[Funland] Sơ lược về lực lượng tên lửa thông thường của hàng xóm

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Một trong số ít tài liệu bằng tiếng Trung hiện có ở phương Tây làm sáng tỏ cách tiếp cận công tác tình báo của Trung Quốc là cuốn sách xuất bản năm 1991 của hai cựu tình báo viên Trung Quốc – Huo Zhongwen và Wang Zongxiao – có tựa đề Các nguồn và kỹ thuật thu thập thông tin tình báo khoa học và công nghệ quốc phòng. Nó mô tả một bộ máy tình báo rộng lớn hơn của Trung Quốc được xây dựng để thúc đẩy cả lợi ích an ninh quốc gia và thương mại.

Máy bay chiến đấu J-31 của TQ, được cho có nguồn gốc công nghệ phương tây

Cuốn sách xem xét việc thu thập khoa học và công nghệ là trách nhiệm chung giữa các cơ quan tình báo, các tổ chức nghiên cứu và học thuật cũng như các doanh nghiệp nhà nước như thế nào. Đó là một hệ thống không có ranh giới rõ ràng giữa hiện đại hóa quân sự và tăng trưởng kinh tế, một sự khác biệt mà – ít nhất là ở Mỹ – là một ranh giới được thiết lập trong học thuyết và chính sách tình báo. Như Huo và Wang kết luận: “Công việc tình báo sẽ trở thành trung tâm của cuộc cách mạng công nghiệp mới”. Quan điểm về tình báo này có thể được quan sát thấy trong trường hợp các quan chức tình báo chuyên nghiệp của Trung Quốc hợp tác với các tổ chức khoa học và công nghệ để xác định các yêu cầu thu thập nhằm thúc đẩy lợi ích thương mại của Trung Quốc.

Công trình của Huo và Wang cũng mô tả sự phụ thuộc lịch sử của Trung Quốc vào thông tin nguồn mở, theo ước tính của họ chiếm tới 80% bộ sưu tập tình báo khoa học và công nghệ của Trung Quốc. Giống như Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh, Trung Quốc công nhận giá trị tình báo của nhiều tạp chí định kỳ và báo cáo của chính phủ phương Tây, đồng thời công trình của Huo và Wang trình bày chi tiết một cách có phương pháp các nguồn hiểu biết kỹ thuật cụ thể của chính phủ và phi chính phủ có lợi đặc biệt cho quá trình hiện đại hóa thương mại và quân sự của Trung Quốc. Tuy nhiên, họ thừa nhận rằng 20% nhu cầu tình báo còn lại của Trung Quốc “phải thông qua việc thu thập thông tin bằng các công cụ đặc biệt, chẳng hạn như vệ tinh trinh sát, nghe lén điện tử và hoạt động của các đặc vụ (mua hoặc đánh cắp), v.v”.

Máy bay chiến đấu J-15 của TQ sử dụng công nghệ Liên Xô cũ

Mặc dù làm mờ đi các lợi ích thương mại và an ninh quốc gia trong cách tiếp cận thu thập thông tin tình báo của Trung Quốc, Huo và Wang cho rằng Trung Quốc có chung quan điểm với phương Tây về quy trình thu thập thông tin tình báo rộng hơn, đặc biệt là chu trình tình báo. Họ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển các yêu cầu thu thập, xác định các công cụ thu thập hiệu quả nhất theo các yêu cầu nhất định và “ngay lập tức [phân tích và nghiên cứu] phản hồi nhận được từ người sử dụng thông tin và điều chỉnh quy trình thu thập kịp thời, từ đó cải thiện công việc sưu tầm”.

Mặc dù không có sẵn học thuyết tình báo nguồn mở của Trung Quốc, nhưng các trường hợp được xem xét để hỗ trợ tài liệu này gợi ý mạnh mẽ rằng MSS và các đối tác của nó tuân thủ nhiều nguyên tắc cơ bản giống nhau của chu trình tình báo truyền thống và, như một phần mở rộng của chu kỳ đó, việc tuyển dụng các đặc vụ cách sử dụng các kỹ thuật được chia sẻ trong lịch sử với các đối tác nước ngoài của Trung Quốc, bao gồm CIA, MI6 và các cơ quan tình báo Nga.

PHÁT HIỆN VÀ ĐÁNH GIÁ

Quá trình tuyển dụng đại lý tổng thể có thể được coi như một bộ lọc. Ở trên cùng là hai giai đoạn rộng nhất: phát hiện và đánh giá. Các hoạt động trong hai giai đoạn này có mối liên hệ chặt chẽ với nhau vì chúng chủ yếu mang tính phân tích và trong hầu hết các trường hợp là thụ động. Cũng trong hai giai đoạn này, có nhiều bằng chứng chứng minh cách các cơ quan tình báo Trung Quốc tích hợp khả năng của tất cả các nguồn vào nỗ lực xác định và đánh giá các nguồn nhân lực tiềm năng. Cụ thể, các cơ quan tình báo của Trung Quốc sử dụng và thường kết hợp ba kỹ thuật chính trong giai đoạn phát hiện và đánh giá: phân tích tình báo nguồn mở; đơn vị hợp tác và ủy quyền trong và ngoài nước; và các hoạt động kỹ thuật, bao gồm cả việc xâm nhập mạng máy tính.

Chính trong các giai đoạn tại chỗ và đánh giá, người tuyển dụng HUMINT bắt đầu quá trình chuyển đổi các yêu cầu thông tin của khách hàng thành việc thu thập thực tế. Tùy thuộc vào tính chất cụ thể của nhu cầu thông tin, nguồn thông tin tiềm năng được phát hiện và đánh giá ban đầu có thể từ cực kỳ lớn đến cực kỳ nhỏ. Ví dụ: một người theo dõi MSS có trụ sở tại Mỹ chỉ đơn giản là tìm cách liên lạc với các cá nhân có kinh nghiệm quân sự hoặc tình báo hiện tại hoặc trước đây.

Những liên hệ ban đầu sẽ được chuyển trở lại các quan chức MSS ở Trung Quốc để đánh giá thêm về khả năng tiếp cận tiềm năng của cá nhân đó vào thông tin mật hoặc thông tin không công khai khác nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của Trung Quốc. Trong các trường hợp khác, nhóm phát hiện và đánh giá sẽ được điều chỉnh trong phạm vi hẹp, chẳng hạn như tập trung vào các cá nhân có thể tiếp cận được các công nghệ chuyên môn cao có thể góp phần hiện đại hóa kinh tế hoặc quân sự của Trung Quốc.

......

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

KÊNH LIÊN LẠC, NHỮNG NGƯỜI HỢP TÁC VÀ LỰC LƯỢNG ỦY NHIỆM

Một dấu hiệu quan trọng của các hoạt động tình báo Trung Quốc là việc sử dụng nhiều hình thức liên lạc, người hợp tác và lực lượng ủy nhiệm khác nhau. Việc sử dụng những cá nhân như vậy – những người thường tự nhận mình là doanh nhân, sinh viên hoặc học giả – tạo ra một vùng đệm phủ nhận chính đáng giữa bộ máy tình báo Trung Quốc và các nguồn nhân lực tiềm năng của nó. Các dịch vụ bí mật của Trung Quốc theo truyền thống không áp dụng các mô hình hoạt động giống như các đối tác của Mỹ, Anh, Nga hoặc các đối tác khác. Ở những quốc gia này, các sĩ quan tình báo thường được tôn vinh vì khả năng điều hướng các môi trường thù địch hoặc bị từ chối. Tận dụng nhiều loại vỏ bọc chính thức hoặc không chính thức khác nhau, các sĩ quan CIA, MI6 và KGB trong Chiến tranh Lạnh đã phát triển các thủ thuật sáng tạo và tinh vi mà họ sử dụng để tuyển dụng và xử lý các nguồn cấp cao trong chính phủ của đối thủ.

Máy bay huấn luyện L-15 của TQ được cho có công nghệ phương tây

Sự cô lập của Trung Quốc trong phần lớn thời gian của Chiến tranh Lạnh đã nuôi dưỡng một nền văn hóa HUMINT rất khác, một nền văn hóa liên quan đến vai trò ở nước ngoài của cán bộ tình báo ít nổi bật hơn nhiều. Cộng thêm sự cô lập này là nỗi hoang tưởng về Cách mạng Văn hóa, nơi mà sự tập trung không ngừng vào sự trong sạch về ý thức hệ và sự nghi ngờ lan rộng về ảnh hưởng của nước ngoài đã dẫn đến những cuộc thanh trừng trong bộ máy tình báo và an ninh. MSS đã triển khai một số nhân sự ra nước ngoài - ví dụ, dưới vỏ bọc báo chí - trong Chiến tranh Lạnh, nhưng nhiệm vụ chính của họ không rõ ràng. Họ có thể hỗ trợ những nỗ lực rộng lớn hơn để phát hiện và đánh giá các nguồn tiềm năng, đồng thời thu thập thông tin chi tiết và thông tin riêng tư từ những cá nhân tin rằng họ đang nói chuyện với truyền thông nhà nước Trung Quốc. Tuy nhiên, không ai chắc chắn có liên quan đến việc tuyển dụng nhạy cảm trong chính phủ Mỹ.

Ngoài ra, các cơ quan tình báo Trung Quốc có truyền thống ưa thích việc tuyển dụng và các cuộc họp nguồn tiếp theo diễn ra bên trong Trung Quốc hoặc một nước thứ ba. Sự hiện diện tương đối hạn chế ở nước ngoài của các sĩ quan HUMINT Trung Quốc có thể đã nuôi dưỡng văn hóa sử dụng người được ủy quyền và các kênh liên lạc làm thành phần chính trong giai đoạn phát hiện và đánh giá. Trong thời đại hiện nay, phương tiện truyền thông xã hội và internet ngày càng được sử dụng rộng rãi cho các giai đoạn phát hiện và đánh giá, mặc dù các trường hợp gần đây củng cố rằng các đại diện ở nước ngoài tiếp tục là những người đóng góp chính cho nỗ lực tuyển dụng giai đoạn đầu.

Tên lửa chống tăng HJ-12 của TQ được cho sao chép công nghệ phương tây

Điều này bao gồm trường hợp của Jun Wei Yeo, một công dân Singapore bị kết án ở Mỹ với cáo buộc anh ta làm người phát hiện và tiếp cận cho MSS. Yeo nhận được yêu cầu tình báo từ các sĩ quan MSS có trụ sở tại Trung Quốc, những người dựa vào Yeo để phát hiện và đánh giá các nguồn tin tiềm năng có trụ sở tại Mỹ. Những người quản lý Yeo thuộc MSS có nhiều lợi ích tình báo, đặc biệt tập trung vào thông tin không công khai của chính phủ Mỹ.

Những nhiệm vụ này bao gồm yêu cầu Yeo xác định các nguồn có thể báo cáo về Đông Nam Á, Bộ Thương mại Mỹ, trí tuệ nhân tạo và cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Nhiều lần, Yeo đã gặp riêng các sĩ quan MSS khác nhau ở Trung Quốc, tất cả đều đưa ra nhiệm vụ giống hệt nhau. Những sự cố này củng cố thêm lập luận rộng hơn của tài liệu này rằng hoạt động thu thập thông tin tình báo của Trung Quốc được chỉ đạo và tổ chức tập trung hơn mức thường được nhìn nhận.

VAI TRÒ CỦA TÌNH BÁO NGUỒN MỞ VÀ TRUYỀN THÔNG XÃ HỘI

Trong các giai đoạn phát hiện và đánh giá, các cuộc điều tra gần đây và các tuyên bố của cơ quan tình báo toàn cầu phản ánh rằng phân tích tình báo nguồn mở - đặc biệt là việc khai thác mạng xã hội - đã trở thành một kỹ thuật được các cơ quan tình báo Trung Quốc ưa chuộng. Theo các quan chức tình báo Mỹ, Anh và Đức, các sĩ quan tình báo và người được ủy quyền của Trung Quốc đã thực hiện hàng nghìn lượt tiếp cận bí mật trên LinkedIn trong những năm gần đây. Theo người đứng đầu MI5 Ken McCallum, hơn 10.000 sự cố như vậy đã xảy ra chỉ riêng ở Vương quốc Anh. Một nghiên cứu năm 2017 do cơ quan tình báo nội địa Đức, Bundesamt für Verfassungsschutz (BfV) thực hiện, cho thấy các phương pháp tiếp cận tình báo của Trung Quốc trên LinkedIn phù hợp với quy mô mà MI5 quan sát được.

Trong báo cáo của mình, BfV đã tiết lộ một số hồ sơ không xác thực và các tổ chức bình phong, đăng tuyển những người sẵn sàng hợp tác, nhà tư vấn, tổ chức tư vấn và học giả mà cơ quan này đánh giá đang làm việc cho tình báo Trung Quốc. Sự chuyển hướng sang phương tiện truyền thông xã hội trong giai đoạn đầu của quá trình tuyển dụng mang lại cho các cơ quan tình báo Trung Quốc một nền tảng để tiến hành các hoạt động chi phí thấp, ít rủi ro trong giai đoạn đầu của chu kỳ tuyển dụng.

Một số cuộc điều tra đáng chú ý ở Mỹ kể từ năm 2017 phản ánh cách các cơ quan tình báo Trung Quốc sử dụng LinkedIn để xác định và đánh giá các nguồn thông tin mật, bí mật thương mại và thông tin không công khai khác. Trong nhiều trường hợp, tình báo Trung Quốc sử dụng LinkedIn để xác định và liên hệ với các nhân viên chính phủ hiện tại và trước đây hoặc để quảng cáo các cơ hội kinh doanh, tư vấn và việc làm khác nhau mà có thể khiến các cựu thành viên của cộng đồng tình báo hoặc Bộ Quốc phòng Mỹ quan tâm. Jun Wei Yeo đã sử dụng rộng rãi mạng xã hội, đặc biệt là LinkedIn, trong các hoạt động của mình thay mặt cho MSS.

Yeo đã tạo ra một công ty tư vấn giả và đăng cơ hội việc làm trên LinkedIn. Sau đó, ông tuyên bố rằng ông đã nhận được hơn 400 hồ sơ, 90% trong số đó được gửi bởi các quan chức quân sự và chính phủ Mỹ hiện tại và trước đây có giấy phép an ninh. Sau đó, Yeo chuyển hồ sơ cho các quan chức MSS ở Trung Quốc để đánh giá thêm và hướng dẫn về các phương án tuyển dụng tiềm năng. Yeo tăng cường nỗ lực của mình trên LinkedIn bằng cách tham dự các sự kiện công cộng để liên hệ với các cá nhân từ các công ty vận động hành lang hoặc các công ty hợp đồng quốc phòng, những người có thể là mục tiêu.


....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

HOẠT ĐỘNG MẠNG MÁY TÍNH

Các chiến dịch đánh cắp dữ liệu hàng loạt của Trung Quốc - bao gồm các hoạt động nhắm vào Văn phòng Quản lý Nhân sự Mỹ (OPM), Equifax, Anthem, Marriott và các tổ chức khác. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải thừa nhận mức độ mà việc Bắc Kinh thu thập dữ liệu này có thể đóng góp cho các hoạt động HUMINT. Mặc dù các hoạt động này được cho là do nhiều yếu tố khác nhau của cơ quan tình báo Trung Quốc thực hiện – chủ yếu là các thành phần khu vực của MSS và 3PLA – nhưng có rất ít bằng chứng rõ ràng nêu chi tiết cách Trung Quốc có thể vũ khí hóa dữ liệu này.

Tuy nhiên, thông tin từ các hoạt động này có thể giúp các sĩ quan HUMINT đánh giá các phương thức tiềm năng để tuyển dụng nguồn. Các ví dụ có thể bao gồm việc xác minh mối quan hệ hiện tại hoặc trước đây của một cá nhân với chính phủ Mỹ, xác định xem cá nhân đó có đang gặp khó khăn về tài chính hay sức khỏe kém hay không, xem xét kỹ lưỡng lịch sử du lịch của họ hoặc định hình các cách để phát triển cách tiếp cận ban đầu và kế hoạch phát triển nguồn. Bốn yếu tố thường ảnh hưởng đến quyết định làm gián điệp cho chính phủ nước ngoài của một cá nhân: tiền bạc, hệ tư tưởng, sự thỏa hiệp hoặc cái tôi, thường được gọi là “MICE”. Những gì được biết về dữ liệu cá nhân mà Trung Quốc đã thu thập được cho thấy rằng thông tin đó có thể có giá trị cao đối với các nhà tuyển dụng HUMINT Trung Quốc trong việc cân nhắc xem một cá nhân có dễ bị tổn thương trước một số phương pháp tuyển dụng nhất định hay không. Điệp viên MSS bị phát hiện ởMỹ, Jun Wei Yeo, đã chứng thực rằng những loại lỗ hổng này, bao gồm các rắc rối tài chính, sự không hài lòng trong công việc hoặc các vấn đề gia đình, là những gì anh được MSS đào tạo để đánh giá khi đánh giá các ứng viên nguồn.

PHÁT TRIỂN VÀ TUYỂN DỤNG

Việc phát hiện và đánh giá nhằm mục đích thu hẹp nhóm nguồn ứng viên tiềm năng. Để chống lại nhóm nhỏ hơn này, các sĩ quan tình báo bắt đầu quá trình xây dựng mối quan hệ với các nguồn tin tiềm năng. Các dấu hiệu chính của giai đoạn này đối với các hoạt động tình báo của Trung Quốc bao gồm việc tăng cường tiếp xúc trực tiếp, thường là ở Trung Quốc trong giai đoạn phát triển nguồn. Nhìn chung, phần lớn các phương pháp phát triển được phân tích để hỗ trợ cho nghiên cứu này đều liên quan đến việc cung cấp việc làm, kinh doanh, tư vấn hoặc các cơ hội tài chính khác, với một nhóm nhỏ hơn các cá nhân được thúc đẩy bởi sự ủng hộ về mặt tư tưởng đối với Trung Quốc và Đ..C..S.. TQ. Cuối cùng, kết quả khám nghiệm tử thi các vụ án gián điệp lịch sử của Mỹ cho thấy hầu hết các điệp viên đều được thúc đẩy bởi sự kết hợp của các yếu tố MICE chứ không phải chỉ bởi một yếu tố.

Các giai đoạn phát triển và tuyển dụng của chu trình tuyển dụng điệp viên làm tăng đáng kể mức độ rủi ro mà tổ chức tuyển dụng phải gánh chịu. Các giai đoạn phát hiện và đánh giá phần lớn là thụ động, trong khi các giai đoạn phát triển và tuyển dụng là chủ động và ngày càng giúp các nhà tuyển dụng có cơ hội khám phá tiềm năng. Trung Quốc bù đắp một phần rủi ro này trong giai đoạn phát triển và tuyển dụng bằng cách tiếp tục phụ thuộc vào các nguồn liên lạc, ủy quyền và các hình thức bình phong khác. Các sĩ quan tình báo Trung Quốc và những người được họ ủy quyền chủ yếu tiếp cận các nguồn phát triển dưới vỏ bọc thương mại hoặc học thuật. Có một logic kép trong cách tiếp cận này, mang lại sự phủ nhận hợp lý cho cả nhà tuyển dụng và mục tiêu.

Các nhà tuyển dụng thể hiện mình là người đại diện cho lợi ích cá nhân hoặc học thuật chứ không phảicho Trung Quốc và Đ...C...S... TQ. Cách tiếp cận này có thể thu hút những tân binh tiềm năng quan tâm đến việc hợp lý hóa sự cởi mở của họ trong việc cung cấp thông tin cho một tổ chức nước ngoài. Trong trường hợp của Kevin Mallory, phản ứng của anh ta khi tiếp xúc ban đầu qua LinkedIn đã chuyển thành lời giới thiệu về một cá nhân tự nhận mình là đang làm việc cho một tổ chức nghiên cứu của Trung Quốc, Học viện Khoa học Xã hội Thượng Hải. Bất chấp những nỗ lực này để hoạt động dưới vỏ bọc danh nghĩa là học viện, nơi được biết là có quan hệ chặt chẽ với MSS, Mallory - với tư cách là cựu sĩ quan CIA và DIA - dường như đã biết rằng những cá nhân mà ông gặp là đại diện của tình báo Trung Quốc.

Những cách tiếp cận và nhiệm vụ ban đầu này là điển hình cho các giai đoạn phát triển của hoạt động HUMINT. Những tân binh phát triển thường được yêu cầu chia sẻ thông tin có thể hơi nhạy cảm - mặc dù không phải là bí mật - như một công cụ để đánh giá phản ứng của nguồn đối với nhiệm vụ cũng như đặt nền tảng cho việc dần dần mở rộng mối quan hệ chia sẻ thông tin sang các lĩnh vực nhạy cảm hơn. Việc cấp thêm tiền ở giai đoạn này - ngay cả trước bất kỳ hoạt động tuyển dụng chính thức nào - cũng thiết lập các điều khoản về những gì cuối cùng sẽ trở thành mối quan hệ giao dịch. Trong trường hợp nguồn tuyển dụng là nhân viên chính phủ Mỹ hoặc nhà thầu quốc phòng đã được chứng nhận, thông tin này sẽ khiến việc tuyển dụng gặp nguy hiểm về mặt pháp lý.

Sự phát triển và tuyển dụng Shapour Moinian của Trung Quốc cũng theo mô hình tương tự. Sau lần tiếp cận đầu tiên trên LinkedIn, Moinian đã tới Hồng Kông để gặp một cá nhân tự nhận là đại diện cho một công ty tuyển dụng kỹ thuật đang tìm kiếm các nhà tư vấn ngành hàng không. Nhà tuyển dụng Trung Quốc cho biết cô đang tìm kiếm “kinh nghiệm và kỹ năng phong phú” của Moinian cho một khách hàng đang làm việc trong lĩnh vực thiết kế máy bay. Moinian đồng ý cung cấp thông tin và tài liệu về nhiều loại máy bay được thiết kế hoặc sản xuất tại Mỹ và ông được bồi dưỡng về mặt tài chính. Một chuyên gia giấu tên người Anh được MI5 nhắc tới vào tháng 7/2022 cũng nhiều lần tới Trung Quốc để “uống rượu và ăn tối”. Những người đối thoại Trung Quốc sau đó đã yêu cầu và trả tiền cho anh ta để cung cấp thông tin kỹ thuật chi tiết về máy bay quân sự, lúc này chính phủ Anh đã can thiệp.

..........

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Vỏ bọc thương mại cũng là một đặc điểm chính trong việc Trung Quốc tuyển dụng cựu kỹ thuật viên điện tử FBI Kun Shan “Joey” Chun. Tuy nhiên, không giống như trường hợp Mallory và Moinian, trong đó giai đoạn phát triển chỉ cần vài cuộc gặp, mối quan hệ của Chun với tình báo Trung Quốc phải mất vài năm để đạt đến giai đoạn ông bắt đầu gặp trực tiếp các quan chức chính phủ Trung Quốc và cung cấp cho họ thông tin nhạy cảm của FBI. Mối quan hệ của Chun bắt đầu từ năm 2005, khi một công ty máy in có trụ sở tại Trung Quốc kêu gọi đầu tư từ một trong những người thân của Chun. Trong 5 năm tiếp theo, công ty Trung Quốc đã trả tiền cho chuyến du lịch hàng năm của Chun, chuyến đi mà anh đã tích cực che giấu FBI. Vào năm 2011, công ty đã trả tiền cho một chuyến đi đến châu Âu, nơi Chun gặp trực tiếp một quan chức chính phủ Trung Quốc, người này nói với Chun rằng anh biết anh ta làm việc cho FBI. Ở giai đoạn này, Chun bắt đầu báo cáo thông tin về nhân sự, cơ cấu, khả năng công nghệ, hoạt động giám sát và mục tiêu giám sát của FBI.

Kun Shan “Joey” Chun

Một biến thể trong nỗ lực của Trung Quốc nhằm thu hút lợi ích kinh tế và thương mại của các nguồn tiềm năng là cách thức hoạt động của các cơ quan tình báo thông qua các viện nghiên cứu và trường đại học. Điều này bao gồm việc tuyển dụng vào cái gọi là “kế hoạch nhân tài” của Trung Quốc, chẳng hạn như Kế hoạch 1.000 Nhân tài và Kế hoạch 100 Nhân tài. Việc phân tách nhiều cơ chế hợp pháp và bất hợp pháp mà Trung Quốc dựa vào để có được công nghệ tiên tiến từ Mỹ nằm ngoài phạm vi của tài liệu này. Tuy nhiên, một số trường hợp gần đây cho thấy các tổ chức nghiên cứu trực thuộc nhà nước Trung Quốc và các kế hoạch nhân tài đã đóng vai trò là nền tảng quan trọng để Trung Quốc khai thác bí mật thương mại và sở hữu trí tuệ (IP) từ các nguồn có trụ sở tại Mỹ. Mặc dù nhiều trường hợp không liên quan đến mối liên hệ trực tiếp giữa các tổ chức nghiên cứu của Trung Quốc và các cơ quan tình báo, vẫn có một số trường hợp ngoại lệ đáng chú ý.

Yanjun Xu

Đáng chú ý nhất là phiên tòa xét xử Yanjun Xu, một sĩ quan MSS từng là phó giám đốc Cục 6 trong JSSD. Trong trường hợp đó, Mỹ tiết lộ Cục 6, cơ quan chịu trách nhiệm thu thập thông tin khoa học và công nghệ ở nước ngoài, đã làm việc trực tiếp với các tổ chức như Hiệp hội Xúc tiến Khoa học và Công nghệ Giang Tô, Công nghiệp Hàng không Trung Quốc (AVIC) và Đại học Hàng không và Thiên văn Nam Kinh (NUAA) sắp xếp các buổi thuyết trình và trao đổi với các chuyên gia nước ngoài được biết là đang nghiên cứu các công nghệ được Trung Quốc ưu tiên sưu tầm. Điều này bao gồm Xu với tư cách là sĩ quan MSS trực tiếp sắp xếp một loạt cuộc thảo luận tại Trung Quốc với các chuyên gia từ khắp ngành hàng không toàn cầu, bao gồm đại diện của ít nhất sáu công ty hàng không vũ trụ hàng đầu thế giới. Như được phản ánh trong các cuộc trao đổi của Xu với các khách hàng tình báo của ông trong bộ máy khoa học và công nghệ Trung Quốc, mục đích của những cuộc trao đổi này là để lấy ra các bí mật thương mại và IP nhạy cảm, bao gồm các hạng mục như sổ tay thiết kế, phần mềm thiết kế và mô phỏng, vật liệu tổng hợp, hệ thống điện, v.v. thông tin về máy bay dân sự và quân sự. MSS thường tăng cường nỗ lực phát triển nguồn nhân lực trong quá trình “trao đổi” ở Trung Quốc bằng cách tiến hành các hoạt động kỹ thuật đối với các thiết bị của khách truy cập.

Ngoài các phương pháp chính mà Trung Quốc sử dụng để phát hiện, đánh giá, phát triển và tuyển dụng các nguồn, yếu tố cuối cùng liên quan đến các thủ thuật cụ thể mà Trung Quốc sử dụng để xử lý các nguồn nhân lực của mình.

QUẢN LÝ NGUỒN: CÁC YÊU CẦU VỀ VẬN HÀNH TÌNH BÁO

Các hoạt động tình báo toàn cầu của Trung Quốc chỉ là một yếu tố của cuộc chiến chính trị rộng lớn hơn. Tuy nhiên, chúng là một yếu tố quan trọng trong cách tiếp cận của Bắc Kinh đối với cạnh tranh an ninh. Việc Trung Quốc theo đuổi các dạng thông tin tình báo và quốc phòng mật khác nhau của Mỹ góp phần vào những nỗ lực lớn hơn nhằm đảm bảo lợi thế thông tin trước Mỹ, đặc biệt nếu Bắc Kinh tìm hiểu thông tin về Mỹ mà Washington tin là cần được bảo vệ. Logic này mở rộng sang lĩnh vực khoa học và công nghệ, nơi các hoạt động tình báo của Trung Quốc được thiết kế để lấp đầy những lỗ hổng kiến thức quan trọng cho các nỗ lực nghiên cứu và phát triển công nghệ quân sự và thương mại của Trung Quốc. Các cơ quan tình báo của Trung Quốc đóng vai trò quan trọng trong việc tuyển dụng nguồn nhân lực nhằm đáp ứng các yêu cầu cụ thể về khoa học và công nghệ của khách hàng nhằm mang lại lợi thế kinh tế và quân sự cho Trung Quốc. Chính tại khu vực này mà trường hợp của sĩ quan MSS Yanjun Xu rất đáng chú ý.

Yanjun Xu

Như đã đề cập trước đó, Xu là sĩ quan cấp cao của MSS được biên chế vào Cục 6 của JSSD, nơi ông chịu trách nhiệm thu thập thông tin khoa học và công nghệ ở nước ngoài. Trong các hoạt động của mình, Xu đã hợp tác chặt chẽ với các quan chức ở nhiều cơ quan nhà nước khác nhau, bao gồm AVIC và NUAA, để tiến hành thu thập thông tin về các vấn đề liên quan đến hàng không. Ví dụ, vào năm 2013, Xu đã trao đổi tin nhắn với một quan chức tại AVIC, người đã chuyển tiếp thông tin cụ thể mà quan chức AVIC đang tìm kiếm từ Boeing, bao gồm các công cụ phân tích cho khung máy bay độc quyền của Boeing và các phần cụ thể của Sổ tay thiết kế Boeing. Những hình thức trao đổi này rất quan trọng trong việc tìm hiểu tính đặc thù của các yêu cầu thu thập khoa học và công nghệ của Trung Quốc được chuyển trực tiếp từ các doanh nghiệp nhà nước và tổ chức nghiên cứu sang cơ quan tình báo nước ngoài của Trung Quốc. Các thông tin liên lạc riêng biệt tiết lộ cách Xu và MSS sẽ báo cáo lại thông tin đã được thu thập. Trong một trường hợp, Xu đã gửi thông tin kỹ thuật chi tiết về các khía cạnh khác nhau của máy bay tiếp nhiên liệu trên không KC-135, yêu cầu người nhận xem xét thông tin và cung cấp phản hồi trong báo cáo của MSS.

Những nghiên cứu sâu về hoạt động bên trong của MSS và khách hàng của nó thể hiện qua cách Trung Quốc quản lý nguồn nhân lực của mình. Trong trường hợp của Xu, MSS và NUAA đã cộng tác trực tiếp để định hình các chủ đề cụ thể mà khách tham quan sẽ trình bày tóm tắt trong buổi thuyết trình của họ tại Trung Quốc. Trong một trường hợp, Xu và quan chức NUAA đã phối hợp làm việc để khuyến khích một kỹ sư hàng không vũ trụ ở Mỹ trình bày về các chủ đề kỹ thuật cao liên quan đến bí mật thương mại và sở hữu trí tuệ của GE Aviation.

Khi mối quan hệ giữa Xu và người kỹ sư tiến triển, Xu nói rõ về cách phát triển các yêu cầu thông tin, viết cho kỹ sư này: “Tôi sẽ liên hệ với bộ phận nghiên cứu khoa học ở đây để xem công nghệ nào được mong muốn và tôi sẽ cho bạn biết những gì chuẩn bị." Xu sau đó đã tinh chỉnh các lĩnh vực quan tâm cụ thể cho kỹ sư này, bày tỏ rằng họ đặc biệt quan tâm đến phần mềm, thông số kỹ thuật hệ thống và quy trình thiết kế. Sau đó, khi kỹ sư này bày tỏ lo ngại về việc gửi một số thông tin nhất định từ địa chỉ email GE Aviation của mình, Xu trả lời: “Gửi trực tiếp từ công ty có thể là không phù hợp, phải không?”

.....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Quấy rối và cưỡng bức ở nước ngoài

Các cơ quan tình báo Trung Quốc cũng ngày càng tích cực trong việc đe dọa cộng đồng người Hoa hải ngoại và tiến hành các hoạt động gây ảnh hưởng. Nhiều trường hợp trong số này là một phần của Chiến dịch Săn Cáo, một nỗ lực toàn cầu và ngoài vòng pháp luật của Trung Quốc nhằm theo dõi, quấy rối và trong một số trường hợp là hồi hương cộng đồng người Hoa sống ở nước ngoài. Ví dụ, vào tháng 6 năm 2023, một bồi thẩm đoàn liên bang ở New York đã kết án ba cá nhân về tội theo dõi và cưỡng bức một số cư dân Mỹ. Vào tháng 4 năm 2023, FBI đã bắt giữ hai cá nhân là “Harry” Lu Jianwang và Chen Jinping, liên quan đến việc mở và điều hành một cơ sở cảnh sát trái phép ở Manhattan, Thành phố New York.

Theo FBI và DOJ, hai cá nhân này đang làm việc cho chi nhánh Phúc Châu của Bộ Công an để xác định và tiến hành các hoạt động cưỡng bức chống lại những người bất đồng chính kiến Trung Quốc sống ở Mỹ. Vai trò chính thức của Lu Jianwang là chủ tịch Hiệp hội Changle NY Mỹ, một tổ chức phi lợi nhuận có văn phòng đặt tại đồn cảnh sát. Để phản hồi về các vụ bắt giữ, Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington mô tả tổ chức này “được tài trợ bởi các cộng đồng người Hoa ở nước ngoài, những người muốn giúp đỡ” và “họ không phải là nhân viên cảnh sát từ Trung Quốc”.

Trong một trường hợp riêng biệt, Bộ Tư pháp Mỹ đã buộc tội 40 quan chức Bộ Công an vào tháng 4 năm 2023 về tội tiến hành một chiến dịch đe dọa chống lại những công dân Trung Quốc cư trú tại Mỹ có quan điểm chính trị và hành động chỉ trích Trung Quốc. Bộ Tư pháp Mỹ đã gọi loại hoạt động này là “kế hoạch đàn áp”. Cũng trong tháng 4 năm 2023, bồi thẩm đoàn liên bang đã kết án Pras Michel, một nghệ sĩ từng đoạt giải Grammy và là cựu thành viên của nhóm hip-hop Fugees, vì đã hợp tác với MPS để tiến hành một chiến dịch bí mật nhằm gây ảnh hưởng đến các quan chức cấp cao của Mỹ.

Pras Michel

Nói rộng hơn, chính phủ Trung Quốc đã tiến hành sách nhiễu trên diện rộng những người chỉ trích Trung Quốc ở nước ngoài, mặc dù không phải lúc nào cũng rõ liệu – và ở mức độ nào – các tổ chức tình báo và thực thi pháp luật Trung Quốc có liên quan hay không. Ví dụ, bắt đầu từ tháng 10 năm 2022, Trung Quốc bị cáo buộc liên quan đến việc thực hiện hơn chục lời đe dọa đánh bom giả tại các khách sạn sang trọng và đại sứ quán ở Châu Âu, Mỹ, Trung Đông và Châu Á bằng cách sử dụng tên của những người bất đồng chính kiến Trung Quốc.

Ngoài Chiến dịch San Cáo, Trung Quốc cũng tham gia vào Chiến dịch Skynet, một tài liệu trình song song nhằm vào tài chính của công dân Trung Quốc, bao gồm cả những người bất đồng chính kiến, cư trú ở nước ngoài. Theo FBI, Chiến dịch Skynet bao gồm các nỗ lực của Trung Quốc nhằm chuyển tiền của một số người Trung Quốc sống ở nước ngoài về nước “bằng cách hạn chế và tịch thu tài sản vẫn còn ở Trung Quốc”. Ví dụ, vào năm 2022, Bộ Tư pháp Mỹ đã buộc tội Sun Hoi Ying thực hiện các hoạt động bất hợp pháp trong khuôn khổ Chiến dịch Skynet.

Sun Hoi Ying

Các quan chức ngoại giao Trung Quốc lập luận rằng các tổ chức này – bao gồm cả cái gọi là đồn cảnh sát – không thực sự tham gia vào công việc của cảnh sát và tình báo và họ có nhân viên là “tình nguyện viên”, những người chịu trách nhiệm hỗ trợ công dân Trung Quốc thực hiện các công việc thường ngày, chẳng hạn như đổi mới giấy phép lái xe.

Trong một số trường hợp, các nhà nghiên cứu đã xác định được mối liên hệ giữa nhiều tiền đồn cảnh sát ở nước ngoài và các bộ phận cụ thể trong khu vực của MPS, liên kết trực tiếp các đồn đó với tình báo và cơ quan thực thi pháp luật Trung Quốc. Một nghiên cứu về các đồn MPS này đánh giá rằng có ít nhất 104 đồn như vậy trên khắp 53 quốc gia. Như một cuộc điều tra của FBI về một đồn cảnh sát Trung Quốc ở thành phố New York cho thấy, Bộ Công an rõ ràng có liên quan đến việc quấy rối các thành viên của cộng đồng người Hoa ở Mỹ. Theo đặc vụ FBI chính tham gia vào cuộc điều tra:

Mặc dù MPS thường được xác định là cơ quan thực thi pháp luật nội địa chính của CHND Trung Hoa – chịu trách nhiệm về an toàn công cộng, điều tra tội phạm nói chung, an ninh quốc gia và an ninh internet – nhưng nhiệm vụ của nó vượt ra ngoài việc thực thi pháp luật và đi vào các chức năng liên quan nhiều hơn đến cơ quan tình báo. Bộ Công an thường xuyên giám sát các nhà bất đồng chính kiến người Trung Quốc sống ở Mỹ và các địa điểm khác bên ngoài Trung Quốc. MPS đã sử dụng các mối liên hệ hợp tác cả trong nước và trên thế giới để gây ảnh hưởng, đe dọa và ép buộc những người bất đồng chính kiến ở nước ngoài. Thật vậy, tôi biết rằng chính phủ Trung Quốc đã đe dọa và ép buộc những người bất đồng chính kiến chính trị Trung Quốc sống ở Mỹ trong nỗ lực bịt miệng họ.

..........

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Việc đo lường tác động của các hoạt động tình báo Trung Quốc như một phần của chiến tranh chính trị là một thách thức ở nhiều cấp độ. Thách thức đầu tiên là xác định những gì được coi là hoạt động tình báo trong kỷ nguyên hiện đại. Trung Quốc sử dụng nhiều phương tiện hợp pháp và gần hợp pháp để thu thập thông tin nhạy cảm và quan trọng. Điều này bao gồm đầu tư vào các công ty nước ngoài sở hữu tài sản trí tuệ có giá trị có thể hỗ trợ lợi ích quân sự hoặc thương mại của Trung Quốc.

Máy bay C-17 của Mỹ

Máy bay Y-20 của TQ

Nó bao gồm việc sử dụng “các chương trình tài năng” và các sáng kiến nghiên cứu chung khác để tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao kiến thức kỹ thuật có giá trị trở lại các tổ chức Trung Quốc. Như Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ đã thừa nhận trong một nghiên cứu toàn diện về hoạt động phản gián của Mỹ, các đối thủ cạnh tranh không cần phải vi phạm luật pháp Mỹ để đáp ứng các nhu cầu thu thập thông tin tình báo quan trọng.

Trong một nghiên cứu đáng chú ý gần đây, một công ty tình báo tư nhân của Mỹ đã xác định được 167 cá nhân có liên hệ với Phòng thí nghiệm Quốc gia Los Alamos đã trở lại Trung Quốc để làm việc trong các lĩnh vực quan trọng đối với việc hiện đại hóa quân đội của PLA, bao gồm vũ khí siêu vượt âm, đạn dược xuyên phá và các hệ thống dưới biển. Một cuộc điều tra riêng của Washington Post cho thấy các nhà nghiên cứu siêu vượt âm của Trung Quốc chỉ đơn giản là mua phần mềm từ các nhà cung cấp Mỹ để hỗ trợ thiết kế và mô hình hóa các hệ thống siêu vượt âm.

Máy bay F-35 của Mỹ

Máy bay J-31 của TQ

Ngoài ra, còn có những lo ngại về các nỗ lực tình báo kinh tế được hỗ trợ bởi mạng. Lợi ích kinh tế và chiến lược của các hoạt động này là rất lớn, đặc biệt là về bí mật thương mại, công nghệ quân sự và các thông tin nhạy cảm của chính phủ Mỹ bị đánh cắp Vào năm 2012, người đứng đầu Cơ quan An ninh Quốc gia (NSA) lúc đó là Tướng Keith Alexander đã mô tả hoạt động gián điệp kinh tế dựa vào mạng là “vụ chuyển giao tài sản lớn nhất trong lịch sử”. Thiệt hại kinh tế riêng của Mỹ thường ước tính khoảng 30–600 tỷ USD hàng năm.

Những tổn thất kinh tế của Mỹ cũng chuyển trực tiếp thành những tiến bộ quân sự của Trung Quốc. Su Bin, một doanh nhân người Canada gốc Hoa, đã hỗ trợ các sĩ quan mạng của PLA trong nỗ lực đánh cắp bí mật thương mại liên quan đến máy bay C-17, F-22 và F-35. Điều này bao gồm hơn 630.000 tập tin - tổng cộng hơn 65 gigabyte - trên máy bay C-17. Hành vi trộm cắp như vậy cho phép Trung Quốc trốn tránh các chi phí, cả về thời gian và tiền bạc, để hiện đại hóa hệ thống của mình. Để hiểu được quy mô đầu tư vào ba chiếc máy bay bị nhắm tới trong vụ Su Bin, chính phủ Mỹ đã chi hơn 100 tỷ USD trong khoảng thời gian hơn ba thập kỷ để hiện đại hóa các hệ thống máy bay chiến đấu và vận tải hàng không này.

Thiệt hại kinh tế tổng thể do việc thu thập hợp pháp, bán hợp pháp và qua mạng của Trung Quốc gây ra có thể vượt xa những thiệt hại có thể được quy cho các dịch vụ HUMINT của đất nước. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là đánh giá thấp thiệt hại kinh tế do hoạt động thu thập bằng HUMINT gây ra. Mặc dù không có mối liên hệ rõ ràng với MSS, nhưng một vụ kết án gần đây của Mỹ liên quan đến một nhà khoa học đã đánh cắp bí mật thương mại trị giá 1 tỷ USD từ một công ty dầu khí của Mỹ. Sĩ quan MSS Xu Yanjun đã làm việc để nhắm vào các quy trình sản xuất cánh quạt động cơ phản lực tổng hợp của GE Aviation, một công nghệ mà không có công ty toàn cầu nào khác sao chép được trong hơn 25 năm kể từ khi nó được Cục Hàng không Liên bang chứng nhận lần đầu tiên.

.....

 

[cocsku]

3 ưu tiên công nghệ chiến lược của Trung Quốc

Theo The Diplomat, vũ trụ, trí tuệ nhân tạo (AI), cùng với truyền thông và điện toán lượng tử là những ưu tiên công nghệ hàng đầu của Trung Quốc. Năng lực của Trung Quốc trong từng công nghệ này tiên tiến đến mức nào?

Gần đây, Trung Quốc đã cơ cấu lại Bộ Khoa học và Công nghệ nước này và thành lập một Ủy ban Khoa học và Công nghệ trung ương đầy quyền lực để đảm bảo rằng Đ..C..S.. TQ có quyền giám sát trực tiếp hơn đối với bộ này. Được tiến hành theo khuyến nghị của Quốc vụ viện, sự thay đổi này thừa nhận rằng cuộc cạnh tranh công nghệ với Mỹ cần phải được giám sát trực tiếp từ cấp cao nhất của đảng.

Việc tổ chức lại này được thực hiện trong kỳ họp Lưỡng hội, tức là các cuộc họp thường niên của Đại hội Đại biểu nhân dân toàn quốc (Quốc hội) và Hội nghị Chính trị Hiệp thương nhân dân Trung Quốc (Chính hiệp) được tổ chức tại Bắc Kinh tháng 3/2023. Tại đây, định hướng chính sách của Đ..C..S..TQ trở nên rõ ràng khi hàng nghìn đại biểu phê chuẩn những thay đổi về thể chế, nhân sự, lập pháp và thông qua dự thảo ngân sách chính phủ trong các cuộc họp mang tính nghi thức nhưng quan trọng. Các đại biểu hầu như không được phép thể hiện bất đồng quan điểm.

Việc xác nhận vai trò chi phối của ĐCSTQ đối với sự phát triển công nghệ của Trung Quốc trong các phiên họp cho thấy tầm quan trọng của các nhà lãnh đạo Trung Quốc đối với lĩnh vực này. Trong kỳ họp Lưỡng hội, Chủ tịch Tập Cận Bình (Xi Jinping) đã chỉ ra rằng “tăng cường các chiến lược quốc gia tích hợp và năng lực chiến lược” là chìa khóa cho mục tiêu trở thành cường quốc toàn cầu của Trung Quốc. Trong đó, sự phát triển của các công nghệ chiến lược thiết yếu đóng vai trò sống còn.

Trung Quốc đặt mục tiêu đến năm 2049 trở thành quốc gia dẫn đầu toàn cầu về 3 công nghệ chiến lược được Chủ tịch Tập Cận Bình xác định là có vai trò trọng yếu đối với việc phục hưng dân tộc Trung Hoa, bao gồm vũ trụ, AI, truyền thông và điện toán lượng tử.

Năm 2019, Sách trắng về quốc phòng có tiêu đề “Quốc phòng của Trung Quốc trong kỷ nguyên mới” do Quốc vụ viện ban hành đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cạnh tranh trong các công nghệ chiến lược quan trọng để nổi lên như một cường quốc. Kể từ đó, những công nghệ này được mô tả là “cơ sở hạ tầng mới” quan trọng của Trung Quốc, để đảm bảo Trung Quốc tiếp tục phục hưng dân tộc và tăng thêm lợi thế cường quốc của nước này so với Mỹ.

Điều này không hoàn toàn mới. Phát triển khoa học và công nghệ được xác định là chìa khóa để Trung Quốc nổi lên như một cường quốc theo khái niệm Sức mạnh quốc gia toàn diện (CNP) được phát triển dưới thời Đặng Tiểu Bình vào những năm 1980. Như chuyên gia Michael Pillsbury đã lưu ý vào năm 2000, “CNP đề cập đến các điều kiện tổng thể và sức mạnh của một quốc gia trong nhiều lĩnh vực”, trong đó khoa học và công nghệ có lẽ là nằm trong số những lĩnh vực hàng đầu.

Xét tới môi trường quốc tế được Quốc vụ viện đánh giá là mang tính cạnh tranh, việc đảm nhận vai trò lãnh đạo trong các công nghệ chiến lược then chốt này đã được xác định là có ý nghĩa sống còn. Nhiều chiến lược khác nhau đã được phát triển để thúc đẩy sự tiến bộ của Trung Quốc, bao gồm chiến lược đổi mới của Trung Quốc, cũng như chiến lược “Made in China 2025”. Để hỗ trợ phát triển các công nghệ chiến lược, Trung Quốc đã thực hiện những thay đổi quan trọng đối với Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương tại Đại hội XX của ĐCSTQ vào năm 2022.

Vậy Trung Quốc ngày nay đang đứng ở đâu về 3 công nghệ chiến lược then chốt này?

Vũ trụ

Trung Quốc là một cường quốc trong không gian với các chương trình dân sự. Các mục tiêu đầy tham vọng của họ phản ánh điều này: Trung Quốc đặt mục tiêu thiết lập một căn cứ lâu dài trên Mặt Trăng vào năm 2036, chứng minh khả năng sản xuất điện ở mức gigawatt thông qua dự án năng lượng Mặt Trời trên không gian vào năm 2050, thực hiện sứ mệnh đưa người lên Sao Hỏa trong giai đoạn 2033-2049 và một nhiệm vụ thăm dò tiểu hành tinh vào năm 2025.

View attachment 8288243
Trạm vũ trụ Thiên Cung của TQ

Trung Quốc cũng là quốc gia duy nhất có trạm vũ trụ quỹ đạo tầm thấp (LEO) độc lập của riêng mình mang tên Thiên Cung. Gần đây, Trung Quốc thông báo rằng họ đã thử nghiệm thành công khả năng tái tạo 100% nguồn cung cấp oxy trên trạm vũ trụ Thiên Cung. Theo thông tin trích dẫn trên trang China Daily, Biện Cường (Bian Qiang), Trưởng phòng Kiểm soát môi trường và kỹ thuật hỗ trợ sự sống thuộc Trung tâm Phi hành gia Trung Quốc, đã giải thích tầm quan trọng của nó: “Sự phát triển này phản ánh sự chuyển đổi cơ bản của hệ thống kiểm soát môi trường và hỗ trợ sự sống cho tàu vũ trụ có người lái của Trung Quốc, từ ‘tiếp tế’ sang ‘tái tạo’”. Quan trọng hơn, hệ thống này có thể tái tạo 95% lượng nước của chính nó, điều đó có nghĩa là việc tiếp tế cho trạm vũ trụ từ mặt đất thông qua tàu vũ trụ chở hàng Thiên Châu của Trung Quốc sẽ giảm 6 tấn/năm.

Sự phát triển này cũng sẽ giúp Trung Quốc hiểu rõ hơn về cách phát triển hệ thống tái tạo cho Mặt Trăng, vì họ có kế hoạch tiến hành sứ mệnh đưa phi hành đoàn lên Mặt Trăng sau năm 2036 và đang tìm cách khai thác các nguồn tài nguyên trên Mặt Trăng như heli 3 và băng.

Trung Quốc có hệ thống định vị Bắc Đẩu độc lập của riêng mình bao gồm 35 vệ tinh; gần 250 vệ tinh quân sự phục vụ tình báo, giám sát, trinh sát và xác định mục tiêu; cũng như năng lực ASAT động lực học và phi động lực học.

View attachment 8288244
Tên lửa đẩy Trường Chinh 3 của Trung Quốc

Trong Sách trắng năm 2021 của Trung Quốc về các hoạt động không gian, bảo vệ hành tinh được xác định là nhiệm vụ chính. Sứ mệnh bảo vệ hành tinh được Trung Quốc đặt ra cũng bao gồm việc theo dõi các tiểu hành tinh, thiên thạch và phát triển các công nghệ làm chệch hướng. Nhờ đó, Trung Quốc đã xác định tiểu hành tinh 2019 VL5, có đường kính khoảng 108 feet (33 mét) và quay quanh Mặt Trời 365 ngày một lần, là điểm đến của một sứ mệnh bảo vệ hành tinh, trong đó Trung Quốc sẽ phóng cả tàu quan sát và tàu va chạm vào năm 2025. Trong khi một tàu vũ trụ nghiên cứu tiểu hành tinh, tàu vũ trụ kia sẽ va chạm với tiểu hành tinh để làm chệch hướng nó.

Ngô Vĩ Nhân (Wu Weiren), một trong những nhà khoa học và kiến trúc sư chính của chương trình không gian của Trung Quốc, bao gồm sứ mệnh Mặt Trăng, giải thích rằng tàu va chạm sẽ nhắm tới mục tiêu làm chệch hướng tiểu hành tinh 1 hay 2 inch, có thể tăng lên 620 dặm trong 3 tháng. Tính chất lưỡng dụng ở đây là khá rõ ràng; khi được sử dụng cho mục đích quân sự, công nghệ tương tự có thể đâm vào các vệ tinh và “làm chệch hướng” chúng.

View attachment 8288245
Trạm rada Phức Nhãn (China Fuyan)

Trung Quốc đang xây dựng một cơ sở quan sát không gian sâu ở thành phố Trùng Khánh phía Tây Nam Trung Quốc, bao gồm 25 radar với khẩu độ 30 mét, để phát hiện các tiểu hành tinh cách xa hơn 10 triệu kilomet. Được gọi là Phức Nhãn (China Fuyan), hệ thống radar tầm xa này sẽ bồi đắp cho bộ máy phòng thủ hành tinh của Trung Quốc cũng như cung cấp khả năng quản lý giao thông không gian.

.....

Mấy năm gần đây TQ có những bước tiến nhảy vọt về công nghệ vũ trụ và tên lửa. Họ đưa người lên vũ trụ, họ có trạm vũ trụ riêng, họ đang phát triển tên lửa đẩy sử dụng nhiều lần để nhanh chóng theo kịp Mỹ. Họ cũng dự định làm cả starlink riêng cho TQ... Có nhiều nhận xét cho rằng công nghệ vũ trụ của TQ giờ đã vượt và không còn phụ thuộc vào Nga như trước kia nữa.

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Cũng khó có thể đo lường tác động của những nỗ lực của Trung Quốc nhằm thu thập thông tin cá nhân về việc ra quyết định và chính sách của Mỹ và đồng minh, mặc dù điều quan trọng là phải đánh giá tổng thể các trường hợp của Trung Quốc thay vì các sự cố riêng lẻ. Lý do là các sĩ quan tình báo Trung Quốc từ lâu đã nhận ra giá trị của cái thường được gọi là “lý thuyết khảm” về bí mật, trong đó các sự kiện riêng lẻ có thể làm sáng tỏ một bức tranh mờ mịt khi được tích hợp vào một khối kiến thức lớn hơn.

Candace Claiborne

Như Huo và Wang đã viết, “Bằng cách chọn lọc chỗ này chỗ kia trong số lượng lớn tài liệu công cộng và tích lũy thông tin từng chút một, về cơ bản, có thể tiết lộ những nét phác thảo của một số thông tin tình báo bí mật, và điều này đặc biệt đúng trong trường hợp của các nước phương Tây”. Tương ứng, những trường hợp như việc Trung Quốc tuyển dụng thành công Candace Claiborne, một quan chức của Bộ Ngoại giao Mỹ, chỉ nên được xem như một mảnh trong một bức tranh khảm rộng hơn. Mặc dù Claiborne có thể không hoạt động trong các cơ quan ra quyết định của Mỹ, nhưng báo cáo của bà về vùng ngoại vi của các chu kỳ này chắc chắn đã góp phần vào những nỗ lực lớn hơn của Bắc Kinh nhằm thâm nhập vào các cuộc thảo luận chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc.

Ngoài ra còn có một số trường hợp làm suy yếu An ninh quốc gia của Mỹ và đồng minh theo những cách khó đo lường - nhưng có thể rất quan trọng. Hãy xem xét thiệt hại liên quan đến vụ vi phạm OPM năm 2015, trong đó các hacker Trung Quốc đã đánh cắp thông tin điều tra lý lịch chi tiết của gần 20 triệu công dân Mỹ. Dữ liệu này bao gồm “Số An sinh Xã hội; lịch sử cư trú và giáo dục; lịch sử việc làm; thông tin về gia đình trực hệ và những người quen cá nhân và kinh doanh khác; lịch sử sức khỏe, tội phạm và tài chính; và các chi tiết khác,” cũng như “kết quả từ các cuộc phỏng vấn được thực hiện bởi các nhà điều tra lý lịch và dấu vân tay” đối với một số cá nhân. Từ góc độ nhắm mục tiêu của HUMINT, chính phủ Trung Quốc – ở mức tối thiểu – đang sở hữu hồ sơ chi tiết về gần 20 triệu người Mỹ đã nộp đơn xin truy cập thông tin mật.

Cuối cùng, có những trường hợp điệp viên Trung Quốc đã xâm nhập thành công vào các cơ quan tình báo Mỹ và giành được quyền truy cập vào bí mật của chính phủ, thông tin chi tiết về các hoạt động tình báo ở nước ngoài và danh tính của các nguồn tin Mỹ ở Trung Quốc. Sĩ quan tình báo Mỹ đầu tiên bị buộc tội làm gián điệp cho Trung Quốc là Larry Wu-Tai Chin, một nhà ngôn ngữ học đã nghỉ hưu làm việc cho Cơ quan Thông tin Phát thanh Nước ngoài của CIA, người đã chuyển thông tin mật cho Bắc Kinh trong nhiều thập kỷ trước khi bị kết án vào năm 1986.

Jerry Chun Shing Lee

Các công tố viên nói về Chin tại phiên tòa xét xử ông ta, “Trong 30 năm, ông ấy là người trực tiếp đưa cộng đồng tình báo Mỹ tới Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa”. Hai trường hợp gần đây hơn là của Jerry Chun Shing Lee và Alexander Yuk Ching Ma, cả hai đều là cựu nhân viên phụ trách CIA. Vụ án của Ma, vẫn đang chờ xử lý, bao gồm việc đưa ra bằng chứng về đoạn video ghi lại cuộc gặp gỡ giữa Ma và đồng nghiệp với các sĩ quan MSS năm 2001 và tiết lộ danh tính của sĩ quan CIA, danh tính tài sản con người, kỹ năng hoạt động và các hoạt động liên lạc an ninh. Lee đã bị kết án trong một vụ án năm 2019 khi anh ta bị phát hiện đang mang theo một cuốn sổ trong đó có “các ghi chú hoạt động liên quan đến CIA từ các cuộc họp về nội dung, địa điểm họp về hoạt động, số điện thoại hoạt động, tên thật của tài sản và thông tin về các cơ sở bí mật”. Nói rộng hơn, Trung Quốc đã mở rộng khả năng thu thập thông tin tình báo bằng tín hiệu chống lại Mỹ bằng cách thiết lập các cơ sở thu thập thông tin tình báo ở Cuba, cách Florida khoảng 100 dặm và các địa điểm khác.

Alexander Yuk Ching Ma

Như các đối tác Mỹ của Trung Quốc có thể chứng thực, công chúng thường chỉ nghe về những thất bại tình báo chứ không phải thành công. Tuy nhiên, các trường hợp được phân tích liên quan đến chương này đều bao gồm những thất bại thương mại đáng chú ý vì các cơ quan tình báo Trung Quốc. Một trong những điều thú vị hơn là, trong phần tranh luận cuối cùng tại phiên tòa xét xử Yanjun Xu, các luật sư bào chữa của anh ta đã chỉ ra kỹ năng nghề nghiệp kém cỏi của anh ta là lý do để nghi ngờ lời khẳng định của chính phủ Mỹ rằng anh ta là một sĩ quan cấp cao của MSS.

Một số nhà sử học về tình báo Trung Quốc đã trích dẫn việc nước này thiếu truyền thống HUMINT bên ngoài mạnh mẽ là một trong những lý do khiến Bắc Kinh bù đắp bằng cách xây dựng năng lực hoạt động mạng quy mô lớn. Tuy nhiên, có một số loại thông tin quan trọng đối với lợi ích chiến lược lớn hơn của Trung Quốc mà chỉ có thể được theo đuổi bởi nguồn nhân lực. Nhiều trường hợp được trích dẫn trong chương này liên quan đến các nghề thủ công có khả năng không thể thực hiện được trong thời đại giám sát kỹ thuật tăng cường.

Nhận xét này càng mỉa mai hơn khi chính Trung Quốc đã xây dựng được hệ thống giám sát tiên tiến nhất thế giới. Nhưng nhà nước giám sát của Trung Quốc chỉ giải quyết được một nửa hướng dẫn từ Phương pháp 2.400 năm tuổi của Tư Mã đã ghi ở đầu chương này. Trong khi Bắc Kinh gần như đã hoàn thiện khả năng “quan sát vùng gần”, kỷ nguyên HUMINT hiện tại sẽ đòi hỏi các điệp viên của Trung Quốc phải hiện đại hóa cách họ “sử dụng gián điệp chống lại vùng xa”. Và sự thành công của cuộc chiến tranh chính trị Trung Quốc ở một mức độ nào đó sẽ xoay quanh việc Trung Quốc có thể cải thiện khả năng HUMINT của mình tốt đến mức nào./.

 

[đội mũ_ lái xe]

Đánh giá yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông và biển Hoa Đông

Trong bài viết mới đây trên trang EurasiaReview, học giả Noiranjana Kashyap cho rằng các yêu sách của Trung Quốc ở biển Nam Trung Hoa (Biển Đông) và biển Hoa Đông thường dựa trên các khái niệm về chủ quyền, những tàn dư từ thời thuộc địa, chủ nghĩa dân tộc và an ninh. Người Trung Quốc từ lâu đã cảm thấy dễ bị tổn thương trước biển kể từ khi các cường quốc thực dân sử dụng sức mạnh của biển để bắt người dân của họ làm nô lệ. Do đó, chiến lược hàng hải hiện tại của nước này nhằm mục đích loại bỏ những điểm yếu như vậy bằng cách thực hiện các bước như mở rộng vành đai an ninh xung quanh khu vực ngoại vi của Trung Quốc thông qua phát triển cơ cấu lực lượng, thường bao gồm cả việc thường xuyên điều động tàu chiến và máy bay giám sát đến các vùng biển cũng như vùng trời lân cận, tiến hành các cuộc tập trận, hiện đại hóa năng lực hải quân và sử dụng lực lượng dân quân biển, đặc biệt là ở biển Nam Trung Hoa.

Biển Hoa Đông

Hiện tại, Trung Quốc đang tham gia các tranh chấp ở biển Nam Trung Hoa và biển Hoa Đông. Tranh chấp ở cả hai vùng biển này đều có những đặc điểm chung cụ thể, bao gồm cả đặc điểm về nguồn gốc của tranh chấp. Thứ nhất, nguồn gốc của tranh chấp đều dựa trên yêu sách chủ quyền. Ở biển Hoa Đông, Trung Quốc, Đài Loan và Nhật Bản đang tranh chấp một nhóm đảo mà Trung Quốc gọi là Điếu Ngư và Nhật Bản gọi là Senkaku. Để so sánh, biển Đông có 4 nhóm đảo lớn đang là đối tượng tranh chấp của 6 quốc gia và vùng lãnh thổ có yêu sách chủ quyền là Trung Quốc, Đài Loan, Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei. Các nhóm đảo bao gồm quần đảo Trường Sa (Trung Quốc gọi là Nam Sa), quần đảo Hoàng Sa (Trung Quốc gọi là Tây Sa), bãi Macclesfield (Trung Quốc gọi là Trung Sa) và bãi Pratas (Trung Quốc gọi là Đông Sa). Trong đó, quần đảo Trường Sa là nơi chịu phần lớn căng thẳng do có nguồn tài nguyên biển phong phú, bao gồm cả các mỏ khoáng sản và dầu mỏ. Quần đảo này cũng nằm trên một trong những tuyến đường biển bận rộn nhất thế giới. Ngoại trừ Brunei, tất cả các quốc gia Đông Nam Á khác có liên quan đến tranh chấp quần đảo Trường Sa đều đã thiết lập các đơn vị đồn trú trên quần đảo này.

Biển Đông

Xung đột quân sự lớn đầu tiên ở biển Nam Trung Hoa là xung đột xảy ra giữa Trung Quốc và Việt Nam vào năm 1974, trước khi Trung Quốc đưa ra yêu sách đối với quần đảo Hoàng Sa. Cuộc đối đầu lớn thứ hai xảy ra giữa hai nước vào năm 1988 về quyền kiểm soát đá Chữ Thập, khiến Việt Nam mất 3 tàu hải quân và 72 binh sĩ. Tiếp theo là việc Trung Quốc chiếm đóng đá Vành Khăn, nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines. Tuy nhiên, không giống như ở biển Nam Trung Hoa, Trung Quốc và Nhật Bản không gây chiến hoặc đối đầu quân sự trực tiếp với nhau trên quần đảo Điếu Ngư/Senkaku sau hai hiệp ước.

Tranh chấp cũng bắt nguồn từ cạnh tranh về tài nguyên thiên nhiên ở cả hai khu vực. Trong trường hợp biển Hoa Đông, cuộc cạnh tranh bắt đầu khi Ủy ban Kinh tế Châu Á và Viễn Đông của Liên hợp quốc (UNECAFE) tuyên bố các đảo này giàu tài nguyên giàu mỏ nằm dưới thềm lục địa giữa Đài Loan và Nhật Bản. Điều này dẫn đến sự leo thang cạnh tranh và xung đột giữa các bên tranh chấp quyền khai thác các nguồn tài nguyên này, bởi các nước coi đây là cơ hội để giảm bớt sự phụ thuộc vào dầu mỏ của các quốc gia Arập và để chuyển đổi sang khí đốt tự nhiên vì họ tin rằng nguồn năng lượng này sẽ rẻ và hữu ích. Thủy sản cũng là nguồn tài nguyên gây tranh cãi vì cả Trung Quốc và Nhật Bản, cùng với Hàn Quốc, thường xuyên khai thác cá và tảo trong khu vực. Điều này là do biển Hoa Đông mang lại sản lượng đánh bắt cá cao nhất với hơn 3,8 triệu tấn, đóng vai trò là nguồn cung cấp thực phẩm quan trọng cho toàn khu vực vì cá chiếm 22,3% khẩu phần ăn của công chúng trên khắp khu vực Đông Á.

Tương tự, biển Nam Trung Hoa cũng là trung tâm tài nguyên biển, bao gồm cả dầu mỏ. Chẳng hạn, việc khu vực này đóng vai trò là ngư trường của ngư dân Trung Quốc và người dân sống gần biển khiến Trung Quốc trở thành một trong những trung tâm đánh bắt cá lớn nhất thế giới kể từ năm 2010 nhờ nguồn tài nguyên biển dồi dào trong khu vực. Ngành đánh bắt cá ở Trung Quốc không chỉ đóng góp đáng kể cho nền kinh tế quốc gia, mà còn giúp Trung Quốc đóng vai trò nước xuất khẩu thủy sản lớn nhất thế giới. Theo ước tính của cuộc khảo sát năm 2012, toàn bộ biển Nam Trung Hoa chứa khoảng 12 tỷ thùng dầu và 190.000 tỷ foot khối khí đốt tự nhiên. Do đó, xét về mặt tài nguyên biển, biển Nam Trung Hoa và biển Hoa Đông phục vụ các mục tiêu chiến lược của Trung Quốc. Nguồn tài nguyên là một trong những lý do khiến Bắc Kinh muốn có chủ quyền đối với toàn bộ khu vực này.

Lý do thứ ba khiến tranh chấp quần đảo tiếp diễn là căng thẳng lịch sử và sự tranh giành quyền lực hiện đại. Quan hệ Trung-Nhật hiện tại chủ yếu mang tính đối kháng và chịu ảnh hưởng của lịch sử chủ nghĩa thực dân và cạnh tranh. Trung Quốc từng là mục tiêu trong tham vọng đế quốc của Nhật Bản, nhưng giờ đây đã phát triển để vượt qua vai trò cường quốc kinh tế toàn cầu của Nhật Bản. Do đó, những nỗ lực của Trung Quốc nhằm “thu hồi” các vùng lãnh thổ thuộc biển Hoa Đông trở thành một phần của chương trình lớn hơn nhằm khôi phục vị thế “bá chủ khu vực” của nước này. Đối với những người theo chủ nghĩa dân tộc ở Trung Quốc, những cân nhắc thực chất về tranh chấp (kiểm soát vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các đảo) trở thành thứ yếu so với khía cạnh lịch sử của tranh chấp.

Tương tự như tranh chấp ở biển Hoa Đông, nguồn gốc của các yêu sách khẳng định chủ quyền của Trung Quốc đối với toàn bộ chuỗi đảo ở biển Nam Trung Hoa cũng liên quan đến các “quyền lịch sử” của nước này. Trung Quốc cho rằng biển Nam Trung Hoa là vùng biển lịch sử của họ, có niên đại từ các hoạt động hàng hải và thương mại trong quá khứ thời nhà Thanh và nhà Hán. Tình trạng các cường quốc thực dân trong quá khứ thiếu quan tâm đến việc phân định ranh giới đã tạo cơ hội cho Trung Quốc thể hiện ra bên ngoài quyền lịch sử của mình để thách thức tính hợp pháp của luật pháp quốc tế. Trung Quốc cũng coi biển Nam Trung Hoa là một phần “lãnh thổ đã mất”, điều dường như lặp lại tuyên bố chủ quyền của nước này đối với biển Hoa Đông.

Lý do thứ tư dẫn đến tranh chấp là vấn đề mang tính chiến lược. Xét về tầm quan trọng chiến lược, biển Hoa Đông đóng vai trò là khu vực quan trọng đối với tất cả các bên tranh chấp, bao gồm cả Mỹ. Phía Bắc biển Hoa Đông là cửa ngõ vào biển Nhật Bản trong khi phía Nam là Đài Loan, nơi đóng vai trò là khu vực tranh chấp giữa Mỹ và Trung Quốc. Trung Quốc cũng coi “hành vi quyết đoán” của Nhật Bản trong các tranh chấp ở biển Hoa Đông là nỗ lực nhằm “kiềm chế Trung Quốc”, giống như Mỹ, với hệ quả là tình trạng mất an ninh ngày càng tăng, dẫn đến việc Trung Quốc ra sức khẳng định thái độ quyết đoán trong các yêu sách của mình.

Do đó, Trung Quốc tin rằng việc thu hồi các đảo sẽ giúp họ thành công thu hẹp các lỗ hổng an ninh. Quần đảo Điếu Ngư có thể trở thành biên giới duy nhất để bảo vệ Trung Quốc trước Nhật Bản và Mỹ. Ví dụ, các chuyên gia quân sự Nhật Bản cho rằng Trung Quốc có thể sử dụng các đảo này để thiết lập các căn cứ tên lửa, hệ thống radar và căn cứ tàu ngầm – điều chắc chắn sẽ làm tăng sự hiện diện quân sự và an ninh của Trung Quốc trong khu vực. Biển Nam Trung Hoa, giống như biển Hoa Đông, cũng có ý nghĩa quan trọng về mặt chiến lược đối với Trung Quốc. Biển Nam Trung Hoa là tuyến đường biển liên lạc quan trọng kết nối Thái Bình Dương với Ấn Độ Dương và tạo thành tuyến thương mại huyết mạch toàn cầu về hàng hóa, vận chuyển năng lượng đến Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Nga. Nếu Trung Quốc kiểm soát biển Nam Trung Hoa, thì nước này sẽ đảm bảo an ninh ở vùng biển xa. Hơn nữa, Trung Quốc có thể mở rộng hoạt động hàng hải nhằm mục đích thách thức sự thống trị hàng hải và khả năng triển khai sức mạnh của Mỹ ở Đông Á.


....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Một điểm chung khác giữa hai khu vực liên quan đến ranh giới trên biển. Cả hai khu vực đều đặt ra câu hỏi: Ranh giới trên biển có thể được vẽ như thế nào và ở đâu? Ở biển Hoa Đông, ranh giới trên biển của Trung Quốc chạy dọc theo thềm lục địa của nước này và kết thúc tại rãnh Okinawa. Biên giới trên biển của Nhật Bản được vẽ ở giữa quần đảo Ryukyu và lục địa Trung Quốc. Tương tự, ở biển Nam Trung Hoa, Trung Quốc vẽ đường ranh giới trên biển dựa trên “đường đứt đoạn” mà nước này công bố lần đầu tiên vào năm 1947 và sau đó đệ trình lên Ủy ban Thềm lục địa của Liên hợp quốc vào năm 2009. Tuy nhiên, Trung Quốc chưa bao giờ nêu rõ vị trí kinh độ và vĩ độ chính xác của “đường đứt đoạn” này. Vì vậy, tất cả các quốc gia có yêu sách khác trong khu vực đều khẳng định đường này không có cơ sở pháp lý theo Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS).

Tuy nhiên, tranh chấp ở hai vùng biển cũng có khá nhiều điểm khác biệt. Thứ nhất, một số tranh chấp ở biển Nam Trung Hoa liên quan đến ranh giới trên biển đã được đưa ra trọng tài quốc tế. Ví dụ, Philippines đã đệ trình một biên bản ghi nhớ chi tiết lên Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ở La Haye vào tháng 3/2014 yêu cầu tuyên bố “đường đứt đoạn” của Trung Quốc là “bất hợp pháp và không hợp lệ” và làm rõ liệu các cấu trúc địa hình cụ thể trong yêu sách biển Nam Trung Hoa là đá, đảo hay bãi cạn lúc thủy triều xuống. Tuy nhiên, Trung Quốc đã từ chối tham gia vụ kiện bằng cách tuyên bố rằng PCA không có thẩm quyền đối với tranh chấp, mặc dù Tòa phán quyết rằng các yêu sách của Trung Quốc không có cơ sở pháp lý do thiếu các yêu sách lịch sử. Tuy nhiên, trong khi đảng Dân chủ Nhật Bản bày tỏ sự quan tâm đến việc phân xử quốc tế với Trung Quốc để giải quyết tranh chấp ở biển Hoa Đông, đảng Dân chủ Tự do lại từ chối thừa nhận tranh chấp, do đó cản trở bất kỳ sự phân xử quốc tế nào.

Thứ hai, trong khi tranh chấp biển Nam Trung Hoa mang tính đa phương, tranh chấp biển Hoa Đông lại mang tính song phương. Do nhiều quốc gia có yêu sách chồng chéo đối với quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa ở biển Nam Trung Hoa, các bên này (trừ Trung Quốc) đã thực hiện các bước ngoại giao để giải quyết tranh chấp, chẳng hạn như việc soạn thảo Tuyên bố về quy tắc ứng xử ở Biển Đông không mang tính ràng buộc vào năm 2002 hay việc Philippines đang cố gắng tranh thủ sự ủng hộ các quốc gia ASEAN để giải quyết tranh chấp một cách chính thức. Tuy nhiên, Trung Quốc luôn coi nhẹ việc soạn thảo một bộ quy tắc mang tính ràng buộc. Ngược lại, các yêu sách chủ quyền đối với quần đảo Điếu Ngư/Senkaku ở biển Hoa Đông chỉ giới hạn ở Trung Quốc và Nhật Bản. Mặc dù Đài Loan chia sẻ các yêu sách của Trung Quốc, nhưng đây không phải là một phần trong nỗ lực của Trung Quốc nhằm thúc đẩy tranh chấp chủ quyền đối với quần đảo, chủ yếu là do Trung Quốc không coi Đài Loan là một quốc gia riêng biệt.

Hơn nữa, so với các bên tranh chấp ở biển Nam Trung Hoa, Nhật Bản là đối thủ quân sự đáng gờm hơn đối với Trung Quốc. Điều này là do các bên tranh chấp chính ở biển Nam Trung Hoa có sự hiện diện quân sự hoặc khả năng hiện đại hóa ít hơn nhiều so với Trung Quốc. Chỉ Việt Nam là có lực lượng quân sự “đáng kể”. Trong khi đó, lực lượng vũ trang của Philippines thậm chí còn kém ấn tượng hơn về quân số so với Việt Nam. Để so sánh, Lực lượng Phòng vệ biển Nhật Bản (MSDF) bao gồm gần 47.000 nhân viên và một lực lượng không quân ấn tượng không kém. Lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản (JCG) của nước này đã hiện đại hóa và xây dựng năng lực để bảo vệ lâu dài các đảo nhỏ. Lực lượng quân đội và lực lượng bảo vệ bờ biển của Nhật Bản gây ra mối đe dọa đáng kể hơn nhiều đối với Hải quân Trung Quốc (PLAN) so với Việt Nam hoặc Philippines. Tuy nhiên, phần quan trọng nhất trong khả năng quân sự của Nhật Bản là sự hỗ trợ của quân đội Mỹ. Washington hoàn toàn ủng hộ quyền quản lý “hợp pháp” của Nhật Bản đối với quần đảo Senkaku, và bất kỳ nỗ lực nào của Trung Quốc nhằm chiếm được quần đảo Điếu Ngư sẽ đồng nghĩa với việc đối đầu trực tiếp với hải quân, không quân, lực lượng bảo vệ bờ biển và quân đội hiện đại của Mỹ và Nhật Bản.

Tàu chiến Mỹ tại Nhật Bản

Ngược lại, cho dù Philippines là đồng minh của Mỹ, nhưng mối quan hệ của nước này lại xa hơn so với Mỹ và Nhật Bản. Hơn nữa, so với Nhật Bản, nơi Mỹ có lực lượng quân sự đồn trú trên khắp đất nước và chuẩn bị cho xung đột Trung-Nhật, Philippines thiếu sự hiện diện quân sự lâu dài và các căn cứ quân sự của Mỹ trên bờ biển. Do đó, liên minh của nước này với Mỹ ít mang tính đe dọa hơn đối với Trung Quốc so với Nhật Bản.

Do đó, có thể nhận thấy tham vọng không ngừng của Trung Quốc đối với các vùng lãnh thổ ở biển Nam Trung Hoa và biển Hoa Đông xuất phát từ niềm tin dân tộc chủ nghĩa về “những bất công lịch sử”, lợi ích vật chất, yêu cầu chiến lược và an ninh quốc gia. Các vương triều trong lịch sử đã tiến hành các cuộc chiến tranh với tính mục đích còn ít hơn nhiều. Xét tới việc Trung Quốc là cường quốc coi an ninh quốc gia, thịnh vượng kinh tế và quyền bá chủ toàn cầu là mục tiêu, sẽ không sai khi cho rằng xu hướng bành trướng của Trung Quốc đối với “lãnh thổ lịch sử” của mình còn lâu mới kết thúc.

 

[đội mũ_ lái xe]

Đâu là căn cứ hải quân ở nước ngoài tiếp theo của Trung Quốc?

Theo báo Foreign Policy, Trung Quốc gây xôn xao khi xây dựng căn cứ quân sự đầu tiên ở nước ngoài, bệ phóng cho Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân (PLAN), tại Djibouti vào năm 2017. Trung Quốc sẽ xây dựng căn cứ tiếp theo ở đâu?

Căn cứ quân sự TQ tại Djibouti

Để trả lời câu hỏi đó, các tác giả đã sử dụng bộ dữ liệu của AidData, tập trung vào các cảng và cơ sở hạ tầng được tài trợ bởi các thực thể thuộc sở hữu nhà nước Trung Quốc tại các nước thu nhập thấp và trung bình trong giai đoạn 2000-2021 và được triển khai từ năm 2000 đến năm 2023. Dữ liệu chi tiết tập hợp 123 dự án cảng biển tại 78 cảng ở 46 quốc gia, tổng trị giá 29,9 tỷ USD.

Giả định cốt lõi trong phân tích này là việc Trung Quốc tài trợ và xây dựng cảng cũng như cơ sở hạ tầng liên quan, thông qua viện trợ hoặc đầu tư nước ngoài, là một chỉ báo rằng các cảng hoặc căn cứ đó có thể phục vụ PLAN trong thời bình hoặc thời chiến. Và với lý do: Luật pháp Trung Quốc quy định rằng các cảng dân sự trên danh nghĩa phải hỗ trợ hậu cần cho hải quân Trung Quốc nếu cần và khi cần thiết. Mối quan hệ tài chính được thiết lập qua việc xây dựng và mở rộng cảng sẽ bền vững, với vòng đời lâu dài cho mối quan hệ. Bắc Kinh cũng nhận thấy khoản nợ phi tiền tệ tương ứng với các khoản chi của mình: Đầu tư càng lớn, Trung Quốc càng có thêm đòn bẩy để yêu cầu sự ủng hộ.

Dữ liệu cho thấy rằng Trung Quốc là một siêu cường biển cả trên bờ cũng như trên mặt nước, có mối quan hệ đặc biệt với các quốc gia thu nhập thấp và trung bình trên thế giới. Các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc đã cho vay 499 triệu USD để mở rộng cảng Nouakchott của Mauritania, quốc gia có GDP khoảng 10 tỷ USD. Thành phố Freetown của Sierra Leone đã chứng kiến cảng của mình được tài trợ số tiền 759 triệu USD, trong khi Sierra Leone có GDP 4 tỷ USD. Dữ liệu là danh mục đầu tư trên toàn thế giới, thậm chí trải dài đến Caribbean. Tiền đồn mang tính biểu tượng là Antigua và Barbuda. Tại quốc gia này, cuối năm 2022, các thực thể Trung Quốc đã chi 107 triệu USD để hoàn thành việc mở rộng cầu cảng và đê biển tại Cảng St. John, nạo vét cảng và xây dựng các cơ sở trên bờ.

Cảng Nouakchott của Mauritania

Việc vạch ra mối liên hệ giữa khoản đầu tư bề ngoài mang tính thương mại và các căn cứ hải quân trong tương lai có vẻ là kỳ quặc đối với những người không hiểu cách kinh doanh của Trung Quốc. Nhưng một công ty xây dựng hoặc vận hành cảng của Trung Quốc có thể được giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán Thượng Hải và cũng là thực thể chính thức của chính phủ. Trong số những công ty lớn trong lĩnh vực xây dựng cảng có Công ty TNHH Xây dựng Truyền thông Trung Quốc (CCCC), một công ty xây dựng và kỹ thuật đa quốc gia thuộc sở hữu nhà nước và được giao dịch công khai. Một trong những công ty con về cảng của CCCC là công ty TNHH Công trình cảng Trung Quốc (CHEC). Cả 2 công ty này đều đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng cảng ở nước ngoài. Năm 2020, Bộ Thương mại Mỹ đã trừng phạt CCCC do tham gia xây dựng các đảo nhân tạo ở Biển Đông.

Cảng Hambantota, Sri Lanka

Để thu hẹp các lựa chọn, những tiêu chí khác được áp dụng, bao gồm vị trí chiến lược, quy mô và độ sâu của cảng cũng như mối quan hệ của nước sở tại với Bắc Kinh - ví dụ như được đo lường bằng sự liên kết trong bỏ phiếu tại Đại hội đồng Liên hợp quốc. Ngoài ra, các tác giả cũng dựa vào hình ảnh vệ tinh công khai cũng như các nguồn và kỹ thuật lập bản đồ không gian địa lý.

Từ đó, nhóm tác giả đưa ra danh sách rút gọn gồm 8 ứng cử viên có khả năng nhất trở thành căn cứ của PLAN trong tương lai: Hambantota, Sri Lanka; Bata, Guinea Xích đạo; Gwadar, Pakistan; Kribi, Cameroon; Ream, Campuchia; Luganville, Vanuatu; Nacala, Mozambique; và Nouakchott, Mauritanie.

Hất cẳng hoặc vượt Mỹ ở Tây Thái Bình Dương là ưu tiên hàng đầu của Bắc Kinh, cũng như thách thức Mỹ, Ấn Độ và phần còn lại của cái gọi là liên minh Bộ tứ ở Ấn Độ Dương. Và hơn một nửa danh sách rút gọn này thực sự là theo định hướng Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, cũng như Djibouti. Điều đáng ngạc nhiên là cường độ đầu tư của Trung Quốc, kể cả vào các cảng, tại khu vực châu Phi giáp Đại Tây Dương. Khi phân tích các nhà khai thác cảng Trung Quốc, Trung Quốc hoạt động tích cực hơn tại nhiều cảng ở khu vực châu Phi giáp Đại Tây Dương hơn là khu vực châu Phi giáp Ấn Độ Dương, nơi tập trung rất nhiều sự chú ý địa chính trị. Trung Quốc đã và đang xây dựng các cảng từ Mauritania về phía Nam quanh Tây Phi, qua Vịnh Guinea và tới Cameroon, Angola và Gabon.

.....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Một căn cứ ở Tây hoặc Trung Phi sẽ là cuộc chơi táo bạo đối với một lực lượng hải quân vẫn đang vươn mình ra biển khơi sau 15 năm học cách hoạt động xa nhà trong nhiệm vụ chống cướp biển ở Vịnh Aden. Các căn cứ ở Đại Tây Dương giúp PLAN ở vị trí tương đối gần với châu Âu, eo biển Gibraltar và các tuyến đường biển quan trọng xuyên Đại Tây Dương. Và việc chuyển sang Đại Tây Dương đi ngược lại cuộc chơi. Mỹ luôn ám ảnh với Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, ký kết quan hệ đối tác an ninh AUKUS với Anh và Australia, thắt chặt quan hệ hậu cần với Ấn Độ, quay trở lại Philippines và quần đảo Solomon, và hợp tác quốc phòng với Papua New Guinea. Một căn cứ của PLAN ở Đại Tây Dương có thể gây bất ngờ cho toan tính hải quân của Washington và Brussels, khiến những người lập kế hoạch phải quay lại bàn hoạch định.

Nhóm tác giả cũng thấy rằng Trung Quốc thích đặt các cảng của mình ở những nơi xa xôi. Một ví dụ là khoản đầu tư lớn của Bắc Kinh vào cảng Caio, một tỉnh tách biệt của Angola. Đôi khi lời giải thích rất đơn giản: không có cảng tự nhiên nước đủ sâu hoặc gần các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Nhưng theo một giám đốc điều hành hãng tàu, các thực thể Trung Quốc trong quá khứ đã chứng kiến cảng của mình phải đối mặt với tranh chấp lao động, biểu tình của dân chúng và các gián đoạn khác, vì vậy giờ đây họ muốn tránh những tình huống này. Các thực thể Trung Quốc thích các địa điểm mới an toàn hơn, nơi họ có thể giành quyền đa số và không bị kiểm soát hoặc tránh phản ứng dữ dội của dư luận nước chủ nhà. Đây cũng là các căn cứ để xác định nơi đặt cơ sở hải quân.

Thông tin về 8 cảng có khả năng trở thành căn hải quân của PLAN:

1. Hambantota, Sri Lanka

Trung Quốc đã đầu tư hơn 2 tỷ USD vào Hambantota - nhiều hơn so với bất kỳ cảng nào trên thế giới, theo số liệu tác giả có. Bắc Kinh thực hiện quyền kiểm soát trực tiếp đối với cơ sở này. Cùng với vị trí chiến lược của cảng này, sự yêu mến Trung Quốc trong giới tinh hoa và dân chúng và sự liên kết của Sri Lanka với Trung Quốc trong cuộc bỏ phiếu tại Đại hội đồng Liên hợp quốc, Hambantota là ứng cử viên hàng đầu có thể trở thành căn cứ hải quân của PLAN trong tương lai.

2. Bata, Guinea Xích đạo

Các nguồn tin trong Bộ Quốc phòng Mỹ nêu lên mối lo ngại về sự quan tâm của Trung Quốc đối với một căn cứ ở Bata, điều sau đó đã được phương tiện truyền thông chính thống đưa tin. Việc không có bất kỳ tuyên bố chính thức nào của Bắc Kinh về một căn cứ không nhất thiết là kết luận cuối cùng - Trung Quốc đã nhiều lần phủ nhận bất kỳ ý định nào như vậy đối với Djibouti, cho đến khi có thông báo rằng căn cứ được xây dựng. Khoản đầu tư thương mại đã được sử dụng như là khoản ủy thác, nhưng trong vòng vài tháng, việc xây dựng bắt đầu. Về mặt chính trị, Guinea Xích Đạo cũng như Cameroon và Togo đều là triều đại gia đình trị hoặc chế độ độc tài nắm quyền trong nhiều năm, đã có kế hoạch kế nhiệm hoặc đã thảo luận về kế hoạch kế nhiệm. Theo Chỉ số Dân chủ của Đơn vị phân tích thông tin kinh tế (EIU) năm 2022, cả 3 đều xếp rất thấp trong bảng xếp hạng dân chủ toàn cầu: Togo ở vị trí 130, Cameroon ở vị trí 140 và Guinea Xích Đạo ở vị trí 158.

3. Gwadar, Pakistan

Mối quan hệ Trung Quốc-Pakistan vừa mang tính chiến lược vừa mang tính kinh tế. Pakistan là quốc gia hàng đầu trong canh bạc cơ sở hạ tầng Vành đai và Con đường của Trung Quốc và là khách hàng xuất khẩu quân sự lớn nhất của Bắc Kinh. Ở Pakistan, tàu chiến Trung Quốc đã trở nên phổ biến: Khi hiện đại hóa, Hải quân Pakistan đã trở thành khách hàng nước ngoài mua vũ khí Trung Quốc lớn nhất, vận hành các tàu chiến nổi và tàu ngầm hiện đại do Trung Quốc thiết kế. Bản thân Gwadar có vị trí chiến lược ở phía Tây xa xôi của Pakistan, yểm hộ cho eo biển Hormuz. Trung Quốc được công chúng Pakistan yêu thích hơn đáng kể so với Mỹ. Mặc dù gặp rắc rối, nhưng Pakistan là một nền dân chủ, và vì vậy Trung Quốc không nhất thiết phải mãi dựa vào một ban lãnh đạo thân thiện với khái niệm căn cứ hải quân. Có thể phần nhiều phụ thuộc vào số phận của Hành lang kinh tế Trung Quốc-Pakistan ở Pakistan, tâm điểm của Sáng kiến Vành đai và Con đường, trong đó Gwadar là một hợp phần lớn. Phần thưởng và sự chú ý là cao, và sự thành công hay không của hành lang kinh tế này có thể ảnh hưởng đến khả năng tiếp nhận cơ sở hải quân của PLAN.

.....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

4. Kribi, Cameroon

Cảng Kribi chỉ kém Hambantota về quy mô đầu tư của Trung Quốc. Kribi là đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Bata, nhưng 2 cảng này chỉ cách nhau khoảng 100 dặm (khoảng 160km). Trung Quốc có thể sẽ chỉ chọn một cảng. Việc bỏ phiếu tại Đại hội đồng Liên hợp quốc và cơ bản quan điểm địa chính trị của Cameroon phù hợp với Trung Quốc. Ở những nơi khác, Caio của Angola, Freetown của Sierra Leone và Abidjan của Côte d'Ivoire đều sẽ là những cơ sở có tiềm năng, dựa trên quy mô đầu tư của Bắc Kinh vào đó. Trong 2 đảng chính trị chính của Sierra Leone, đảng Nghị viện Nhân dân (APC) có liên hệ chặt chẽ với Trung Quốc. Tại các cuộc mít tinh chính trị, những người ủng hộ đã hô vang những cụm từ như “Chúng tôi là người Trung Quốc” và “Chúng tôi là người Trung Quốc da đen”. Bắc Kinh đã len lỏi thành công vào đời sống chính trị của quốc gia này.

5. Ream, Campuchia

Mặc dù đầu tư chính thức cho đến nay vẫn còn nhỏ, nhưng Ream của Campuchia rất có khả năng là một cơ sở của PLAN dưới hình thức này hay hình thức khác. Trong khi Mỹ và phương Tây được lòng người Campuchia, nhà lãnh đạo Hun Sen là đồng minh lâu năm của Bắc Kinh và chính ông mới là người quan trọng. Mặc dù ông từ nhiệm vào tháng 8 để con trai thay thế, nhưng ông được cho là vẫn tiếp tục nắm vai trò người đưa ra quyết định. Giới tinh hoa Campuchia đã thực hiện tốt Sáng kiến Vành đai và Con đường và liên kết chặt chẽ với Trung Quốc. Năm 2020, Campuchia bỏ phiếu tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tương tự như Trung Quốc, chỉ trùng với Mỹ 19 trong 100 cuộc bỏ phiếu có cạnh tranh vào năm đó, tỷ lệ cao hơn một chút so với Iran, Cuba và Syria. Hun Sen phủ nhận việc Ream trở thành căn cứ của PLAN trong tương lai gần, nhưng bằng chứng lại chỉ điều ngược lại.

6. Luganville, Vanuatu

Bắc Kinh đã dành nhiều thập kỷ cố gắng phá vỡ chuỗi đảo thứ nhất bao quanh Trung Quốc. Một căn cứ của PLAN đâu đó ở Nam hoặc Trung tâm Thái Bình Dương, có thể không lớn lắm, sẽ có ý nghĩa. Mặc dù theo dữ liệu, đầu tư của Trung Quốc vào cơ sở hạ tầng cảng ở khu vực này cho đến nay là hạn chế, nhưng Vanuatu là một địa điểm đã được tài trợ xây dựng, tại Cảng Luganville trên đảo Espiritu Santo. Khoản đầu tư 97 triệu USD không phải là nhỏ vì đã đưa Vanuatu vào nhóm 30 khoản đầu tư hàng đầu trên toàn cầu. Và có tiền lệ: Trong Thế chiến II, hòn đảo có vị trí chiến lược này là nơi đặt một trong những căn cứ và cơ sở sửa chữa tiên tiến và lớn nhất của Hải quân Mỹ ở Thái Bình Dương. Kênh Segond trước cảng Luganville là một khu neo đậu rộng lớn, được che chắn, là nơi trú ngụ của các hạm đội, ụ tàu nổi, căn cứ không quân và căn cứ tiếp tế.

7. Nacala, Mozambique

Mặc dù đầu tư vào cảng của Trung Quốc tại Mozambique không quy mô như ở các địa điểm khác, nhưng chúng cũng không đáng kể. Mozambique cũng chưa phải chứng kiến phản ứng dữ dội đối với các khoản vay và đầu tư của Trung Quốc như ở các quốc gia khác ở Đông và Nam Phi, chẳng hạn như Kenya và Tanzania. Trung Quốc được giới tinh hoa và dân chúng nói chung yêu thích, đồng thời Trung Quốc tài trợ một lượng đáng kể nội dung cho truyền thông của quốc gia này. Câu hỏi đặt ra là: Đặt căn cứ ở đâu? Maputo là cảng lớn nhất, nhưng được điều hành bởi Chính phủ và công ty đa quốc gia Thế giới cảng Dubai (DP World). Trung Quốc tài trợ xây dựng hoặc mở rộng cả Beira và Nacala - 2 cảng đều nằm trong top 20 về tổng vốn đầu tư. Beira có thể quá nông đối với tàu chiến lớn, vì đòi hỏi phải nạo vét thường xuyên. Nacala có thể là hợp lý nhất - nơi này đã chứng kiến khoản đầu tư lớn của Trung Quốc và là một cảng nước sâu.

8. Nouakchott, Mauritania

Mauritania bị loại khỏi danh sách các lựa chọn của PLAN ở Tây và Trung Phi, ví dụ như Nouakchott cách Bata hơn 2.000 dặm về phía Tây Bắc. Quốc gia Tây Phi này cũng gần hơn đáng kể với châu Âu và các điểm chiến lược như Eo biển Gibraltar - chỉ mất khoảng 2 ngày di chuyển với tốc độ 20 hải lý một giờ. Tại phiên điều trần của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc năm 2020 về luật an ninh mới của Trung Quốc đối với Hong Kong, 53 quốc gia đã ủng hộ Trung Quốc, bao gồm Antigua và Barbuda, Campuchia, Cameroon, Guinea Xích đạo, Mozambique, Pakistan, Sierra Leone, Sri Lanka và Mauritania.

Lá bài bất ngờ Nga?

Mặc dù Trung Quốc đã chi rất nhiều vào các nước đang phát triển, nhưng nước này vẫn có thể cố gắng xây dựng căn cứ ở thế giới tiệm cận phát triển, bằng việc cùng đặt các đơn vị hạm đội tại một hoặc nhiều căn cứ hải quân Nga. Có ưu điểm rõ ràng đối với Trung Quốc: không cần phải thuyết phục giới lãnh đạo Nga rằng Mỹ và châu Âu là mối đe dọa và rất ít nguy cơ Mỹ tấn công quyến rũ Nga.

Nga có căn cứ hải quân trên khắp lãnh thổ rộng lớn của mình, nhiều trong số đó là di sản của Chiến tranh Lạnh. Điều hấp dẫn đối với các nhà hoạch định hải quân PLAN là một căn cứ ở Bắc Thái Bình Dương. Một cơ sở như vậy - ví dụ như căn cứ hiện có của Nga tại Vilyuchinsk trên Bán đảo Kamchatka - sẽ an toàn, không bị công chúng soi xét, tận dụng được cầu cảng và cơ sở sửa chữa tàu chiến hiện có, đồng thời giúp PLAN chen vào giữa Nhật Bản, đồng minh của Mỹ, và Alaska. Trong cả 2 năm 2021 và 2022, PLAN và Hải quân Nga đã tiến hành các cuộc tập trận chung lớn ở Biển Hoa Đông và Tây Thái Bình Dương, bao gồm cả việc đi vòng quanh các đảo chính của Nhật Bản. Trung Quốc cũng có thể chia sẻ với Hải quân Nga các cơ sở ở Biển Barent, nằm ngoài khơi bờ biển phía Bắc của Na Uy và Nga, hay ở Vịnh Kola, nơi đồn trú tự nhiên ngoài khơi Biển Barent, giúp Trung Quốc tiếp cận Bắc Đại Tây Dương.

 

[đội mũ_ lái xe]

Drone lên ngôi trong Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc

Ngày nay, phương tiện bay không người lái (drone) có nhiều dạng và cách sử dụng khác nhau. Được điều khiển từ xa hoặc phát triển theo hướng tự hành trên một số hành trình bay nhất định, cấu hình tải trọng của chúng có thể được điều chỉnh cho phù hợp với phạm vi của nhiệm vụ. Trong hầu hết các trường hợp, chúng có thể được thu hồi lại sau khi kết thúc hành trình bay. Không giống như các thiết bị bay truyền thống, việc sử dụng drone không bị hạn chế bởi các yếu tố con người: không cần phi công và những người điều hành có thể thay phiên nhau điều khiển chúng trong cùng một chuyến bay, để đảm bảo thực hiện nhiệm vụ trong thời gian dài. Mặc dù những nền tảng này không mới, nhưng việc sử dụng chúng cho mục đích quân sự đã dần trở nên phổ biến, khiến chúng trở thành những nhân tố thiết yếu trong các môi trường hoạt động khác nhau. Tính đa năng của drone đã nâng tầm quan trọng trên quan điểm chiến thuật và chiến lược, đặc biệt là do tính đa dạng trong việc sử dụng như trong vận chuyển logistics, tiếp nhiên liệu trên không, trung chuyển thông tin truyền thông…

Nhu cầu lớn về drone đã thúc đẩy mạnh mẽ sự tăng trưởng của thị trường drone toàn cầu. Trong lĩnh vực quân sự, thị trường này đã tăng từ 12 tỷ USD vào năm 2022 lên 12,8 tỷ USD vào năm 2023 và ước tính đạt 17 tỷ USD vào năm 2027. Trong khi nguồn cung vẫn bị chi phối bởi các giải pháp có nguồn gốc Mỹ và Israel, nhiều nhà cung cấp mới đã xuất hiện, đặc biệt là Thổ Nhĩ Kỳ và Iran. Một số nhà cung cấp khác đang bắt đầu cạnh tranh gay gắt với các nhà cung cấp truyền thống. Trong bối cảnh này, Trung Quốc đang tự định vị mình là một trong những nhà xuất khẩu drone chủ chốt trên trường quốc tế.

UAV của TQ

Trong khi một số drone có đặc điểm tương tự với mẫu MQ-9 Reaper, phần lớn drone của Trung Quốc có tính năng kém hơn so với các hệ thống của Mỹ. Tuy nhiên, khoảng cách này đang được thu hẹp nhanh chóng và người ta thống kê hiện có drone Trung Quốc trong không lực của nhiều quốc gia, từ Trung Á đến Trung Đông và châu Phi.

Drone cũng đóng vai trò trung tâm trong các hoạt động quân sự của Trung Quốc. Mặc dù Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) có 2,18 triệu binh sĩ tại ngũ (số liệu năm 2022) – đây là đội quân đông nhất thế giới, vượt xa Ấn Độ, quốc gia có dân số tương đương – nhưng sức mạnh quân sự của nước này không chỉ dựa vào số lượng. Trung Quốc đã đạt được những bước tiến lớn về mặt chất lượng, với việc đưa vào sử dụng các loại vũ khí và công nghệ tiên tiến. Trong bối cảnh này, việc thiết kế và sử dụng drone được coi là một phương tiện chủ yếu để đạt mục tiêu biến PLA thành quân đội đẳng cấp thế giới.

UAV của TQ

Bài viết mang đến một sự mô tả tổng hợp về vị trí của drone trong PLA. Ngành công nghiệp Trung Quốc đang trải qua sự phát triển năng động đáng kể trong lĩnh vực drone, điều này mang lại cho Trung Quốc một vị trí có lợi trên trường quốc tế. Các drone do Trung Quốc sản xuất sẽ tham gia ngày càng nhiều vào các hoạt động tác chiến của quân đội nước này. Tuy nhiên, bất chấp tiềm năng lớn trên, Trung Quốc đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về con người và tổ chức để có thể khai thác triệt để loại thiết bị này. Drone có khả năng giải quyết nhiều trở ngại trước mắt, đặc biệt là thông qua khả năng tự hành.

......

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Sức bật của ngành công nghiệp drone Trung Quốc

Bản thân sự phát triển của ngành công nghiệp drone là một hiện tượng khá mới trong lịch sử Trung Quốc. PLA mua chiếc drone đầu tiên vào những năm 1950. Theo thiết kế của Liên Xô, chiếc Lavochkin La-17 là drone được vận hành bằng điều khiển vô tuyến (radio control). Sự tăng tốc và sản xuất hàng loạt sau đó của Trung Quốc có thể được giải thích bằng nhiều yếu tố, như sự xích lại gần Liên Xô, kỹ nghệ đảo ngược (reverse engineering) những công nghệ của Nga, hợp tác với Israel hay hoạt động gián điệp công nghiệp đối với các thiết bị của Mỹ. Những bước tiến này đã giúp Trung Quốc dần có được các kỹ năng cần thiết để tự thiết kế các mẫu drone của riêng mình. Hiện tại, Trung Quốc đã sản xuất được các thiết bị không người lái dành cho mọi môi trường: trên không, trên mặt nước, dưới nước và trên mặt đất. Một số nhà quan sát từng cho rằng Trung Quốc chỉ có thể sản xuất được những chiếc drone đầu tiên vào những năm 2020, thậm chí là những năm 2030. Tuy nhiên, thực tế đã chứng minh nước này đã có bước nhảy vọt công nghệ ngoạn mục trong 10 năm qua.

Lavochkin La-17

Nhiều gian trưng bày khác nhau của Triển lãm hàng không Chu Hải mang đến một cái nhìn chân thực về những thành tựu công nghệ của Trung Quốc. Bản thân những gian trưng bày này là khu vực được ưu tiên để đánh giá tầm quan trọng của ngành công nghiệp drone dân sự và quân sự trong hệ sinh thái quốc phòng của Trung Quốc. Phần lớn các mẫu được trưng bày đều đã được đưa vào sử dụng trong PLA (hoặc quân đội nước ngoài) hoặc nhằm mục đích thu hút sự chú ý của giới quan chức chính quyền hoặc giới tướng lĩnh quân đội Trung Quốc để ký các hợp đồng với quân đội.

UAV TQ trong triển lãm Chu Hải

Đây thực sự là một ưu tiên quốc gia. Hệ sinh thái công nghiệp của drone Trung Quốc được hưởng lợi từ sự khuyến khích và các ưu đãi tài chính mang lại nhiều cơ hội cho các công ty tư nhân, bán tư nhân hoặc nhà nước. Trong bối cảnh này, PLA thường mua lại các hệ thống từ 4 doanh nghiệp nhà nước hàng đầu gồm: Tập đoàn Công nghệ và Khoa học hàng không vũ trụ Trung Quốc (CASC), Tập đoàn Công nghiệp và Khoa học hàng không vũ trụ Trung Quốc (CASIC), Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Trung Quốc (AVIC) và Tập đoàn Công nghiệp Máy bay Thành Đô (CAIG). Các doanh nghiệp này cung cấp các giải pháp đa dạng về tính năng, từ các drone mini, các drone chiến thuật, drone MALE (trần bay trung bình, độ bền cao) và drone HALE (trần bay và độ bền cao, tiêu biểu là drone Wing Loong nổi tiếng) cho đến các nền tảng hoạt động tầm gần. Ngoài ra, Trung Quốc còn phát triển drone lên thẳng hoặc các mẫu chuyên dụng cho hoạt động tấn công bầy đàn.

UAV GJ-11

Nếu trước đây, về nguồn cung công nghiệp, Trung Quốc là một trong những nước dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực thiết bị giá rẻ thì hiện nước này đã dẫn đầu thị trường với các dải sản phẩm công nghệ cao. Ví dụ, năm 2019, nhân dịp kỷ niệm 70 năm thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, PLA đã trình làng 2 drone chiến đấu thế hệ mới: loại WZ-8 trinh sát siêu thanh tầm cao và loại GJ-11 tấn công tàng hình, tương tự như loại Neuron của hãng Dassault (Pháp) hay X-47B của hãng Northrop Grumman (Mỹ). Trong lực lượng không quân của các nước khác, không thấy có các thiết bị tương đương với hai loại drone này (có lẽ đang được quân đội Trung Quốc sử dụng). Một ví dụ khác: Gần đây một nhóm kỹ sư Trung Quốc tuyên bố đã đạt được tiến bộ trong việc đánh chặn vũ khí siêu thanh bằng một loại drone có thể tái sử dụng, dùng sức đẩy không khí, có thể vượt qua tốc độ Mach 5.

UAV WZ-8

Mong muốn phát triển các phương tiện công nghệ cao là một trong những chủ đề chính trong các bài phát biểu khác nhau tại kỳ họp Lưỡng hội (Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc – Quốc hội và Hội nghị Chính trị Hiệp thương Nhân dân Trung Quốc – Chính hiệp) năm 2023. Điều này nằm trong một khuôn khổ rộng hơn về một bước tiến công nghệ đầy tham vọng, được xác định trong “định hướng phát triển công nghệ chủ chốt” do Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin công bố vào tháng 10/2015. Tài liệu này đặt ra các mục tiêu sản xuất cho các doanh nghiệp Trung Quốc nhằm đưa nước này trở thành siêu cường công nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao.

UAV TB-001

Với những khát vọng lớn này, các doanh nghiệp tư nhân có thể đóng một vai trò quan trọng, ngay cả khi nguồn lực của họ hạn chế hơn khối nhà nước. Bên cạnh bốn ông lớn trong ngành, công ty tư nhân Sichuan Tengden Technology là gương mặt nổi bật. Công ty này chịu trách nhiệm phát triển các drone dòng TB, trong đó TB-001 dành riêng cho các nhiệm vụ tình báo, giám sát và trinh sát (ISR). Công ty này cũng sản xuất drone vận tải lưỡng dụng loại TU, được sử dụng vào năm 2022 trong khuôn khổ một cuộc diễn tập quân sự và được giao nhiệm vụ tiếp tế cho binh lính trên thực địa.


.....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Tính năng động trong chính sách xuất khẩu drone của Trung Quốc

Sự hoàn thiện về bí quyết công nghiệp đã nâng tầm Trung Quốc lên thành nhà xuất khẩu drone chủ chốt trên thế giới. Chắc chắn việc sử dụng drone ngày càng nhiều trong hệ sinh thái quốc phòng và an ninh sẽ làm tăng nhu cầu trong những năm tới, chủ yếu với các chức năng giám sát, lập bản đồ, vận tải hoặc chiến đấu. Với việc các quốc gia gia tăng chi tiêu quân sự và mong muốn sở hữu các nền tảng hiện đại, thị phần Trung Quốc trên thị trường quốc tế sẽ tiếp tục tăng trưởng trong dài hạn. Do đó, Trung Quốc đang tận dụng điều này để chinh phục thị trường nước ngoài và cung cấp đầu ra cho ngành công nghiệp nội địa của mình.

Wing Loong II của Saudi Arabia

Các thương vụ bán hàng cho Saudi Arabia là một ví dụ thành công của chính sách này. Vương quốc này là một trong những khách hàng chính của Trung Quốc và đã sử dụng các mẫu drone Trung Quốc trong các hoạt động tiến hành trên lãnh thổ Yemen. Năm 2017, Riyadh đã đặt hàng drone Wing Loong II. Tháng 3/2022, nước này ký một hợp đồng mới quan trọng tại Triển lãm Chu Hải, cho phép sản xuất drone trong khuôn khổ của liên doanh giữa Công ty Advanced Communications and Electronics Systems và Tập đoàn Công nghệ Điện tử Trung Quốc. Liên doanh này sẽ phát triển các mẫu CH-4 và TB-001, cùng phát triển các thiết bị bay điện năng cất cánh và hạ cánh theo phương thẳng đứng, các giải pháp chống drone, sản phẩm dành cho máy bay trực thăng và các hệ thống radar.

UAV của TQ trong quân đội Iraq

Các drone Trung Quốc cũng có mặt trong lực lượng của Iraq: Baghdad tuyên bố đã sử dụng chúng trong 260 cuộc không kích vào các vị trí của Nhà nước Hồi giáo – với tỷ lệ thành công được báo cáo là 100%. Drone Wing Loong (phiên bản Wing Loong I và có thể là Wing Loong II) cũng đã có mặt tại Libya. Ngoài ra, Các tiểu vương quốc Arập thống nhất đã mua drone Trung Quốc để hỗ trợ lực lượng thân Haftar tại Libya. Một ví dụ khác về sự thành công: Mẫu MALE CH-4 Rainbow do CASC sản xuất là một trong những mẫu phổ biến nhất thế giới. Mẫu drone này đã đạt được thành công lớn tại các nước Trung Á hoặc vùng Trung-Cận Đông. Tổng cộng, theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế tại Stockholm, Trung Quốc có lẽ đã cung cấp 282 drone chiến đấu cho 17 quốc gia trong 10 năm qua.

CH-4 Rainbow

Sự phổ biến rộng rãi của drone Trung Quốc trên phạm vi quốc tế có thể được giải thích bởi nhiều yếu tố. Đầu tiên là vấn đề tài chính và mức giá hấp dẫn mà Trung Quốc đưa ra đối với một số quốc gia có tiềm lực khiêm tốn. Giá của một chiếc MALE Wing Loong ước tính chỉ 1 triệu USD trong khi chiếc Reaper của Mỹ khoảng 30 triệu USD. Khoảng cách lớn này có thể được giải thích là do chi phí nhân công Trung Quốc rẻ.

Sức hút của các sản phẩm Trung Quốc cũng là điều dễ hiểu vì các lý do liên quan đến pháp lý. Theo một số nhà phân tích, người mua đang tìm đến Trung Quốc vì những lý do rất thực tế. Sự cứng nhắc của Chế độ Kiểm soát Công nghệ Tên lửa (Missile Technology Control Regime) hạn chế các thương vụ mua bán các mặt hàng của phương Tây liên quan đến lĩnh vực này. Được thiết lập vào năm 1987, thỏa thuận quốc tế này nhằm kiểm soát việc xuất khẩu tên lửa, hiện được áp dụng cả với các drone. Nó hạn chế sự phổ biến của các nền tảng có khả năng mang theo vũ khí hóa học, sinh học hoặc hạt nhân. Washington tự buộc mình phải tôn trọng các quy định này với việc hạn chế xuất khẩu các drone chiến đấu. Tuy nhiên, Bắc Kinh hay Tel Aviv đều từ chối phê chuẩn thỏa thuận. Theo Franz-Stephan Gady, chuyên gia nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, những điều khoản dễ dãi của Bắc Kinh thậm chí còn cho phép khách hàng sử dụng drone mua của Trung Quốc bất cứ khi nào họ muốn.

Đối với Bắc Kinh, sự năng động trong xuất khẩu mang lại lợi ích kép. Trước tiên, sức hút của thiết bị Trung Quốc đối với nước ngoài cho phép nước này được hưởng lợi từ sự phản hồi kinh nghiệm trong điều kiện thực tế. Máy móc của họ tham gia trên chiến trường tạo thành một phòng thí nghiệm thực thụ để thử nghiệm các drone trong các tình huống chiến tranh (bằng cách đánh giá độ hao mòn, tính hiệu quả, chuỗi cung ứng, hoặc giá trị của việc huấn luyện). Đối với một quân đội mà lần cuối cùng tham chiến vào cuối những năm 1970 trong cuộc chiến chống lại Việt Nam (không tính các hoạt động gìn giữ hòa bình) và chỉ thực hiện vài cuộc tập trận song phương hiếm hoi (chủ yếu với Pakistan và Thái Lan), nguồn lực này có thể bù đắp cho sự thiếu kinh nghiệm, có thể tiếp cận các phương thức hành động của nước ngoài, cũng như để cải tiến các trang thiết bị của mình bằng cách giải quyết các vấn đề mà khách hàng gặp phải.

Cuối cùng, về mặt pháp lý, việc tăng cường vị thế của Trung Quốc trong lĩnh vực xuất khẩu mang lại cho nước này cơ hội gia tăng ảnh hưởng trên các diễn đàn quốc tế có liên quan đến các chủ đề này. Bắc Kinh có thể tham gia tích cực hơn vào việc thiết lập các chuẩn mực và quá trình hình thành các tiêu chuẩn quốc tế. Theo một chuyên gia trong lĩnh vực này, “tránh sự độc quyền của nước ngoài trong việc xây dựng các tiêu chuẩn là điều cần thiết để Trung Quốc nâng cao quyền phát ngôn của mình trong ngành công nghiệp drone và các ngành công nghệ không người lái khác”.

....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Đóng góp của drone trong các hoạt động của Trung Quốc

MISTEN - Sự bùng nổ của drone đã làm thay đổi tham vọng và tiềm năng của lực lượng vũ trang Trung Quốc. Hiện PLA đã trang bị nhiều loại drone (MALE, HALE, chiến thuật…), để thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau (drone chiến đấu, ISR,…), ở các cấp độ công nghệ khác nhau (giá thành thấp và cao). Mỗi loại đều tham gia ở các mức độ khác nhau vào chiến lược học thuyết của chính quyền Trung Quốc.

Nhu cầu hoạt động ở xa và trong thời gian dài

Trong các ưu tiên, bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước chắc chắn là điều thiết yếu nhất, đó chính là lý do tồn tại của PLA. Sự rộng lớn của lãnh thổ của Trung Quốc đặt ra yêu cầu về khả năng hoạt động: các nền tảng của quân đội phải có khả năng thực hiện nhiệm vụ ở khoảng cách xa và trong thời gian kéo dài.

UAV CH-6

Do đó, Trung Quốc đã trình làng nhiều mẫu drone đáp ứng những ý đồ tác chiến cụ thể. Ví dụ, tại Triển lãm Chu Hải vào tháng 9/2021, họ đã giới thiệu drone CH-6, mẫu này có thể đạt tốc độ 700 km/h và khả năng tự hành trong gần 24 giờ. Triển lãm này cũng là cơ hội để giới thiệu chiếc WZ-7 nổi tiếng của tập đoàn AVIC, mà một số nhà bình luận Trung Quốc thậm chí còn so sánh chiếc này với một chiếc máy bay dân dụng. Theo các phương tiện truyền thông chính thống, những drone ISR và tuần tra hàng hải này sẽ “đóng vai trò quan trọng ở eo biển Đài Loan và trên Biển Đông”.

Trong khi những cải tiến về tính năng làm tăng khả năng hành động của PLA, việc sử dụng drone vẫn bị hạn chế do mức tiêu thụ năng lượng cao của chúng. Quy trình ra quyết định của Trung Quốc tương đối dài và bị kiểm soát ở mọi cấp độ, do đó điều quan trọng là phải xác định và cân nhắc kỹ lưỡng các kịch bản sử dụng lực lượng khác nhau. Những yêu cầu về độ bền và thời gian hoạt động dài là cốt tử trong trường hợp can thiệp quân sự ngoài khu vực biển Hoa Đông và Biển Đông, thậm chí trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, nơi ít có những cơ sở tiếp tế. Điều này đặc biệt đúng đối với các nhiệm vụ quy mô lớn được thực hiện trong khu vực xung quanh Đài Loan, vốn cần phải được lên kế hoạch trước với các đơn vị và các thiết bị trong tình trạng báo động, sẵn sàng di chuyển khi nhận được mệnh lệnh. Drone trên thực tế chỉ là một phần của câu trả lời đối với những vấn đề này.

UAV WZ-7

Vấn đề này buộc Trung Quốc phải nghiên cứu các giải pháp sáng tạo. Tháng 9/2022, AVIC trình làng 1 loại drone hoạt động hoàn toàn bằng năng lượng mặt trời. Gần đây hơn nữa, các nhà khoa học Trung Quốc đã đề xuất 1 mẫu drone có thể sạc lại bằng tia laser. Về lý thuyết, thiết bị có thể bay vô hạn, nếu nó tuân thủ đúng các tiêu chí kỹ thuật.

Drone cảm tử: hiệu ứng bão hòa bởi bầy đàn

Trong số các drone hiện có, Bắc Kinh đã phát triển drone tự sát giá rẻ (còn được gọi là đạn tuần kích). Trước khi được triển khai tác chiến theo đội hình bầy đàn, chúng có thể được chứa trên trực thăng hoặc các xe tải. Năm 2020, Học viện Điện tử và Công nghệ thông tin Trung Quốc đã trình diễn một màn biểu diễn trong vài phút, cho thấy một đàn drone thể hiện khả năng lao xuống mục tiêu. Cách thức hoạt động kiểu này làm cho việc loại bỏ tất cả bầy đàn trở nên rất phức tạp. Hiệu ứng bão hòa này có thể được nâng cao bằng cách sử dụng các hệ thống gây nhiễu được gắn trên drone.

Những drone cảm tử mang lại nhiều lợi thế, có thể làm các chiến lược gia Trung Quốc hài lòng vì giảm chi phí, dễ sử dụng từ một nền tảng tĩnh hoặc di động (trên không hoặc trên mặt đất), tiết kiệm yếu tố con người và có hiệu ứng bão hòa đối với lực lượng quân thù, tạo điều kiện thuận lợi cho các phương tiện có giá trị cao hơn tham gia chiến trường.

Tăng cường các drone tái sử dụng/hoán cải

Với mong muốn bảo vệ những phương tiện hiện đại nhất và đặt niềm tin vào số lượng lớn các nền tảng của mình, bao gồm cả các drone, PLA sẵn sàng lựa chọn phương án hoán cải những chiếc máy bay cũ có tính năng đã lỗi thời. Từ năm 2013, hàng trăm chiếc tiêm kích J-6 cũ (phiên bản MiG-19 của Trung Quốc được sản xuất với số lượng 4.500 chiếc) được hoán cải thành drone, bố trí tại các căn cứ không quân gần đảo Đài Loan.

J-6

Trong khoảng thời gian này, lực lượng máy bay được drone hóa của Trung Quốc đã lớn mạnh hơn nhiều và hiện bao gồm cả những chiếc J-8 (hơn 400 chiếc được sản xuất) và J-7 (phiên bản MiG-21 của Trung Quốc với 2.400 chiếc được sản xuất). Với thông báo loại bỏ mẫu J-7 khỏi lực lượng máy bay chiến đấu, báo chí Trung Quốc giải thích rằng những chiếc máy bay này sẽ “trở thành các drone và đóng những vai trò mới trong chiến tranh hiện đại”. Chúng cũng có thể được trưng dụng cho các nhiệm vụ huấn luyện và thử nghiệm. Bất chấp nhiều đồn đoán khác nhau, một chuyên gia đã vội vàng nêu rõ trên Thời báo Hoàn cầu rằng việc 4 chiếc J-7 bay cùng với những máy bay hiện đại J-16 gần Đài Loan vào tháng 6/2021 không phải là phi vụ đầu tiên cho thấy cách thức hoạt động kết hợp kiểu này.

J-7

Việc hoán cải những máy bay tiêm kích này thành drone mang lại nhiều lợi thế. Ngoài việc giảm chi phí của chương trình để tạo ra một drone với đặc điểm của một máy bay chiến đấu, loại nền tảng này có thể gây ra sự nghi ngờ và nhầm lẫn đối với lực lượng phòng không đối phương. Hơn nữa, dù không có người lái, máy bay vẫn giữ được khả năng bay và chiến đấu đáng kể. Cuối cùng, nền tảng này nằm trong một triết lý thực dụng, do không nhất thiết phải thu hồi lại, cần ít giờ bay để huấn luyện, việc bảo trì có thể được giảm đến mức tối thiểu, với khả năng chấp nhận được các hỏng hóc có thể xảy ra và mức chi phí hoán cải thấp.

Trong khuôn khổ của một cuộc chiến tranh hiện đại, những thiết bị bay chiến đấu này đã được hoán cải thành drone chiến đấu (Unmanned Combat Air Vehicle - UCAV), có thể được sử dụng trong tình huống xâm nhập đầu tiên: nhằm nhận diện, xác định vị trí, làm suy yếu, thậm chí tiêu diệt khả năng phòng không của đối phương, chúng sẽ là “quân chủ bài” để bảo vệ cho các máy bay hiện đại – gồm cả drone và máy bay – có giá trị tác chiến và kinh tế cao. Các máy bay hiện đại sẽ được để dành cho các nhiệm vụ can thiệp sau cùng, mang tính chất bổ sung hoặc quyết định. Tiềm năng lớn của drone có thể gây ra các hoạt động bất ngờ khiến các hệ thống phòng thủ của đối phương đặc biệt khó ngăn chặn.

.....

 

[cocsku]

(Tiếp)

Đóng góp của drone trong các hoạt động của Trung Quốc

MISTEN - Sự bùng nổ của drone đã làm thay đổi tham vọng và tiềm năng của lực lượng vũ trang Trung Quốc. Hiện PLA đã trang bị nhiều loại drone (MALE, HALE, chiến thuật…), để thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau (drone chiến đấu, ISR,…), ở các cấp độ công nghệ khác nhau (giá thành thấp và cao). Mỗi loại đều tham gia ở các mức độ khác nhau vào chiến lược học thuyết của chính quyền Trung Quốc.

Nhu cầu hoạt động ở xa và trong thời gian dài

Trong các ưu tiên, bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước chắc chắn là điều thiết yếu nhất, đó chính là lý do tồn tại của PLA. Sự rộng lớn của lãnh thổ của Trung Quốc đặt ra yêu cầu về khả năng hoạt động: các nền tảng của quân đội phải có khả năng thực hiện nhiệm vụ ở khoảng cách xa và trong thời gian kéo dài.

View attachment 8299606
UAV CH-6

Do đó, Trung Quốc đã trình làng nhiều mẫu drone đáp ứng những ý đồ tác chiến cụ thể. Ví dụ, tại Triển lãm Chu Hải vào tháng 9/2021, họ đã giới thiệu drone CH-6, mẫu này có thể đạt tốc độ 700 km/h và khả năng tự hành trong gần 24 giờ. Triển lãm này cũng là cơ hội để giới thiệu chiếc WZ-7 nổi tiếng của tập đoàn AVIC, mà một số nhà bình luận Trung Quốc thậm chí còn so sánh chiếc này với một chiếc máy bay dân dụng. Theo các phương tiện truyền thông chính thống, những drone ISR và tuần tra hàng hải này sẽ “đóng vai trò quan trọng ở eo biển Đài Loan và trên Biển Đông”.

Trong khi những cải tiến về tính năng làm tăng khả năng hành động của PLA, việc sử dụng drone vẫn bị hạn chế do mức tiêu thụ năng lượng cao của chúng. Quy trình ra quyết định của Trung Quốc tương đối dài và bị kiểm soát ở mọi cấp độ, do đó điều quan trọng là phải xác định và cân nhắc kỹ lưỡng các kịch bản sử dụng lực lượng khác nhau. Những yêu cầu về độ bền và thời gian hoạt động dài là cốt tử trong trường hợp can thiệp quân sự ngoài khu vực biển Hoa Đông và Biển Đông, thậm chí trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, nơi ít có những cơ sở tiếp tế. Điều này đặc biệt đúng đối với các nhiệm vụ quy mô lớn được thực hiện trong khu vực xung quanh Đài Loan, vốn cần phải được lên kế hoạch trước với các đơn vị và các thiết bị trong tình trạng báo động, sẵn sàng di chuyển khi nhận được mệnh lệnh. Drone trên thực tế chỉ là một phần của câu trả lời đối với những vấn đề này.

View attachment 8299607
UAV WZ-7

Vấn đề này buộc Trung Quốc phải nghiên cứu các giải pháp sáng tạo. Tháng 9/2022, AVIC trình làng 1 loại drone hoạt động hoàn toàn bằng năng lượng mặt trời. Gần đây hơn nữa, các nhà khoa học Trung Quốc đã đề xuất 1 mẫu drone có thể sạc lại bằng tia laser. Về lý thuyết, thiết bị có thể bay vô hạn, nếu nó tuân thủ đúng các tiêu chí kỹ thuật.

Drone cảm tử: hiệu ứng bão hòa bởi bầy đàn

Trong số các drone hiện có, Bắc Kinh đã phát triển drone tự sát giá rẻ (còn được gọi là đạn tuần kích). Trước khi được triển khai tác chiến theo đội hình bầy đàn, chúng có thể được chứa trên trực thăng hoặc các xe tải. Năm 2020, Học viện Điện tử và Công nghệ thông tin Trung Quốc đã trình diễn một màn biểu diễn trong vài phút, cho thấy một đàn drone thể hiện khả năng lao xuống mục tiêu. Cách thức hoạt động kiểu này làm cho việc loại bỏ tất cả bầy đàn trở nên rất phức tạp. Hiệu ứng bão hòa này có thể được nâng cao bằng cách sử dụng các hệ thống gây nhiễu được gắn trên drone.

View attachment 8299608

Những drone cảm tử mang lại nhiều lợi thế, có thể làm các chiến lược gia Trung Quốc hài lòng vì giảm chi phí, dễ sử dụng từ một nền tảng tĩnh hoặc di động (trên không hoặc trên mặt đất), tiết kiệm yếu tố con người và có hiệu ứng bão hòa đối với lực lượng quân thù, tạo điều kiện thuận lợi cho các phương tiện có giá trị cao hơn tham gia chiến trường.

Tăng cường các drone tái sử dụng/hoán cải

Với mong muốn bảo vệ những phương tiện hiện đại nhất và đặt niềm tin vào số lượng lớn các nền tảng của mình, bao gồm cả các drone, PLA sẵn sàng lựa chọn phương án hoán cải những chiếc máy bay cũ có tính năng đã lỗi thời. Từ năm 2013, hàng trăm chiếc tiêm kích J-6 cũ (phiên bản MiG-19 của Trung Quốc được sản xuất với số lượng 4.500 chiếc) được hoán cải thành drone, bố trí tại các căn cứ không quân gần đảo Đài Loan.

View attachment 8299609
J-6

Trong khoảng thời gian này, lực lượng máy bay được drone hóa của Trung Quốc đã lớn mạnh hơn nhiều và hiện bao gồm cả những chiếc J-8 (hơn 400 chiếc được sản xuất) và J-7 (phiên bản MiG-21 của Trung Quốc với 2.400 chiếc được sản xuất). Với thông báo loại bỏ mẫu J-7 khỏi lực lượng máy bay chiến đấu, báo chí Trung Quốc giải thích rằng những chiếc máy bay này sẽ “trở thành các drone và đóng những vai trò mới trong chiến tranh hiện đại”. Chúng cũng có thể được trưng dụng cho các nhiệm vụ huấn luyện và thử nghiệm. Bất chấp nhiều đồn đoán khác nhau, một chuyên gia đã vội vàng nêu rõ trên Thời báo Hoàn cầu rằng việc 4 chiếc J-7 bay cùng với những máy bay hiện đại J-16 gần Đài Loan vào tháng 6/2021 không phải là phi vụ đầu tiên cho thấy cách thức hoạt động kết hợp kiểu này.

View attachment 8299610
J-7

Việc hoán cải những máy bay tiêm kích này thành drone mang lại nhiều lợi thế. Ngoài việc giảm chi phí của chương trình để tạo ra một drone với đặc điểm của một máy bay chiến đấu, loại nền tảng này có thể gây ra sự nghi ngờ và nhầm lẫn đối với lực lượng phòng không đối phương. Hơn nữa, dù không có người lái, máy bay vẫn giữ được khả năng bay và chiến đấu đáng kể. Cuối cùng, nền tảng này nằm trong một triết lý thực dụng, do không nhất thiết phải thu hồi lại, cần ít giờ bay để huấn luyện, việc bảo trì có thể được giảm đến mức tối thiểu, với khả năng chấp nhận được các hỏng hóc có thể xảy ra và mức chi phí hoán cải thấp.

Trong khuôn khổ của một cuộc chiến tranh hiện đại, những thiết bị bay chiến đấu này đã được hoán cải thành drone chiến đấu (Unmanned Combat Air Vehicle - UCAV), có thể được sử dụng trong tình huống xâm nhập đầu tiên: nhằm nhận diện, xác định vị trí, làm suy yếu, thậm chí tiêu diệt khả năng phòng không của đối phương, chúng sẽ là “quân chủ bài” để bảo vệ cho các máy bay hiện đại – gồm cả drone và máy bay – có giá trị tác chiến và kinh tế cao. Các máy bay hiện đại sẽ được để dành cho các nhiệm vụ can thiệp sau cùng, mang tính chất bổ sung hoặc quyết định. Tiềm năng lớn của drone có thể gây ra các hoạt động bất ngờ khiến các hệ thống phòng thủ của đối phương đặc biệt khó ngăn chặn.

.....

Trung quốc mới là ông trùm drone của thế giới. Các nước đối đầu quân sự với Trung quốc phải chuẩn bị sẵn kịch bản nếu trung quốc tấn công bằng drone. Với năng lực sản xuất của họ thì số lượng drone không thành vấn đề. Trước kia quân gpnd Trung quốc nổi tiếng với chiến thuật biển người. Nay họ hoàn toàn có thể phủ kín bầu trời bằng drone. Thử hỏi phòng không đối phương phản ứng thế nào khi vài trăm ngàn hoặc vài triệu drone rẻ tiền đồng loạt tấn công.

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Drone hỗ trợ

Các drone quân sự ngày càng được sử dụng nhiều hơn cho các nhiệm vụ mang tính rủi ro cao: trinh sát ở độ cao thấp, chỉ định mục tiêu cho pháo binh, trấn áp lực lượng phòng không địch, xâm nhập đầu tiên hoặc thậm chí hỗ trợ dẫn bắn cho tên lửa đạn đạo. Đó là những tham vọng dành cho loại drone chiến đấu Loyal Wingman FH-97A - mẫu được giới thiệu tại Triển lãm hàng không Chu Hải vào tháng 11/2022. Được thiết kế để hoàn thành các nhiệm vụ khó khăn và nguy hiểm (Dull-Dirty-Dangerous), đặc biệt nó có thể được triển khai song song với J-20, máy bay chiến đấu tàng hình siêu âm của Không quân Trung Quốc.

UAV Loyal Wingman FH-97

Các loại drone khác cũng có thể được kết hợp với các thiết bị hiện đại nhất của PLA. Ngày 4/8/2022, Trung Quốc đã triển khai các cuộc tập trận để đáp trả chuyến thăm của Chủ tịch Hạ viện Mỹ, Nancy Pelosi, đến thăm Đài Loan. Sự hiện diện của drone TB-001 và BZK-005 gần “khu vực diễn tập” ở phía Đông Bắc Đài Loan (nơi bị cấm giao thông hàng không và hàng hải theo Thông báo cho phi công -NOTAM của Trung Quốc) đã làm phát sinh nhiều nghi vấn. Trong trường hợp này, các nhà bình luận quan tâm đến hành trình bay của drone và tên lửa đạn đạo bắn từ Trung Quốc hơn là quan tâm đến bản thân các drone này.

UAV BZK-005

Theo Viện Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ Trung Quốc (thuộc Không quân Mỹ), drone có thể đóng một vai trò nhất định trong các vụ phóng tên lửa của Lực lượng Tên lửa của PLA. Nhờ có camera trên các drone, việc truyền video về các mục tiêu trong thời gian thực sẽ góp phần dẫn đường và đánh giá hiệu quả của hoạt động (đánh giá thiệt hại trận chiến). Những nền tảng này cũng là sự trung chuyển hoàn hảo về thông tin liên lạc, giúp khắc phục được các vấn đề về phạm vi phủ sóng do địa hình đồi núi ở Đài Loan. Tất cả đều khiến người ta tin rằng Lực lượng Tên lửa Trung Quốc hiện đã sở hữu lực lượng drone của riêng họ, trong đó một số drone được bố trí ở Căn cứ 61 ở Phúc Kiến, nhìn thẳng ra eo biển Đài Loan.

Drone trinh sát

PLA sở hữu một số lượng lớn drone dành cho các nhiệm vụ ISR. Chi phí và hiệu năng của chúng kém hơn so với các hệ thống phát hiện và chỉ huy trên không có người điều khiển. Tuy nhiên, khả năng tự hành của drone đáp ứng được các nhiệm vụ giám sát thường xuyên đối với các khu vực tác chiến.

UAV BZK-005

Hiện người ta không biết rõ số lượng drone ISR trong quân đội Trung Quốc. Ba chiếc BZK-005 và hai chiếc WZ-7 (đều thuộc lớp HALE) đã được nhận dạng tại căn cứ Không - Hải quân Lăng Thủy (Lingshui) từ năm 2016. Hình ảnh vệ tinh cũng cho thấy một chiếc BZK-005 ở quần đảo Hoàng Sa vào năm 2017. Năm 2018, Nhật Bản cũng đã báo cáo về một chuyến bay tương tự ở biển Hoa Đông.

Những drone này làm tăng khả năng quan sát của vệ tinh hoặc khả năng đáp ứng của hệ thống cảnh báo sớm khi mức độ hiện diện thường xuyên trong khu vực và nhu cầu về video theo thời gian thực trở thành các yếu tố mang tính quyết định. Những nền tảng này có thể đảm nhiệm việc giám sát liên tục đối với các khu vực mục tiêu và truyền tải trực tiếp các tọa độ mà nó xác định được, bổ sung cho khả năng của vệ tinh. Tuy nhiên, drone vẫn không thể thay thế cho các phương tiện không gian, do chúng luôn là những mục tiêu tiềm năng và vẫn phụ thuộc vào luật giao thông hàng không (các vệ tinh không bị chi phối bởi luật này).

UAV WZ-7

Nhìn chung, tính năng của drone Trung Quốc hiện đã được công nhận và kiểm nghiệm. Giá cả, tính đa năng và hiệu quả của chúng đặc biệt hấp dẫn đối với nhiều đối tượng, thuộc cả nhóm nhà nước và tư nhân. Tuy nhiên, drone cũng khiến chính quyền Trung Quốc và PLA phải đối mặt với những điểm yếu riêng, đặc biệt về vấn đề nhân lực.

....

 

[đội mũ_ lái xe]

(Tiếp)

Drone: chất xúc tác cho những vấn đề lớn về nhân lực của PLA

Người ta khó nắm bắt được các định hướng chiến lược của Trung Quốc vì sự thiếu minh bạch trong các chính sách công. Mặc dù vậy, sau Hội nghị Lưỡng hội vào tháng 3/2023, một số nhà quan sát phương Tây chỉ ra sự ưu tiên của Đ..C..S Trung Quốc, với mục tiêu thống nhất cơ chế tổ chức và chỉ huy nhằm tăng cường sự đoàn kết và vững mạnh của kiến trúc quốc phòng. Tham vọng này bao hàm việc nâng cao năng lực hạt nhân và phi hạt nhân, không gian và mạng, kèm theo mong muốn độc lập về chiến lược thông qua việc sử dụng các hệ thống quốc gia về thông tin và định vị được kết nối với nhau.

Trong bối cảnh này, Tập Cận Bình bày tỏ mong muốn biến drone thành năng lực nền tảng của PLA. Tuy nhiên, sự xuất hiện của loại thiết bị mới này đã phơi bày rõ ràng một số điểm yếu của quân đội Trung Quốc về mặt nhân lực. Một mặt, nó đòi hỏi khả năng thích ứng nhanh chóng của nhân lực trong việc vận hành và tổ chức sử dụng các công nghệ mới. Mặt khác, nó yêu cầu việc tuyển dụng gấp các nhân sự có trình độ cao. PLA buộc phải tin tưởng vào đội ngũ kỹ thuật viên, kỹ sư, những người điều hành có khả năng thiết kế và sử dụng thiết bị có giá trị cao này.

Tuy nhiên nhìn chung, tỷ lệ nhân sự trình độ thấp trong hàng ngũ quân đội vẫn ở mức cao, kể cả trong hàng ngũ sĩ quan. Vào năm 2016, Zhao Lei, một học giả của PLA nhận xét trên China Daily: “Trong một số trường hợp, binh lính thiếu kiến thức và chuyên môn để tận dụng tốt nhất thiết bị của họ”. Ở đây, sự thiếu kiến thức của binh lính có thể phù hợp với học thuyết dựa trên lực lượng bộ binh với số đông, nhưng việc PLA thực hiện bước ngoặt về chất lượng đã dẫn đến sự gia tăng nhu cầu về trình độ chuyên môn cần thiết. Vả lại, chính Tập Cận Bình cũng thừa nhận rằng hiện tượng “công nghệ hóa” chiến trường đã giúp cho chính cá nhân ông hiểu biết thêm về “khoa học và bí quyết công nghệ”.

Ngoài ra còn là vấn đề về sự trung thành của con người. Dựa trên một khảo sát năm 2021 do Ban Quản lý Huấn luyện thuộc Quân ủy Trung ương thực hiện, chỉ có 35% sinh viên muốn nhập ngũ sau khi hoàn thành 2 năm nghĩa vụ quân sự. Tỷ lệ này thậm chí còn thấp hơn ở những người đã tốt nghiệp đại học. Thực trạng này trái ngược với mục tiêu PLA đặt ra trong Hội nghị thường niên vào năm 2018, để tuyển dụng và có được “một đội ngũ chuyên gia được đào tạo tốt hơn, trẻ tuổi hơn và hiểu biết về công nghệ hơn, có khả năng tác chiến ở cấp độ liên quân và tuyệt đối trung thành với sự lãnh đạo của Đ....ảng”.

Trung Quốc đã có những nỗ lực đáng kể để đào tạo đội ngũ tân binh có trình độ cao hơn. Từ năm 2016, Quân ủy Trung ương đã tuyên bố về việc các học viện quân sự sẽ nhận thêm 16% sinh viên tham gia các khóa học “công nghệ cao” (tình báo không gian, radar, drone). Chính sách cải thiện đào tạo này cũng được thực hiện thông qua việc gửi sinh viên Trung Quốc ra các trường đại học nước ngoài để tiếp thu các kiến thức của nước ngoài. Đồng thời, gần đây, trong lực lượng bộ binh đã hình thành việc đào tạo chuyên nghiệp cho người điều khiển drone chiến đấu để bù đắp cho sự thiếu hụt trình độ chuyên môn của nhân lực. Theo một sĩ quan PLA, hệ thống này sẽ thúc đẩy “tạo ra nhanh hơn các năng lực chiến đấu trong các lĩnh vực mới và dưới các hình thức mới”.

Nhu cầu nâng cao trình độ kiến thức và năng lực của quân đội Trung Quốc là điều kiện tiên quyết để giúp PLA trở thành “quân đội đẳng cấp thế giới” vào năm 2049, nhân kỷ niệm 100 năm ngày thành lập nước CHND Trung Hoa và để nó có thể tận dụng tối đa tiềm năng của một số công nghệ, trong đó có công nghệ drone.

....