[TT Hữu ích] Dịch sách cổ: Lịch sử vương quốc Đàng Ngoài, 1646-1658.

[Mingming04]

Trong suốt thời gian ở Đông Kinh, tôi hết sức khuyên-bảo người Bổ Đào Nha nên làm gương tốt cho dân trong xứ. Họ nghe theo tôi, nên Chúa đẹp lòng và, sẵn có ý tốt với đạo chúng ta, muốn lưu tôi lại: một vị “nội giám” [hoạn quan] và một pháp sư đã tâu ngài biết rằng tôi hiểu Toán học, nên ngài sai một quan thị vời tôi vào để giảng cho ngài rõ những lẽ thuộc về Thiên văn. (Vì một lần có một pháp sư? đến thăm tôi, tranh luận với tôi trong ba giờ đồng hồ về giáo lý, chịu phục tôi và đã tuyên bố trước thuộc hạ ông và những người Bồ Đào Nha rằng người Đông Kinh không biết nói năng, suy nghĩ và ở ăn như thú vật; pháp sư nài ép tôi ở lại để dạy dỗ chúng dân, gửi quà bánh biếu tôi và đi lại thăm tôi rất lịch thiệp) [có lẽ là Chiêm Tinh, nguyên văn là: che gli insegno le cose del cielo]. Khi quan thị đến, tôi thưa rằng:

- Bề trên sai tôi đi theo người Bồ Đào Nha lượt đi cũng như lượt về, tôi phải cai quản họ và hướng dẫn họ về việc đạo, tôi không được phép ở lại đây; nhưng khi về đến Áo Môn, tôi sẽ xin phép trở lại đây và sẽ ở Đông Kinh vĩnh viễn để phò Chúa. Được như thế tôi sẽ thỏa mãn lắm vì phận sự tôi ở Đông phương không phải là để thu nhặt bạc vàng nhưng là để dạy cho họ cần đến những việc Trời và nói cho họ hiểu đâu là vị Thượng đế chân chính đã tạo ra Trời Đất.

Chúa rất hài lòng về những lời trình bày của tôi nên mấy hôm sau cho vị pháp sư trên kia đến vời [tôi] vào chầu. Chúa ban yến tiệc cho tôi, hỏi tôi những câu hỏi về khối tròn, yêu cầu tôi sang năm lại sang, ban cho tôi một thẻ bài để được vào và cư trú ở khắp xứ, không phải chịu một điều khoản nào cả. Thế Tử là người sẽ lên kế vị ngài cũng ban cho tôi một thẻ bài giống như thế cùng nhiều quà cáp của Vương phi và của ngài.

Bà chính phi [Regina sua Madre, có lẽ là bà Trần Thị Ngọc Đài. Chúa Trịnh Tráng có hai chính phi: Trần Thị Ngọc Đài, cưới trước. Khoảng 1600, trở đi, khi Nguyễn Hoàng đã trở về Nam, để yên mặt Bắc, ông gả con gái là Nguyễn Thị Ngọc Tú cho con trai Trịnh Tùng là Trịnh Tráng. Ngọc Tú cũng là chính phi. Vậy bà chính phi bị "quỷ ám" ở đây, chắc là Trần Thị Ngọc Đài, mẹ Trịnh Căn, con thứ tư, sẽ lên nối ngôi Trịnh Tráng] bị Quỷ [Diavolo] ám mỗi đêm, bà nói: nếu tôi [tác giả] bảo đảm được rằng: bà theo đạo thì mỗi đêm con quỷ sẽ sợ, không dám đến quấy nhiễu bà nữa, bà sẽ theo đạo. Tôi trả lời rằng: tôi tin thánh Chúa, tôi hy vọng nếu bà theo đạo, con quỷ sẽ không dám sách-nhiễu, nó sẽ trốn khỏi bà, như nó đã trốn khỏi những người công giáo thuận thành, vì nó rất sợ, và tôi sẽ hướng bà theo hầu Thượng đế đích thực. Người thuyền trưởng kể lại cho tôi rằng từ khi bà đeo chuỗi tràng hạt quanh cổ, thì bà hết bị quỷ ám.

Nhưng con quỷ, tức giận vì bị đuổi khỏi xứ này, nó đã thấy ló dạng sứ mệnh truyền giáo,việc lập giáo đường đang tiến hành [thuận lợi] thì con quỷ bèn nhất quyết chống lại, qua một người Maure [Maure là người dân ở miền Mauritanie, Bắc Phi], tên này rêu rao nói xấu người Bồ bằng đủ loại vu cáo, bỗng nhiên đi nói xấu người Bồ Đào Nha và rêu rao lên rằng người Bồ Đào Nha làm do thám cho vua Đàng Trong là thù địch của vua Đàng Ngoài và viên thuyền trưởng Bồ Đào Nha đã nhận được một món tiền [nguyên vănenier, tiền thời La Mã và Pháp xưa] to về việc ấy. Bịa đặt ra như thê', tên Maure muốn trả thù mấy người Bồ Đào Nha có hiềm-khích với hắn và muốn chiếm lấy của cải chúng tôi khi chúng tôi bị trục ra khỏi xứ như quân do thám hay như quân bất lương. Chúng tôi có dâng biểu trần tình; lại được thêm một vị Hoàng thân đã hiểu biết người Bồ Đào Nha ở nhiều nơi nói cho Vua rõ [ở đây vẫn là Chúa Trịnh], nên ngài không tin những điều đồn bậy. Nhưng không yên tâm nên Chúa buộc chúng tôi thề sẽ không vào Đàng Trong và bao giờ cũng một lòng với ngài. Ngài cho đòi chúng tôi đến một ngôi chùa [pagode] để làm lễ Thề.

Để làm lễ thề này, họ dẫn chúng tôi đến một căn thờ phụ của một trong những Pagode [Đền] của Chúa, theo sau rất đông quần chúng. Một chiếc bình được đặt lên bàn trong phòng lễ, họ đổ rượu và nước vào. Họ dùng xẻng sắt, và mũi kiếm, để chạm vào bình. Sau khi đốt miếng giấy có ghi lời thề, họ để rơi xuống bàn và dập tắt lửa bằng cách nhỏ lên vài giọt máu gà vừa cắt tiết, giấy tan thành vụn.

Họ chỉ làm như thế, không có lễ nghi nào khác dành cho Pagode [Phật]. Mọi người đứng xung quanh bàn. Sau đó, họ bắt chúng tôi thề trước Pagode [Phật], trước bàn thờ và những cành nho vàng [le viti d'oro, có lẽ là vàng mã thì đúng hơn] cắm trên bàn thờ, thề rằng chúng tôi quyết tuân thủ lời thề [đã ghi trong giấy] và uống hết rượu vang này. Lúc bấy giờ tôi mới bày ra một tấm hình lớn của Chúa Cứu Thế, vì đã đoán trước mọi việc sẽ xẩy ra, nên tôi ngầm mang theo, tôi quỳ gối trước tấm hình này và nói rằng tôi không muốn thề trước bất cứ thần thánh nào, không phải là Đức Chúa của tôi, có hình ảnh trước mắt đây, vì chỉ Người mới là Đức Chúa có thẩm quyền để trị tội những kẻ bội thề.

Viên hoạn quan, rất quyền-thế trong triều, người thay thế Chúa trong lễ Thề này, không chấp nhận việc thề như thế, và muốn tôi phải thề trước Pagode [ông Phật] này. Tôi cố gắng giải thích với ông ta rằng, tập tục của tất cả mọi nước trên thế giới là ai thề trước Thánh thần của người nấy, và để cho người Bồ thề trước Chúa Cứu Thế của họ, vẫn có lợi hơn là bắt họ phải thề với Pagode [Phật] thì cũng như không, bởi họ chẳng sợ gì. Vị hoạn quan vẫn không bằng lòng, tôi nài nỉ ông báo cho Chúa biết quyết định của chúng tôi (ông sai thị đồng đi ngay) và chúng tôi sẵn sàng chịu chết, chứ không chịu thề như thế, không phải vì chống lại lệnh Chúa mà vì không chịu nhìn nhận một vị thánh không phải là thánh.

Chúa, với tính thận-trọng, hiểu ngay mọi sự, và gửi người tới bảo chúng tôi có thể thề theo lối đạo Ki-Tô như chúng tôi muốn. Lúc đó tôi quay lưng lại Pagode [tượng Phật] và trước mặt tôi có ảnh Chúa Cứu Thế, tôi quỳ xuống, hai tay đặt lên hình, to giọng phản đối rằng:

- Tôi không thề trước thánh của Đông Kinh và bất cứ thánh nào khác, bởi vì tất cả đều giả; mà tôi chỉ thề trước hình ảnh Chúa Cứu Thế, đích thực tạo ra trời đất, và thề rằng Người sẽ vật tôi chết, bằng nước, bằng lửa, bằng súng ống, với những hình phạt nặng nề nhất có thể mường tượng được, nếu tôi phản bội lời thề.

Cũng theo cách đó, thày Giulio, người thuyền trưởng và tất cả những người Bồ khác đều thề như thế. Người ngoại đạo đến xem rất bằng lòng vì buổi lễ thề hôm đó, duy có chúng tôi chỉ được toại nguyện một nửa, nửa kia cảm thấy đau đớn vì đã mất một cơ hội hiến thân mình để vinh danh Chúa Trời, Người đã hiến đời mình để cứu rỗi chúng ta. Lời thề này làm cho Chúa hết nghi ngờ và ông lại cấp quà, đồ giải khát, và đặc quyền cho chúng tôi lên bờ và giữ chúng tôi ở lại vài tháng nữa, quá thời hạn cần thiết, chỉ vì sợ chúng tôi lại vào Đàng Trong. Tuy nhiên khi bị giữ lại như thế, tôi lại dễ dàng tìm kiếm những thông tin, đúng như bề trên đã giao cho, về một số vấn đề của vương quốc này.

Cụ cho em hỏi danh từ Người Bồ Đào Nha là nói 1 người cụ thể hay chỉ là 1 danh từ chỉ người phương Tây nói chung. Vì trong bài dịch của cụ thấy đề cập nhiều đến danh từ này!

 

[doctor76]

Cụ cho em hỏi danh từ Người Bồ Đào Nha là nói 1 người cụ thể hay chỉ là 1 danh từ chỉ người phương Tây nói chung. Vì trong bài dịch của cụ thấy đề cập nhiều đến danh từ này!

Người Bồ Đào Nha là nói những thương nhân, thủy thủ hoặc chỉ chung người Bồ Đào Nha chứ cụ. Dân ta thì gọi người Tây là Hoa Lang [ Hà Lan] vì tiếp xúc với người Hà Lan sớm.
Nguyễn Ánh sau khi giành chiến thắng, muốn trở mặt, lại muốn cấm đạo nhưng còn ngại, bèn sử dụng danh từ Đạo Bồ Đào Nha để nói đến đạo Thiên Chúa, trong đó Nguyễn Ánh bôi bác ác liệt.
Khác với người Anh và Hà Lan, Pháp hay Ý, dân Bồ Đào Nha rất ranh ma, thích nghi tốt với từng nước họ đến buôn bán.

 

[Dream Thai]

Ý ông là gì? Định gây sự hay muốn tôi ngừng?

Chóa cứ sủa và đoàn người cứ đi

E chả thích đạo nào cả, nhưng ủng hộ cụ dịch sách tây để biết được ngày xưa ông cha ta sống ntn

 

[formen]

Không kém phần ngớ-ngẩn là việc học tập và soạn thảo các lịch mặt trăng và niên lịch của họ, trong đó họ mù-quáng đoán mò theo ý thích, vì họ không có hiểu biết hoặc không có bảng tính thiên văn, không hiểu các khía cạnh của các hành tinh, các điểm giao hội, các chuyển động ngược hay xuôi, và những điều khác cần thiết để biết về chất lượng và tác động của chúng

Toán học và thiên văn là thua toàn tập phương tây r

 

[formen]

Nhiều lần trong năm, tôi cũng đã thấy ở xứ Đàng Ngoài, trong các khu trại, những người dân ở đó nấu cơm trong một cái nồi lớn và dùng lá của một loại cây nào đó để làm đĩa và bát. Họ đổ cơm vào những chiếc đĩa và bát này rồi đặt dưới chân một cây nào đó, coi đó là bữa ăn dành cho người đã biến thành cây ấy, thể hiện lòng từ-bi với họ vì phải đứng lâu ngày và nhịn đói, đồng thời là dấu hiệu của lòng biết ơn vì bóng mát mà cây ấy mang lại cho những người tìm chỗ trú dưới tán lá.

tucj cúng vong

 

[doctor76]

Toán học và thiên văn là thua toàn tập phương tây r

Cái này mình phải công nhận cụ ạ.

 

[doctor76]

Chóa cứ sủa và đoàn người cứ đi

E chả thích đạo nào cả, nhưng ủng hộ cụ dịch sách tây để biết được ngày xưa ông cha ta sống ntn

Cụ nói đúng ạ, nên phân biệt rõ ràng khái niệm tôn giáo và khoa học, với em, tôn giáo là chỉ là phần niềm tin nội tâm, không có tác động hay ảnh hưởng gì đến kiến thức, hay khoa học, kinh tế và công việc.

 

[belo]

Người Bồ Đào Nha là nói những thương nhân, thủy thủ hoặc chỉ chung người Bồ Đào Nha chứ cụ. Dân ta thì gọi người Tây là Hoa Lang [ Hà Lan] vì tiếp xúc với người Hà Lan sớm.
Nguyễn Ánh sau khi giành chiến thắng, muốn trở mặt, lại muốn cấm đạo nhưng còn ngại, bèn sử dụng danh từ Đạo Bồ Đào Nha để nói đến đạo Thiên Chúa, trong đó Nguyễn Ánh bôi bác ác liệt.
Khác với người Anh và Hà Lan, Pháp hay Ý, dân Bồ Đào Nha rất ranh ma, thích nghi tốt với từng nước họ đến buôn bán.

Em xin phép copy paste thông tin liên quan
thời ấy một số người hiểu lầm, gọi đạo Công giáo là đạo Hoa Lang, mà đạo Hoa Lang là đạo của người BDN. Sở dĩ có danh từ Hoa lang vì người BDN có bán thứ vải in hoa giống Hoa Lang. Các nhà truyền giáo đến Đàng Trong, đầu TK 17, do vậy được gọi là người Hoa Lang, tức người BDN.

 

[Xe nội lước]

Người dân Bắc Hà vóc dáng cao lớn, tính tình táo-tợn và can-đảm, bận áo dài xẻ trước, dài xuống đến giữa ống chân; để tóc dài và đội một chiếc mũ. Họ thích nghề binh; sở trường về các loại súng nặng và súng hỏa mai, gươm và mã tấu đeo bằng dây ngang người. Họ dễ xúc-động, dễ bảo, có nghĩa-khí, vui tính, không có những thói xấu của người Trung Hoa hay người Nhật Bản. Bọn bần cùng hay ăn trộm ăn cướp: vì thế người ta khép bọn đạo tặc cũng như tội ngoại tình vào tội tử hình.

Chúa Đàng Ngoài trị vì 9 nước: 3 thuộc quốc phải cống ngài (vua Lào, vua Đàng Trong, và chúa Bầu). Ngoài lại phải cống vua Trung Hoa mỗi năm là 3 pho tượng bằng vàng, 3 pho tượng bạc. Ngài thu được chừng hai triệu đồng bạc lợi tức từ thuế, và trong tình trạng khẩn-cấp, ông có thể vận dụng đại quân đi chinh chiến, bởi vì có tới 600 quan đại thần, người thì 1.000, người thì 2.000 quân, do họ chi phí, bắt buộc xung vào chiến dịch, tới hết chiến tranh. Những vị đại thần này sở hữu hai hay ba thái ấp lớn Chúa cho khai thác. Chúa có 4.000 chiến thuyền [galères] đóng ở các nơi khác nhau, mỗi chiến thuyền có 26 tay chèo mỗi bên. Những chiến thuyền này, hầu như tất cả đều có đầu tầu mạ vàng rất đẹp, mỗi khi đi tuần phòng, mang theo, ngoài những khí giới pháo binh khác, còn có một súng đại bác 14 livres. Một lần tôi đã được xem 500 chiến thuyền hội tụ trong buổi lễ kỵ tiên đế [Trịnh Tùng], ông này, những năm trước đã bị người con út [Trịnh Xuân] ám sát, vì muốn tiếm ngôi; và [Xuân] đã bị người anh cả [Trịnh Tráng] giết, đó là vị Chúa đang trị vì, người nối dõi đích thực và kế nghiệp ngai vàng. Chúa rất hiếu chiến, ông tập dượt bắn cung, phi ngựa và cưỡi voi. Ông có nhiều ngựa đẹp. Ông thích múa chiến thuyền [danser les galères], làm chúng bơi lướt trên mặt nước theo nhiều cách, quay ngược, quay xuôi theo nhịp gõ.

1 . Các cụ đàng ngoài nghe tả thì ok và ngon zai quá cụ nhỉ . Vậy vấn đề là chúng ta bị còi đi hay dân nam âu xưa cũng bé tẹo ?
2 . Chi tiết em làm đậm . Liệu tác giả có nhầm lẫn gì không cụ. Vì như vậy đội thuyền chiến này cần tới 208 000 người . Gần 21 vạn quân để chèo thuyền đó cụ. Chi tiết kinh thành cách biển 18 dặm cũng vậy. Hay tác giả nhầm con số ?
3. Tả về Chúa Trịnh Tráng cũng rất đặc biệt. Trước em cứ nghĩ các chúa chắc nối nhau ăn chơi sa đọa , bỏ bê chính sự

 

[Minhnd]

Người dân Bắc Hà vóc dáng cao lớn, tính tình táo-tợn và can-đảm, bận áo dài xẻ trước, dài xuống đến giữa ống chân; để tóc dài và đội một chiếc mũ. Họ thích nghề binh; sở trường về các loại súng nặng và súng hỏa mai, gươm và mã tấu đeo bằng dây ngang người. Họ dễ xúc-động, dễ bảo, có nghĩa-khí, vui tính, không có những thói xấu của người Trung Hoa hay người Nhật Bản. Bọn bần cùng hay ăn trộm ăn cướp: vì thế người ta khép bọn đạo tặc cũng như tội ngoại tình vào tội tử hình.

Chúa Đàng Ngoài trị vì 9 nước: 3 thuộc quốc phải cống ngài (vua Lào, vua Đàng Trong, và chúa Bầu). Ngoài lại phải cống vua Trung Hoa mỗi năm là 3 pho tượng bằng vàng, 3 pho tượng bạc. Ngài thu được chừng hai triệu đồng bạc lợi tức từ thuế, và trong tình trạng khẩn-cấp, ông có thể vận dụng đại quân đi chinh chiến, bởi vì có tới 600 quan đại thần, người thì 1.000, người thì 2.000 quân, do họ chi phí, bắt buộc xung vào chiến dịch, tới hết chiến tranh. Những vị đại thần này sở hữu hai hay ba thái ấp lớn Chúa cho khai thác. Chúa có 4.000 chiến thuyền [galères] đóng ở các nơi khác nhau, mỗi chiến thuyền có 26 tay chèo mỗi bên. Những chiến thuyền này, hầu như tất cả đều có đầu tầu mạ vàng rất đẹp, mỗi khi đi tuần phòng, mang theo, ngoài những khí giới pháo binh khác, còn có một súng đại bác 14 livres. Một lần tôi đã được xem 500 chiến thuyền hội tụ trong buổi lễ kỵ tiên đế [Trịnh Tùng], ông này, những năm trước đã bị người con út [Trịnh Xuân] ám sát, vì muốn tiếm ngôi; và [Xuân] đã bị người anh cả [Trịnh Tráng] giết, đó là vị Chúa đang trị vì, người nối dõi đích thực và kế nghiệp ngai vàng. Chúa rất hiếu chiến, ông tập dượt bắn cung, phi ngựa và cưỡi voi. Ông có nhiều ngựa đẹp. Ông thích múa chiến thuyền [danser les galères], làm chúng bơi lướt trên mặt nước theo nhiều cách, quay ngược, quay xuôi theo nhịp gõ.

Tác giả tả thế này chứng tỏ súng ống thời Lê - Trịnh là phổ biến rồi. Vậy mà đến thời nhà Nguyễn lại bị Pháp chiếm dễ dàng. Chứng tỏ quân sự nước ta bị tụt lùi từ thời Lê - Trịnh cho đến thời nhà Nguyễn. Đây có phải là hậu quả của việc bế quan, toả cảng hay không nhỉ?

 

[doctor76]

Tác giả tả thế này chứng tỏ súng ống thời Lê - Trịnh là phổ biến rồi. Vậy mà đến thời nhà Nguyễn lại bị Pháp chiếm dễ dàng. Chứng tỏ quân sự nước ta bị tụt lùi từ thời Lê - Trịnh cho đến thời nhà Nguyễn. Đây có phải là hậu quả của việc bế quan, toả cảng hay không nhỉ?

Đúng rồi cụ, sau khi Nguyễn Ánh chết, Minh Mạng áp dụng một chính hủ Nho, cuồng Nho, bế quan tỏa cảng ác liệt, cái gì của Tây là phải đốt, phá sạch [sách vở, sách khoa học, thành trì], cấm buôn bán giữa các tỉnh, phá đường xá để dân khỏi đi, chia dân ra 3 Kỳ là: Nam Kỳ, Bắc Kỳ, Trung Kỳ để dân ghét nhau, phân biệt vùng miền và dễ dập tắt khởi nghĩa, điều này nhà Nguyễn khá thành công, khoảng 400 cuộc khởi nghĩa nhưng đều bị dẹp tan.
Tuy nhiên, do bế quan tỏa cảng, nên nhà Nguyễn không có vũ khí mới, năm 1858, khi quân Pháp tấn công xâm lược, vũ khí nhà Nguyễn hiện đại nhất là súng trường Pháp kiểu 1789 do Nguyễn Ánh mua và lưu kho, còn đại bác vẫn xài từ thời 160xx.

 

[doctor76]

1 . Các cụ đàng ngoài nghe tả thì ok và ngon zai quá cụ nhỉ . Vậy vấn đề là chúng ta bị còi đi hay dân nam âu xưa cũng bé tẹo ?
2 . Chi tiết em làm đậm . Liệu tác giả có nhầm lẫn gì không cụ. Vì như vậy đội thuyền chiến này cần tới 208 000 người . Gần 21 vạn quân để chèo thuyền đó cụ. Chi tiết kinh thành cách biển 18 dặm cũng vậy. Hay tác giả nhầm con số ?
3. Tả về Chúa Trịnh Tráng cũng rất đặc biệt. Trước em cứ nghĩ các chúa chắc nối nhau ăn chơi sa đọa , bỏ bê chính sự

Cái này em cũng dựa theo tác giả, vì khi tác giả đến, chúa Trịnh đang chuẩn bị cho một đợt tấn công lớn quân chúa Nguyễn, nên có thể tập trung nhiều thuyền bè vũ khí cụ ạ.
Các cụ xưa người Việt to cao mà, không hề thấp bé, hơn nữa, dân Ý và Nam Âu đúng là cũng không cao.
Chỉ có 2 chúa Trịnh là hôn quân bạo chúa là Trịnh Giang và Trịnh Sâm thôi cụ, còn lại cũng quản lý đất nước ổn, tất nhiên là ác với nhà Lê.
Thời vua Lê Thần Tông mà tác giả đến đây, có nguồn tin là vua Lê cũng cay mũi, định dùng kế đoạt lại vương quyền, nhưng vì Trịnh Tùng là ông ngoại của ông, Trịnh Tráng vừa là cậu vừa là cha vợ ông, bởi mối quan hệ đặc biệt đó mà ông chần chừ va hỏng việc.

 

[doctor76]

Chương XIII. CÁC LỄ HỘI TRONG NĂM CỦA NGƯỜI BẮC HÀ​

Để làm cho những điều mê tín dị đoan của họ nổi tiếng hơn và được biết đến rộng rãi hơn, và để có thể duy-trì phong tục tập quán của họ trong thực hành và giữ cho sai lầm trở thành bí ẩn, họ đã chia các ngày trong năm thành những lễ hội long trọng với những nghi lễ của họ. Để hiểu rõ hơn, cần phải nói về lịch của họ, trong đó, theo cách của người Á châu khác, họ không tính năm theo chu kỳ của Mặt Trời mà theo chu kỳ của Mặt Trăng, và theo tính toán của họ, mỗi năm có 354 ngày, tương ứng với 12 tháng Mặt Trăng. Vì vậy, cứ ba năm một lần, họ tính thêm 13 tháng Mặt Trăng để bù vào ngày thiếu, nghĩ rằng bằng cách đó họ có thể cân bằng các năm Mặt Trời. Tuy nhiên, trong việc tính toán này, họ chắc chắn mắc sai số về số ngày, như các nhà chiêm tinh có thể dễ dàng chứng minh.

Ngày của họ bắt đầu vào nửa đêm và kết thúc vào nửa đêm hôm sau, chia khoảng thời gian này thành 12 giờ thay vì 24 giờ. Vì vậy, một giờ của họ tương đương với 2 giờ của chúng ta ở châu Âu. Để tạo ra sự đối kháng tốt với các nhà chiêm tinh học cổ đại, những người chiêm tinh học hiện đại trên trời đã thiết lập 12 dấu hiệu trên mặt trời. Tương tự, các nhà chiêm tinh trên đất liền đã chế tạo một hệ thống Hoàng đạo gồm 12 chòm sao để tôn vinh tên của mỗi giờ và lấy làm cơ sở cho các điềm báo của họ, gán cho mỗi giờ những đặc điểm của con vật mà nó được đặt tên theo. Họ không muốn để cho mỗi giờ của ngày không được biết đến với một chòm sao, và ngay cả giờ cuối cùng, thứ mười hai, cũng được gán cho con lợn

 

[doctor76]

Để nói về tất cả các tên gọi mà họ phân chia từng giờ, thì giờ đầu tiên là của con Chuột, giờ thứ hai là của con Trâu, giờ thứ ba là của con Hổ, giờ thứ tư là của con Mèo, giờ thứ năm là của con Rồng, giờ thứ sáu là của con Rắn, giờ thứ bảy là của con Ngựa (nơi mà vua hiện tại sinh ra và trị vì), giờ thứ tám là của con Dê, giờ thứ chín là của con Khỉ, giờ thứ mười là của con Gà, giờ thứ mười một là của con Chó, và giờ thứ mười hai là của con Lợn.Các tên của những giờ này hoặc ký tự của chúng được dùng để tạo thành vòng tròn của số vàng mà họ phân chia thành từng năm, và làm theo cách đó để mỗi 10 năm, cho đến năm cuối cùng, các sự tương ứng và phản ánh sẽ khác nhau. Vì vậy, trong mười năm đầu tiên, các sự phản ánh được tổ chức theo thứ tự của các giờ, và năm đầu tiên tương ứng với giờ đầu tiên, năm thứ hai tương ứng với giờ thứ hai, và cứ như vậy cho đến giờ thứ mười. Vào năm đầu tiên của thập kỷ thứ hai, giờ thứ mười một tương ứng với năm đó; vào năm thứ hai, giờ thứ mười hai; vào năm thứ ba, giờ đầu tiên; vào năm thứ tư, giờ thứ hai; và cứ như thế cho đến năm thứ mười, tương ứng với giờ thứ tám. Sau đó, giờ thứ chín tương ứng với năm đầu tiên của thập kỷ thứ ba, và thập kỷ này kết thúc vào giờ thứ sáu. Và cứ như thế cho đến khi năm thứ sáu mươi, năm cuối cùng của thập kỷ thứ sáu và cũng là số vàng, tương ứng với giờ thứ mười hai.

 

[doctor76]

Đối với người Đàng Ngoài, đây là thời đại hay dấu mốc như thời đại của Caesar đối với người La Mã và như kỷ nguyên mà người Kitô hữu lấy từ ngày sinh của Chúa Kitô. Khi nào thời đại này bắt đầu thì có nhiều quan điểm khác nhau, và việc bàn luận về điều này cũng không mang lại nhiều giá-trị.

Trong việc tính tuổi của mỗi người, họ không thống nhất với người châu Âu vì bất kể con người hay vật gì được sinh ra vào bất kỳ thời điểm nào trong năm của họ, phần đó của năm được tính là một năm trọn vẹn. Ví dụ, nếu năm mới của họ bắt đầu vào ngày đầu tiên của tháng Âm lịch gần nhất với ngày mùng 5 tháng Hai, giả sử một người sinh ra vào chính ngày đó, một người khác sinh vào ngày đầu tiên hoặc một ngày khác của tháng Âm lịch thứ tư hoặc thứ sáu, và một người khác sinh vào ngày cuối cùng của tháng Âm thứ mười hai cùng năm, thì tất cả những người này theo cách tính của người Đàng Ngoài sẽ được coi là 2 tuổi vào ngày đầu tiên của năm tiếp theo, mặc dù người sinh ra vào ngày cuối cùng chỉ mới 2 ngày tuổi, tức là ngày cuối cùng của năm vừa qua và ngày đầu tiên của năm mới bắt đầu. [tức là cách tính tuổi Mụ, bây giờ vẫn áp dụng]

 

[doctor76]

Nếu muốn nói về những ngày lễ được tổ chức trong các tháng khác nhau của năm và các nghi thức để cử hành chúng, tôi nên bắt đầu với lễ hội trọng-đại nhất, đó là lễ mừng năm mới. 15 ngày trước khi năm mới bắt đầu, khắp cả vương quốc diễn ra một phiên chợ tự do và rất lớn, nơi mà mỗi người bày bán những thứ tốt nhất và đẹp nhất mà họ có, và phiên chợ này không được tính vào các phiên chợ thông thường. Các thương nhân từ khắp nơi đến đây với hy vọng bán được nhiều hàng hóa, vì không có ai quá nghèo mà không muốn chi tiền tại phiên chợ này. Quý tộc, dân thường, giàu có hay không giàu, ai cũng muốn chi tiêu trong khả năng của mình, và bất kể hàng hóa có đắt đỏ đến đâu, hoặc người mua có nghèo đến đâu, không ai lại muốn không có thứ gì mới mẻ để sử dụng trong năm mới. Vì lý do này, phiên chợ này trở nên vô cùng giàu có, thậm chí hơn cả những hội chợ khác trong suốt cả năm. Và cũng vì lý do này, việc đi lại vào thời gian này trở nên cực kỳ nguy-hiểm, bởi vì có rất nhiều kẻ cướp trên các con đường và những tên cướp biển trên các con sông. Chúng không chỉ bị cám dỗ bởi chiến lợi phẩm mà còn cảm thấy yên tâm hơn nhờ quyền miễn trừ mà tất cả mọi người đều được hưởng trong những ngày này, do các tòa án nghỉ hoạt động. Vì vậy, chúng đặt phục-kích ở những nơi mà chúng nghĩ rằng có thể kiếm lợi dễ dàng. Vì thế, nhiều người tập hợp lại, cả trên đất liền và trên sông, và trang bị vũ khí để bảo vệ tài sản và sinh mạng của họ. Tuy nhiên, nếu ai đó chọn cách tự vệ, họ nên xem xét liệu mình có đủ sức mạnh để đánh bại kẻ tấn công hay không; nếu không, tốt hơn hết là họ không nên chống cự mà im lặng nhìn tài sản của mình bị lấy đi, vì nếu chống cự mà không thắng, họ sẽ mất cả mạng sống cùng với tài sản.

 

[doctor76]

Nghi thức và lễ nghi giờ đây đã trở thành luật lệ nghiêm ngặt, rằng vào dịp năm mới, tất cả những người cấp dưới phải tỏ lòng biết ơn với những người cấp trên của mình bằng cách tặng quà. Các quan chức, tùy theo cấp bậc của mình và thậm chí nhiều người còn dựa vào những gì họ mong đợi, gửi những món quà quý giá đến nhà vua. Những người cấp dưới thì tặng quà cho các quan chức cấp trên của họ. Học trò thì tặng quà cho thầy giáo. Những người thuộc dòng họ thì tặng quà cho người đứng đầu gia đình. Và như vậy, mỗi người cấp dưới tặng quà cho người cấp trên trực tiếp và gần gũi nhất của họ. Vì có rất nhiều món quà được trao tặng, các quan chức thường tổ chức những bữa tiệc vào những ngày cuối cùng trước khi năm mới bắt đầu, để thưởng thức chúng cùng gia đình và bạn bè. Phần còn lại của quà tặng được phân phát dưới dạng tiền thưởng và quà tặng cho binh lính của họ và những người khác trong phủ đường của họ, để tất cả mọi người đều có thể đón năm mới trong niềm vui và hạnh phúc. Và như tôi đã nói, trong mười lăm ngày cuối năm, các tòa án đóng cửa. Nếu chẳng may xảy ra một trường hợp nghiêm-trọng và cấp bách, thì sẽ tiến hành xét xử tóm tắt với mức độ nghiêm khắc tối đa, và vụ việc được giải quyết nhanh chóng, vì tất cả các vụ án đều phải được giải quyết và kết thúc trước khi năm cũ qua đi, nếu có thể. Vì vậy, những người bị giam giữ vì những tội nhẹ sẽ được trả tự do. Những kẻ phạm tội nặng sẽ bị kết án trước khi các phiên chợ bắt đầu. Các vụ án dân sự nghiêm-trọng hơn nhưng chưa được giải quyết thì sẽ dừng lại.

 

[doctor76]

Vào ngày cuối cùng của năm, mỗi người trước nhà mình đều dựng một cây khô hoặc một cột cao, và trên đỉnh cột, thay vì treo cờ, họ buộc một cái giỏ nhỏ có giấy vàng treo xung quanh, giống như những mảnh vàng lấp lánh. Họ tin rằng cũng như những bù nhìn được đặt trong vườn để xua đuổi chim chóc, cái giỏ cùng với những mảnh vàng trên cột sẽ có tác dụng xua đuổi tà ma và không để chúng đến gần nhà của họ. Nếu trong đêm cuối cùng của năm, nhà nào không có thứ bảo vệ đó trước cửa, chắc chắn ma quỷ sẽ vào nhà và làm cho họ xui xẻo cả năm. Nếu ai đó bỏ qua việc thực hiện nghi lễ này và không treo biểu tượng đó, người ta sẽ chỉ vào nhà đó và nói: "Đây là nhà của ma quỷ." Một câu chuyện thần thoại được họ tin như là lịch sử đã trở thành một tập tục mê tín phổ biến.

Một câu chuyện thần thoại được họ tin như là lịch sử đã trở thành một nghi lễ mê-tín phổ biến. Họ nói rằng trước đây từng có một cuộc tranh chấp và xung đột giữa Thần tượng [Bụt hoặc Phật] của vùng đất và Quỷ dữ. Bụt tuyên bố rằng vùng đất thuộc về mình, trong khi Quỷ dữ cũng đòi hỏi rằng nó thuộc về hắn. Trong cuộc tranh chấp về quyền sở hữu, để giải quyết tranh cãi, Bụt đề xuất với Quỷ dữ một thỏa thuận:

-Ta sẽ trải tấm áo choàng của ta trên đất, và tất cả những gì mà tấm áo đó bao phủ sẽ thuộc về ta. Còn lại những gì không bị bao phủ sẽ thuộc về ngươi.

Quỷ dữ thấy thỏa thuận này hợp lý và chấp nhận mà không đắn đo. Bụt bắt đầu trải rộng và kéo dài tấm áo choàng của mình, bao phủ toàn bộ vùng đất, không để lại một tấc đất nào không bị che phủ. Bối rối, Quỷ dữ buộc phải rút lui xuống biển. Những người nông dân chất phác tin rằng vào cuối năm, Quỷ dữ sẽ trở lại để thử vận may, nhưng nếu hắn thấy biểu tượng của Thần tượng trước nhà họ, hắn sẽ phải rút lui và quay trở lại biển. Chuyện này cũng tương tự như kiểu Thánh Giá và Máu Chiên Con thành những câu chuyện thần thoại.Họ quét vôi lên cánh cửa và thanh ngang của khung cửa, rồi xung quanh đó, họ vẽ hình con mèo, mà họ gọi là "con dấu của Trời", và cùng với mèo là hình tượng Xá-lợi-phất, vị thần đầu tiên và được tôn thờ nhất của họ. Họ tin rằng con dấu này và thần tượng đó đủ để khiến Quỷ dữ khiếp sợ và bỏ chạy, không dám đến gần những ngôi nhà có những dấu hiệu này. Đó là sự chăm chỉ của họ để ngăn chặn Quỷ dữ từ bên ngoài xâm nhập vào nhà.

 

[doctor76]

Nhưng để xua đuổi những kẻ đã xâm nhập vào trước đó, tất cả các cột chống đỡ ngôi nhà đều được trang trí bằng những tờ giấy màu vẽ lên những hình thù kinh khủng và xấu xí nhất mà cọ vẽ có thể tạo ra, thêm vào đó là những dòng chữ viết bằng những kiểu chữ rất khó hiểu. Họ nói rằng đó là những lời nguyền rủa để trục xuất tà ma ra khỏi ngôi nhà bị ám. Điều đáng cười hơn nữa là trong những trường hợp như vậy, người ta lại đi tìm những người già. Bởi vì vào thời điểm này, họ hoặc là chạy trốn lên núi, hoặc là ẩn náu trong các ngôi đền thờ thần tượng vì sợ một con quỷ tên là Thùong? Người ta tin rằng con quỷ này ghét người già và sẽ làm mọi cách để giết họ, để nhường chỗ cho người trẻ tuổi và được yên nghỉ sau một cuộc đời dài. Ngược lại, trẻ con lại vô tư và không sợ hãi, chúng đi lang thang vào ban đêm, hát những bài hát vui vẻ và chúc mừng năm mới mọi người. Đổi lại, chúng nhận được rất nhiều quà, bánh kẹo và tiền xu, mà chúng sẽ giữ lại để ăn vặt trong suốt dịp Tết.

 

[doctor76]

Những người đi biển và sông, không hề kém phần mê-tín so với những người sống trên đất liền, dựng lên ở mũi tàu một bàn thờ cho một vị thần tên là Tien su? Họ tin rằng vị thần này là bậc thầy và là người sáng-tạo ra mọi nghề nghiệp. Họ cầu xin ngài ban phước lành và may mắn, vì vậy họ thắp nến và hương, đồng thời dâng cúng nhiều lễ vật khác.

Khi nửa đêm đã qua, tức là năm mới đã bắt đầu, người ta không được phép đóng cửa nhà nữa, vì điều đó sẽ là một sự xúc-phạm đối với những người đã khuất. Vào thời khắc giao thừa, linh hồn người chết trở về nhà, vì vậy mọi người phải chuẩn bị sẵn giường chiếu để họ có thể nghỉ ngơi sau một hành trình dài. Tuy nhiên, những linh hồn này không nhất thiết phải nằm trên giường, mà họ thích ngồi bệt dưới đất trên những tấm chiếu. Bởi vì phong tục của vùng đất này là đi chân trần, nên những người không có ao hồ gần nhà thường đặt một chậu nước ở sân, ngay cạnh cửa, để rửa chân cho sạch sẽ trước khi đi ngủ. Vì vậy, họ cũng chuẩn bị sẵn một chậu nước và một đôi dép gỗ hoặc một đôi dép làm bằng vỏ cây, giống như dép da nhưng thay vì dùng dây da để buộc thì họ dùng dây thừng luồn qua các ngón chân để cố định. Những đôi dép gỗ hoặc guốc này được mọi người sử dụng trong nhà sau khi đã rửa sạch chân trước khi lên giường đi ngủ, và họ cũng sử dụng chúng khi bị bệnh trong nhà. Ngoài ra, họ còn chuẩn bị sẵn hai cây mía để, nếu linh hồn người chết vì yếu đuối không thể tự đứng vững, họ có thể dựa vào đó mà đứng. Khi mọi thứ đã được chuẩn bị, nếu họ thấy người đã khuất chậm trễ đến, họ cho rằng những linh hồn đó đã đến một cách vô hình và, như thể họ đang hiện diện, họ hoàn thành nghi lễ bằng cách chào đón họ. Trên một bàn thờ mà mọi gia đình đều dựng lên để tưởng nhớ, họ thắp đèn và đốt hương. Tại đó, họ kính cẩn cúi chào và cầu nguyện người đã khuất, xin họ trong năm đó nhớ đến con cháu, giúp họ có được sức khỏe, trường thọ, nhiều sự thịnh-vượng và sung túc, không chỉ về của cải vật chất mà còn cả về tinh-thần và đời sống vĩnh cửu. Tuy nhiên, linh hồn của người dân nơi đây rất mộc mạc, nên việc nhận thức hay khao khát những giá trị tinh thần và vĩnh cửu dường như quá xa vời.