Câu hỏi của cụ XSim rất thú vị. Lịch sử là thế này:
- Nhật là bên đầu tiên lập dự án cho tuyến ĐSCT Jakarta-Surabaya (730km), đi qua Bandung. Chính phủ Indo đề nghị chia làm 2 gian đoạn, đầu tiên làm đến Bandung (hợp lý).
- Nhật lập lại dự án với tốc độ 320km/h, và ra con số 7,2 tỉ đô. Phương án của Nhật là Nhật cho vay dài hạn 5-6 tỉ, Indo bỏ ra phần còn lại. Vì số tiền quá lớn nên Indo chần chừ muốn hạ tốc độ đường sắt xuống, thậm chí có ý kiến dừng luôn dự án.
- 2015 Trung quốc nhảy vào. Dự án của TQ là 350km/h chỉ có 5,5 tỉ đô. Trung quốc đề nghị thu xếp vốn cho toàn bộ 5,5 tỉ, Indo không phải bỏ ra trước đồng nào.
- Chính vì viễn cảnh "không phải bỏ ra đồng nào" nên Trung quốc hủy bỏ hợp tác với Nhật và quay sang Trung quốc. Các chuyên gia và ngoại giao Nhật gọi đó là "rất đáng tiếc" và "không thể hiểu nổi".
- Và sau 8 năm xây dựng thì Đường sắt cao tốc Jakarta-Bandung đã xong, chi phí 7,3 tỉ đô đúng bằng dự toán ban đầu của Nhật.
Dự án đsct Indo thì ban đầu Nhật tư vấn đâu cỡ 6.5 tỷ $. Thậm chí thiết kế ban đầu do Nhật tư vấn còn không qua Bandung mà làm thẳng Jakarta đến Surabaya luôn, dài cỡ hơn 600km thành 1 dự án. Sau Indo yêu cầu làm trước đoạn Jakarta- Bandung thì Nhật lại tư vấn tầm 6.5 tỷ $. Làm theo phương thức tương tự như dự án Bến Thành Suối Tiên ở VN.
Thằng Indo thấy ko chắc chắn khả thi với cam kết của Nhật nên qua TQ và cả châu Âu tham khảo, thằng TQ đưa đề nghị khả thi, khi dự án triển khai theo dạng BOT, cty nhà nước TQ có cổ phần trong cty dự án. TQ cũng cho cty dự án vay vốn để làm (hình thức tương tự như dự án đs Trung - Lào). Indo thấy ok nên đá Nhật ra và làm, dự toán TQ đưa ra khoảng 6.2 tỷ $ cho đoạn tuyến 143km.
Quá trình làm thì phát sinh 2 vấn đề:
- Giải phóng mặt bằng chậm, ở Indo thì giải phóng mặt bằng bằng cách doanh nghiệp/nhà nước đi thỏa thuận mua lại đất của dân nên cũng có cái khó.
- Và phát sinh thứ 2 là thay đổi thiết kế 1 đoạn chạy bên trong đô thị. Em ko nhớ rõ là nó thay đổi cái gì, nhưng liên quan đến nhà ga trong đô thị.
2 cái phát sinh làm dự án chậm tiến độ và đội vốn chứ lỗi lại không phải do bọn Tàu. Báo chí ở VN viết theo dòng chửi Tàu nên có mấy khi viết đúng đâu. Ngay cả khi dự án đsct Indo đưa vào vận hành BOT thì báo chí VN (và phương tây, Nhật) cũng sẽ đồng thay chê bai kiểu: Nho còn xanh lắm!!!.
Chỉ có bọn dân Indo là sướng, hưởng thụ tiêu chuẩn cao mặc mẹ dân nước khác lo hộ bẫy nợ Tàu.