ĐEO CHUÔNG CHO MÈO - TRUYỆN NGỤ NGÔN CỦA AESOP
Chuyện kể rằng: Từ xửa từ xưa, Mèo đã có cái thú là ăn thịt Chuột. Vì thế, Chuột mới đẻ ra là đã sợ Mèo rồi.
Nhà Chuột giận lắm, nhưng nghĩ mãi mà không ra cách để trị Mèo. Một hôm, Làng Chuột họp nhau lại. Thôi thì đủ mặt Chuột già, Chuột trẻ, Chuột lớn, Chuột bé… Từ ông Chuột Cống rung rinh béo tốt, bệ vệ sang trọng, đến anh Chuột Nhắt láu lỉnh, tinh ranh, cả anh Chuột Chù chậm chạp, lù đù.
Khi mọi người đã có mặt đầy đủ, Ông Cống mới lên giọng dạy rằng: "Cái giống Mèo quái quỷ kia sở dĩ nó chụp được anh em mình chi vì trời phú cho nó cái tài rình mò và khéo bắt lén mà thôi. Tôi đã nghĩ ra cách này tuyệt hay: Bây giờ, chúng ta mua một cái lục lạc buộc vào cổ Mèo. Như thế thì nó đi đến đâu, tiếng nhạc vang lên đến đấy, chúng ta biết đường mà ẩn náu cho kỹ. Đố nó còn làm gì nổi chúng ta nữa. Tôi nói có phải không?".
Nghe Ông Cống nói xong, tưởng tượng ra cái vẻ mặt tiu nghỉu, thất vọng của Mèo, cả Làng Chuột thích thú, dẩu mõm, quật đuôi lấy làm bái phục cái mưu kế chí lý ấy, đồng thanh ưng thuận. Ông Cống sướng phổng cả mũi.
Mấy ngày sau, lục lạc đã kiếm được, Làng Chuột lại họp để cử người đi đeo lục lạc cho Mèo. Trước khi vào cuộc họp, ai nấy hớn hở, lao xao, bảo nhau là sắp thoát ách của Lão Mèo tai ác rồi.
Nhưng đến khi Hội đồng Chuột đưa ra câu hỏi, rằng: "Ai dám đem lục lạc đeo vào cổ Mèo?". Lạ thay, cả Hội trường im phăng phắc. Chẳng có một cái tai nào nhúc nhích. Không khí cuộc họp thật là căng thẳng, ngột ngạt.
Biết cử ai làm cái việc “đại sự” này bây giờ, khó quá. Bất đắc dĩ Làng Chuột đành cắt Ông Cống, vì chính Ông Cống đã xướng lên cái việc đeo lục lạc. Ấy mới khốn cho Ông Cống.
Ông Cống trong lòng tuy nao núng, lo sợ nhưng ngoài mặt vẫn làm ra bộ bệ vệ, kẻ cả, nói: "Tôi đây, chẳng gì nhờ phúc ấm của tổ tiên để lại, cũng được xếp vào bậc Ông, ăn trên ngồi trước trong Làng Chuột, có lẽ nào Làng lại cắt tôi đi làm cái việc tầm thường ấy được. Trong Làng Chuột nào có thiếu gì người tài giỏi. Tôi xin cử Anh Nhắt. Anh ấy nhanh nhảu, thông minh, chắc là được việc".
Tưởng là kế hay, nhưng Anh Nhắt vốn tinh ranh, láu lỉnh, cãi lý rằng: "Nếu Làng cắt tôi đi, tôi cũng xin vâng, chẳng dám chối từ. Tôi tuy bé nhưng ngẫm ra vẫn còn được ở chiếu trên, không đến nỗi nào. Ông Cống không đi là phải; nhưng tôi đây không đi, cũng phải. Tôi xin tiến cử Anh Chù. Anh ấy tuy chậm chạp nhưng chắc chắn, cẩn thận, Làng không lo hỏng việc".
Thật tội nghiệp. Anh Chù vốn thật thà, chất phác, không biết cãi làm sao bèn ụt ịt nói rằng: "Tôi là đầy tớ, Làng cắt tôi đi là phải lắm. Tôi chi sợ rằng nếu đến gần, mà Mèo ăn thịt tôi thì lấy ai thay tôi mà buộc lục lạc được nữa. Lấy ai thay tôi mà hầu hạ cho Làng?".
Chuột Chù chưa dứt lời thì Ông Cống đã nhanh miệng: "Gớm, mày cứ lo xa. Mèo có vờn là vờn Tao với Anh Nhắt kia kìa. Chứ chú mày hôi như cú thế thì Mèo mà thèm vào. Thôi, cứ nhận ngay đi, không lôi thôi gì nữa".
Chuột Chù tức lắm, nhưng cũng đành phải nhận. Chuột Chù ỳ ạch vác cái lục lạc ra đi tìm Mèo. Được một đoạn đường, chưa thấy Mèo đâu, mới nghe thấy tiếng meo meo, Chuột Chù đã run lẩy bẩy, bốn chân cứ nhũn ra, không dám tiến. Nhưng nghĩ đến Lệ Làng, Chuột Chù thở dài, đánh bạo tiến lại gần. Quả nhiên, Mèo không thèm vồ thật, song vẫn ra oai, nhe nanh, giương vuốt, làm cho Chuột Chù cắm đầu cắm cổ, vác cái thân ỳ ạch khốn khổ chạy về báo cho Làng Chuột hay. Cả Làng Chuột nháo nhác, hoảng hồn, bỏ chạy tán loạn, chẳng ai để ý đến cái lục lạc rơi đi đâu. Thế là tan cái mộng đeo lục lạc cho Mèo. Rốt cuộc, Loài Chuột vẫn sợ Mèo cho tới bây giờ.
Nội dung câu chuyện kể về một nhóm chuột lập kế đeo chuông cho mèo để khi nào mèo đến gần chúng thì biết để tránh. Các thành viên nhóm đều nhất trí và hỏi ai tình nguyện đeo cho mèo thế nhưng ai cũng tránh né.
Qua câu chuyện dạy ta bài học để đời muốn đạt được một điều gì đó không chỉ phải nói suông là được mà còn phải hành động. Từ câu chuyện dẫn đến thành ngữ đeo chuông cho mèo, nghĩa là phải cố gắng, hay chấp nhận làm, khó khăn không làm khó được.
Trong lịch sử đây là biệt danh của nhà quý tộc Scotland, Archibald Douglas, 5th Earl of Angus. Năm 1482,tại một cuộc họp dành cho giới quý tộc những người muốn hạ bệ và treo những thứ yêu thích của James III, Robert Cochrane, Lord Gray nói: "Tis well said, but wha daur bell the cat? (Tạm dịch Nói hay đấy, nhưng đeo chuông cho mèo thế nào?). Sau sự kiện ông mang biệt danh này.
