Bàn thử về việc Nguyễn Trãi tham gia khởi nghĩa từ bao giờ.
Tôi thấy có 2 tài liệu:
1 là Lam Sơn thực lục :
“ Vua từ khi khởi binh cho đến khi dẹp được giặc Ngô và giành lại được nước nhà, bao nhiêu văn thư qua lại ở trong quân ngũ đều do Nguyễn Trãi làm cả ”
Nếu như hiểu đúng thì Nguyễn Trãi đã tham gia từ lúc khởi binh.
2 là Bài văn thề do Hoàng Xuân Hãn dịch , hợp chú 2 bản, bản của dòng họ Lê Sát và bản của dòng họ Đỗ Bí :
Bui ! (cổ-ngữ đứng đầu các văn khấn)
Năm đầu niên-hiệu Thiên-khánh là năm Bính-thân (1416), quá ngày sóc (mồng một) là ngày Kỉ-mão đến ngày 12 là ngày Canh-dần. Tại nước A-NAM, lộ Khả-lam, tôi là phụ-đạo Lê-Lợi đứng đầu, với Lê-Lai, Lê-Thận, Lê Văn-Linh, Lê Văn-An, Trịnh-Khả, Trương-Lôi, Lê-Liễu, Bùi Quốc-Hưng, Lê-Nanh, Lê-Kiểm, Vũ-Uy, Nguyễn-Trãi, Lưu Nhân-Chú, Trịnh-Vô, Phạm-Lôi, Lê-Lí, Đinh-Lan, Trương-Chiến,
Về chuyện công lao, công của Nguyễn Trãi không quá lớn, át những người khác nhưng cũng lớn.
Nguyễn Trãi viết thư dụ hàng thành công Nghệ An, Tân Bình, Thuận Hóa.
Cũng có kế sách còn ghi lại.
Ngày 22, tháng 11, năm 1427 (Đinh Mùi), Vương Thông và Lê Lợi tiến hành
Hội thề Đông Quan ở cửa nam thành, hẹn đến ngày 12, tháng 12 năm Đinh Mùi sẽ rút hết quân về nước. Lúc bấy giờ, một số tướng sĩ đến yết kiến và khuyên Lê Lợi nên đánh thành
Đông Quan, giết hết quân Minh.
Đại Việt sử ký Bản kỉ thực lục, quyển X, tờ 44a-44b ghi rằng:
“
Duy có hành khiển Nguyễn Trãi ở nơi tham mưu, được xem thư bọc sáp của [Vương] Thông gửi về nước nói "Chớ tham chỗ đất một góc mà làm nhọc quân đi muôn dặm; giả sử dùng quân được như số quân đi đánh khi đầu, lại được sáu, bảy, tám đại tướng như bọn Trương Phụ thì mới có thể đánh được; tuy nhiên có đánh được cũng không thể giữ được", nên biết rõ thế mạnh yếu của giặc, mới chuyên chủ mặt chủ hoà. Vua [Lê Thái Tổ] nghe theo và hạ lệnh cho các quân giải vây lui ra
Nguyễn Trãi cũng là một công thần cỡ lớn vì được phong Hầu. Ít người được phong Hầu và ai cũng biết tước này rất là to.
Đại Việt sử ký toàn thư chép rằng:
Đại hội các tướng và các quan văn võ để định công, ban thưởng, xét công cao thấp mà định thứ bậc. Lấy thừa chỉ Nguyễn Trãi làm Quan phục hầu; tư đồ Trần Hãn làm Tả tướng quốc; Khu mật đại sứ Phạm Văn Xảo làm Thái Bảo; đều được ban quốc tính.
Một chi tiết khác
Đầu năm 1427, Lê Lợi phong cho Nguyễn Trãi làm Triều liệt Đại phu Nhập nội Hành khiển Lại bộ Thượng thư, kiêm chức Hành Khu mật viện sự.
--
à mà phải nói lại là công lao của Nguyễn Trãi là có, nhưng không nổi bật so với những người khác.
Cái nổi bât nhất là Nguyễn Trãi là quan văn giỏi nhất của Lam Sơn. Còn về công lao thì k bằng bên võ quan được.