[Funland] Dịch sách cổ: Tống Sử- Giao Chỉ, chuyện Lê Hoàn

[doctor76]

Bao nhiêu nhà sử học lỗi lạc vậy mà nước ta vẫn có đường Lê Đại Hành ở khắp nơi.

Cũng đáng tiếc cụ ạ, thực ra thời Nguyễn, các Sử thần họ đã kiên quyết bỏ cái tên vua Lê Đại Hành, vì coi đó xúc phạm vua, họ cũng không gọi vua Ngọa Triều, mà gọi là vua Lê Chí Trung .
Giờ ta cứ đặt tên lộn xộn quá.

 

[SesameStreet]

Lê Hoàn không những giết vua, thịt vợ vua mà còn giết cả con vua nữa (đẩy ra trận để mượn tay giặc giết chết), nghĩa là làm cho họ Đinh tiệt diệt, nếu so với tiêu chuẩn nhân nghĩa lễ trí tín của nho giáo TQ thì Hoàn là một kẻ đê tiện, còn nếu nói rằng do thời đó chưa bị ảnh hưởng của nho giáo và vẫn được chấp nhận và khen ngợi thì dân ta bị TQ coi là mọi rợ cũng đúng

Bọn khựa có quyền gì mà coi dân ta là mọi rợ hở cụ?
Đường Thái Tông thịt anh, thịt em.
Đường Cao Tông chén vợ của bố là Võ Tắc Thiên.
Bọn đấy mới mọi rợ.

 

[SesameStreet]

Đô đốc Kiều Hành Hiến 喬行献 xin đào sông, đắp đường và lập đồn dựng mốc ở Ái Châu [Thanh Hóa]. Long Đĩnh nghe theo, xuống chiếu cho quân và dân châu ấy đào sông từ cửa ải Chi Long 支隆 [Nga Sơn] qua núi Đính Sơn đến sông Vũ Lũng [đều thuộc Thanh Hóa].

Tháng 7, mùa thu. Long Đĩnh thân đi đánh châu Hoan Đường 驩唐 [ nay thuộc Anh Sơn, Nghệ An] và châu Thạch Hà 石河 [ đều thuộc Nghệ An-Hà Tĩnh].

Long Đĩnh đến sông Hoàn Giang 黃江, sai phòng át sứ Hồ Thủ Ích đem hơn 5.000 quân sửa sang mở-mang đường sá, từ sông Châu Giáp [sông Nghèn] đến cửa Nam Giới [ biên giới giữa Đại Việt và Chăm Pa, nay là cửa Sót, Thạch Hà], Đĩnh đi thuyền ra ngoài biển bỗng dưng sóng gió ầm ầm, mây mưa mờ mịt, bèn sai quay thuyền trở lại, đi đường bộ về kinh đô.

Có thể thấy Long Đĩnh là một ông vua rất năng động.
Đánh dẹp liên tục.

 

[detector]

Chính sử không viết rõ bà có mấy người con với Lê Hoàn, chỉ nói công chúa Phất Ngân là con của bà, mà sau này là vợ của Uẩn, cháu có nghi vấn lớn về Long Đĩnh cũng là con của bà, và Long Đĩnh bị chết khả năng cao là do Công Uẩn ám sát. Cự Lạng mất sớm nên binh quyền về tay Công Uẩn. Sử thời này có nhiều điều không rõ ràng, ngay cả xuất thân của Công Uẩn nữa. Việc róc mía trên đầu sư khả năng cao cũng do sử gia triều Lý bịa thêm vào. Việc Lê Hoàn giết Bộ Lĩnh cũng chỉ là nghi vấn, nhưng xét về logic thì khả năng cao nhất. Đỗ Thích tuổi gì mà cướp ngôi?

Sao không thấy có giả thiết nào là Đỗ Thích bị tâm thần hoang tưởng nên giết bố con vua Đinh nhỉ. Em nghĩ khả năng này khá cao, có khi cao nhất. Thời nay có nên thời xưa chắc cũng có chứ nhỉ?

tâm thần giết cả nhà - Tìm trên Google

 

[Phỡn]

Có thớt 12 sứ quân chưa các cụ nhỉ?
Hồi em bé kiểu truyện dã sử rất nhiều mà giờ không thấy cụ nào đủ tầm viết nữa.

 

[Tookies]

Cụ Hoàn phiên bản 2021 sẽ là 1 Manly U40, cơ bắp vạm vỡ, râu quai nón, mắt lé, người đầy mực rồng hổ lan cả đến bắp đùi kheo chân, mặc sơmi chim cò hoa lá Hawai phanh ngực, quần khaki, đeo xích vàng 3 cây, mắt Rayban gọng vàng, mồm ngậm cigar, lún người trên đệm xe RollRoyce, tài xế và cận vệ full vest đen, kính đen, AK12 đen trũi kẹp nách, trán xăm 3 chữ Thiên tử binh, chạy Ford Expedition đen hộ giá ...

Các lão nhề

Cụ so thế lại thành Lee Xoàn

 

[doctor76]

Có thớt 12 sứ quân chưa các cụ nhỉ?
Hồi em bé kiểu truyện dã sử rất nhiều mà giờ không thấy cụ nào đủ tầm viết nữa.

Trước nhà Tống là thời kỳ cực loạn xạ của Trung Quốc, với các triều đại liên tục thay nhau cầm quyền, đủ các loại vua, nên sử liệu giai đoạn này rất lẫn lộn, muốn nghiên cứu về 12 Sứ quân thì sử Vn chắc chắn là không có cụ ạ.
Vào cuối đời Trần, có 1 cuốn Sử gọi là Đại Việt Sử lược, chưa rõ tác giả, viết khá hay, chi tiết, ở Vn không còn gì, may mắn là bản gốc lưu lạc tận Trung Quốc, nên được khắc in.
Em đang cố gắng dịch vài chỗ có liên quan đến nhà Lý và cụ Lý Thường Kiệt trong cuốn: Tục Tư Trị Thông Giám Trường Biên, của Lý Đào, 1 tác giả đời Tống, đây là một bộ Sử cực kỳ đồ sộ, với 560 cuốn, viết rất chi tiết về mọi mặt Sử thời nhà Tống và Đại Cồ Việt.
Lý Đào viết rất hay, chi tiết, tư liệu ông ta tham khảo rất nhiều, có cả những bia ký của nhà Lý.
Nếu thời gian cho phép, em xin dịch hầu các cụ. Có nhiều chi tiết rất hay, mới lạ về cụ Lý Thường Kiệt.

 

[chuot08]

Vâng có người đọc xu này là Đại Bình, cũng như xu Thái Hòa đời Lê Nhân Tông sau này mọi người cũng hay đọc là Đại Hòa
Tuy nhiên niên hiệu chính sử là Thái Bình và Thái Hòa nên em theo cách đọc này

View attachment 6655325
Chữ Lê trên xu Thiên Phúc Trấn Bảo có 3 kiểu viết là chữ chân kiểu to, nhỏ, giản thể và nhiều nhánh khác nhỏ hơn rồi cụ ạ
View attachment 6655344

Chữ đó có thể đọc là Thái hay Đại tuỳ ngữ cảnh; nhưng với xu ghi niên hiệu thì phải đọc là Thái như cụ mới chuẩn.

 

[Patriots]

Long Đĩnh là một minh quân, chẳng qua bị đầu độc mà chết, sau đó bọn viết sử chế cháo vào. Lúc còn sống đi đánh dẹp khắp nơi, ngọa triều cái nịt

 

[belo]

Long Đĩnh là một minh quân, chẳng qua bị đầu độc mà chết, sau đó bọn viết sử chế cháo vào. Lúc còn sống đi đánh dẹp khắp nơi, ngọa triều cái nịt

Ông này hao hao giống Thế Dân bên Tàu, cũng giết anh, lên ngôi, và xin kinh Phật, cũng chinh chiến khắp nơi. Mỗi tội không khống chế được em rể như ông kia.

 

[doctor76]

Long Đĩnh là một minh quân, chẳng qua bị đầu độc mà chết, sau đó bọn viết sử chế cháo vào. Lúc còn sống đi đánh dẹp khắp nơi, ngọa triều cái nịt

Vì thế em ít dịch và đọc sử Vn, ngoại trừ vài cuốn ngoài chính thống.
Các nhà Sử học nước ta cứ chỉ nhăm nhăm 2 cuốn là: Toàn Thư và Cương mục, ít tham khảo chéo xem sử Trung Quốc, thậm chí các tài liệu Tây, rồi các bia ký, tấu biểu, nhận xét của các đoàn Sứ thần Trung Hoa sang.
Cũng may, giờ thư viện Bắc Kinh đã quyết định số hóa rất nhiều tài liệu, họ scanned rất chính xác, nên việc tham khảo dễ hơn nhiều, chứ đọc trực tiếp sách cổ thì mất nhiều thời gian và khó khảo đính.
Về vua Long Đĩnh, có chi tiết hay là Sứ giả của ông sang Tống, xin mở chợ búa giao thương, ....chưa về nước thì ông mất, vua Tống hỏi có muốn về nước không hay ở lại, cũng chấp thuận, Sứ ta chỉ bưng mặt khóc.

 

[doctor76]

Ông này hao hao giống Thế Dân bên Tàu, cũng giết anh, lên ngôi, và xin kinh Phật, cũng chinh chiến khắp nơi. Mỗi tội không khống chế được em rể như ông kia.

Cũng vì vua Lý Công Uẩn thay vua Long Đĩnh, lại cũng là ông vua tốt, sáng lập triều Lý hiển hách, nên vua Long Đĩnh đành vậy.
Nhà Lý cùng Lý Thường Kiệt đánh Tống kinh hoàng, đòi từng mét đất, bắt vua Chăm Pa giải diễu phố cho dân xem, cụ Lý Thường Kiệt được nhà Tống khá nể nang, những đoạn này Sử nhà Tống chép rất đủ, mà sao Sử ta cắt hết.

 

[belo]

Cũng vì vua Lý Công Uẩn thay vua Long Đĩnh, lại cũng là ông vua tốt, sáng lập triều Lý hiển hách, nên vua Long Đĩnh đành vậy.
Nhà Lý cùng Lý Thường Kiệt đánh Tống kinh hoàng, đòi từng mét đất, bắt vua Chăm Pa giải diễu phố cho dân xem, cụ Lý Thường Kiệt được nhà Tống khá nể nang, những đoạn này Sử nhà Tống chép rất đủ, mà sao Sử ta cắt hết.

Cụ tìm thử về ông Tông Đản xem sao. Em thấy ông này thú vị mà ít thông tin quá.
Còn sử mình ít thông tin, em nghĩ là nhà Minh đốt phá kinh quá. Các đời sau, nội chiến Lê, Trịnh, Mạc, cũng mất nhiều. Ông Lê Quý Đôn cũng kêu ca, phàn nàn về việc sách vở bị đốt phá.

 

[doctor76]

Cụ tìm thử về ông Tông Đản xem sao. Em thấy ông này thú vị mà ít thông tin quá.
Còn sử mình ít thông tin, em nghĩ là nhà Minh đốt phá kinh quá. Các đời sau, nội chiến Lê, Trịnh, Mạc, cũng mất nhiều. Ông Lê Quý Đôn cũng kêu ca, phàn nàn về việc sách vở bị đốt phá.

Đúng rồi cụ, sử ta sách tốt lưu trữ chỉ còn vài quyển, mà cũng chỉ từ đời Lê mới có, còn lại không còn sách nào đủ. Chẳng bù cho Trung Quốc, bộ Sử nào cũng có, cũng đủ, sách giữ cẩn thận.
Chẳng biết tại sao, các bộ Sử hay tác phẩm hay bằng chữ Hán của Vn chả có ai in, thế mà Trung Quốc, Đài Loan vẫn tuyển chọn đủ, in thành tập, đóng bìa rất đẹp, tất nhiên là nguyên tác chữ Hán.
Em cố gắng tìm hiểu như cụ nói, nhưng đúng là một mình em chỉ có thể dịch nổi một vài đoạn thú vị, chứ dịch trọn vẹn một bộ Sử thì vừa không liên quan, lại vừa mất công sức.

 

[belo]

Đúng rồi cụ, sử ta sách tốt lưu trữ chỉ còn vài quyển, mà cũng chỉ từ đời Lê mới có, còn lại không còn sách nào đủ. Chẳng bù cho Trung Quốc, bộ Sử nào cũng có, cũng đủ, sách giữ cẩn thận.
Chẳng biết tại sao, các bộ Sử hay tác phẩm hay bằng chữ Hán của Vn chả có ai in, thế mà Trung Quốc, Đài Loan vẫn tuyển chọn đủ, in thành tập, đóng bìa rất đẹp, tất nhiên là nguyên tác chữ Hán.
Em cố gắng tìm hiểu như cụ nói, nhưng đúng là một mình em chỉ có thể dịch nổi một vài đoạn thú vị, chứ dịch trọn vẹn một bộ Sử thì vừa không liên quan, lại vừa mất công sức.

Vâng, cảm ơn cụ. Cụ có lúc nào rảnh thì giúp đỡ cho mọi người mở mang.

 

[huyen141292]

Sao không thấy có giả thiết nào là Đỗ Thích bị tâm thần hoang tưởng nên giết bố con vua Đinh nhỉ. Em nghĩ khả năng này khá cao, có khi cao nhất. Thời nay có nên thời xưa chắc cũng có chứ nhỉ?

tâm thần giết cả nhà - Tìm trên Google

Con cóc ở góc bờ ao
Đêm nằm mơ thấy đớp sao trên trời

Hai câu thơ trên nói về viếc Đỗ Thích có giấc mơ nuốt được 2 ngôi sao , nghĩ rằng điềm trời phù hộ nên mới ra tay

 

[Patriots]

Ông này hao hao giống Thế Dân bên Tàu, cũng giết anh, lên ngôi, và xin kinh Phật, cũng chinh chiến khắp nơi. Mỗi tội không khống chế được em rể như ông kia.

Không biết giờ sách giáo khoa sử thế nào? Ngày cháu đi học thì chỉ viết Long Đĩnh hoang dâm vô độ mà chết, và Công Uẩn được lòng sư sãi nên được tôn lên làm vua, bỏ qua chi tiết quan trọng là Công Uẩn lấy công chúa Phất Ngân là rể của Lê Hoàn, trong khi kể cặn kẽ Trần Cảnh lấy vợ khi năm tuổi, vua nào mà chẳng hoang dâm? Lê Thánh Tông cũng vì hoang dâm mà chết. Nếu sư bị Long Đĩnh róc mía đì như thế liệu rằng họ có đủ uy lực trong triều đưa Công Uẩn lên ngôi? Long Đĩnh khỏe mạnh chinh chiến về là chết năm 24 tuổi, khi đó Công Uẩn làm quan đầu triều, cai quản cấm quân, nếu đặt dấu hỏi Lê Hoàn giết vua cướp ngôi, thì với Long Đĩnh cũng có thể đặt câu hỏi đó với Công Uẩn

 

[bubu08]

Cụ doctor76 ngoài đời là nhà sử học chuyên nghiệp hay là nhà nghiên cứu sử Việt nghiệp dư ạ?
Những công trình dịch thuật và nghiên cứu ví dụ như thớt này cụ có công bố ở các diễn đàn của dân chuyên nghiệp về sử không ạ? E thấy tiếc nếu cụ chỉ công bố trong OF, vừa hạn hẹp người đọc vừa không có phản biện của dân sử chuyên nghiệp.

 

[doctor76]

Cụ doctor76 ngoài đời là nhà sử học chuyên nghiệp hay là nhà nghiên cứu sử Việt nghiệp dư ạ?
Những công trình dịch thuật và nghiên cứu ví dụ như thớt này cụ có công bố ở các diễn đàn của dân chuyên nghiệp về sử không ạ? E thấy tiếc nếu cụ chỉ công bố trong OF, vừa hạn hẹp người đọc vừa không có phản biện của dân sử chuyên nghiệp.

Không cụ ơi, em chỉ là người đam mê, cũng chẳng nghiệp dư gì cụ ạ, và, cũng chỉ giao lưu với các cụ of, em cũng tham gia vài diễn đàn Sử khác, tuy nhiên chỉ chém gió góp ý cho xôm trò.
Em thích dịch sách,bàn luận cùng các cụ OF là đủ.

 

[New car 2023]

Không biết giờ sách giáo khoa sử thế nào? Ngày cháu đi học thì chỉ viết Long Đĩnh hoang dâm vô độ mà chết, và Công Uẩn được lòng sư sãi nên được tôn lên làm vua, bỏ qua chi tiết quan trọng là Công Uẩn lấy công chúa Phất Ngân là rể của Lê Hoàn, trong khi kể cặn kẽ Trần Cảnh lấy vợ khi năm tuổi, vua nào mà chẳng hoang dâm? Lê Thánh Tông cũng vì hoang dâm mà chết. Nếu sư bị Long Đĩnh róc mía đì như thế liệu rằng họ có đủ uy lực trong triều đưa Công Uẩn lên ngôi? Long Đĩnh khỏe mạnh chinh chiến về là chết năm 24 tuổi, khi đó Công Uẩn làm quan đầu triều, cai quản cấm quân, nếu đặt dấu hỏi Lê Hoàn giết vua cướp ngôi, thì với Long Đĩnh cũng có thể đặt câu hỏi đó với Công Uẩn

À, tôi thấy, người có công - được cho là có công, thì họ làm cái gì cũng thơm - được cho là thơm, bác ạ.

Vua Lý Thái Tổ có công đưa thổ đu về chỗ ni, có tượng dựng nhiều chỗ, tượng rất là đắt tiền luôn, vậy thì không thể là người thuộc phe đảo chính được.
Phải không ạ?