phát triển công nghiệp cho quốc gia Đông Nam Á hiện vẫn là một nền kinh tế đang phát triển. Dự án nhằm mục đích kết nối các khu vực khác nhau ở Campuchia, hợp lý hóa chi phí và thời gian cho việc vận chuyển hàng hóa, dịch vụ và con người trên khắp đất nước. Điều này cũng sẽ cải thiện mạng lưới giao thông của Campuchia nói chung khi cơ sở hạ tầng như đường, cầu và đập sẽ được xây dựng bổ sung dọc theo kênh đào. Sông Mekong, cùng với mạng lưới rộng lớn gồm các nhánh sông của nó, là mạng lưới “đường cao tốc” chính cho hàng hóa và dịch vụ của Campuchia, và kênh đào sẽ nâng cao lưu lượng tàu thuyền giữa bờ biển và khu vực xung quanh thủ đô Phnom Penh trong vùng nội địa đất nước. Hiện khoảng 1/3 tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Campuchia qua tuyến đường sông Mekong đi qua Việt Nam. Điều này cho phép Hà Nội sử dụng nhiều cơ chế khác nhau, chẳng hạn như các yêu cầu về phí và cấp phép, để thu ngân sách và duy trì ảnh hưởng đáng kể đối với luồng hàng hóa ra vào Campuchia.

Tuy nhiên, theo kế hoạch, kênh Funan Techo dự kiến sẽ giảm 90% lượng hàng hóa Campuchia phải đi qua Việt Nam. Dự án cũng sẽ kết hợp với Cảng tự trị Sihanoukville do Nhật Bản tài trợ, một cảng container nước sâu dự kiến bắt đầu hoạt động vào năm 2026, nhằm cho phép Campuchia có thêm khả năng bỏ qua các cảng nước ngoài và giao thương trực tiếp với các thị trường như Bắc Mỹ và châu Âu. Nhìn chung, kênh đào sẽ khuyến khích đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Campuchia, một ưu tiên chính sách của chính phủ, bằng cách cải thiện kết nối trong nước và quốc tế.

- Kế hoạch tổng thể cơ sở hạ tầng cho kênh đào bao gồm 3 con đập, 11 cây cầu và hơn 200 km đường ven để đảm bảo an toàn giao thông và kết nối.

- Năm 1956, miền Nam Việt Nam từng hạn chế tiếp cận cảng Sài Gòn để gây áp lực lên lập trường trung lập của Campuchia đối với miền Bắc Việt Nam. Năm 1994, Việt Nam cũng ngăn chặn hoạt động thương mại của Campuchia dọc tuyến đường thủy này trong vài tháng trong bối cảnh căng thẳng lãnh thổ liên quan đến đảo Phú Quốc. Những ví dụ này chứng tỏ ảnh hưởng đòn bẩy mạnh mẽ của Việt Nam đối với thương mại và gián tiếp là đối với chính sách của Campuchia.

- Các mặt hàng nhập khẩu hàng đầu của Campuchia bao gồm ngọc trai và đá bán quý hoặc đá quý; nhiên liệu khoáng sản và vải dệt kim; thiết bị cơ khí và linh kiện; máy móc điện và linh kiện; nhựa và nhôm. Các mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của nước này bao gồm hàng dệt may, cả dệt kim và không dệt kim; máy móc điện (như máy ghi âm và tivi); túi xách và các sản phẩm bằng da khác; giày dép, đồ nội thất và cao su. Campuchia cũng là một nhà xuất khẩu đang phát triển trong lĩnh vực tấm pin mặt trời.

Việt Nam phản đối dự án này vì kênh đào chắc chắn sẽ làm giảm đáng kể đòn bẩy đối với Campuchia, dẫn đến thất thoát về nguồn thu và sức ảnh hưởng của Hà Nội, đồng thời làm dấy lên lo ngại về an ninh quốc gia trước sự bao vây của Trung Quốc và thái độ ngày càng quyết đoán của Campuchia. Mặc dù Việt Nam cảnh báo rằng kênh đào có thể tiếp nhận các tàu chiến Trung Quốc, nhưng kích thước nhỏ của kênh đào khiến điều đó khó xảy ra. Tuy nhiên, kênh đào này có thể tiếp nhận các sà lan có chiều rộng 100 m di chuyển hai chiều. Điều này có nghĩa là các tàu tuần tra vũ trang cỡ nhỏ của Trung Quốc có thể đi lại trên tuyến đường thủy này. Mặc dù không gây ra mối đe dọa an ninh quốc gia quá lớn, nhưng điều này làm dấy lên lo ngại về nguy cơ bao vây rộng hơn đối với Việt Nam: Trung Quốc ở phía Bắc, Biển Đông (quốc tế gọi là biển Nam Trung Hoa) nơi Trung Quốc chiếm ưu thế ở phía Đông, Lào và Campuchia ngày càng liên kết với Trung Quốc ở phía Tây. Tuy nhiên, có những hạn chế then chốt đối với việc Trung Quốc triển khai khí tài quân sự tới Campuchia. Hiến pháp Campuchia cấm cho phép quân đội nước ngoài đồn trú, và động thái đó có thể sẽ gây bất ổn xã hội. Nó cũng sẽ làm giảm sự tín nhiệm đối với tân Thủ tướng Campuchia Hun Manet, khi ông này đang tìm cách khẳng định vị thế của mình sau khi lên thay cha mình là Hun Sen vào năm 2023, người đã giữ chức thủ tướng trong 38 năm. Ngoài ra, Việt Nam lo ngại rằng việc Campuchia giảm phụ thuộc thương mại vào mình sẽ khiến Phnom Penh ngày càng quyết đoán hơn theo thời gian. Điều này có thể đe dọa khơi dậy những tranh chấp lãnh thổ trước đây giữa hai nước xung quanh đồng bằng sông Cửu Long và đảo Phú Quốc trong những thập kỷ tới. Bên cạnh những lo ngại về an ninh quốc gia, động thái phản đối dự án còn xuất phát từ việc Việt Nam mất nguồn thu thương mại và các tác động tiềm tàng về môi trường và xã hội, như sự di dời dân cư, mất đất nông nghiệp, giảm diện tích đất ngập nước cần thiết cho tưới tiêu (do đó kéo dài tình trạng thiếu nước), và tình trạng nhiễm mặn gia tăng ở đồng bằng sông Cửu Long.

..............

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

- Việt Nam có truyền thống coi Lào và Campuchia nằm trong phạm vi ảnh hưởng của mình. Tuy nhiên, bắt đầu từ những năm 2010, ảnh hưởng của Trung Quốc đã lấn át, chủ yếu nhờ vào các sáng kiến kinh tế, viện trợ, cho vay cũng như Sáng kiến “Vành đai và Con đường” (BRI) mà Việt Nam không thể theo kịp.

- Trung Quốc nắm giữ hơn 40% số nợ nước ngoài trị giá khoảng 10 tỷ USD của Campuchia.

- Campuchia đã không có đường nối trực tiếp từ sông Mekong ra biển kể từ đầu thế kỷ 19 khi Việt Nam hoàn toàn kiểm soát mũi cực Đông Nam của đồng bằng sông Cửu Long. Khu vực này, được Campuchia gọi là Kampuchea Krom, vẫn là một điểm gây tranh cãi giữa những người theo chủ nghĩa dân tộc Campuchia muốn giành lại nó. Quả thực, việc chiếm lại Kampuchea Krom là mục tiêu quân sự chính của Pol Pot và Khmer Đỏ khi tấn công Việt Nam vào năm 1978, và tâm lý này có thể được khơi dậy trong hơn 1 triệu người dân tộc Khmer sống ở vùng được gọi là Kampuchea Krom của Việt Nam. Hơn nữa, khu vực này còn là vựa lúa và nguồn lương thực chính của Việt Nam với giá trị chiến lược cao.

- Dù Trung Quốc có khả năng tiếp cận quân sự tới kênh đào hay không, việc phát triển xung quanh dự án cũng có thể trở thành mối đe dọa chiến lược đối với Việt Nam. Những sự phát triển như vậy bao gồm khả năng kết nối Campuchia với tuyến đường sắt cao tốc Bắc-Nam của Lào do Trung Quốc xây dựng, cho phép Trung Quốc tiếp cận lục địa Đông Nam Á dễ dàng hơn từ khu vực nội địa của nước này ở tỉnh Vân Nam thay vì hầu như chỉ dựa vào bờ biển phía Đông. Cảnh báo của Việt Nam về nguy cơ tàu chiến Trung Quốc đi qua kênh đào dù kích thước kênh đào không đủ lớn có thể là chiêu trò ngoại giao nhằm thu hút sự chú ý của Washington.

- Xét về môi trường, đồng bằng sông Cửu Long đang phải chịu sức ép rất lớn do sự phát triển kinh tế nhìn chung không được kiểm soát, chẳng hạn như việc xây dựng đập thủy điện ở thượng nguồn, cũng như các tác động đang diễn ra của El Nino.

Đối với Trung Quốc, dự án có thể tạo ra cơ hội đầu tư vào các lĩnh vực cơ sở hạ tầng, sản xuất, bất động sản và du lịch, đồng thời góp phần mở rộng mạng lưới cảng và cơ sở hạ tầng toàn cầu được thiết kế để giảm thiểu tầm quan trọng của eo biển Malacca. Dự án sẽ mang lại lợi ích kinh tế cho Trung Quốc vì một công ty nhà nước Trung Quốc sẽ vận hành kênh đào trong 40-50 năm tới. Điều này sẽ cho phép Trung Quốc có được doanh thu sau khi kênh đào hoàn thành, đồng thời tạo cơ hội đầu tư lớn hơn cho các công ty Trung Quốc vào nội địa Campuchia - đặc biệt là về cơ sở hạ tầng, sản xuất, bất động sản và du lịch - bằng cách cải thiện khả năng kết nối. Kênh đào này cũng sẽ tăng cường kết nối, chẳng hạn như với Đặc khu kinh tế Sihanoukville của Campuchia, nơi được hưởng lợi lớn từ nguồn tài trợ của BRI của Trung Quốc. Từ góc độ địa chính trị rộng hơn, kênh đào kết hợp với các dự án khác do Trung Quốc tài trợ có thể tạo ra một chuỗi cảng từ Biển Đông đến vịnh Ba Tư và Biển Đỏ. Chúng bao gồm căn cứ hải quân Ream ở Campuchia, kênh đào Kra được đề xuất ở Thái Lan, cảng nước sâu Kyaukphyu ở Myanmar, cảng Hambantota ở Sri Lanka, cảng Gwadar ở Pakistan và có thể là cảng Khalifa ở Các Tiểu vương quốc Arập Thống nhất (UAE), cùng với căn cứ hải quân nước ngoài duy nhất của Trung Quốc hiện có tại cảng Doraleh ở Djibouti ở vùng Sừng châu Phi, cùng nhiều căn cứ khác. Ngoài ra còn phải kể đến hàng trăm cảng trên toàn thế giới mà Trung Quốc có cổ phần kiểm soát hoặc đầu tư đáng kể. Đối với Bắc Kinh, mạng lưới này phục vụ mục đích chiến lược chính là giảm tầm quan trọng của eo biển Malacca, một điểm nút quan trọng mà hải quân đối phương có thể dễ dàng phong tỏa trong trường hợp xảy ra xung đột và qua đó làm tê liệt hoạt động nhập khẩu các sản phẩm năng lượng và thực phẩm của Trung Quốc, đồng thời bao vây quân sự Ấn Độ. Việc tìm ra con đường thay thế cho eo biển Malacca hoặc giảm thiểu tầm quan trọng của nó sẽ góp phần đảm bảo vị trí chiến lược của Trung Quốc bằng cách loại bỏ một điểm yếu lớn, từ đó làm tăng khả năng Trung Quốc có hành động quân sự nhằm vào Đài Loan hoặc Philippines trong tương lai.

- Tên của kênh đào, Funan Techo, ám chỉ mối quan hệ cổ xưa giữa Trung Quốc và Campuchia vì Phù Nam (Funan) là tên mà một nhà thám hiểm Trung Quốc đặt cho Campuchia vào thế kỷ thứ ba.

- Kênh đào Kra là một đề xuất mới dựa trên ý tưởng cũ nhằm cắt bán đảo Kra của Thái Lan làm đôi và nhờ đó tạo ra tuyến đường đi vòng qua eo biển Malacca cũng như các cảng của Singapore và Malaysia. Chính phủ Thái Lan đang tìm kiếm nguồn đầu tư của Trung Quốc cho dự án, nhưng Bắc Kinh vẫn chưa thể hiện sự quan tâm chính thức đến việc tài trợ cho dự án này.

- Kyaukphyu là cảng nước sâu ở Myanmar do Trung Quốc tài trợ, với tiềm năng tiếp nhận các tàu chiến Trung Quốc, tương tự như căn cứ hải quân Ream của Campuchia, nhưng cả hai chính phủ đều phủ nhận khả năng này. Hiện dự án vẫn chưa được động thổ.

- Hambantota là cảng nước sâu ở Sri Lanka nơi Trung Quốc giành được hợp đồng thuê 99 năm vào năm 2017.

- Cảng Gwadar ở Pakistan là mắt xích quan trọng trong Sáng kiến “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc và đi vào hoạt động năm 2016.

- Trung Quốc cũng đang xây dựng cảng Khalifa ở UAE, có khả năng sẽ được thiết kế để phù hợp với các tàu chiến Trung Quốc.

- Cảng Doraleh ở Djibouti là căn cứ quân sự chính thức duy nhất của Trung Quốc ở nước ngoài, được khai trương vào năm 2017.

- Theo tình báo Mỹ, Trung Quốc hiện duy trì 6 đến 8 tàu chiến ở Ấn Độ Dương, trong khi cách đây chỉ 2 thập kỷ, họ vẫn chưa hề có sự hiện diện quân sự ở đó.

 

[đội mũ_ lái xe]

Cách Campuchia xoa dịu quan ngại về dự án kênh đào nhiều tranh cãi

Theo bài viết của các tác giả Pou Sothirak, Cố vấn cấp cao của Trung tâm Nghiên cứu Khu vực Campuchia, một tổ chức nghiên cứu chính sách đối ngoại độc lập, và Him Raksmey, Giám đốc điều hành Trung tâm Nghiên cứu Khu vực Campuchia đăng trên trang South China Morning Post, việc Campuchia khởi động dự án kênh đào Funan Techo dài 180 km - dự án mà những người đề xuất cho rằng sẽ thúc đẩy quốc gia này hướng tới một nền kinh tế thịnh vượng, hiện đại – đã nhận được làn sóng ủng hộ từ công chúng. Tuy nhiên, những người hoài nghi nêu lên mối lo ngại về tác động lan tỏa tiềm tàng của dự án này, cho rằng Funan Techo có thể gây nguy hiểm cho sức sống của dòng sông Mekong quan trọng và gây căng thẳng địa chính trị.

Nằm trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) và dự kiến được xây dựng trong 4 năm tới theo hình thức Xây dựng-Vận hành-Chuyển giao (BOT), dự án trị giá 1,7 tỷ USD này được Chính phủ Campuchia ký kết vào tháng 10/2023 với Tổng công ty Cầu đường Trung Quốc (CBRC). Những người ủng hộ ca ngợi kênh đào này là một nỗ lực mang tính đột phá và đổi mới nhằm thiết lập tuyến liên kết nội địa-biển đầu tiên của Campuchia, qua đó thúc đẩy hoạt động thương mại và mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất cũng như nông dân trong nước bằng cách tạo điều kiện gia tăng tính cạnh tranh cho các hoạt động vận chuyển hàng hóa sản xuất tại địa phương ra thị trường bên ngoài.

Trong khi đó, những người phản đối lo ngại về tác động an ninh của kênh đào, cũng như chỉ trích sự thiếu rõ ràng trong giải quyết các tác động về kinh tế-xã hội và môi trường. Họ lập luận rằng việc tham vấn và hợp tác không đầy đủ đã khiến cộng đồng địa phương thiếu sự chuẩn bị để đối phó với những hậu quả tiềm tàng của dự án sau khi kênh đào được xây dựng.

Các nhà hoạch định chính sách cần đảm bảo rằng lợi ích kinh tế của kênh đào không phải trả giá bằng bất kỳ tác động không mong muốn nào về xã hội, môi trường và ổn định đối với Campuchia và khu vực rộng lớn hơn. Để giảm thiểu nguy cơ này, cần rút ra bài học từ các trường hợp thành công khác, giải quyết một cách thích hợp những khiếu nại trong nước và huy động sự tham gia của tất cả các bên liên quan vào quá trình ra quyết định để giảm thiểu khả năng xảy ra kết quả tiêu cực.

Đối với một dự án nhạy cảm về mặt chính trị và rủi ro về kinh tế, mà chắc chắn sẽ thu hút sự theo dõi của công chúng, cần phải có những giải thích kỹ thuật kỹ lưỡng và dữ liệu khoa học thuyết phục để giải quyết mọi mối lo ngại về môi trường và xã hội, đồng thời chứng minh một cách thuyết phục rằng cả chính phủ và công ty đầu tư đều chân thành và nhất quán trong nỗ lực giảm thiểu rủi ro tiềm ẩn.

Tất cả các siêu dự án – được định nghĩa ở đây là những dự án có ngân sách vượt quá 1 tỷ USD – đều có bản chất phức tạp, gây tranh cãi và khó thực hiện, thường kết thúc trong thất bại. Quy mô lớn của các siêu dự án khiến chúng rất khó dự đoán và đặc biệt dễ gặp rủi ro. Khi được thực hiện đúng cách, một siêu dự án có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đáng kể. Tuy nhiên, những dự án không thành công có thể gây trở ngại cho sự phát triển của một quốc gia trong nhiều năm và khiến các chính phủ phải đau đầu. Do đó, Chính phủ Campuchia cần phải học hỏi từ các siêu dự án khác để tăng cơ hội thành công của kênh đào Funan Techo.

Các yếu tố không lường trước được có thể khiến dự án thất bại có xu hướng phát sinh sớm, chẳng hạn như cơ sở lý luận kém, sự không đồng bộ giữa các bên liên quan, lập kế hoạch không đầy đủ và thiếu khả năng tiếp cận hoặc sử dụng các nguồn lực cần thiết. Chi phí của dự án thường bị đánh giá thấp trong khi lợi ích dự kiến lại được đánh giá quá cao.

Điều quan trọng là trước tiên phải triển khai các phân tích kỹ lưỡng và khách quan về chi phí và lợi ích thực tế, sau đó xem xét các hành động khắc phục thích hợp để giải quyết mọi vấn đề phát sinh trong giai đoạn xây dựng của dự án. Kênh đào Panama và tuyến đường sắt cao tốc Bắc Kinh-Thượng Hải là những ví dụ về các siêu dự án thành công sử dụng các thông lệ công nghiệp tốt nhất, phân tích chi phí-lợi ích, cũng như đánh giá tác động môi trường và xã hội.

Dự án kênh đào Funan Techo cần thực hiện các biện pháp để tránh thất bại và chủ động giải quyết các thách thức. Điều này bao gồm việc chuẩn bị dự án kỹ lưỡng để xác định mô hình đầu tư tối ưu, trong đó nguồn tài chính của khu vực tư nhân được hướng tới triển khai một bộ tiêu chí xã hội và môi trường đa dạng nhằm đảm bảo kết quả chất lượng cao và mở rộng quy mô cung cấp cơ sở hạ tầng.

Cần thành lập một nhóm quản lý chung đa tầng và có năng lực, bao gồm đại diện của chính phủ, nhà đầu tư và các chuyên gia kỹ thuật độc lập để đảm bảo quản lý dự án hiệu quả, xác định và giảm thiểu rủi ro, cũng như tiến hành đánh giá hiệu suất. Một đội ngũ như vậy có thể thực hiện các biện pháp đối phó hiệu quả để giải quyết tác động lan tỏa tiềm ẩn và tác động tiêu cực bên ngoài, chẳng hạn như sự gián đoạn về kinh tế-xã hội và môi trường, đồng thời xoa dịu những lo ngại của các quốc gia vùng hạ lưu sông Mekong. Cách tiếp cận hợp tác này có thể giúp đảm bảo kênh đào được hoàn thành đúng tiến độ và đạt tiêu chuẩn chất lượng yêu cầu.

Bất chấp sự ủng hộ rộng rãi của công chúng đối với kênh đào, nhưng với khoảng 1,6 triệu người sống dọc theo khu vực dự án được đề xuất, Chính phủ Campuchia vẫn phải giải quyết mọi khiếu nại trong nước và đảm bảo sự quan tâm thích hợp đối với các cộng đồng địa phương bị ảnh hưởng. Các quan chức gần đây đã công bố kế hoạch thảo luận với các chủ sở hữu tài sản tư nhân dọc theo dự án về việc bồi thường công bằng, dựa trên giá thị trường phù hợp.

..............

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Cách tốt nhất để giải quyết khiếu nại trong nước là thông qua một ủy ban liên bộ tuân thủ các nguyên tắc trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Ủy ban này sẽ giám sát các khía cạnh quản lý trong quá trình xây dựng kênh đào và cách thức vận hành, giúp nhà thầu có trách nhiệm xã hội với các bên liên quan và công chúng. Phải có các hình thức bồi thường và hỗ trợ tái định cư phù hợp để đảm bảo người dân bị ảnh hưởng có thể duy trì sinh kế đầy đủ và bền vững. Ngoài ra, cần nghiêm cấm hoạt động đầu cơ và mua đất trong khu vực kênh đào, đồng thời thiết lập một đường dây nóng quốc gia để người dân gửi khiếu nại hoặc bày tỏ quan ngại.

Bằng cách giải quyết những bất bình trong nước một cách tận tụy và công bằng, chính phủ và nhà thầu dự án có thể giành được sự tin tưởng của công chúng. Điều này sẽ cải thiện hình ảnh và độ tin cậy tổng thể của cả chính phủ và nhà thầu, nâng cao sự ủng hộ đối với dự án kênh đào Funan Techo.

Campuchia có quyền chủ quyền trong việc xây dựng kênh đào, nhưng việc tăng cường hợp tác với các bên liên quan có thể giúp giảm thiểu rủi ro, gia tăng tính minh bạch, xây dựng lòng tin và sự hiểu biết cũng như phát triển các mối quan hệ tích cực. Việc tham vấn minh bạch với tất cả các thành viên của Ủy hội sông Mekong (MRC) để thảo luận bất kỳ mối quan ngại nào còn tồn tại sẽ thúc đẩy sự hiểu biết tốt hơn và tạo dựng niềm tin lớn hơn vào dự án.

Ủy ban sông Mekong Việt Nam gần đây đã bày tỏ quan ngại về những tác động xuyên biên giới tiềm ẩn đối với các khu vực hạ nguồn, bao gồm cả Đồng bằng sông Cửu Long, đồng thời yêu cầu cung cấp thêm thông tin về kênh đào.

Campuchia có thể tiếp tục xây dựng niềm tin vào tính lành mạnh về môi trường và sinh thái của dự án kênh đào Funan Techo bằng cách công bố các chi tiết kỹ thuật liên quan như một phần của nghiên cứu khả thi được chia sẻ với MRC. Điều này sẽ thể hiện cam kết của Campuchia với tư cách một nước láng giềng tốt, đồng thời cho phép MRC cung cấp đầu vào kỹ thuật và đề xuất có thể giúp giải quyết mọi vấn đề xuyên biên giới tiềm ẩn. Sự minh bạch như vậy sẽ giúp dự án tiến triển suôn sẻ mà không bị hiểu sai hoặc nghi ngờ quá mức.

Hợp tác chặt chẽ với MRC sẽ giúp Campuchia sớm xác định được những rủi ro tiềm ẩn và đảm bảo rằng tất cả các bên liên quan, đặc biệt là nước láng giềng Việt Nam, được cung cấp thông tin chính xác và giải quyết lợi ích. Cách tiếp cận hợp tác này tạo ra tình huống đôi bên cùng có lợi cho tất cả các bên liên quan.

Đối với Campuchia, dự án này có ý nghĩa vì kênh đào giúp lấp đầy khoảng trống về cơ sở hạ tầng và sẽ thiết lập tuyến đường thủy nội địa đầu tiên của đất nước kết nối vùng nội địa với các cảng biển ở Sihanoukville và Kampot. Chính phủ Campuchia xứng đáng được khen ngợi vì đã khởi xướng dự án có tầm quan trọng chiến lược này. Tuy nhiên, để củng cố hơn nữa tinh thần phát triển quốc gia, dự án kênh đào Funan Techo nên tìm cách học hỏi những bài học và thông lệ tốt nhất từ các siêu dự án thành công khác trên khắp thế giới và phòng ngừa những rủi ro tiềm ẩn có thể làm chệch hướng quá trình thực hiện. Điều quan trọng là chính phủ phải sẵn sàng giải quyết mọi khiếu nại trong nước, cũng như cải thiện các kênh liên lạc và tham vấn với tất cả các bên liên quan.

Trong khi đó, theo báo Khmer Times, Chính phủ Campuchia trấn an rằng nước này sẽ không biến siêu dự án kênh đào Funan Techo thành một vấn đề khu vực hoặc quốc tế vì đây là dự án do nước này tự khởi xướng. Phát biểu với báo giới ngày 18/5 tại sân bay quốc tế Phnom Penh sau chuyến thăm của Thủ tướng Campuchia Hun Manet tới Hàn Quốc từ ngày 15-18/5, Bộ trưởng bên cạnh Thủ tướng Jean-Francois Tan cho biết nhà lãnh đạo Campuchia đã không nêu vấn đề về dự án kênh đào trị giá 1,7 tỷ USD với Chính phủ Hàn Quốc trong chuyến thăm chính thức của ông vì đó chỉ là vấn đề của Campuchia.

Ông Jean-Francois Tan cho biết chính phủ không coi kênh đào Funan Techo là vấn đề khu vực và toàn cầu như một số nhóm đối lập mong muốn vì dự án này hoàn toàn là của Campuchia và không gây tổn hại đến lợi ích của bất kỳ nước nào. Ông nêu rõ: “Chính phủ Hoàng gia Campuchia không ngây thơ đến mức biến dự án kênh đào Funan Techo thành một vấn đề quốc tế hoặc khu vực, như mong muốn của một số nhóm đối lập cực đoan. Một số nhóm đối lập cực đoan muốn thu lợi cá nhân, có thể không nhận thức được và nhầm lẫn về những gì thực sự có lợi cho người Campuchia và người nước ngoài”.

Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen ngày 16/5 phủ nhận siêu dự án là một phần trong BRI của Trung Quốc. Ông nói: “Dự án này hoàn toàn không liên quan gì đến BRI của Trung Quốc. Dự án được khởi xướng 100% bởi Campuchia”, đồng thời kêu gọi chính phủ đẩy nhanh xây dựng siêu dự án kênh đào Funan Techo, với lý do đất nước cần có một tuyến đường thủy tự quản cho hoạt động vận chuyển nhằm duy trì sự độc lập về kinh tế và chính trị.

Hun Sen đưa ra phản ứng trên nhằm đáp lại bình luận của các nhóm đối lập Campuchia ở nước ngoài và những lời kêu gọi liên tiếp từ Hà Nội về việc chia sẻ thông tin trước khi khởi công xây dựng kênh đào Funan Techo. Ông nêu rõ: “Tôi đề nghị tân thủ tướng và chính phủ không nên chờ đợi quá lâu. Nếu có thể thì nên khởi công sớm, vì điều đó sẽ thu hút được nhiều phản hồi hơn. Chúng ta cần phải suy nghĩ về nền kinh tế quốc gia và sự độc lập của mình. Tôi tin rằng các nhà lãnh đạo Việt Nam cũng mong muốn Campuchia có đường thủy độc lập và không muốn tàu container Campuchia làm tắc nghẽn đường thủy của mình trong khi chờ kiểm tra”.

Kin Phea - Viện trưởng Viện Quan hệ quốc tế thuộc Viện Hàn lâm Hoàng gia Campuchia – ngày 19/5 cho biết, vì ghen tị nên các nhóm đối lập ở nước ngoài không muốn siêu dự án này thành hiện thực vì dự án được đảng Nhân dân Campuchia (CPP) khởi xướng và họ không muốn kênh đào trở thành “báu vật” của đất nước trong nhiều thập kỷ. Ông nhận định: “Họ (phe đối lập) đã gán ghép dự án với Trung Quốc vì không muốn công chúng ủng hộ dự án kênh đào và vì ghen tị”. Kin Phea nói rằng bất chấp sự phản đối của các nhóm đối lập, chính phủ vẫn nhận được sự ủng hộ áp đảo dành cho dự án. Ông Hun Sen cho biết dự án kênh đào trị giá 1,7 tỷ USD sẽ mang lại nhiều lợi ích, bao gồm tiết kiệm thời gian đi lại và vận chuyển, xây dựng hệ thống thủy lợi, kiểm soát lũ lụt, cải thiện sinh kế cho người dân địa phương và thúc đẩy du lịch ở khu vực Tây Nam đất nước.

Theo báo cáo của Hội đồng Phát triển Campuchia (CDC), sau khi triển khai dự án hợp tác công-tư này, vận chuyển hàng hóa Campuchia qua tuyến đường thủy Việt Nam dự kiến giảm từ mức 33% ở thời điểm hiện tại xuống còn 10%. Sau khi được xây dựng, kênh đào sẽ mang lại lợi ích cho khoảng 1,6 triệu người sống ven kênh và tạo ra nhiều lợi ích khác cho sự phát triển của Campuchia, đồng thời sẽ thu hút các ngành công nghiệp và cơ sở vật chất khác đến khu vực này, cung cấp nhiều việc làm cho người dân địa phương.

 

[đội mũ_ lái xe]

Sự nguy hiểm của cuộc chạy đua vũ trang toàn cầu

Trang mạng của Hội đồng Nga về các vấn đề quốc tế (RIAC) mới đây có bài viết cho biết theo dữ liệu mới nhất từ Viện Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), tổng chi tiêu quốc phòng toàn cầu năm 2023 đạt mức đáng kinh ngạc 2,443 nghìn tỷ USD. Báo cáo thường niên được công bố gần đây của SIPRI có nhan đề “Xu hướng chi tiêu quân sự toàn cầu” kết luận rằng đây là mức tăng chi tiêu quốc phòng hằng năm cao nhất từ trước đến nay kể từ năm 2009, và thế giới chưa bao giờ - ít nhất là trong suốt thời gian tồn tại của SIPRI - lại chi nhiều tiền như vậy cho việc chuẩn bị quân sự. Trên thực tế, một số quốc gia riêng lẻ từ lâu đã chi tới 2,3% tổng GDP chỉ để đảm bảo an ninh cho chính mình. Ngẫu nhiên thay, số liệu chưa được kiểm chứng này đã vượt đáng kể mục tiêu mà NATO đặt ra là buộc các quốc gia thành viên phân bổ không dưới 2% GDP cho quốc phòng.

Một số thống kê

Con số 2,443 nghìn tỷ USD lớn đến mức khó có thể tưởng tượng được. Chỉ có 7 quốc gia trên thế giới có GDP danh nghĩa vượt quá 2,4 nghìn tỷ USD (GDP danh nghĩa của Nga năm 2023 là 2,215 nghìn tỷ USD). Cần nói thêm rằng mức tăng trưởng trung bình của ngân sách quốc phòng năm 2023 cao hơn gấp đôi mức tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu (khoảng 3%). Nếu những động lực đó được duy trì ổn định thì đến giữa những năm 2030, tổng chi tiêu quốc phòng hằng năm trên toàn cầu có khả năng vượt quá 5 nghìn tỷ USD và đến giữa thế kỷ này - tổng cộng sẽ là 10 nghìn tỷ USD.

Thế giới chi tiêu quốc phòng toàn cầu năm 2023 đạt mức đáng kinh ngạc: 2,443 nghìn tỷ USD

Không thể đoán được nền văn minh của chúng ta sẽ đạt được điều gì nếu tất cả các nguồn lực này được đầu tư vào cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, các dự án không gian quy mô lớn hoặc tìm kiếm phương pháp điều trị mới cho bệnh ung thư và các bệnh nguy hiểm khác..

Các nhà lãnh đạo trên toàn cầu đang tìm kiếm nhiều lý do thuyết phục để nâng cao vị thế trong cuộc cạnh tranh quân sự toàn cầu. Như nhiều lần trong quá khứ, họ đang tích cực tham gia vào một trò chơi đổ lỗi bất tận với ý định hiển nhiên là áp đặt mọi trách nhiệm về cuộc chạy đua vũ trang lên các đối thủ địa chính trị của mình. Tuy nhiên, những số liệu thống kê khô khan không có chỗ cho sự mơ hồ - Mỹ đã và đang tiếp tục là nước dẫn đầu thế giới trong cuộc chạy đua vũ trang: ngân sách của Lầu Năm Góc đã đạt kỷ lục lịch sử là 916 tỷ USD vào năm 2023.

Liên minh Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã chi 1,341 nghìn tỷ USD cho quốc phòng vào năm 2023, chiếm 55% chi tiêu toàn cầu và vượt đáng kể tỷ trọng của các nước NATO trong nền kinh tế toàn cầu. Nếu tính cả ngân sách quốc phòng đang tăng nhanh của các quốc gia như Ukraine (64,8 tỷ USD), Nhật Bản (50,2 tỷ USD), Hàn Quốc (47,9 tỷ USD), Australia (32,3 tỷ USD) và chi tiêu quân sự của một số đồng minh nhỏ hơn của Mỹ, tổng ngân sách quân sự của phương Tây nhìn chung chiếm hơn 2/3 tổng ngân sách toàn cầu. Theo ước tính của SIPRI, tổng chi tiêu quốc phòng của Trung Quốc (296 tỷ USD) và Nga (109 tỷ USD) tương ứng với 16,5% tổng chi tiêu toàn cầu, chưa đến 1/4 chi tiêu của toàn phương Tây.

Ngay cả khi điều chỉnh hết sức có thể sự bất cân xứng về cơ cấu ngân sách quốc phòng giữa Mỹ và các đối thủ địa chính trị chính của nước này, thì rõ ràng là việc lập kế hoạch ngân sách chi tiêu quốc phòng của Washington và các đồng minh vẫn không được thực hiện theo các nguyên tắc hợp lý và có tính răn đe tối thiểu. Nếu bất cứ điều gì đang cản trở sự tăng trưởng ngân sách quân sự ở phương Tây, thì đó không phải là những hạn chế về mặt chính trị mà là về mặt kinh tế - tình trạng thiếu lao động có trình độ đang gia tăng và các vấn đề mới phát sinh trong chuỗi cung ứng.

Thế giới chi tiêu quốc phòng toàn cầu năm 2023 đạt mức đáng kinh ngạc: 2,443 nghìn tỷ USD

Có thể nhận thấy một xu hướng rõ ràng không kém trong hoạt động buôn bán vũ khí toàn cầu. Theo SIPRI, Mỹ đã bán số vũ khí trị giá 223 tỷ USD cho nước ngoài trong năm 2023, tăng 16% so với một năm trước đó (lưu ý rằng số tiền này cao hơn gấp đôi quy mô ước tính của toàn bộ ngân sách quốc phòng Nga). Đây là một xu hướng dài hạn - trong 5 năm qua, thị phần quân sự toàn cầu của Mỹ đã tăng từ 34% lên 42%. Xu hướng này được ghi nhận trong bối cảnh thị phần của Mỹ trong tổng xuất khẩu thế giới đang giảm dần và hiện chỉ chiếm hơn 8%. Như vậy, trong khi dần mất đi vai trò “công xưởng thế giới” vào tay Trung Quốc và các nước khác, Mỹ ngày càng định vị mình là bên cung cấp vũ khí chính của thế giới.

Số liệu thống kê của NATO cũng mang tính biểu tượng - thị phần của liên minh trong việc cung cấp vũ khí toàn cầu cho nước ngoài trong năm 2019-2023 tăng từ 62% lên 72%, tức là NATO chiếm gần 3/4 thị trường vũ khí thế giới. Pháp đã chứng minh mức tăng đặc biệt mạnh - 47% trong 5 năm. Ngoài việc cung cấp vũ khí thương mại, Mỹ và các nước NATO khác đang mở rộng mạnh mẽ các chương trình hỗ trợ kỹ thuật-quân sự cho nhiều đối tác của họ ở châu Âu, châu Á, Trung Đông và châu Phi. Hầu hết các dự báo đều cho rằng Washington và các đồng minh sẽ tiếp tục củng cố vị thế của mình trong việc trang bị vũ khí cho phần còn lại của thế giới, từ đó làm trầm trọng hơn nữa vòng xoáy của cuộc chạy đua vũ trang.

Với những xu hướng này, không có gì đáng ngạc nhiên khi các chính quyền gần đây của Mỹ thường bày tỏ thái độ hoài nghi về việc kiểm soát vũ khí. Nếu có hy vọng giành chiến thắng trong cuộc chạy đua vũ trang, thì tại sao lại phải thương lượng với những kẻ thất bại? Nếu tự tin vào ưu thế công nghệ của mình, thì tại sao lại phải hạn chế ưu thế này bằng cách tuân theo các điều khoản của một số hiệp định quốc tế và thậm chí đồng ý với các thủ tục kiểm soát và xác minh ngặt nghèo? Nếu có cầu về vũ khí ổn định trong và ngoài nước, thì việc tự hạn chế nguồn cung của mình có đáng hay không?

Thế giới chi tiêu quốc phòng toàn cầu năm 2023 đạt mức đáng kinh ngạc: 2,443 nghìn tỷ USD

Năm 2002, dưới thời Tổng thống George W. Bush, Mỹ đã rút khỏi Hiệp ước chống tên lửa đạn đạo (ABM), vốn là nền tảng cho sự ổn định chiến lược giữa Moskva và Washington trong 30 năm. Mỹ cùng với các thành viên NATO khác chưa thông qua Hiệp ước về các lực lượng vũ trang thông thường ở châu Âu (CFE), được cập nhật năm 1999 tại Hội nghị thượng đỉnh của Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) ở Istanbul. Năm 2019, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã rút Mỹ khỏi Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF), vốn từ năm 1987 đã cấm Moskva và Washington sản xuất, thử nghiệm và triển khai các hệ thống tên lửa trên mặt đất với tầm bắn hiệu quả từ 500 đến 5.500 km. Mỹ chưa bao giờ thông qua Hiệp ước cấm thử hạt nhân toàn diện (CTBT). Năm 2013, cựu Tổng thống Barack Obama đã ký Hiệp ước buôn bán vũ khí đa phương, nhưng 6 năm sau, Donald Trump đã rút Mỹ khỏi hiệp ước này. Năm 2020, Washington quyết định rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở. Tất nhiên, lợi ích kinh tế không phải là lý do chính khiến Mỹ từ bỏ những nghĩa vụ này và nhiều nghĩa vụ an ninh quốc tế khác, nhưng những lợi ích này cũng đóng một vai trò trong các quyết định của Mỹ.


..............

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Bất chấp nhiều tuyên bố rằng Mỹ luôn kiên quyết phản đối phổ biến vũ khí hạt nhân, thành tích không phổ biến vũ khí hạt nhân hiện tại của Mỹ lại khá đáng ngờ. Theo đó, chính Washington vào năm 2018 đã tuyên bố đơn phương rút khỏi Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) với Cộng hòa Hồi giáo Iran. Cách tiếp cận cứng rắn của Mỹ đối với Triều Tiên chắc chắn đã củng cố cam kết của Triều Tiên trong các kế hoạch cải thiện khả năng hạt nhân và đạn đạo của mình. Quyết định của chính quyền Tổng thống Joe Biden vào năm 2023 về việc cung cấp cho Australia 3 tàu ngầm hạt nhân lớp Virginia của Mỹ vào đầu những năm 2030 cũng làm dấy lên lo ngại về tương lai của cơ chế không phổ biến vũ khí hạt nhân.

Vào tháng 1/1961, Tổng thống Dwight Eisenhower đã cảnh báo Mỹ về sức mạnh ngày càng tăng của tổ hợp công nghiệp-quân sự. Là một vị tướng chiến đấu lâu năm chỉ huy lực lượng Đồng minh trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Eisenhower biết mình đang nói về điều gì. Hơn 60 năm trước, lợi ích đan xen của cơ sở quân sự khổng lồ và ngành công nghiệp vũ khí lớn đã tạo ra rủi ro không chỉ cho chính sách đối ngoại và quốc phòng của Mỹ mà còn cho toàn bộ hệ thống chính trị nước này. Thật không may, những thập kỷ gần đây đã hoàn toàn xác nhận những lo ngại của Tổng thống Eisenhower, nhưng vẫn chưa chứng minh được khả năng của hệ thống chính trị Mỹ trong việc xác định và triển khai các biện pháp thích hợp nhằm hạn chế ảnh hưởng và lòng tham của các nhà thầu quốc phòng hùng mạnh.

Tình hình địa chính trị hiện nay không có lợi cho bất kỳ hành động tự kiềm chế nào trong lĩnh vực chi tiêu quân sự, chưa kể các sáng kiến giải trừ quân bị sâu rộng. Việc kiểm soát vũ khí chiến lược giữa Nga và Mỹ đã bị đóng băng hoàn toàn và có thể không bao giờ được khôi phục theo hình thức trước đây. Việc kiểm soát vũ khí thông thường ở châu Âu cũng không khá hơn - trong bầu không khí đối đầu quân sự giữa Nga và NATO, ngay cả ý tưởng về khả năng hạn chế lẫn nhau trong lĩnh vực quân sự tại chiến trường châu Âu cũng giống như một trò đùa. Việc nói về triển vọng trong việc kiểm soát vũ khí ở Trung Đông hoặc Đông Bắc Á trong bối cảnh xung đột đang diễn ra ở Dải Gaza và việc trao đổi các cuộc tấn công tên lửa giữa Israel và Iran sẽ bị coi là suy đoán vu vơ, nếu không muốn nói là phi lý.

Đánh giá của SIPRI đã liên hệ một cách đúng đắn sự bùng nổ quốc phòng đang diễn ra với các cuộc xung đột ở những nơi như Ukraine và Palestine, cũng như căng thẳng gia tăng ở nhiều nơi khác trên thế giới. Năm 2024 rất khó có thể trở thành một bước ngoặt mang tính quyết định giúp chuyển mũi nhọn của chính trị thế giới từ chiến tranh và khủng hoảng sang hòa bình hoặc ít nhất là giảm leo thang. Nhưng ngay cả khi ngày mai, bằng một phép màu nào đó, tất cả các cuộc xung đột vũ trang đang diễn ra hiện nay sẽ chấm dứt, thì cuộc chạy đua vũ trang toàn cầu vẫn sẽ không dừng lại. Các chương trình mua sắm quân sự hiện đại có sức ì nội bộ rất lớn. Ví dụ, máy bay ném bom chiến lược nổi tiếng B-52 của Mỹ được thử nghiệm năm 1952, đưa vào sử dụng năm 1955 và theo kế hoạch của Bộ Quốc phòng Mỹ, có thể tiếp tục phục vụ cho đến năm 2064. Máy bay trực thăng vận tải quân sự hạng nặng Chinook được đưa vào phục vụ trước Chiến tranh Việt Nam, tham gia hầu hết các hoạt động lớn của Mỹ ở nước ngoài và sẽ tiếp tục phục vụ trong ít nhất 3 thập kỷ nữa.

Các tên lửa đạn đạo chiến lược, tàu ngầm tấn công và tàu sân bay đang được thiết kế ngày nay có thể sẽ được triển khai đầy đủ trong 15 đến 20 năm nữa và sẽ định hình bối cảnh chiến lược toàn cầu trong phần lớn nửa sau của thế kỷ 21. Một số hệ thống thành công nhất sẽ có thể tồn tại cho đến thế kỷ 22.

Đóng chiếc hộp Pandora

Vấn đề không chỉ ở việc tước đi nguồn tài nguyên khổng lồ cần thiết để đáp ứng các nhu cầu thiết thực và cấp bách nhất của nhân loại. Một cuộc chạy đua vũ trang liên tục không chỉ được coi là kết quả tất yếu của sự nghi ngờ lẫn nhau, căng thẳng chính trị và xung đột quân sự, mà còn là nguồn gốc của chính những điều này. Phải chăng việc NATO mở rộng cơ sở hạ tầng quân sự về phía Đông chính là yếu tố chôn vùi ý tưởng về an ninh toàn châu Âu và thúc đẩy cơ chế phá hoại của cuộc xung đột Nga-Ukraine?

Hơn nữa, trong một thế giới tràn ngập các hệ thống sát thương đã sẵn sàng đi vào hoạt động, nguy cơ xảy ra chiến tranh bất ngờ và không cố ý chắc chắn sẽ cao hơn. Và nhìn chung, quá trình quân sự hóa ngày càng tăng của nền chính trị thế giới đang từng bước biến quan hệ quốc tế thành một trò chơi “được mất ngang nhau”, trong đó mục tiêu không phải là để giải quyết những vấn đề phức tạp trên cơ sở thỏa hiệp được hai bên chấp nhận thông qua đàm phán, mà là một chiến thắng cuối cùng và vô điều kiện trước kẻ thù.

Nếu đến một lúc nào đó việc kiểm soát vũ khí được khôi phục, nó sẽ rất khác với mô hình Chiến tranh Lạnh của thế kỷ 20, nhiều khả năng sẽ mang tính đa phương hơn là song phương. Quá trình này có thể chú trọng vào tính cơ động, độ chính xác và hỏa lực hơn là vào số lượng đơn vị và đội hình, số lượng đầu đạn và phương tiện vận chuyển chúng. Có lẽ hình thức mới để ấn định các thỏa thuận sẽ không mang tính ràng buộc về mặt pháp lý nhiều bằng các hành động đơn phương song song của các bên tham gia quá trình đàm phán. Không thể loại trừ việc các thỏa thuận trong tương lai dưới hình thức này hay hình thức khác sẽ không chỉ liên quan đến các quốc gia mà còn cả các chủ thể phi nhà nước trong chính trị và kinh tế thế giới.

Tuy nhiên, tất cả những vấn đề quan trọng này có thể và sẽ cần được giải quyết trong tương lai. Hiện nay, nhiệm vụ quan trọng nhất là đưa chương trình giải trừ vũ khí gần như bị lãng quên trở lại tâm điểm chú ý của công chúng thế giới. Tất nhiên, việc giải quyết vấn đề này sẽ dễ dàng hơn nhiều nếu vào cuối năm 2021, Mỹ và NATO chú ý hơn đến các đề xuất của Nga nhằm tăng cường an ninh châu Âu. Nhưng những gì chưa thể đạt được ở cấp độ quốc gia phải được thực hiện ở cấp độ xã hội. Như kinh nghiệm của Chiến tranh Lạnh cho thấy, chỉ có sức ép mạnh mẽ từ phía dân chúng mới có thể buộc các nhà lãnh đạo và những người hưởng lợi từ cuộc chạy đua vũ trang toàn cầu phải điều chỉnh lập trường và tiết chế ham muốn của mình.

 

[đội mũ_ lái xe]

Mỹ sẽ cải tổ bộ chỉ huy tại Nhật Bản trong bối cảnh quan hệ quốc phòng đang hồi sinh

Vào năm 2013, sau nhiều năm bất ổn và khủng hoảng chính trị, Thủ tướng Nhật Bản lúc bấy giờ là Shinzo Abe đã tuyên bố đất nước ông sẽ trở lại sân khấu thế giới.

“Nhật Bản đã trở lại”, Abe phát biểu tại một nhóm nghiên cứu ở Washington.

Trong thập kỷ tiếp theo, đất nước đã thực hiện lời cam kết đó. Họ đang trên đường tăng gấp đôi chi tiêu quốc phòng vào năm 2027, mua tên lửa có khả năng bắn vào lãnh thổ của kẻ thù và trao nhiều quyền tự do hơn cho Lực lượng Phòng vệ Tự vệ vốn đã bị kiềm chế từ lâu.

Những nỗ lực đó sẽ đạt đến một cột mốc khác khi Hoa Kỳ công bố kế hoạch cải tổ bộ chỉ huy của mình tại Nhật Bản thành một đơn vị ba sao mới, chuyển từ một nhà lãnh đạo chủ yếu giám sát lực lượng sang một người có thể lập kế hoạch cho các hoạt động lớn cùng với quân đội Nhật Bản.

Các bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng Hoa Kỳ đã tới Tokyo để họp với những người đồng cấp Nhật Bản vào Chủ Nhật, tại đây họ đã công bố những cam kết mới sâu rộng.

Hải quân Nhật Bản

Gần như quan trọng không kém là một cuộc họp khác vào ngày hôm đó. Lần đầu tiên sau 15 năm, một bộ trưởng quốc phòng Hàn Quốc đã có mặt tại Tokyo và chuẩn bị gặp gỡ các quan chức quốc phòng Nhật Bản và Hoa Kỳ. Đây cũng là lần đầu tiên hội nghị thượng đỉnh ba bên này diễn ra tại Nhật Bản hoặc Hàn Quốc, những nước cho đến gần đây vẫn còn bất đồng kéo dài nhiều năm về di sản của chế độ thực dân Nhật Bản.

Một quan chức quốc phòng cấp cao của Hoa Kỳ phát biểu với các phóng viên trước chuyến đi: "Chúng tôi đang hợp tác theo những cách mà nhiều chuyên gia không bao giờ có thể lường trước được cách đây một thập kỷ, thậm chí là năm năm".

Tuy nhiên, bất chấp sự chuyển hướng nhanh chóng của Nhật Bản, họ vẫn phải đối mặt với nhiều rào cản. Một là, Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản vẫn phải đối mặt với nhiều hạn chế hơn hầu hết các lực lượng quân sự khác do hiến pháp hòa bình của đất nước. Và mặc dù mối quan hệ với Hàn Quốc đã được cải thiện, nhưng tiến trình đó có thể không lâu dài, đặc biệt là khi xét đến việc các nhà lãnh đạo lãnh đạo có thể không còn tại vị.

Ryo Hinata-Yamaguchi, chuyên gia về các vấn đề quốc phòng của Nhật Bản tại Hội đồng Đại Tây Dương, cho biết: “Tất cả đều phụ thuộc vào tính bền vững”.

Tái cấu trúc

Bộ chỉ huy mới của Hoa Kỳ có nguồn gốc từ chuyến thăm Washington của Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio vào tháng 4 , nơi ông đã đồng ý tăng cường quan hệ an ninh.

Tại đó, ông đã cam kết thành lập một cơ cấu chỉ huy mới cho quân đội Nhật Bản, vốn từ lâu đã phải vật lộn để hoạt động chung hoặc để tất cả các binh chủng cùng làm việc với nhau.

Hải quân Nhật Bản

Quyết định đó, cùng với một số thay đổi gần đây khác của Nhật Bản, chẳng hạn như mua tên lửa tầm xa, bắt đầu khiến mô hình cũ về quân đội Mỹ và Nhật Bản hợp tác trở nên lỗi thời. Hình ảnh lâu đời về cách họ hoạt động là "lá chắn" và "ngọn giáo", nơi lực lượng Nhật Bản bảo vệ quê hương và lực lượng Mỹ có thể tiến lên phía trước.

Hiện nay, quân đội Nhật Bản sẽ sớm có thể thực hiện cả hai điều này, nghĩa là Hoa Kỳ cần một cơ cấu mới của riêng mình để điều phối các hoạt động quy mô lớn hơn, giống như tay trống của một ban nhạc có thể muốn có một bộ trống mới nếu tay guitar mua một cây đàn sáu dây mới.

Việc tái cấu trúc Lực lượng Hoa Kỳ tại Nhật Bản này sẽ thay thế mô hình hiện tại, vốn thực hiện nhiều công việc hành chính hơn và phải chờ lệnh từ Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, cách đó 3.500 dặm tại Hawaii, nếu xảy ra khủng hoảng. Mục đích là trao nhiều quyền hơn cho một sĩ quan ba sao của Hoa Kỳ tại Nhật Bản, người có thể giúp hai quân đội trang bị, lập kế hoạch, huấn luyện và hoạt động chặt chẽ hơn với nhau.

“Họ sẽ duy trì vai trò hiện tại, đây là một trong những lý do tại sao quy mô của [Lực lượng Hoa Kỳ tại Nhật Bản] có khả năng sẽ tăng lên theo thời gian” từ quy mô hiện tại là khoảng 50.000 quân nhân , vị quan chức cho biết.

...........

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Tuy nhiên, nhiều chi tiết vẫn chưa chắc chắn, bao gồm chi phí xây dựng cơ sở mới là bao nhiêu và cần bao nhiêu người. Lầu Năm Góc đã bắt đầu thông báo cho các nhà lập pháp về kế hoạch, viên chức quốc phòng cho biết, nhưng những cuộc thảo luận đó vẫn còn sớm.

"Chúng tôi sẽ cần sự hỗ trợ từ Đồi Capitol để thực hiện điều này", vị quan chức này cho biết và dự đoán rằng nhiều câu hỏi còn lại về vai trò này sẽ được giải đáp vào mùa thu.

Hải quân Nhật Bản

Vị quan chức này cũng nhấn mạnh rằng sự sắp xếp mới này sẽ khác với sự sắp xếp của Hàn Quốc, nơi Hoa Kỳ phụ trách cả hai quân đội và được chỉ huy bởi một vị tướng bốn sao. Vị trí ba sao của Hoa Kỳ được lên kế hoạch cho Nhật Bản cũng có thể làm thất vọng một số người ở Tokyo, những người đã hy vọng có được cấp bậc cao hơn.

“Họ muốn một lực lượng bốn sao,” Jeff Hornung, một chuyên gia về an ninh Nhật Bản tại RAND Corporation, cho biết. “Họ muốn một thứ gì đó giống như [Lực lượng Hoa Kỳ tại Hàn Quốc] nhưng tôi không thấy điều đó xảy ra.”

Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích đã đề cập đến những lĩnh vực khác mà Nhật Bản có thể tìm thấy sự an tâm.

Có những mục tiêu khác cho hội nghị thượng đỉnh: chia sẻ thông tin mật tốt hơn — một vấn đề từ lâu ở Nhật Bản, nơi các tiêu chuẩn tình báo lỏng lẻo hơn — và cùng nhau chế tạo nhiều vũ khí hơn. Đứng đầu danh sách là tên lửa cho hệ thống phòng không Patriot, vốn khan hiếm vì cần quá nhiều để bảo vệ Ukraine.

Một cuộc gặp khác là với Hàn Quốc. Việc cuộc gặp diễn ra trên đất Nhật Bản là một dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy mối quan hệ của họ đã được cải thiện nhanh chóng và sâu rộng như thế nào. Hoa Kỳ, Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ nhất trí về một nhịp độ thường xuyên hơn cho các cuộc gặp như vậy trong tương lai, một quan chức quốc phòng Hoa Kỳ cho biết trước chuyến đi.

Cuối cùng, có một cuộc họp về sự răn đe mở rộng — hoặc cam kết của Hoa Kỳ trong việc bảo vệ Nhật Bản, bao gồm cả vũ khí hạt nhân, nếu bị tấn công. Lần đầu tiên, chủ đề này sẽ nằm trong chương trình nghị sự của các quan chức ngoại giao và quốc phòng hàng đầu của mỗi quốc gia, tất cả đều quan tâm đến việc Trung Quốc và Triều Tiên tăng cường vũ khí hạt nhân.

Hải quân Nhật Bản

Masafumi Ishii, cựu nhà ngoại giao Nhật Bản, cho biết: "Việc thực hiện được điều đó lần này chính là thành quả lớn nhất đạt được từ hội nghị thượng đỉnh này".

Ishii nói thêm rằng bản thân hội nghị thượng đỉnh là một hình thức ổn định trong một mùa đầy biến động . Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, người đã giúp đưa Nhật Bản và Hàn Quốc xích lại gần nhau sau nhiều năm bất hòa, không còn tái tranh cử nữa. Kishida cũng không được lòng dân trong nước và có thể không trụ được qua năm với tư cách là lãnh đạo đảng của ông.

“Điều này nhằm cho khán giả thấy rằng chúng tôi sẵn sàng tiếp tục những gì đã bắt đầu cho đến khi kết thúc”, Ishii nói.

 

[đội mũ_ lái xe]

Indonesia triển khai radar tầm xa Leonardo RAT 31DL/M

Indonesia đã bắt đầu vận hành radar tầm xa chiến thuật RAT 31DL/M của Leonardo để tăng cường giám sát.

Đơn vị radar 221 của Không quân Indonesia có trụ sở tại Ngliyep, Malang, Đông Java đã bắt đầu vận hành radar tầm xa chiến thuật RAT 31DL/M của Leonardo (trong hình) để tăng cường giám sát. (Leonardo)

Bộ Quốc phòng Indonesia (MoD) thông báo vào giữa tháng 7 rằng Không quân Indonesia (Tentara Nasional Indonesia-Angkatan Udara: TNI-AU) đang vận hành RAT 31DL/M, do Leonardo và công ty điện tử quốc phòng nhà nước có trụ sở tại Bandung, PT Len Industri, cùng sản xuất.

Bộ Quốc phòng cho biết radar RAT 31DL/M hiện đang được Đơn vị radar 221 của TNI-AU có trụ sở tại Ngliyep, Malang, Đông Java vận hành.

Bộ Quốc phòng Indonesia cho biết thêm, RAT 31DL/M với tầm hoạt động tối đa 400 km có thể phát hiện nhiều mối đe dọa từ trên không, bao gồm cả tên lửa đạn đạo.

Bộ Quốc phòng cho biết radar này cũng được trang bị thiết bị chống lại các biện pháp đối phó điện tử (ECM).

Leonardo thông báo vào tháng 1 năm 2020 rằng họ đã ký hợp đồng với PT Len để cung cấp radar RAT 31DL/M cho TNI-AU nhằm tăng cường khả năng phòng không của lực lượng này. Theo hợp đồng, PT Len sẽ cung cấp các thành phần tại địa phương, cung cấp hỗ trợ cơ sở hạ tầng và tiến hành các hoạt động bảo dưỡng cho radar.

Theo Janes C4ISR và Mission Systems: Land , RAT 31DL/M là radar 3D phân tán, trạng thái rắn, có thể vận chuyển, băng tần L, có trọng lượng khoảng 30.000 kg. Ăng-ten của radar có chiều rộng 4,5 m, chiều cao 6,5 m và bao gồm 42 hàng mô-đun phát/nhận với 52 bộ tản nhiệt mỗi hàng. RAT 31DL/M có thể phát hiện các mối đe dọa trên không ở độ cao lên tới 30.500 m.

RAT 31DL/M cũng được lực lượng không quân của Áo, Đức và Ý sử dụng.

 

[đội mũ_ lái xe]

MBDA ra mắt hệ thống MANPADS VSHORAD

MBDA đã tiết lộ hệ thống phòng không tầm cực ngắn mang vác (MANPADS VSHORAD) mới tại Triển lãm hàng không quốc tế Farnborough 2024 được tổ chức từ ngày 22 đến ngày 28 tháng 7. Hệ thống này đang được phát triển cho Quân đội Ý.

Công ty cho biết trong một thông cáo báo chí vào ngày 22 tháng 7 rằng tên lửa VSHORAD là tên lửa đánh chặn siêu thanh, bắn và quên, hoạt động cả ngày, được trang bị đầu dò có khả năng xử lý hình ảnh. Nó được thiết kế để nhắm vào máy bay cánh cố định và cánh quay, máy bay không người lái nhỏ và tên lửa hành trình.

Một phát ngôn viên của MBDA đã nói với Janes vào ngày 24 tháng 7 rằng hệ thống này nằm trong phạm vi 5 km, tuân thủ phân loại VSHORAD của NATO và trong hạng cân 10 kg. Bà cho biết hệ thống có thể được sử dụng cả ngày lẫn đêm trong mọi điều kiện thời tiết, và đầu dò quang điện tử thế hệ mới của nó với xử lý hình ảnh liên quan, kết hợp với kính ngắm quang điện tử của bệ phóng, mang lại cho nó sự mạnh mẽ trước các biện pháp đối phó.

Ứng dụng chính của hệ thống là MANPADS phóng từ vai nhưng cũng có thể phóng từ xe, theo người phát ngôn. Hệ thống được thiết kế để dễ dàng tích hợp vào các xe hiện tại hoặc tương lai được trang bị tháp pháo tự động. Tại gian hàng của mình ở Farnborough, MBDA đang trưng bày một mô hình hệ thống được tích hợp vào xe chiến thuật đa năng hạng nhẹ Veicolo Tattico Legerro Multiruolo (VTLM) 2 4x4 của Iveco Defence Vehicles (IDV). Theo MBDA, hệ thống VSHORAD có thể mang theo người, phù hợp với lực lượng đổ bộ và đổ bộ đường không. Hệ thống này cũng sẽ được tích hợp vào hệ thống chống máy bay không người lái (C-UAS) mô-đun Sky Warden của MBDA, có khả năng mở rộng và tiến hóa. Người phát ngôn cho biết hệ thống này có thể được sử dụng như một hệ thống độc lập hoặc tích hợp hoàn toàn vào mạng lưới phòng không nhiều lớp.

 

[đội mũ_ lái xe]

Máy bay không người lái do thám ULTRA của Không quân Mỹ bay liên tục trong ba ngày trong cuộc thử nghiệm gần đây

Máy bay không người lái trinh sát ULTRA của Không quân Hoa Kỳ đã chứng minh khả năng bay liên tục trong ba ngày trong một cuộc thử nghiệm gần đây.

Cuộc thử nghiệm được thực hiện tại Bãi thử nghiệm Dugway ở Utah.

Mặc dù thông tin chi tiết còn hạn chế, kết quả tích cực của cuộc thử nghiệm được kỳ vọng sẽ giúp nền tảng không người lái này củng cố danh tiếng là một hệ thống trên không mang tính cách mạng.

Được phát triển vào năm 2019, máy bay không người lái ULTRA có hình dạng giống tàu lượn, có sải cánh dài hơn 80 feet (24 mét) và có khả năng bay trên không trung tới 80 giờ.

Ngoài ra, máy bay còn được trang bị cảm biến quang điện/hồng ngoại cung cấp khả năng tình báo, giám sát và trinh sát (ISR) 360 độ.

Viết tắt của Máy bay trinh sát chiến thuật không người lái có khả năng hoạt động lâu dài, ULTRA được quảng cáo là “lựa chọn tiết kiệm” dành cho khách hàng quân sự.

Nó sử dụng các công nghệ thương mại sẵn có, khiến nó rẻ hơn đáng kể so với các loại máy bay không người lái tương tự.

Nền tảng này cũng tận dụng các kênh sản xuất và cung ứng hiện có cũng như hệ thống điện tử hàng không tùy chỉnh hạn chế để đảm bảo chi phí mua sắm và bảo trì vẫn ở mức thấp.

Ngoài ra, máy bay không người lái do DZYNE sản xuất có thể hoạt động ở độ cao thấp hơn, loại bỏ nhu cầu sử dụng hệ thống quang học lớn thường đắt tiền.

Đầu năm nay, Không quân Hoa Kỳ đã triển khai ULTRA lần đầu tiên tới Trung Đông trong một nhiệm vụ không được tiết lộ.

 

[đội mũ_ lái xe]

Những diễn biến tác động đến tình hình an ninh ở eo biển Đài Loan

Trang ORF mới đây đăng bài phân tích của nhà nghiên cứu Teshu Singh về những diễn biến tác động đến tình hình an ninh ở eo biển Đài Loan.

Ngày 20/5/2024, Lại Thanh Đức (Lai Ching-te) đảm nhận chức vụ tổng thống tiếp theo của Đài Loan. Ông là người của Dân tiến (DPP), đảng giành chiến thắng thứ ba liên tiếp trong cuộc tổng tuyển cử năm 2024. Lại Thanh Đức được coi là nhà lãnh đạo ủng hộ độc lập và đã lên tiếng về nền độc lập của Đài Loan. Có thể thấy rằng kể từ khi DPP lên nắm quyền năm 2016, Trung Quốc đã gia tăng thái độ gây hấn với Đài Loan. Điều này khiến tình hình an ninh quanh eo biển Đài Loan trở nên bất ổn hơn, căng thẳng ở eo biển Đài Loan tăng lên nhiều lần. Tình hình an ninh chung trong khu vực bị ảnh hưởng bởi những động lực trong quan hệ xuyên eo biển và quan hệ Mỹ-Trung. Bài viết của ORF phân tích những diễn biến dẫn đến tình hình bất ổn ở eo biển Đài Loan.

Những diễn biến nội bộ Đài Loan

Là một phần của cuộc tổng tuyển cử, ngày 13/1/2024, Đài Loan tổ chức bầu cử tổng thống và toàn bộ 113 ghế trong cơ quan lập pháp. Cuộc tổng tuyển cử này có sự tham gia của 3 đảng chính trị chính: DPP, Quốc dân đảng (KMT) và Nhân dân Đài Loan (TPP). Trong cuộc bầu cử này, DPP giành được 40% số phiếu, KMT giành 33,5% và TPP giành 26,5%. Cả DPP và KMT đều không giành được đa số tuyệt đối.

Hạ viện có tổng cộng 113 ghế, nên một đảng phải chiếm ít nhất 57 ghế để chiếm đa số tuyệt đối. DPP chiến thắng trong bầu cử tổng thống, nhưng lại mất thế đa số trong cơ quan lập pháp. Lưu ý rằng năm 2016 và 2020, bà Thái Anh Văn (Tsai Ing-wen) giành chiến thắng với đa số phiếu và DPP cũng chiếm đa số trong cơ quan lập pháp. Lần này, DPP mất thế đa số và Đài Loan có một quốc hội mà không chính đảng nào chiếm đa số tuyệt đối. Lần cuối cùng không một đảng nào giành được đa số tuyệt đối ở Đài Loan là năm 2004.

Cuộc bầu cử năm 2024 chứng kiến một diễn biến mới khác. Kha Văn Triết, lãnh đạo TPP giành 26,5% số phiếu bầu. TPP là đảng tương đối mới, được thành lập năm 2019 và nổi lên một cách nhanh chóng. Kha Văn Triết tuyên bố: “Đây là một bối cảnh chính trị mới. Tiếng nói này có thể là thế lực chủ chốt chỉ đạo đất nước”. Do cả 2 đảng dẫn đầu đều không chiếm đa số nên nhiều khả năng TPP đóng vai trò chi phối. Trong mọi trường hợp, DPP sẽ thành lập chính phủ lần thứ ba. Tại Đài Loan, nhiệm kỳ tổng thống kéo dài 4 năm và một tổng thống chỉ có thể phục vụ tối đa 2 nhiệm kỳ. Tân Tổng thống đã tuyên thệ nhậm chức vào ngày 20/5/2024.

Quan hệ xuyên eo biển

Trung Quốc theo dõi chặt chẽ những diễn biến ở Đài Loan. Bắc Kinh triển khai khinh khí cầu và vệ tinh do thám, xâm phạm không phận và hải phận để phô trương năng lực của mình với người dân Đài Loan. Một số máy bay và khinh khí cầu của Trung Quốc được phát hiện trong không phận Đài Loan. Bộ Quốc phòng Đài Loan cho biết đã phát hiện 101 trường hợp máy bay quân sự và 79 tàu hải quân Trung Quốc trong tháng 4/2024. Ngày 28/4/2024, 22 máy bay và 4 tàu hải quân Trung Quốc được phát hiện quanh Đài Loan trong vòng 24 giờ. Mười hai máy bay vượt qua đường trung tuyến và đi vào Vùng nhận dạng phòng không phía Bắc (ADIZ) của Đài Loan. Việc Trung Quốc tăng cường xâm nhập thể hiện mô hình hành động “vùng xám”. Xung đột vùng xám về cơ bản là cưỡng bức, nhưng chưa đến ngưỡng xung đột toàn diện. Trung Quốc thường xuyên sử dụng chiến thuật vùng xám đối với Đài Loan.

Trung Quốc thực hiện nhiều biện pháp khác nhau để hạ thấp tầm quan trọng của cuộc bầu cử ở Đài Loan, như chặn và kiểm duyệt các nội dung và hashtag liên quan đến bầu cử ở Đài Loan trên mạng xã hội. Các thuật ngữ như “tỏi đông lạnh” được dùng trên mạng xã hội Trung Quốc để chỉ cuộc bầu cử ở Đài Loan. Chen Binhua, người phát ngôn của Văn phòng các vấn đề Đài Loan (TAO) của Trung Quốc, nói rằng “kết quả cho thấy DPP không thể đại diện cho dư luận chính thống trên hòn đảo này”.

Căng thẳng cũng gia tăng quanh quần đảo Kim Môn (Kinmen), thuộc quyền quản lý của Đài Loan. Tháng 2/2024, một chiếc thuyền không có giấy tờ đăng ký rõ ràng đi vào Kim Môn để đánh bắt cá. Bốn thủy thủ rơi xuống nước và 2 người trong số đó chết đuối. Cả 2 bên đều cáo buộc lẫn nhau và Trung Quốc yêu cầu được thẩm vấn quan chức Đài Loan ở Đại lục.

Một diễn biến khác ảnh hưởng đến quan hệ 2 bờ eo biển là phái đoàn do Mã Anh Cửu (Ma Ying-Jeou) dẫn đầu. Mã Anh Cửu, nguyên Chủ tịch KMT, dẫn đầu phái đoàn gồm 20 sinh viên trẻ đến Trung Quốc từ ngày 1-11/4/ 2024. Bên cạnh việc đến thăm nhiều nơi ở Trung Quốc, ông còn gặp Tập Cận Bình (Xi Jinping). Đây là cuộc gặp thứ hai của ông với Tập Cận Bình. Sau cuộc gặp ngày 7/11/2015 tại Singapore. Tháng 3/2023, Mã Anh Cửu trở thành cựu tổng thống Đài Loan đầu tiên thăm Trung Quốc, nhưng không gặp Tập Cận Bình. Trong cuộc gặp lần này, Tập Cận Bình và Mã Anh Cửu nhấn mạnh việc đạt được sự thống nhất đất nước khi trò chuyện. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tuyên bố: “Không có vấn đề gì mà không thể nói ra”. Ông nhấn mạnh thực tế là “sự can thiệp của nước ngoài” không thể ngăn cản xu hướng lịch sử là “đoàn tụ gia đình” và nhấn mạnh “thống nhất hòa bình”. Ông mô tả chuyến đi của mình là một sứ mệnh “hòa bình và hữu nghị”, mở ra khả năng tiếp tục trao đổi với Trung Quốc và là kênh liên lạc với Trung Quốc. Thời điểm của chuyến thăm cũng đáng chú ý. Lưu ý rằng vào thời điểm diễn ra chuyến thăm, căng thẳng giữa Trung Quốc và Đài Loan liên quan đến vấn đề Kim Môn vẫn còn cao. Chuyến đi của Mã Anh Cửu diễn ra chỉ một tháng trước khi tổng thống mới nhậm chức. Thông qua cuộc gặp này, Trung Quốc muốn chứng tỏ rằng họ vẫn có thể ảnh hưởng đến chính trị Đài Loan và chuyến thăm có thể ảnh hưởng đến quan hệ xuyên eo biển.

Ngay sau cuộc bầu cử ở Đài Loan, Bắc Kinh đã tác động đối với Nauru để chuyển quan hệ ngoại giao sang Trung Quốc, qua đó giảm quan hệ song phương của Đài Loan xuống chỉ còn 12 quốc gia thành viên Liên hợp quốc. Phản ứng trước diễn biến này, Bộ Ngoại giao Đài Loan tuyên bố “Trung Quốc từ lâu đã nỗ lực tiếp cận các nhân vật chính trị nổi bật ở Nauru, cung cấp viện trợ kinh tế như một sự khích lệ để thuyết phục Nauru thay đổi sự công nhận ngoại giao”.

.........

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Quan hệ Mỹ-Trung

Cạnh tranh Mỹ-Trung cũng ảnh hưởng tới quan hệ xuyên eo biển. Đạo luật Quan hệ Đài Loan, được ký năm 1979, là nền tảng của quan hệ Mỹ-Đài Loan. Năm nay đánh dấu 45 năm đạo luật này được ban hành. Tổng thống Biden nhiều lần nói rằng Mỹ nên bảo vệ chủ quyền của Đài Loan. Chính quyền Biden giúp đỡ Đài Loan bằng mọi cách có thể, đặc biệt chú trọng đến lĩnh vực thương mại và quốc phòng. Mỹ cũng can dự quân sự với Đài Loan. Có nhiều cuộc trao đổi khác nhau, như Cuộc đàm phán Monterey, Cuộc đàm phán đánh giá quốc phòng, và Nhóm sĩ quan chỉ huy cấp tướng. Được biết, 41 quân nhân Mỹ đang được bố trí nhiệm vụ tại Đài Loan.

Năm 2023, Đài Loan là đối tác thương mại lớn thứ 8 của Mỹ. Đài Loan có vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng công nghệ và chất bán dẫn toàn cầu của Mỹ, đồng thời là trung tâm sản xuất chip tiên tiến của thế giới. Công ty Sản xuất chất bán dẫn Đài Loan (TSMC) sẽ sản xuất chip tiên tiến nhất của mình tại bang Arizona vào năm 2028. TSMC sẽ nhận được tiền tài trợ của Mỹ theo Đạo luật CHIPS 2022.

Quốc hội Mỹ thông qua luật liên quan đến thương mại Mỹ-Đài Loan tháng 6/2023. Luật này cũng đặt ra các yêu cầu đối với việc đàm phán một số hiệp định thương mại tiếp theo giữa Mỹ và Đài Loan. Quốc hội Mỹ cũng thông qua Đạo luật Không phân biệt đối xử năm 2023, kêu gọi hành động hỗ trợ Đài Loan tham gia Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF).

Tháng 4/2024, Hạ viện thông qua gói viện trợ nước ngoài trị giá 95 tỷ USD. Ba khoản chi đầu tiên gồm 60,8 tỷ USD để trợ giúp Ukraine trong cuộc chiến với Nga, 26,4 tỷ USD để hỗ trợ Israel và 8,1 tỷ USD để chống lại các mối đe dọa của Trung Quốc đối với Đài Loan và khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Bà Thái Anh Văn cảm ơn Mỹ vì gói hỗ trợ, đồng thời nhắc lại rằng Đài Loan tiếp tục hợp tác với Mỹ củng cố liên minh dân chủ và duy trì sự thịnh vượng và ổn định toàn cầu. Trung Quốc phản ứng với gói viện trợ này và nói rằng việc đưa nội dung liên quan đến Đài Loan vào luật là “vi phạm nguyên tắc Một Trung Quốc và các điều khoản của 3 thông cáo chung Trung-Mỹ”.

Khi Trung Quốc tăng cường các hoạt động quân sự dọc eo biển Đài Loan, hợp tác Mỹ-Đài Loan đã được mở rộng nhiều lần. Cả dưới thời Chính quyền Trump và Biden, Đài Loan phát triển và duy trì quan hệ quốc phòng ổn định với Mỹ. Quốc hội khóa 117 và 118 đã thực hiện các bước nhằm tăng cường và đẩy nhanh việc chuyển giao vũ khí cho Đài Loan, bao gồm thông qua Tài trợ quân sự nước ngoài (FMF) và Cơ quan viện trợ quân sự của tổng thống (PDA). Đạo luật tăng cường khả năng phòng thủ của Đài Loan (TERA) lần đầu tiên cho phép cung cấp FMF (về cơ bản là các khoản tài trợ hoặc cho vay mà chính phủ nước ngoài có thể sử dụng để mua vũ khí của Mỹ) cho Đài Loan với số tiền viện trợ lên tới 2 tỷ USD mỗi năm, cũng như cho vay trực tiếp hoặc bảo lãnh cho vay lên tới 2 tỷ USD/năm cho đến năm tài chính 2027. TERA cũng sửa đổi Đạo luật viện trợ nước ngoài năm 1961 để Đài Loan có thể tiếp cận PDA khi cho phép cung cấp cho Đài Loan khoản lên tới 1 tỷ USD/năm các mặt hàng, dịch vụ và giáo dục quốc phòng và từ kho của Bộ Quốc phòng Mỹ. Thông qua việc chuyển giao vũ khí và hỗ trợ này, Mỹ đang cố gắng tăng cường khả năng phòng thủ của Đài Loan. Trước đó, tháng 7/2023, Chính quyền Biden thông báo cho Quốc hội về ý định thực thi quyền này để chuyển 345 triệu USD thiết bị quốc phòng cho Đài Loan. Ngày 23/8/2023, Mỹ đồng ý bán hệ thống có thể giúp máy bay chiến đấu F-16 tìm kiếm và theo dấu máy bay địch thông qua công nghệ hồng ngoại. Hệ thống tìm kiếm và theo dấu hồng ngoại (IRST) này giúp Đài Loan chống lại các cuộc xâm nhập vùng xám. Thứ trưởng Quốc phòng Đài Loan cho biết: “Hệ thống này giúp nhắm mục tiêu vào máy bay chiến đấu tàng hình J-20 trên eo biển Đài Loan trong tương lai”.

Ngày 8-9/1/2024, cuộc đối thoại quốc phòng Mỹ-Trung kéo dài 2 ngày - Đàm phán phối hợp chính sách quốc phòng (DPCT) - được tổ chức sau một thời gian dài gián đoạn. Cuộc họp gần nhất được tổ chức năm 2021. Một trong những lý do dẫn đến cuộc đàm phán này có thể là tình hình an ninh xung quanh eo biển Đài Loan. Trung Quốc yêu cầu Mỹ tuân thủ nguyên tắc Một Trung Quốc và ngừng cung cấp vũ khí cho Đài Loan, đồng thời coi cuộc bầu cử ở Đài Loan là sự lựa chọn giữa chiến tranh và hòa bình.

Kể từ khi DPP lên nắm quyền, Trung Quốc gia tăng gây hấn với Đài Loan. Vị trí chiến lược của Đài Loan rất quan trọng đối với Trung Quốc vì Đài Loan nằm trong chuỗi đảo thứ nhất vốn tạo thành tuyến phòng thủ đầu tiên của Trung Quốc. Nhiều lần Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhấn mạnh chủ trương thống nhất Đài Loan với Trung Quốc. Trung Quốc không bỏ lỡ cơ hội thống nhất Đài Loan với Đại lục và cũng không loại trừ khả năng sử dụng lực lượng vũ trang để đạt được điều đó. Ngược lại, theo một nghiên cứu do Trung tâm Nghiên cứu Bầu cử thuộc Đại học Quốc gia Chengchi ở Đài Bắc thực hiện, 90% người dân Đài Loan ủng hộ quan điểm hiện trạng mơ hồ hiện nay của Đài Loan.

Sự trở lại của DPP và Lại Thanh Đức với tư cách là tổng thống tiếp theo của Đài Loan làm tăng thêm tình trạng bất ổn trong khu vực. Trung Quốc gọi Lại Thanh Đức là “kẻ gây rối” và “kẻ ly khai bướng bỉnh”. Các quan chức Đài Loan cho rằng Trung Quốc sẽ tăng cường đe dọa quân sự. Trong bối cảnh xung đột thương mại Mỹ-Trung, Mỹ tăng cường hỗ trợ cho Đài Loan, còn phía bên kia, Trung Quốc gia tăng thái độ gây hấn dọc eo biển Đài Loan. Ngày càng có nhiều lo ngại về nguy cơ xung đột ở eo biển Đài Loan. Cưỡng ép quân sự và chiến thuật vùng xám của Trung Quốc là mối đe dọa đối với an ninh khu vực. Trước tình hình đó, căng thẳng là điều khó tránh khỏi ở eo biển Đài Loan trong thời gian tới.

 

[đội mũ_ lái xe]

Phương thức thích hợp để giải quyết tranh chấp Biển Đông

Theo báo "Liên hợp buổi sáng" số ra mới đây, trong các phiên đối thoại kéo dài 3 ngày của Đối thoại Shangri-La lần thứ 21 tại Singapore, hơn 550 đại biểu đến từ 40 quốc gia đã thảo luận nhiều vấn đề nóng của thế giới và khu vực. Tình hình Biển Đông (tên gọi quốc tế là biển Nam Trung Hoa) không ngừng nóng lên trong thời gian gần đây, một lần nữa trở thành chủ đề nóng của Đối thoại Shangri-La, thu hút sự chú ý của thế giới.

Philippines và Trung Quốc không những khẩu chiến trong nhiều tháng qua về tranh chấp chủ quyền Biển Đông, mà còn lao vào các cuộc xung đột quy mô nhỏ, trong đó bãi Cỏ Mây (tên quốc tế là Second Thomas Shoal, Philippines gọi là Ayungin, Trung Quốc gọi là Nhân Ái tiêu) là điểm nóng chính. Cách đây không lâu, tàu của Philippines tìm cách tiếp tế cho tàu chiến mắc kẹt ở bãi Cỏ Mây và bị Trung Quốc ngăn chặn bằng cách nhiều lần dùng vòi rồng áp suất cao tấn công. Xung đột này có xu hướng ngày càng diễn biến căng thẳng hơn.

Là bên liên quan tương đối yếu, Manila đang tích cực tìm kiếm các lực lượng quốc tế ủng hộ lập trường của mình chống lại Bắc Kinh trong vấn đề Biển Đông. Trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung ngày càng gay gắt, Washington nhạy bén nắm bắt cơ hội, tăng cường can thiệp vào các vấn đề an ninh châu Á-Thái Bình Dương. Mỹ và Philippines phối hợp với nhau, hy vọng thông qua hợp tác để chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc ở khu vực này.

Là một phần quan trọng trong hợp tác Mỹ-Philippines, cuộc tập trận Balikatan (“Vai kề vai”) năm nay đã thu hút sự chú ý đặc biệt. Cuộc tập trận diễn ra từ 22/4-10/5, nội dung bao gồm mô phỏng đánh chìm tàu mục tiêu, giành lại quyền kiểm soát đảo…, mũi nhọn hướng vào Bắc Kinh rất rõ ràng. Bài viết của Viện Lowy, tổ chức nghiên cứu chính sách ngoại giao của Australia, phân tích rằng đây là lần đầu tiên cuộc tập trận này được tổ chức ở ngoài vùng lãnh hải 12 hải lý của Philippines, trực tiếp thách thức yêu sách chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông.

Bên cạnh đó, theo tờ Nikkei của Nhật Bản ngày 8/5, Đức, Pháp và các nước châu Âu khác đang triển khai tàu chiến và máy bay quân sự với quy mô chưa từng có ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương, cùng tổ chức tập trận chung ở Biển Đông với Mỹ và Nhật Bản nhằm phô trương sức mạnh chống lại Trung Quốc và Nga. Ngoài Mỹ, Nhật Bản, Australia…, Philippines cũng nhận được sự ủng hộ của Ấn Độ và Hàn Quốc. Các nước này dường như đang hình thành liên minh lấy bảo vệ trật tự quốc tế dựa trên luật lệ làm khuôn khổ. Cuối tháng 4, Ấn Độ chính thức chuyển giao cho Philippines lô tên lửa chống hạm BrahMos đầu tiên, trong khi đó Hàn Quốc lại bày tỏ quan ngại trước việc Hải cảnh Trung Quốc nhiều lần sử dụng vòi rồng tấn công làm cho tàu của Philippines bị hỏng, gây thương tích cho các thuyền viên.

Ukraine phiên bản châu Á?

Phát biểu tại một diễn đàn ở Washington trong chuyến thăm Mỹ vào cuối tháng 4, Tổng thống Philippines Marcos Jr. cảnh báo nếu bất kỳ người dân Philippines thiệt mạng vì hành động cố ý thì điều đó đồng nghĩa với việc phát động cuộc tấn công nhằm vào Philippines, điều này có thể kích hoạt Hiệp ước phòng thủ chung Philippines-Mỹ. Đồng thời, Marcos Jr. còn cho biết Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin bảo đảm với ông rằng cùng với tình hình căng thẳng Biển Đông leo thang, Washington sẽ thực hiện Hiệp ước phòng thủ chung đã ký với Manila.

Cùng với việc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) phiên bản châu Á dần hình thành, rủi ro xung đột ở Đông Á ngày càng tăng. Tình hình căng thẳng ở Biển Đông hiện nay có thể sẽ vượt qua eo biển Đài Loan. Về vấn đề này, tờ South China Morning Post của Hong Kong ngày 8/5 đăng bài bình luận, nhận định rằng cùng với tình hình căng thẳng gia tăng, các giới bên ngoài lo ngại Biển Đông có thể trở thành “Ukraine của châu Á”.

Trong bối cảnh như vậy, nếu Biển Đông thực sự trở thành “Ukraine của châu Á”, các bên liên quan lợi ích bị cuốn vào chiến tranh, thì đây không chỉ là điều bất hạnh đối với Trung Quốc, mà còn là thảm họa đối với Philippines và toàn bộ ASEAN.

Đối với Philippines và toàn bộ Đông Nam Á, nếu tranh chấp Biển Đông leo thang thành xung đột công khai thì sẽ giống như sự tàn phá mà Ukraine đang phải hứng chịu. Bên cạnh đó, xung đột ở Biển Đông cũng chắc chắn sẽ gây ảnh hưởng sâu rộng, không chỉ tàn phá nặng nề Philippines, mà còn tạo cục diện bất ổn ở Đông Nam Á và các khu vực khác. Các nước Đông Nam Á cũng sẽ chắc chắn trở thành “con tốt thí” của cuộc cạnh tranh nước lớn, bị chia rẽ, đồng thời sự đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN chắc chắn cũng sẽ bị tổn hại.

Đối với Trung Quốc, nhiều khả năng cao nước này sẽ đi vào vết xe đổ hiện nay của Nga - không chỉ rơi vào tình trạng tiêu hao kéo dài, mà còn phải đổ nhiều nguồn lực vào cuộc chiến. Ngoài ra, Bắc Kinh còn có thể khơi dậy sự hoài nghi và sợ hãi ở các nước láng giềng, từ đó làm tình hình địa chính trị xấu đi. Vấn đề quan trọng hơn là nhiều khả năng điều này sẽ một lần nữa làm gián đoạn tiến trình hiện đại hóa của Trung Quốc.

Làm thế nào để giải quyết?

Thương lượng trên bàn đàm phán chắc chắn là biện pháp tốt nhất để ngăn chặn Biển Đông trở thành một Ukraine khác. Đàm phán không phù hợp với lợi ích chiến lược kiềm chế Trung Quốc của Mỹ, song ngược lại vừa phù hợp với lợi ích quốc gia của Philippines và Trung Quốc, vừa phù hợp với lợi ích chung của ASEAN. Đương nhiên, xuất phát từ tính toán chính trị nội bộ nên Marcos Jr. không thể tỏ ra yếu thế trong ngắn hạn. Làm thế nào để đưa Philippines quay trở lại bàn đàm phán, điều này thực sự đang thử thách trí tuệ chính trị và phong thái nước lớn của Bắc Kinh.

Thực tế là từ trước đến nay Trung Quốc không thiếu trí tuệ chính trị. Để đạt được mục tiêu thống nhất đất nước, quốc gia này từng nhìn thẳng lịch sử và hiện thực. Bắc Kinh không chỉ đưa ra ý tưởng và phương châm “Một quốc gia, hai chế độ” mang tính sáng tạo, mà còn thúc đẩy chủ trương “gác lại tranh chấp, cùng nhau khai thác” để giải quyết tranh chấp lãnh thổ với các nước khác.

Ngày 16/1/1980, cố lãnh đạo Trung Quốc Đặng Tiểu Bình (Deng Xiaoping) trình bày báo cáo có tiêu đề “Tình hình và nhiệm vụ hiện nay” tại hội nghị cán bộ do Trung ương triệu tập. Báo cáo nêu rõ 3 vấn đề chính mà Trung Quốc cần làm trong những năm 1980: “Một là, phản đối chủ nghĩa bá quyền trong các vấn đề quốc tế, duy trì hòa bình thế giới. Hai là, Đài Loan trở về Tổ quốc, thực hiện thống nhất đất nước. Ba là, gấp rút xây dựng kinh tế, chính là gấp rút xây dựng ‘4 hiện đại hóa’ (hiện đại hóa công nghiệp, hiện đại hóa nông nghiệp, hiện đại hóa quốc phòng, hiện đại hóa khoa học công nghệ - ND). Trong đó, xây dựng ‘4 hiện đại hóa’ là cốt lõi của cả 3 vấn đề, gấp rút xây dựng kinh tế chính là gấp rút xây dựng ‘4 hiện đại hóa’”. Để thúc đẩy toàn diện nỗ lực xây dựng kinh tế, tích cực hội nhập cộng đồng quốc tế, Trung Quốc cần có môi trường xung quanh hòa bình và ổn định. Chính trong bối cảnh như vậy, Đặng Tiểu Bình đã có đề xuất mang tính sáng tạo, thông qua chính sách gác lại tranh chấp để tránh mở rộng tranh chấp.

Hàm ý cơ bản của “gác lại tranh chấp, cùng nhau khai thác” bao gồm: Thứ nhất, đối với tranh chấp lãnh thổ, nếu không có điều kiện giải quyết triệt để thì có thể không bàn đến quyền chủ quyền, tạm thời gác tranh chấp sang một bên. Gác lại tranh chấp không phải là từ bỏ chủ quyền, mà là gạt tranh cãi sang một bên. Thứ hai, cùng nhau khai thác một số vùng lãnh thổ có tranh chấp. Thứ ba, mục đích của cùng nhau khai thác là thông qua hợp tác để tăng cường hiểu biết lẫn nhau, cuối cùng tạo điều kiện giải quyết hợp lý vấn đề chủ quyền.

Ngày 25/10/1978, Đặng Tiểu Bình đến thăm Nhật Bản với tư cách là Phó Thủ tướng Quốc vụ viện (Chính phủ). Trong cuộc hội đàm với Thủ tướng Nhật Bản Fukuda Takeo, Đặng Tiểu Bình nhấn mạnh 2 bên nên lấy đại cục làm trọng trong vấn đề quần đảo Điếu Ngư/Senkaku. Đồng thời, trong cuộc họp báo diễn ra sau đó, Đặng Tiểu Bình cho thấy tầm nhìn xa trông rộng khi nói rằng “Khi thực hiện bình thường hóa quan hệ ngoại giao, 2 bên đã giao ước sẽ không liên quan đến vấn đề này. Khi thảo luận về Hiệp ước hòa bình và hữu nghị Trung-Nhật, 2 bên cũng giao ước không đề cập. Chúng tôi cho rằng nếu không thể đi đến một thỏa thuận thì gác vấn đề này sang một bên sẽ là hành động khôn ngoan hơn. Trí tuệ của thế hệ chúng ta chưa đủ, nhưng trí tuệ của thế sau chúng ta sẽ thông minh hơn, sẽ tìm ra biện pháp tốt nhất để giải quyết vấn đề này mà mọi người đều có thể chấp nhận”.

Phó Tổng thống Philippines Salvador Laurel và Đặng Tiểu Bình

Sau đó, khi xử lý tranh chấp Biển Đông (Trung Quốc gọi là tranh chấp quần đảo Nam Sa/Hoàng Sa), Đặng Tiểu Bình đã một lần nữa đưa ra chủ trương này: “Quần đảo Nam Sa là lãnh thổ cố hữu của Trung Quốc trong lịch sử và đã xảy ra tranh chấp từ những năm 1970 đến nay. Xuất phát từ quan hệ hữu nghị song phương, chúng tôi muốn tạm gác vấn đề này lại, trong tương lai sẽ đề xuất một giải pháp mà 2 bên đều có thể chấp nhận. Không nên vì điều này mà xảy ra xung đột quân sự, thay vào đó nên áp dụng cách tiếp cận cùng nhau khai thác”. Khi Phó Tổng thống Philippines Salvador Laurel đến thăm Trung Quốc vào tháng 6/1986, Đặng Tiểu Bình một lần nữa nhắc lại chủ trương trên trong cuộc hội kiến. Sau đó, Tổng thống Corazon Aquino và Salvador Laurel đều có phản ứng tích cực với chủ trương do Đặng Tiểu Bình đề xuất.

Tư duy giải quyết tranh chấp lãnh thổ này chắc chắn có ý nghĩa tham khảo rất lớn đối với việc giải quyết tranh chấp ở Biển Đông hiện nay giữa Trung Quốc và Philippines. Trung Quốc ngày nay đang coi thúc đẩy hiện đại hóa kiểu Trung Quốc là mục tiêu chính trị lớn nhất, và để làm được điều này đòi hỏi Bắc Kinh phải có một môi trường xung quanh hòa bình và ổn định.

 

[đội mũ_ lái xe]

Philippines cần gì ngoài hỗ trợ quân sự?

Để chống lại Trung Quốc, Mỹ phải giúp đồng minh Philippines giải quyết các vấn đề kinh tế.

Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr., đắc cử tổng thống Philippines vào năm 2022 và là con trai của vị tổng thống thứ 10 khét tiếng của nước này, từng được cho là sẽ tiếp tục mối quan hệ thân thiết của gia đình ông với Đại sứ quán Trung Quốc. Tuy nhiên, sau khi nhận thức được quy mô của các hoạt động cưỡng ép của Trung Quốc ở Biển Đông (quốc tế gọi là biển Nam Trung Hoa) và thất bại trong nỗ lực cuối cùng nhằm thuyết phục Bắc Kinh lùi bước, ông đã khiến cả thế giới kinh ngạc. Tháng 2/2023, Marcos Jr. chấp nhận đề nghị của Mỹ khi cam kết thực hiện Thỏa thuận tăng cường hợp tác quốc phòng, đưa Philippines vào quỹ đạo của Mỹ ít nhất cho đến năm 2028.

Trong tuyên bố chung với người đồng cấp Mỹ Joe Biden vào thời điểm thỏa thuận được ký kết, Marcos Jr. khẳng định: “Việc Philippines trông cậy vào đối tác hiệp ước duy nhất của mình trên thế giới, cũng như việc xác định lại mối quan hệ mà chúng ta đã có và vai trò mà chúng ta đã giữ khi đối mặt với căng thẳng ngày một tăng xung quanh Biển Đông…là lẽ tự nhiên”. Khi tiếp đón Marcos Jr. tại Lầu Năm Góc hồi tháng 4 vừa qua, Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin cũng đã nói với các phóng viên: “Mỹ và Philippines còn hơn cả đồng minh – chúng tôi là một gia đình”.

Rodrigo Duterte, người tiền nhiệm của Marcos Jr., nhìn chung không chú ý nhiều đến việc Trung Quốc xây tiền đồn quân sự trên các đảo nhân tạo, bỏ qua các hành vi xâm phạm thường xuyên của tàu dân quân biển Trung Quốc và gọi phán quyết của Tòa Trọng tài thường trực La Haye năm 2016 có lợi cho Philippines trong vấn đề Biển Đông là “giấy lộn”. Giờ đây, với sự giúp đỡ của Mỹ, cuộc chiến tái xác định quyền chủ quyền của Philippines lại tiếp tục. Tuy nhiên, để có hiệu quả, Philippines phải duy trì tính liên tục về lập trường. Nếu Sara Duterte – Phó Tổng thống Philippines thân Trung Quốc và là con gái của Rodrigo Duterte – giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2028, thì bà sẽ đảo ngược thành tựu của Marcos Jr. trong các lĩnh vực hàng hải có tranh chấp. Kết quả sẽ là Trung Quốc thống trị khu vực và khẳng định quyền lực của mình trên khắp Đài Loan, Đông Nam Á và Thái Bình Dương.

Mặc dù còn 4 năm nữa mới đến cuộc bầu cử này, nhưng từ nay đến lúc đó Marcos Jr. phải nỗ lực củng cố sự ủng hộ trong nước. Nếu ông không thực hiện được các mục tiêu kinh tế, Trung Quốc sẽ thắng. Phe của Duterte cho rằng Marcos Jr. dành quá nhiều thời gian cho các tranh chấp trên biển thay vì giải quyết các vấn đề kinh tế hằng ngày, và vấn đề Biển Đông sẽ không phải là mối lo ngại hàng đầu của người Philippines trong cuộc bầu cử năm 2028. Đúng hơn, cử tri Philippines sẽ bỏ phiếu cho giá thực phẩm thấp, tiện ích phải chăng, hiệu quả của các chương trình của chính phủ, chất lượng dịch vụ cơ bản và tính bao trùm của các kế hoạch dài hạn của chính phủ. Điều này có nghĩa là Mỹ cần nghĩ xa hơn việc tăng cường viện trợ quân sự. Cụ thể hơn, họ cần tìm cách mở rộng quy mô các chương trình hỗ trợ phát triển hiện có ở nước ngoài cũng như đẩy nhanh các cam kết phát triển quy mô lớn nhằm củng cố an ninh dài hạn trong khu vực.

Khi Marcos Jr. tranh cử vào năm 2022, ông đã hứa sẽ cải thiện cuộc sống của người dân Philippines. Tuy nhiên, trên thực tế, chính quyền của ông cho đến nay vẫn chưa thực hiện được lời hứa này. Người dân Philippines hằng ngày đều cảm nhận được tình trạng tồi tệ của nền kinh tế trong nước.

Thứ nhất, lạm phát là mối lo ngại lớn nhất đối với hầu hết người dân Philippines kể từ khi đại dịch COVID-19 lên tới đỉnh điểm. Ngân hàng Trung ương đã cố gắng thực hiện một số biện pháp để kiểm soát lạm phát, bao gồm cả việc quyết định tăng lãi suất. Tuy nhiên, biện pháp đó chỉ có tác động hạn chế. Tháng 2/2024, lạm phát cuối cùng đã giảm xuống còn 3,4%, thấp hơn nhiều so với những năm trước, nhưng 75% người dân Philippines vẫn cảm thấy không hài lòng về cách xử lý tình huống của Chính quyền Marcos Jr.

Thứ hai, mặc dù nền kinh tế Philippines tăng trưởng với tốc độ 5,6% vào năm 2023, nhanh hơn bất kỳ quốc gia Đông Nam Á nào khác, nhưng người dân Philippines vẫn không cảm nhận được thành tựu này. Tăng trưởng kinh tế có lợi cho người giàu, khiến tình trạng bất bình đẳng về thu nhập càng trầm trọng thêm. Ngoài ra, lạm phát đã nhanh chóng vượt xa tiền lương.

Thứ ba, Marcos Jr. thường xuyên ra nước ngoài để xin đầu tư và viện trợ phát triển. Ông đã nhận được các cam kết, nhưng sẽ mất thời gian trước khi những thỏa thuận này tác động đến cuộc sống của người dân Philippines.

Cuối cùng, tiến độ thực hiện các dự án cơ sở hạ tầng quá chậm. Tính đến tháng 7/2023, Chính quyền Marcos Jr. đã triển khai 197 dự án, trong đó có 71 dự án vẫn đang trong quá trình thực hiện. Căn cứ vào hồ sơ của các chính quyền trước đây, có thể nói hầu hết những dự án này vẫn sẽ trong tình trạng chưa hoàn thành và sẽ chỉ có một số ít được hoàn thành.

...............

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Về mặt kinh tế, Marcos Jr. tập trung vào kỷ luật tài chính, các mối quan hệ đối tác công tư, đầu tư trực tiếp nước ngoài, giá cả theo định hướng thị trường và đầu tư của khu vực tư nhân. Tuy nhiên, các chính sách kinh tế của ông quá chậm, mang tính gián tiếp hoặc thiếu nhạy cảm với nhu cầu hằng ngày của người dân Philippines. Đặc biệt, thất bại của ông sẽ ảnh hưởng tới nước Mỹ vì 3 lý do.

Một là, mặc dù Philippines nằm ở trung tâm của một cuộc giằng co địa chính trị, nhưng người dân Philippines – giống như hầu hết người dân của các nước khác – đều ưu tiên phúc lợi của mình và muốn có cảm giác rằng chính phủ đang nỗ lực hết sức để cải thiện cuộc sống của họ. Các cuộc khảo sát kéo dài hàng thập kỷ cho thấy người Philippines ưu tiên hàng hóa cơ bản với giá cả phải chăng, mức độ tội phạm thấp (điều mà Duterte, người tiền nhiệm của Marcos Jr., từng chú trọng) và chất lượng dịch vụ. Việc Marcos Jr. tập trung vào vấn đề Biển Đông có thể tạo cảm giác rằng sự quan tâm và nguồn lực của chính phủ bị đặt nhầm chỗ, và điều này nuôi dưỡng sự phẫn nộ của người dân đối với Chính phủ Mỹ đang ủng hộ ông.

Hai là, mặc dù hầu hết người Philippines coi trọng mối quan hệ bền chặt với Mỹ, nhưng họ sẽ coi các ưu tiên của Mỹ là sai lầm và ích kỷ. Hầu hết người Philippines thích hợp tác với Mỹ hơn là với Trung Quốc trong tranh chấp Biển Đông – điều này vẫn đúng ngay cả khi sự can dự của Trung Quốc vào Philippines lên tới đỉnh điểm. Khả năng phục hồi của mối quan hệ giữa Mỹ với Philippines hoàn toàn trái ngược với kết quả ở các nước Đông Nam Á khác như Brunei, Malaysia và Indonesia – nơi Trung Quốc ngày càng trở thành đối tác được ưa thích hơn Mỹ. Tuy nhiên, hầu hết người dân Philippines không được hưởng lợi trực tiếp từ việc mua vũ khí và hỗ trợ an ninh, thậm chí đôi khi còn phải chịu thiệt hại từ những diễn biến này.

Năm 2023, 10.000 ngư dân Philippines phải tạm dừng đánh bắt cá trong 18 ngày ở một số khu vực nhất định do cuộc tập trận hải quân Mỹ-Philippines. Lực lượng vũ trang Philippines hứa hẹn sẽ bồi thường cho ngư dân trong những ngày phải tạm dừng đánh bắt cá, nhưng các quan chức chỉ phân phát viện trợ cho những người đã đăng ký tại cơ quan kiểm ngư địa phương. Khoản bồi thường nói trên không những bị trì hoãn trong nhiều tuần, mà còn được phân phát dưới dạng thực phẩm chứ không phải tiền mặt.

Ba là, các học giả thân Trung Quốc cho rằng Marcos Jr. chưa đạt được mục tiêu kinh tế vì còn tập trung vào Biển Đông. Đúng là kể từ khi Marcos Jr. lên nắm quyền, Trung Quốc đã trì hoãn tài trợ cho những dự án lớn mà họ đã cam kết thực hiện dưới thời Duterte. Đáp lại, Chính quyền Marcos Jr. đã hủy bỏ vai trò của Trung Quốc là nhà tài trợ cho những dự án này và bắt đầu tìm kiếm các lựa chọn thay thế. Những tuyên bố này càng có sức thuyết phục hơn khi các chuyên gia chỉ ra rằng các quốc gia Đông Nam Á không có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc gần đây đã xây dựng các dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn, như dự án Đường sắt cao tốc Jakarta-Bandung, nhờ nguồn tài trợ từ Trung Quốc. Ở Đông Nam Á, Trung Quốc là nhà tài trợ cho cơ sở hạ tầng giao thông quy mô lớn và là nhà đầu tư vào lĩnh vực sản xuất xe điện.

Trái với Trung Quốc, Mỹ có nhiều chương trình kinh tế tập trung vào xây dựng năng lực và tài trợ cho “cơ sở hạ tầng mềm”. Cơ quan phát triển quốc tế Mỹ có một loạt chương trình về giáo dục, quản trị môi trường, sức khỏe và sinh kế, với tổng tài trợ trị giá 659 triệu USD cho tất cả các dự án của Philippine trong giai đoạn 2019-2024. Mới đây, Tập đoàn tài chính phát triển quốc tế Mỹ đã cam kết tăng các khoản vay cho ngân sách Philippines thêm 20 triệu USD, nâng tổng mức cam kết của cơ quan này lên 80 triệu USD. Những chương trình này giúp ích về lâu dài nhưng không trực tiếp làm giảm bớt những lo ngại về kinh tế của Philippines.

Mặc dù Chính quyền Duterte trước đây hẳn đã phóng đại quy mô và thành công của các chương trình kinh tế của Trung Quốc, nhưng một số dự án trong khuôn khổ “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc đã thực sự tạo ra tác động tức thì. Ví dụ, Ngân hàng xuất nhập khẩu Trung Quốc đã tài trợ cho dự án Thủy lợi sông Chico hoàn thành trước đó, cũng như cầu Estrella-Pantaleon và cầu Binondo-Intramuros. Hai cơ sở cai nghiện ma túy đã được hoàn thành nhờ vốn tài trợ của các hiệp hội hữu nghị địa phương. Dito Telecommunity, liên doanh giữa Tập đoàn Dito CME Holdings được Duterte hậu thuẫn và Tập đoàn Viễn thông Trung Quốc, đã trở thành công ty viễn thông thứ ba của Philippines. Một dự án khác của Ngân hàng xuất nhập khẩu Trung Quốc, đập Kaliwa – dự án đập liên tỉnh được thiết kế nhằm tăng nguồn cung cấp nước cho Metro Manila, đã đạt được tiến bộ. Ngoài ra còn có các khoản vay từ Trung Quốc cho các dự án đường sắt và CCTV, nhưng các cam kết đã bị hủy bỏ khi Marcos Jr. bắt đầu nắm quyền.

Mặc dù các dự án này được giao cho liên minh giới tinh hoa của Duterte và gây ra hậu quả tiêu cực đối với một số nhóm người Philippines, nhưng chúng đã có tác động tức thì vì nhắm vào một vấn đề phát triển lâu dài mà cũng là nguyên nhân khiến Philippines không thể phát triển: Đó là tình trạng cơ sở hạ tầng tồi tệ của Philippines.

Do các quy tắc thể chế và cơ cấu kinh tế, Mỹ không thể tài trợ cho cơ sở hạ tầng quy mô lớn. Điều này là do các tổ chức phát triển của Mỹ tập trung vào việc khuyến khích đầu tư tư nhân, vốn không có tốc độ và quy mô giống như đầu tư nhà nước của Trung Quốc – hoặc ưu tiên hỗ trợ phát triển nước ngoài, vốn tài trợ cho các tổ chức phi chính phủ để giải quyết các nhu cầu xã hội.

Sự can dự hiện nay của Mỹ tập trung vào việc tăng cường xuất khẩu vũ khí sang Philippines cũng như các thỏa thuận an ninh ở nước này. Tháng 10/2022, Mỹ đã phê duyệt khoản hỗ trợ quân sự trị giá 100 triệu USD cho Philippines. Tháng 4/2024, 2 thượng nghị sĩ Mỹ đã đề xuất một dự luật lưỡng đảng về việc cung cấp 2,5 tỷ USD nhằm tăng cường khả năng phòng thủ của Philippines trước Trung Quốc. Kể từ năm 2015, Philippines đã nhận được máy bay, xe bọc thép và thiết bị quân sự trị giá hơn 1,14 tỷ USD.

Cam kết kinh tế hứa hẹn nhất là cam kết về Hành lang kinh tế Luzon – kết quả của hội nghị thượng đỉnh 3 bên Mỹ-Nhật-Philippines được tổ chức vào tháng 4 vừa qua nhằm đáp trả các hoạt động hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông. Tuy nhiên, việc xây dựng hành lang cũng như việc tổ chức các chuyến thăm doanh nghiệp và đàm phán về các ưu đãi sẽ kéo dài trong nhiều năm. Hành lang này cũng được đặt ở Luzon, khu vực kinh tế phát triển nhất của Philippines và cũng là khu vực mà gia đình Marcos Jr. nhận được sự hỗ trợ đáng kể. Nếu tổng thống tương lai muốn nhận được sự ủng hộ của công chúng chống lại Trung Quốc ở Biển Đông, thì mô hình Hành lang kinh tế Luzon không những phải được xúc tiến mà còn phải được nhân rộng ở các khu vực khác của đất nước.

Đã có tiền lệ về sự chuyển giao quyền lực giữa các nhà lãnh đạo ủng hộ Trung Quốc và các nhà lãnh đạo chống Trung Quốc. Duterte thân Trung Quốc đã kế nhiệm Benigno Aquino III, người đã kiện Trung Quốc ra Tòa Trọng tài thường trực La Haye vì các hoạt động cưỡng ép trên biển. Tình trạng bất bình đẳng kinh tế ngày càng tăng trong nhiệm kỳ của Benigno đã thúc đẩy chiến thắng của Rodrigo. Trong bối cảnh lịch sử này, Mỹ phải chuyển trọng tâm từ viện trợ quân sự sang giải quyết các vấn đề kinh tế. Điều này sẽ giúp ngăn chặn sự lên ngôi của một chính quyền thân Trung Quốc như Chính quyền Duterte vào năm 2028.

 

[đội mũ_ lái xe]

Trung Quốc đang chiếm ưu thế so với Mỹ tại Campuchia?

Theo bài viết đăng trên trang tin Asia Times, Mỹ và Trung Quốc đang thay nhau “lấy lòng” để giành được sự ủng hộ của Thủ tướng Campuchia Hun Manet – người đã tốt nghiệp Học viện quân sự West Point ở Mỹ – bằng vũ khí, tài chính và tình hữu nghị, song Bắc Kinh hiện là bên giành được hầu hết ưu thế so với Washington.

Ngay khi cuộc tập trận lớn nhất của Bắc Kinh ở Campuchia sắp kết thúc, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã tới Phnom Penh để đề nghị hỗ trợ quân sự và hàn gắn quan hệ ngoại giao, vốn thường xuyên rơi vào tình trạng căng thẳng giữa hai cựu thù thời chiến. Bộ trưởng Austin đã gặp Thủ tướng Hun Manet và Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia Tea Seiha trong chuyến thăm một ngày vào ngày 4/6, sau khi tham dự diễn đàn quốc phòng ở Singapore, nơi ông gặp người đồng cấp Trung Quốc Đổng Quân (Dong Jun).

Điều trùng hợp là Hun Manet là học viên người Campuchia đầu tiên của Học viện quân sự West Point vào năm 1999, tức 24 năm sau khi ông Lloyd Austin tốt nghiệp tại đây vào năm 1975. Điều đó có thể đã tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc thảo luận giữa hai bên, có thể bao gồm cả các diễn biến quân sự của Bắc Kinh ở Campuchia trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung âm ỉ dọc vịnh Thái Lan, được Hải quân Trung Quốc và tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân của Hạm đội 7 Mỹ sử dụng.

Ngoài ra, Mỹ cũng lo ngại về những hành vi được cho là vi phạm nhân quyền và đàn áp các quyền tự do chính trị và báo chí của Campuchia, cũng như kế hoạch của Phnom Penh và Bắc Kinh về việc xây dựng kênh đào chạy từ sông Mekong đến vịnh Thái Lan.

Hun Manet đã tăng cường quyền lực một cách rõ ràng vào năm 2023 nhờ người cha độc tài của ông, cựu Thủ tướng Hun Sen – người luôn hoan nghênh sự hiện diện ngày càng tăng của Trung Quốc trong các vấn đề kinh tế, ngoại giao và quân sự của Campuchia.

Craig Etcheson, nhà nghiên cứu về Campuchia, cho biết cuộc tập trận “Rồng Vàng 2024” của Trung Quốc kéo dài từ ngày 16-30/5 tại Campuchia là “cuộc tập trận đầu tiên kể từ khi Hun Manet trở thành thủ tướng, cho thấy rằng ông đang tiếp tục mở rộng sự ủng hộ của cha mình đối với Trung Quốc”. Trong khuôn khổ cuộc tập trận, Trung Quốc đã triển khai chó robot tác chiến gắn súng máy trên lưng.

Cuộc tập trận Rồng Vàng 2024 kéo dài 15 ngày do Bộ Tư lệnh Chiến khu miền Nam của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) dẫn đầu nhằm huấn luyện đồng minh thân cận nhất của Bắc Kinh ở Đông Nam Á – Quân đội Hoàng gia Campuchia. Cuộc tập trận chung diễn ra tại tỉnh Kampong Chhnang ở miền Trung Campuchia, tại một căn cứ huấn luyện bao quanh bởi rừng núi, và ở vịnh Thái Lan, ngoài khơi tỉnh duyên hải Preah Sihanouk của Campuchia.

Tập trận Rồng Vàng 2024

Người phát ngôn Quân đội Hoàng gia Campuchia – Trung tướng Thong Solimo – cho biết cuộc tập trận Rồng Vàng 2024 có sự tham gia của hơn 1.300 binh sĩ Campuchia, hơn 700 binh sĩ Trung Quốc, 3 tàu chiến lớn và 11 tàu chiến Campuchia. Cuộc diễn tập còn có sự tham gia của 2 máy bay trực thăng, gần 70 xe thiết giáp và xe tăng, cùng với chó robot được trang bị vũ khí. Khoa mục bắn đạn thật do Trung Quốc chỉ đạo cũng bao gồm các hoạt động diễn tập chống khủng bố và cứu hộ.

Tờ Global Times đưa tin các lực lượng Campuchia đã học cách sử dụng “súng bắn tỉa của Trung Quốc”, bao gồm “QBU-191, loại súng trường chính xác mới nhất đang được PLA sử dụng”.

Phnom Penh nhất trí đăng cai tổ chức cuộc tập trận Rồng Vàng đầu tiên với Bắc Kinh vào năm 2016, sau khi hủy bỏ cuộc tập trận “Người gác đền Angkor” (Angkor Sentinel) giữa Mỹ và Campuchia. Phần lớn vũ khí và thiết bị của Trung Quốc được vận chuyển bằng đường biển, dỡ hàng tại cảng Sihanoukville của Campuchia dọc theo vịnh Thái Lan.

Paul Chambers – giảng viên Đại học Naresuan (Thái Lan) về an ninh và chính trị ở Thái Lan và Campuchia và là nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS-Yusof Ishak) – nhận định: “Chúng tôi có thể nói chắc chắn rằng cạnh tranh Mỹ-Trung đã lan sang vịnh Thái Lan”. Ông Chambers đề cập tới căn cứ hải quân Ream của Campuchia, nơi gần đây đã nhận được tài trợ của Trung Quốc để mở rộng dọc vùng vịnh. Ream có thể được Trung Quốc và một số hãng tàu quốc tế sử dụng, song Washington lo ngại Campuchia cuối cùng có thể cho phép các tàu chiến Trung Quốc neo đậu ở đó, làm gia tăng căng thẳng ở vịnh Thái Lan, nơi mở ra biển Hoa Nam (Biển Đông) – khu vực biển tranh chấp quốc tế.

Sân bay Dara Sakor

Trong một cuộc phỏng vấn, nhà nghiên cứu Paul Chambers nêu rõ: “Với việc Trung Quốc có thể sử dụng Ream cho các tàu quân sự hải quân và Dara Sakor (một sân bay tư nhân ở Campuchia cho Trung Quốc thuê) cho lực lượng không quân của mình, Campuchia đã trở thành quân cờ địa chính trị quan trọng của Bắc Kinh ở Đông Nam Á”.

Sophal Ear, giáo sư Đại học bang Arizona (Mỹ) và là nhà nghiên cứu chính trị Campuchia, đánh giá: “Đúng vậy, cạnh tranh Mỹ-Trung đã mở rộng đến vịnh Thái Lan. Mối quan hệ quân sự của Thái Lan với Mỹ được xây dựng dựa trên nhiều thập kỷ liên minh, các cuộc tập trận chung và quan hệ đối tác chiến lược”.

Thái Lan tiến hành các cuộc tập trận thường niên quy mô lớn với Lầu Năm Góc và thường xuyên cho phép Hải quân Mỹ tiếp cận các cơ sở dọc vịnh Thái Lan. Ví dụ, hồi tháng 4, tàu sân bay lớp Nimitz chạy bằng năng lượng hạt nhân USS Theodore Roosevelt, được trang bị bệ phóng tên lửa, đã cập cảng Laem Chabang của Thái Lan gần Bangkok, một hoạt động thường lệ bắt đầu vào năm 2018 tại khu vực của Hạm đội 7 Mỹ.

Sau khi cập cảng tại Thái Lan, được tháp tùng bởi hơn 80 máy bay chiến đấu của USS Theodore Roosevelt (bao gồm máy bay chống ngầm, máy bay chiến đấu và máy bay tác chiến điện tử), Tư lệnh Nhóm tác chiến Tàu sân bay số 9 của Hải quân Mỹ – Chuẩn Đô đốc Christopher Alexander – tuyên bố: “Chúng tôi ở đây để đảm bảo sẵn sàng ứng phó với bất kỳ cuộc khủng hoảng nào trong khu vực. Chúng tôi ở đây để ngăn chặn hành vi gây hấn, xâm lược”.

Tàu sân bay được trang bị 2 lò phản ứng hạt nhân trên đã chở 5.000 thành viên thủy thủ đoàn từ San Diego, California, tăng cường sức mạnh cho Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Trên trang mạng của mình, Hải quân Mỹ cho biết: “Được giao nhiệm vụ duy trì các tuyến đường thương mại và liên lạc rộng mở trên biển, tàu USS Theodore Roosevelt có khả năng dự phóng ưu thế vượt trội trên không tới mọi nơi trên thế giới”.


.............