[Funland] Dịch sách cổ : An Nam Tức Sự của sứ thần nhà Nguyên

[One-77]

Tưởng tượng vậy thôi cụ.
Vua quan thời xưa trông thất vọng lắm.
Gần nhất là triều Nguyễn mới có ảnh chụp từ Đồng Khánh, đến Khải Định mới có clip, thì trông rất tệ.
Còn Quang Trung thì có tranh truyền thần do hoạ sĩ Thiên Triều tặng trông càng chán.
Nhà Trần thì dân toàn chân đất, vua thì toàn cận huyết, lấy đâu ra mà đẹp.

Nói như cụ thì các phi tần, mỹ nữ thời Thanh cũng xấu òm cả. Nhìn ảnh để lại đến giờ thì thấy.

 

[doctor76]

Tưởng tượng vậy thôi cụ.
Vua quan thời xưa trông thất vọng lắm.
Gần nhất là triều Nguyễn mới có ảnh chụp từ Đồng Khánh, đến Khải Định mới có clip, thì trông rất tệ.
Còn Quang Trung thì có tranh truyền thần do hoạ sĩ Thiên Triều tặng trông càng chán.
Nhà Trần thì dân toàn chân đất, vua thì toàn cận huyết, lấy đâu ra mà đẹp.

Triều Nguyễn cải cách quần áo trông như hề, lố lăng và kệch cỡm, dân đói triền miên đâm ra đen và thoái hóa giống, chứ thời Lê quần áo rất đẹp, đó đoạn thơ miêu tả vua Trần mũi thẳng, cao, mặc áo xanh trông đẹp trai mà cụ.

 

[Lah]

Tưởng tượng vậy thôi cụ.
Vua quan thời xưa trông thất vọng lắm.
Gần nhất là triều Nguyễn mới có ảnh chụp từ Đồng Khánh, đến Khải Định mới có clip, thì trông rất tệ.
Còn Quang Trung thì có tranh truyền thần do hoạ sĩ Thiên Triều tặng trông càng chán.
Nhà Trần thì dân toàn chân đất, vua thì toàn cận huyết, lấy đâu ra mà đẹp.

Tranh cụ Quang Trung đâu cụ. Hay cụ lại nhầm 1 ông trông mặt choắt, lẻo khoẻo hả

 

[ambdiep]

Cháu đặt gạch hóng thớt bác Doc. Cháu rất thích sử nhưng đúng là sử VN không có thông tin để đọc, thích đọc sử bên Tây / Trung-Nam Á hơn (cháu ko thích sử Tàu).

 

[doctor76]

Chắc GC Lượng vượt sông này bên Vân Nam mà ông này lái về tận Bắc bộ.

Chắc thế cụ, ông phó sứ phượt lên tận Việt Trì và biết cả giống cá Anh Vũ ăn ngon mà, Nghe thấy sông Lô lại nhầm sang Vân Nam.

 

[Tieububu]

NĂm 1293, sau 3 lần xâm lược nước ta đều bị thảm bại, đế chế Nguyên-Mông mạnh nhất thế giới bấy giờ đành thay đổi chính sách, họ liên tiếp phái các đoàn sứ thần sang Đại Việt để vừa giao hảo, vừa đòi hỏi, nắn gân nhà Trần, tuy nhiên, nhà Trần không dễ bị bắt nạt chút nào.
Lần này sang sứ nước ta, viên phó Sứ là Trần Cương Trung, không giống như các sứ thần khác, ông đã làm một chuyến đi gần khắp nước Việt, tìm hiểu từ ngôn ngữ, văn hóa, kinh tế, đời sống, địa lý...nói chung mọi mặt, rồi viết thành sách gọi là An Nam Tức sự.
Đây thực sự là 1 cuốn sách hay, nó miêu tả 1 bức tranh sống động về mọi mặt xã hội nước ta thời Trần.
Do trình độ tiếng Hán vô cùng quê mùa, hiểu biết nông cạn, cũng xin mạo muội giới thiệu cùng các cụ.

Cụ khiêm nhường quá, em thấy các bài viết hay tài liệu dịch các ngôn ngữ khác nhau đều thể hiện sự Uyên thâm đó Cụ. Chúc cụ và gia đình bình an mạnh khỏe trong mùa dịch này.

 

[doctor76]

Đoạn nhật ký này tác giả mô tả cảnh sắc núi rừng, chim muông xứ Việt (chắc khu vực từ Ải Chi Lăng đến Tây Yên Tử?) hết sức đặc sắc, sinh động, khiến người đọc như đang được xem 1 vlog kỳ thú. Ông phó Sứ này ko chỉ là 1 nhà 9chị mà còn là 1 phượt thủ kiêm nhà văn hóa, nhà thơ, nhà văn lão luyện.
Thời đó đường đi chắc toàn đường đất, đường mòn khấp khểnh, dù có phu kiệu hỗ trợ thì vẫn chứng tỏ cụ này sức khỏe rất tốt, lết trong núi mà tả cảnh phơi phới như đang phượt bằng 4 bánh lướt trên cao tốc HN-HP

Ông ấy có vẻ yêu thích thiên nhiên, con người nước ta hay sao cụ, giọng văn rất hiện đại, vui vẻ, dí dỏm và không có miệt thị dân ta quá mức.
Khoái nhất cảnh phượt bằng bè về tận Hải Dương, rồi còn đi ra tận Thanh Hóa, biết khoảng cách Thăng Long-Thanh Hóa là 150km, khá chính xác, ra xem tàu buôn các nước tụ tập, buôn bán, họp chợ trên biển, xem dân ta mua bánh xe. Có thể nói tầm quan sát rất phong phú.

 

[doctor76]

Khư lạc đa thi tháp, 落多施榻
Điên nhai lũ biến đồ. 巔崖屢變途

Nghĩa là:

Trong các xóm làng thì đặt rất nhiều chõng để họp chợ,
Từ đỉnh núi đến sườn núi, đường đi cứ thay đổi luôn.

Trong các thôn làng thường có chợ, cứ 2 ngày họp 1 phiên, hàng hóa trăm thứ bày bán la liệt, nhìn thật thích. Hễ cứ cách 5 dặm [ cỡ 2,5km] thì đặt 1 ngôi nhà 3 gian, 4 mặt bày các sạp để bán hàng và làm nơi họp chợ phiên.

Sứ thần tới nước này [ Đại Việt] không được dẫn đi bằng những con đường có sẵn, mà toàn cho người đục núi làm đường đi, quang co gấp khúc, khi trèo đèo khi lội khe, ý là họ [ nhà Trần] muốn tỏ cho sứ giả thấy là đường đi đầy xa xôi và nguy hiểm?

 

[doctor76]

Thiên sưu thương xích lỗ,
Tứ hoạch lạp cao du.

Nghĩa là:

Hàng nghìn chiếc thuyền buôn tới đây buôn bán nơi ruộng muối,
Một năm 4 vụ gặt, hạt gạo thơm ngon.

Trong nước không có kho vựa chứa tích trữ, nhưng việc buôn bán bằng thuyền bè trên sông rất phát triển, chợ họp trên thuyền, trên sông, các nhà buôn nhỏ, lái buôn lớn đều dùng thuyền để chở hàng đi bán [ khắp nơi trong nước] theo đường thủy.

Mỗi năm 4 mùa lúa chín, tuy vào độ rét nhất của mùa đông, mà vẫn tốt bời bời.

 

[doctor76]

Đoản đoản tang miêu phố, 短短桑苗圃
Tùng tùng trúc thích cù. 叢叢竹刺衢

Nghĩa là:

Những vườn dâu non lên xanh ngăn ngắt,
Những con đường [ làng] 2 bên san sát những bụi tre gai.

Người ta trồng rất nhiều dâu hàng năm để nuôi tằm, mỗi nhà có đến vài ba mẫu, dệt ra vải đẹp [ để mặc]. Người ta không xây tường rào, quanh các ngôi nhà, họ trồng trúc xung quanh thay rào, những hàng rào trúc xanh như ngọc vậy.

2 bên những con đường làng, có thứ tre gai cây rất to, đường kính 7 đến 8 thốn [ 22 đến 27 cm], gai tre cứng như sắt, cắm chặt xuống đất vẫn cứ sống.

 

[belo]

Em lại hóng uống rượu bằng mũi, bay đầu kiếm ăn.

 

[belo]

Triều Nguyễn cải cách quần áo trông như hề, lố lăng và kệch cỡm, dân đói triền miên đâm ra đen và thoái hóa giống, chứ thời Lê quần áo rất đẹp, đó đoạn thơ miêu tả vua Trần mũi thẳng, cao, mặc áo xanh trông đẹp trai mà cụ.

Vâng, ông Trần Anh Tông trông bảnh lắm.

 

[legend7seas]

Chắc GC Lượng vượt sông này bên Vân Nam mà ông này lái về tận Bắc bộ.

Các cụ Bách Việt cổ đại nhà ta khi xưa di cư từ vùng Ngô Việt, Mân, Lưỡng Quảng xuống đồng bằng sông Hồng chắc chắn bê theo rất nhiều địa danh, tên núi, tên sông xuống cùng. Giống như người Việt trung và cận đại mở cõi xuống phương nam cũng mang theo rất nhiều địa danh từ quê cũ ở đồng bằng sông Hồng. Hai Bà Trưng đánh nhau với quân Hán cũng ở bên Lưỡng Quảng, một phần Hồ Nam, Phúc Kiến (các địa danh Hợp Phố, Long Biên, Mê Linh, Lĩnh Nam, v.v. lúc ấy đều ở đó cả) chứ đồng bằng sông Hồng năm 40 lấy đâu ra 65 thành trì.

 

[doctor76]

Ngưu tiêu thùy tự kiếm, 牛蕉垂似劍
Long lệ xuyết như châu. 龍荔綴如珠

Nghĩa là

Quả “chuối trâu” thõng xuống như lưỡi kiếm,
Quả “vải rồng” liền nhau như hạt châu [ ngọc]

Ở đây có loại chuối cực lớn đến mùa Đông vẫn không bị lụi, từ trong thân chuối đâm ra một cái bắp, mà mùa nào cũng có thể ra hoa được, khi quả đã lớn thì buồng chuối oằn xuống, mỗi nải chỉ có chừng 10 quả, mỗi quả chuối dài chừng vài thốn [ 15 đến 20cm], quả chuối mập mạp, có màu vàng rực, khi bóc vỏ, bên trong rất mềm và lạ là nó có màu xanh điểm phớt hồng, ăn cực ngọt và mát, người dân bảo tôi chuối mùa Đông ăn ngon hơn, và, gọi bằng 1 cái tên là “Ngưu Tiêu” [ chuối trâu].

Còn “vải rồng” thì quả nhỏ như hơn quả vải thường 1 chút, ăn ngọt như long nhãn, lá cây màu xanh biếc, nghe nói ngày xưa loại vải này cực kỳ quý hiếm, ăn một quả lưu danh [ ý nói đem tiến vua]. Khi ăn, vị lại ngọt như quả mít nhưng tuyệt ngọt hơn nhiều, vỏ quả vải không sần sùi lắm mà trông như đá, hạt đen như mắt người.

Lại có 1 loại quả, nhìn như mặt người, thịt quả ăn có vị chua ngọt, quả có hạt, có 2 mắt như mắt người, có đủ miệng mũi. Tôi được mời ăn nhưng thú thực hơi sợ.

Cũng có rất nhiều dừa, mía, cam, xoài, mít, na, ổi…, 4 mùa đều có hoa quả, vị thì rất ngon hơn hẳn những nước [ tôi đã qua].

 

[doctor76]

Các cụ Bách Việt cổ đại nhà ta khi xưa di cư từ vùng Ngô Việt, Mân, Lưỡng Quảng xuống đồng bằng sông Hồng chắc chắn bê theo rất nhiều địa danh, tên núi, tên sông xuống cùng. Giống như người Việt trung và cận đại mở cõi xuống phương nam cũng mang theo rất nhiều địa danh từ quê cũ ở đồng bằng sông Hồng. Hai Bà Trưng đánh nhau với quân Hán cũng ở bên Lưỡng Quảng, một phần Hồ Nam, Phúc Kiến (các địa danh Hợp Phố, Long Biên, Mê Linh, Lĩnh Nam, v.v. lúc ấy đều ở đó cả) chứ đồng bằng sông Hồng năm 40 lấy đâu ra 65 thành trì.

Cụ không đọc thấy tác giả còn đến tận chỗ 4 con tàu sắt của Mã Viện đi đánh Hai BÀ Trưng bị đắm đấy sao? nó ở Vn bây giờ đấy chứ.

 

[belo]

Các cụ Bách Việt cổ đại nhà ta khi xưa di cư từ vùng Ngô Việt, Mân, Lưỡng Quảng xuống đồng bằng sông Hồng chắc chắn bê theo rất nhiều địa danh, tên núi, tên sông xuống cùng. Giống như người Việt trung và cận đại mở cõi xuống phương nam cũng mang theo rất nhiều địa danh từ quê cũ ở đồng bằng sông Hồng. Hai Bà Trưng đánh nhau với quân Hán cũng ở bên Lưỡng Quảng, một phần Hồ Nam, Phúc Kiến (các địa danh Hợp Phố, Long Biên, Mê Linh, Lĩnh Nam, v.v. lúc ấy đều ở đó cả) chứ đồng bằng sông Hồng năm 40 lấy đâu ra 65 thành trì.

Nhiều thông tin, đọc mà chỉ muốn gọi hồn ông viết sử lên hỏi cho ra nhẽ. Mà mấy ông đó toàn đi đầu thai hết rồi cụ ạ.

 

[belo]

Cụ không đọc thấy tác giả còn đến tận chỗ 4 con tàu sắt của Mã Viện đi đánh Hai BÀ Trưng bị đắm đấy sao? nó ở Vn bây giờ đấy chứ.

Chắc là ý nhà thơ là tàu cứng thôi cụ. Thời đó làm ra tàu sắt sao nổi, mà cũng không cần thiết.

 

[medela]

Vâng, ông Trần Anh Tông trông bảnh lắm.

Trông các cụ nhà Trần bảnh nhỉ. Chắc các cụ triều Nguyễn xuất xứ từ miền trung nên da hơi thâm chăng?

 

[ar3a]

Chắc là ý nhà thơ là tàu cứng thôi cụ. Thời đó làm ra tàu sắt sao nổi, mà cũng không cần thiết.

Em dự là tàu vỏ gỗ nhưng có bọc sắt ở một số chỗ. Tốt cho đâm va.

 

[doctor76]

Chắc là ý nhà thơ là tàu cứng thôi cụ. Thời đó làm ra tàu sắt sao nổi, mà cũng không cần thiết.

Đúng vậy cụ, em dịch sát từ " thiết chu", có lẽ là tàu có đóng đinh sắt hay gì đó thôi.