[Funland] Dịch sách cổ : An Nam Tức Sự của sứ thần nhà Nguyên

[doctor76]

Đợt 1 này có phải Nguyên đâu, toàn Mông Cổ xịn mà, tay Ngột Lương Hợp Thai đã từng đánh nhau khắp nơi, Hung Áo, Ukr sát cả Đức. Bọn thi đấu toàn cầu nó chấp gì bọn khu vực nhỏ lẻ. Các cụ Trần có bản lĩnh nhưng lần đầu chưa biết đối thủ đòi solo tại bãi đất phẳng thì thua to rồi.

Hãi nhất tay phó tướng của Hợp Thai phải uống thuốc độc tự sát. Tay này làm hỏng kế hoạch của Hợp Thai.

 

[doctor76]

Trần Quang Bính có phải vua Trần Nhân Tông không cụ đốc ? Nghe khẩu khí cũng không nể sợ nhà Nguyên cho dù vẫn giữ triều cống , mấy nước nhỏ nghe quân Nguyên chắc vái như tế sao .

Không, là vua Trần Thánh Tông, vua thứ 2 nhà Trần chứ cụ.
Nghe khẩu khí vua mày tao với tên Sứ giả nhà Nguyên cũng ác đấy cụ.
Nhà Nguyên muốn đánh, nên dùng đủ mọi cách để ép buộc, vua Trần cũng nhịn ác liệt rồi, cuối cùng vẫn phải oánh nhau.

 

[Lah]

Hãi nhất tay phó tướng của Hợp Thai phải uống thuốc độc tự sát. Tay này làm hỏng kế hoạch của Hợp Thai.

Vừa đọc lại qua wiki tiểu sử bác Hợp Thai này ghê thật, đánh Nữ Chân ở Liêu Đông, đánh Đức, Ba Lan, đánh Iraq... chả có chỗ nào không có mặt. Xử Đại Lý trong vài tuần, thế mà sang VN lại bị lỗi quá, về là phê bình nặng. Đúng là gặp phải đối thủ lắm mưu rồi : ))

 

[doctor76]

Vừa đọc lại qua wiki tiểu sử bác Hợp Thai này ghê thật, đánh Nữ Chân ở Liêu Đông, đánh Đức, Ba Lan, đánh Iraq... chả có chỗ nào không có mặt. Xử Đại Lý trong vài tuần, thế mà sang VN lại bị lỗi quá, về là phê bình nặng. Đúng là gặp phải đối thủ lắm mưu rồi : ))

Ông Hợp Thai này dính phải kế,lại bị tay phó tướng làm hỏng kế hoạch, vua Trần thì chạy mất không tìm được, khí hậu không quen, đành rút về, lại bị chặn đánh mới khổ.

 

[Lah]

Có vẻ sử nhà Nguyên cũng khá tôn trọng các tướng lĩnh nhà Trần, chi tiết tướng Lê Phụ Trần dùng khiên che tên cho vua rất ác liệt đấy cụ.
Các tướng nhà Nguyên sang đánh nhau đều là tướng giỏi hàng đầu đấy cụ, đoạn sau nó cũng mô tả ác.
Nhưng em ko thấy sử Nguyên nói gì về cụ Trần Thủ Độ???

Năm 1257 đánh nhau mà cụ Độ vừa xem sinh 1194, đã 63 tuổi có nhẽ nằm nhà cho chị Dung quạt mát chứ không ra trận cưỡi ngựa được rồi, nên phóng viên Nguyên không chụp ảnh được
Trêu thôi, chắc cụ Độ già nên ở hậu cứ chuẩn bị việc khác, các cô chú trẻ ra tiền phương.

 

[Visser III]

Không, là vua Trần Thánh Tông, vua thứ 2 nhà Trần chứ cụ.
Nghe khẩu khí vua mày tao với tên Sứ giả nhà Nguyên cũng ác đấy cụ.
Nhà Nguyên muốn đánh, nên dùng đủ mọi cách để ép buộc, vua Trần cũng nhịn ác liệt rồi, cuối cùng vẫn phải oánh nhau.

Em thấy lạ là sử Nguyên ghi tên vua ta không giống sử ta lắm.cụ Đốc có thể giải thích dùm được không ạ

 

[Đốc tờ Phương]

Em thấy lạ là sử Nguyên ghi tên vua ta không giống sử ta lắm.cụ Đốc có thể giải thích dùm được không ạ

Họ ghi có vẻ chuẩn hơn cụ nhỉ?
Ví dụ như cụ Trần Nhật Duật ta vẫn biết đến xưa nay, thì anh em cụ là Trần Nhật X Y gì đó cũng hợp lý.

 

[poiuy]

Em thấy lạ là sử Nguyên ghi tên vua ta không giống sử ta lắm.cụ Đốc có thể giải thích dùm được không ạ

Theo em là sử TQ ghi tên lúc còn sống còn sử ta thì ghi tên sau khi chết nên khác nhau. Sau khi chết hay có thuỵ hiệu.

 

[Imei]

Tây nguyên hồi xưa cũng lạnh vl ấy cụ, chưa có tuyết nhưng cũng có băng giá, lạnh kinh khủng nhất là lúc buổi đêm. Người già con nít gì cũng cởi trần đóng khố hết, phụ nữ cũng cởi trần luôn, quấn cái ùi.
Miền Bắc hồi cách đây tầm 100 năm cũng đóng khố hết thôi cụ. Mùa đông cũng áo đơn đóng khố, ngoài quàng cái áo tơi. Làm gì có quần áo đầy đủ.
Người xưa khổ riết cũng quen, không như con cháu bây giờ. Mà ngay cả hiện giờ, cụ thấy bọn trẻ con người Mông không? Các cháu cũng cởi tuồng chân đất, dù có quần cũng không mặc.

Cái gì mà cách đây 100 năm miền bắc đóng khố à cụ? đi cấy lúa mùa hè à?
mùa hè còn có khi vẫn mặc quần áo đầy đủ.
Các cụ các ô bà e chả SN 1900 mà vẫn áo khách trắng, quần nái đen, chít khăn mỏ quạ đàng hoàng, đi dép cói, đi guốc gỗ nhưng nhiều người vẫn thói quen đi đất. Lễ hội thì nhà khá giả còn áo mớ ba mớ bảy.
Cụ bảo trẻ e vùng cao hay k mặc quần áo nhưng cụ nhìn lại cha mẹ tụi nó đi, vẫn mặc quần áo thổ cẩm đầy đủ.
Ko lẽ người Kinh còn lạc hậu k bằng người mèo. K phải ai cũng khỏe bất kể nóng lạnh đâu cụ, Tây nguyên lạnh sao = vùng núi Tây bắc, đông bắc có tuyết, sương muối, băng giá, lạnh kinh khủng thì nhiệt độ thấp nhất là bao nhiêu mà so bằng?
Trên báo vẫn có tin những đợt rét đậm rét hại ở vùng cao, trâu bò còn lăn ra chết nữa là người, còn phải che kín chuồng trại, nhà phải đốt lò sưởi mà cụ đòi người ta cởi trần đóng khố giữa lúc băng giá.

 

[doctor76]

Em thấy lạ là sử Nguyên ghi tên vua ta không giống sử ta lắm.cụ Đốc có thể giải thích dùm được không ạ

Nguyên Sử chép tên thật các vua ta mà cụ, ta quen gọi là Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông chứ chả bao giờ gọi tên húy các cụ.
Chẳng hạn, vua Lê Chiêu Thống chứ ai gọi vua Lê Duy Kỳ; Minh Mạng chứ ai gọi là Nguyễn Phúc Đảm...

 

[doctor76]

Tháng 4 năm thứ 9 [ 1272], sứ Ngột Lương sang dụ, hỏi vị trí, giới hạn cột đồng [ MÃ Viện] cũ. Trần Quang Bính sai Viên ngoại lang Lê Kính Phu 黎敬夫 đi hội khám. Phu trở về nói rằng, cột đồng Mã Viện dựng lâu năm đã bị mai một, không còn tung tích gì nữa.

Sai Đồng Tử Dã, Đỗ Mộc, đi Sứ [ sang triều Nguyên]

Tháng 10, xuống chiếu tìm người tài giỏi, đạo đức, thông hiểu kinh sách làm Tư nghiệp Quốc tử giám, tìm người có thể giảng bàn ý nghĩa của Tứ Thư 四書, [4 tác phẩm căn bản của Nho học, do Chu Hy 朱熹 đời Tống chọn; gồm: Đại Học 大學, Trung Dung 中庸, Luận Ngữ 論語, Mạnh Tử 孟子] Ngũ Kinh [ 5 quyển sách quan trọng của Nho học, do Khổng Tử soạn hoặc hiệu đính, gồm: Kinh Thư 書經, Kinh Thi 詩經, Kinh Dịch 易經, Kinh Lễ 禮記, Kinh Xuân Thu 春秋] sung vào hầu nơi vua đọc sách

Năm thứ 9 [ 1272], lấy Diệp Thức Niết 葉式捏 làm An Nam Đạt Lỗ hoa xích, Lí Nguyên 李元 làm phó theo giúp.

 

[doctor76]

Tháng giêng năm thứ 10 [ 1273], Diệp Thức Niết chết, lệnh cho Lí Nguyên thay Thức Niết, rồi lấy Cáp Tát Nhi Hải Nha 合撒兒海牙 làm phó.

Ngày Mậu Ngọ mùa xuân tháng giêng năm thứ 10 [24/1/1273], Sứ giả đến An Nam trở về bảo rằng Trần Quang Bính nhận chiếu chỉ không bái. Trung thư gửi văn thư trách hỏi, Quang Bính bảo tuân theo phong tục của bản quốc.

Trung thư tỉnh lại đưa thư đến Trần Quang Bính nói:

- Năm nay sứ giả trở về nói, Vương thường nhận chiếu lệnh của của Thiên tử, nhưng chỉ đứng chắp tay mà không bái, cùng sứ giả gặp nhau uống rượu, ngồi vị trí trên sứ giả. Nay xem thư đến, tự bảo là đã nhận tước Vương rồi, há không lấy lễ bậc Vương sao? Xét phép Xuân Thu bậc Vương ngồi trên chư hầu, Thích Lệ nói: Bậc Vương hơn hạ sĩ [ kẻ sĩ ở dưới trướng] vậy. Vua của nước [ chư hầu] [ đứng] hàng thứ 5, người tôn qúy của quần thần bên ngoài vậy. Hạ sĩ, kẻ thấp hèn trong hàng quần thần bên trong vậy. Lấy kẻ thấp hèn ngồi trên người tôn qúy, đại khái là lệnh mệnh vua làm trọng. Đời sau Vương chưa hầu lập tước, người tôn qúy trong hàng chư hầu, xem đi há có vì tước của Vương là người này chăng? Vương sao không biết mà nói như vậy, hay là quần thần dùng thư từ là lời này sao? Đến như chiếu lệnh của Thiên tử, quần thần phải bái nhận, đấy là lễ nghĩa dùng xưa nay, không cho làm khác vậy. Lại còn nói rằng trước phụng chiếu chỉ, vẫn dùng y phục và tập tục cũ, bản quốc [ Đại Việt] vẫn tôn phụng chiếu chỉ nhưng lại gọi sứ giả [ Thiên triều] là bọn mày, dùng lễ tầm thường đón chiếu lệnh, phụng chỉ ở chính điện nhưng sau đó lại lui vào biệt thất, đấy là điển lễ cũ [ tức là điển lễ đón chiếu chỉ nhà Tống]. [ Bây giờ] Đọc chiếu phải từ đầu đến cuối, giọng đọc phải chân thành kính sợ, Vương mà thực hiện đúng, ăn nói lễ độ, thử hỏi [ sứ giả] còn [ chê] trách điều gì? Đọc đến đây, thực là sửng sốt. Vương nói ra lời này, có thể làm yên lòng mình chăng? Lời nói của chiếu chỉ lúc trước, đại khái nói là giữa đất trời không chỉ có vạn nước, [ tuy rằng] nước đều có tục, thường xuyên thay đổi, có chỗ không thuận, cho nên dùng tục của nước ngươi, há lại không bái nhận chiếu lệnh của Thiên tử và làm theo tục lệ sao? Vả lại giáo hóa của Vương ra lệnh ở trong nước, nếu quần thần có kẻ nhận lệnh mà không bái, thì Vương cho là như thế nào? Quân tử cốt ở sửa lỗi, suy nghĩ sâu rộng, phải xét rõ việc này.

 

[doctor76]

Năm thứ 11 [ 1274] Tháng 10, người Tống sang quy phụ nước này [ Đại Việt]. Bấy giờ nước Tống tại vùng Giang Nam bị quân ta [ quân Mông Cổ] đánh phá; nên một số dân dùng thuyền vượt biển, chở đầy của cải và vợ con, đến nước này sinh sống.

Chọn người nho học có đức hạnh trong thiên hạ vào dạy Thái tử [ vua Trần Nhân Tông sau này]. Dùng Lê Phụ Trần 黎輔陳 người Thanh Hóa làm Thiếu sư, kiêm Trừ cung giáo thụ [thầy dạy cho Thái tử]; lấy bọn Nguyễn Thánh Huấn 阮聖訓 [ chính là tổ phụ của Hồ Quý Ly] , Nguyễn Sĩ Cố 阮士固 làm Nội thị nội thị học sĩ; nhà Vua tự làm thơ để dạy hoàng tử và viết Di Hậu Lục [ chép lại để cho đời sau], 2 quyển.

Năm thứ 11 [ 1274], Trần Quang Bính sai Đồng Tử Dã 童子冶, Lê Văn Ẩn 黎文隱 đến cống. Tháng giêng năm thứ 12 [ 1275], Trần Quang Bính dâng biểu xin bãi chức Đạt lỗ hoa xích 達魯花赤 của nước này. Lời biểu nói:

- Vi thần ở nơi góc biển, được thấm nhuần giáo hóa thánh hiền cùng bao bọc, vui thích đánh trống múa hát. Xin nghĩ cho thần từ lúc hàng phục thượng quốc, hơn 10 năm rồi, tuy nhận lệnh 3 năm cống 1 lần, nhưng [ thượng quốc] [ cứ] liên tục sai sứ giả, [ làm nước thần] mệt mỏi vì qua lại, chưa từng 1 ngày được nghỉ ngơi. Quan Đạt lỗ hoa xích mà thiên triều sai đến, làm nhục đất thần, sao còn có thể yên ổn [ mà làm ăn], huống chi người làm, lúc động thì có chỗ dựa [ ý nói nếu động đến thì lấy thiên triều ra dọa], chà đạp khinh thường nước nhỏ. Tuy Thiên tử sáng rõ cùng với Mặt trời, Mặt trăng, làm sao [ mà] [ ánh sáng Thiên tử] có thể chiếu đến chỗ chậu úp [ nguyên văn: phúc bồn覆盆]. Vả lại Đạt lỗ hoa xích đặt ra ở đất Man nhỏ bé ngoài biên, thần đã nhận phong Vương làm phên dậu một phương rồi, [ lại còn] lập Đạt lỗ hoa xích đến xem xét nước thần, há không bị nước chư hầu cười sao? Suốt ngày quan này xem xét, đòi hỏi sửa việc cống nạp nghĩ đến đã sợ, sao có thể khiến trong lòng vui vẻ sửa việc cống nạp đây. Thần cung kính thiên triều thu nạp, sau khi ban phong, ân lớn tràn đầy, lan khắp bốn biển, đâu dám kêu buồn, cúi mong Bệ hạ nhân từ thương xót. Nay sau khi 2 lần sai sứ giả đến cống theo phép tắc, một lần đến Thiện Xiển 鄯闡 [ vùng Đại Lý] cống nạp, một lần đến Trung Nguyên bái dâng. Tất cả quan lại mà Thiên triều sai đến, xin được đổi làm sứ giả dẫn đường đến cống, mới mong bỏ được cái xấu của Đạt lỗ hoa xích, không những là cái may mắn của thần, mà còn là cái may mắn của một nước vậy.

 

[doctor76]

Tháng 2, lại ban chiếu lệnh, lấy cớ vì vật cống ăn không bổ cũng không dùng được vào việc gì, vẫn dụ 6 việc [ phải làm], lại vẫn sai Cáp Tản Nhi Hải Nha 合撒兒海牙 làm Đạt lỗ hoa xích, vẫn lệnh cho con em vào hầu.

Ngày Nhâm Thìn tháng giêng năm thứ 12 [17/2/1275], Sứ giả nước An Nam trở về, sắc dụ tuân theo chiếu chỉ cũ lập sổ hộ tịch, sổ quân, đặt quan Đạt lỗ hoa xích, lập trạm, thu tô, cùng tiến cống hàng năm. Đại khái chiếu thư như sau:

- Chiếu thư năm Chí Nguyên thứ 12 [1275]. Tổ tông định chế phạm các nước nội ngoại phụ Quân trưởng [ vua] phải đích thân đến triều chầu, con em vào làm con tin, biên sổ sách ghi chép dân số, xuất quân dịch, thu nạp thuế đầy đủ, đặt chức Đạt lỗ hoa xích để cai trị; đó là 6 điều trước đây đã dụ khanh. Khanh qui phụ hơn 15 năm, chưa từng đích thân đến thiên triều, mấy việc khác cũng chưa thi hành; tuy bảo rằng 3 năm một lần cống, nhưng vật cống đều là những thứ vô bổ trong việc dùng. Cho rằng khanh sẽ tự hiểu, nên sai lầm cũng không hỏi; cớ sao đến ngày hôm nay vẫn chưa tỉnh?
Bởi vậy lại sai Cách Sắc Nhĩ Cáp Nhã đến nước dụ khanh vào triều cận. Nếu vì lý do khác khanh không đến được thì sai con em vào triều; ngoài ra hộ khẩu nước khanh nếu chưa định được số, thì làm sao châm chước được việc thu thuế điều binh. Nếu nước thực ít, mà thu nhiều thì lực không đủ; vậy nhờ vào hộ khẩu mới lượng được số quân và các loại thuế. Nơi điều binh chỗ xa chỉ đến Vân Nam, để hợp lực với nhau thôi [ đây là lời đe dọa sẽ đánh]. Vậy nay ban chiếu chỉ cho rõ.

Tháng 2 năm thứ 13 [ 1276], Trần Quang Bính sai Lê Khắc Phục 黎克復, Văn Túy 文粹 vào cống, vì nhận lệnh đến Thiện Xiển nạp cống, thái độ của sứ giả được giao việc không cung kính, [ bị trách] [ họ bèn] dâng biểu tạ lỗi, [ 2 sứ giả] đều xin miễn cho 6 việc.

 

[blackhole1]

Em đọc đến đoạn dịch này thì có vẻ vua Trần đã lường trước được chiến tranh là không tránh khỏi, nên mới mắng nhiếc sứ giả nhà Nguyên , quả đúng vua Trần chí khí lẫy lừng . cảm ơn cụ Đốc đã dịch sách quý .

 

[Visser III]

Nguyên Sử chép tên thật các vua ta mà cụ, ta quen gọi là Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông chứ chả bao giờ gọi tên húy các cụ.
Chẳng hạn, vua Lê Chiêu Thống chứ ai gọi vua Lê Duy Kỳ; Minh Mạng chứ ai gọi là Nguyễn Phúc Đảm...

Em vẫn thấy có một số tên gọi khác biệt giữa hai nước như Trần Hoảng-Trần Quang Bính, Lê Tư Thành-Lê Hạo,Nguyễn Huệ- Nguyễn Quang Bình....
Có khi các cụ ta ngày xưa cố khai tên sai vì sợ thiên triều chơi trò ma quỷ yểm bùa cũng nên.

 

[Kurumasuki]

Thế là hộ khẩu ta được truyền từ nghìn năm trước rồi nhỉ. Thế mà có bọn cứ bảo ta mới học Tàu từ 1954.

 

[Xe nội lước]

Tháng 2, lại ban chiếu lệnh, lấy cớ vì vật cống ăn không bổ cũng không dùng được vào việc gì, vẫn dụ 6 việc [ phải làm], lại vẫn sai Cáp Tản Nhi Hải Nha 合撒兒海牙 làm Đạt lỗ hoa xích, vẫn lệnh cho con em vào hầu.

Ngày Nhâm Thìn tháng giêng năm thứ 12 [17/2/1275], Sứ giả nước An Nam trở về, sắc dụ tuân theo chiếu chỉ cũ lập sổ hộ tịch, sổ quân, đặt quan Đạt lỗ hoa xích, lập trạm, thu tô, cùng tiến cống hàng năm. Đại khái chiếu thư như sau:

- Chiếu thư năm Chí Nguyên thứ 12 [1275]. Tổ tông định chế phạm các nước nội ngoại phụ Quân trưởng [ vua] phải đích thân đến triều chầu, con em vào làm con tin, biên sổ sách ghi chép dân số, xuất quân dịch, thu nạp thuế đầy đủ, đặt chức Đạt lỗ hoa xích để cai trị; đó là 6 điều trước đây đã dụ khanh. Khanh qui phụ hơn 15 năm, chưa từng đích thân đến thiên triều, mấy việc khác cũng chưa thi hành; tuy bảo rằng 3 năm một lần cống, nhưng vật cống đều là những thứ vô bổ trong việc dùng. Cho rằng khanh sẽ tự hiểu, nên sai lầm cũng không hỏi; cớ sao đến ngày hôm nay vẫn chưa tỉnh?
Bởi vậy lại sai Cách Sắc Nhĩ Cáp Nhã đến nước dụ khanh vào triều cận. Nếu vì lý do khác khanh không đến được thì sai con em vào triều; ngoài ra hộ khẩu nước khanh nếu chưa định được số, thì làm sao châm chước được việc thu thuế điều binh. Nếu nước thực ít, mà thu nhiều thì lực không đủ; vậy nhờ vào hộ khẩu mới lượng được số quân và các loại thuế. Nơi điều binh chỗ xa chỉ đến Vân Nam, để hợp lực với nhau thôi [ đây là lời đe dọa sẽ đánh]. Vậy nay ban chiếu chỉ cho rõ.

Tháng 2 năm thứ 13 [ 1276], Trần Quang Bính sai Lê Khắc Phục 黎克復, Văn Túy 文粹 vào cống, vì nhận lệnh đến Thiện Xiển nạp cống, thái độ của sứ giả được giao việc không cung kính, [ bị trách] [ họ bèn] dâng biểu tạ lỗi, [ 2 sứ giả] đều xin miễn cho 6 việc.

Đọc sách cụ dịch thấy bọn đại sứ Mông Cổ nó láo thật. Nhưng cũng phải khen chúng ở cái dũng khí và khẩu khí , không làm hổ danh cường quốc..đúng với câu " nhân tài là nguyên khí quốc gia "

 

[MotoG]

Nguyên Sử chép tên thật các vua ta mà cụ, ta quen gọi là Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông chứ chả bao giờ gọi tên húy các cụ.
Chẳng hạn, vua Lê Chiêu Thống chứ ai gọi vua Lê Duy Kỳ; Minh Mạng chứ ai gọi là Nguyễn Phúc Đảm...

Em ko hiểu sao sử mình từ thời Lê Chiêu Thống toàn lôi niên hiệu ra gọi tên vua?!

 

[doctor76]

Em vẫn thấy có một số tên gọi khác biệt giữa hai nước như Trần Hoảng-Trần Quang Bính, Lê Tư Thành-Lê Hạo,Nguyễn Huệ- Nguyễn Quang Bình....
Có khi các cụ ta ngày xưa cố khai tên sai vì sợ thiên triều chơi trò ma quỷ yểm bùa cũng nên.

Cái này gọi là khai tên để ngoại giao với triều Nguyên mà cụ, cũng có thấy các vua Trần có nhiều tên thật.