(Tiếp)
Giành ưu thế trên không
Nếu có bài học nào rút ra từ cuộc chiến tranh Nga-Ukraine cho đến nay, thì đó chính là sự cần thiết tuyệt đối của ưu thế trên không để đạt được lợi thế quyết định. Nếu không có ưu thế trên không, cuộc xung đột rơi vàothế bế tắc tương đối, giống như - theo nghĩa đen - chiến tranh chiến hào của Chiến tranh thế giới thứ nhất. Không bên nào đạt được lợi thế về tự do cơ động và tấn công mà ưu thế trên không mang lại, và bên chiến thắng cuối cùng của cuộc xung đột dựa trên sự tiêu hao này sẽ thuộc về bên có nhiều binh lực và vật chất chiến đấu nhất. Ngày nay, đó là Nga - một tình huống không được phép tồn tại.
Ưu thế trên không được định nghĩa là “mức độ kiểm soát không phận của một lực lượng cho phép tiến hành các hoạt động của mình tại một thời điểm và địa điểm nhất định mà không bị các mối đe dọa của khôngquân và tên lửa gây trở ngại nghiêm trọng”. Nói cách khác, ưu thế trên không là tạm thời về thời gian, địa điểm và phạm vi. Nó có thể được coi là đạt được “các cửa sổ thống trị-windows of dominance”. Định nghĩa uy thế trên không là “mức độ kiểm soát không phận do lực lượng đối phương không có khả năng quấy nhiễu hiệu quả trong khu vực tác chiến bằng các mối đe dọa trên không và tên lửa”. Tính lâu dài của ưu thế trên không là một cách khác để mô tả “uy thế trên không”. Sự khác biệt giữa hai điều này rất quan trọng nhưng thường bị nhầm lẫn.
Các yếu tố cần thiết để đạt được ưu thế trên không thay đổi tùy thuộc vào tình hình và các khả năng của đối phương. Nhìn chung, chúng có thể được chia thành các hoạt động chống đường không (phản công trên không) tấn công và chống đường không phòng thủ, được định nghĩa là các nhiệm vụ chống đường không tấn công và chống đường không phòng thủ. Nhìn chung, mục đích của các nhiệm vụ chống đường không tấn công (OCA) là giành quyền kiểm soát không phận và bảo đảm cho các lực lượng tấn công quân nhà (trên không và trên mặt đất) tự do cơ động để thực hiện các hoạt động tấn công mà không bị đối phương quáy nhiễutừ trên không.
Các hoạt động OCA cho phép các lực lượng quân nhà tấn công các đầu mối trọng yếu và bảo vệ các lực lượng quân nhà. Bằng cách vô hiệu hóa các mối đe dọa trên không và hệ thống phòng không của đối phương, các hoạt động OCA hỗ trợ các mục tiêu quân sự rộng lớn hơn là bảo vệ các lực lượng quân nhà, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động tiếp theo và đạt được ưu thế trên không trênchiến trườngtác chiến. Nói cách khác, OCA bảo đảm quyền tự do tấn công vào thời điểm và địa điểm do Ukraine lựa chọn. Nó có thể được phân chia thành các yếu tố sau:
• Vô hiệu hóa các mối đe dọa trên không của đối phương: Nhiệm vụ OCA nhằm mục đích nhắm mục tiêu và tiêu diệt máy bay địch, bao gồm máy bay chiến đấu, máy bay ném bom và các phương tiện trinh sát, cũng như các mối đe dọa trên không khác như máy bay không người lái. Bằng cách loại bỏ hoặc chế áp các tài sản trên không của đối phương (thông qua các trận đánh trên không và các cuộc tấn công vào máy bay và cơ sở hạ tầng hỗ trợ mặt đất có liên quan), nhiệm vụ này làm giảm năng lực tiến hành các hoạt động tấn công của đối phương. Điều này bao gồm tấn công lực lượng máy bay ném bom và máy bay chiến đấu của đối phương trước khi chúng phóng vũ khí.
Lực lượng phòng không Ukraine bị Nga tấn công
• Phá hủy/Chế áp Hệ thống Phòng không đối phương: Các hoạt động OCA cũng có thể nhắm vào các hệ thống phòng không của đối phương, chẳng hạn như các trận địa tên lửa đất đối không, các trận địa radar và pháo phòng không. Bằng cách vô hiệu hóa hoặc chế áp các mối đe dọa này, các nhiệm vụ OCA mở đường cho các hoạt động tiếp theo, bao gồm hỗ trợ trên không tầm gần, ngăn chặn và tiến hành các cuộc tấn công chiến lược bằng vũ khí thông thường vào các trung tâm chủ chốt của đối phương
• Bảo vệ Lực lượng và Tài sản của quân mình: Thông qua giành quyền kiểm soát không phận, các nhiệm vụ OCA tăng cường bảo vệ lực lượng mặt đất, tài sản hải quân và cơ sở hạ tầng trọng yếu của quân mình khỏi các cuộc tấn công trên không của đối phương. Điều này cho phép các lực lượngquân mình cơ động hiệu quả hơn và hoạt động với nguy cơ đe dọa trên không thấp hơn.
• Tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động tiếp theo: Thiết lập ưu thế trên không thông qua các nhiệm vụ OCA tạo ra các điều kiện thuận lợi cho các hoạt động tấn công và phòng thủ tiếp theo. Khi không phận được bảo vệ, các lực lượng quân nhà có thể tiến hành các nhiệm vụ trinh sát, giám sát và tấn công với hoạt độngquấy nhiễu ít hơn từ các hệ thống phòng không của đối phương.
• Hỗ trợ các Mục tiêu Chiến dịch Tổng thể: Các hoạt động OCA góp phần đạt được các mục tiêu chiến dịch rộng hơn bằng cách làm suy yếu năng lực tung phóng sức mạnh, kiểm soát lãnh thổ và duy trì các hoạt động quân sự của đối phương. Thông quangăn chặn các hoạt động trên không của đối phương, các nhiệm vụ OCA giúp định hình môi trường tác chiến có lợi cho các lực lượng quân mình.
Mục đích của các nhiệm vụ chống đường không phòng thủ (DCA) là bảo vệ không phận, lực lượng và tài sản của quân mình khỏi các mối đe dọa trên không của đối phương, đảm bảo tính toàn vẹn của không phận quốc gia, bảo vệ các khu vực quan trọng và duy trì quyền tự do hoạt động cho các lực lượng quân mình. DCA có thể được sử dụng để đạt được điều kiện không bị tấn công. Nó có thể được phân chia thành các yếu tố sau:
• Bảo vệ Lực lượng quân mình: Mục tiêu chính của các nhiệm vụ DCA là bảo vệ lực lượng mặt đất, tài sản hải quân, căn cứ không quân và cơ sở hạ tầng trọng yếu của quân mình khỏi các cuộc tấn công trên không của đối phương. Bằng cách đánh chặn và vô hiệu hóa máy bay, tên lửa và máy bay không người lái của đối phương đang bay tới, các hoạt động DCA làm giảm mối đe dọa đối với lực lượng quân mình và làm giảm nguy cơ thương vong và thiệt hại.
• Bảo vệ Chủ quyền Không phận: Các nhiệm vụ của DCA góp phần duy trì quyền kiểm soát không phận có chủ quyền và bảo vệ lãnh thổ quốc gia khỏi các cuộc xâm nhập thù địch. Thông quađánh chặn các máy bay không được phép hoặc thù địch xâm nhập không phận, các hoạt động của DCA bảo vệ chủ quyền quốc gia và ngăn chặn các hành vi vi phạm không phận.
• Phòng không các khu vực quan trọng: Nhiệm vụ DCA tập trung bảo vệ các khu vực trọng yếu, chẳng hạn như trung tâm chỉ huy, trung tâm hậu cần, đầu mối giao thông và trung tâm dân cư, khỏi các mối đe dọa trên không của đối phương. Điều này gồm triển khai các tài sản phòng không, bao gồm máy bay chiến đấu, SAM và pháo phòng không, để cung cấp khả năng phòng thủ nhiều lớp chống lại các cuộc tấn công trên không.
• Duy trì Tự do Hoạt động: Vô hiệu hóa các mối đe dọa trên không của đối phương và vô hiệu hóa ưu thế trên không của đối phương để các hoạt động trên không và trên bộ không bị cản trở, cũng như các hoạt động bảo đảm hậu cần không bị các cuộc tấn công của đối phương thường xuyên đe dọa.
• Bảo vệ Tài sản Chiến lược: Nhiệm vụ của DCA nhằm bảo vệ các tài sản chiến lược, chẳng hạn như căn cứ không quân, các cảng, các trận địa phòng không và cơ sở hạ tầng trọng yếu, khỏi các cuộc tấn công của kẻ thù. Bằng cách bảo vệ các tài sản này, các hoạt động của DCA đảm bảo tính liên tục của các hoạt động quân sự và các khả năng phòng thủ quốc gia.
• Hộ tống và bảo vệ máy bay quân mình: Nhiệm vụ DCA có thể bao gồm hộ tống và bảo vệ máy bay quân mình, bao gồm máy bay ném bom, máy bay trinh sát và máy bay chiến đấu tấn công khi thực hiện nhiệm vụ. Máy bay chiến đấu được giao nhiệm vụ DCA sẽ hộ tống và bảo vệ các tài sản này trước các hành động đánh chặn và tấn công tiềm tàng của kẻ thù.
Để giành được lợi thế trên chiến trường, Ukraine phải chuyển trạng thái cân bằng trên không hiện tại sang ưu thế trên không vào thời điểm và địa điểm mà họ lựa chọn để tạo điều kiện thuận lợi cho các mục tiêu của lực lượng mặt đất và sử dụng nhiều khí tàikhông quân hơn. Đây sẽ là một nhiệm vụ khó khăn và đầy thách thức, nhưng khả thi với máy bay, vũ khí và khái niệm tác chiến phù hợp. Với quyền kiểm soát không phận ở những khu vực quan trọng, các tài sản không quân của Không quân Ukraine như F-16 hiện đang được đưa vào hoạt động có thể sử dụng các loại vũ khí hạng nặng để phá vỡ lực lượng mặt đất của Nga, phá hủy các trận địa pháo binh và mở đường cho Quân đội Ukraine đột phá trên bộ.
Một bước cần thiết để tối ưu hóa tiềm năng của F-16 sẽ là phát triển học thuyết đánh chặn kiểm soát mặt đất (GCI) và chỉ huy và kiểm soát hiện tại của Ukraine. Theo các thủ tục hiện tại của Ukraine, binh sỹ GCI điều khiển máy bay không có phương tiện để phối hợp ngay lập tức với các đối tác GBAD của họ để giải quyết xung đột giữa SAM và máy bay chiến đấu quân mình. Hậu quả có thể dẫn đến bắnnhầm và không thể loại trừ lực lượng F-16 quy mô nhỏ (và Mirage 2000) mà Ukraine sẽ sớm vận hành cũng bị bắn nhầm. Do đó, vấn đề này phải được giải quyết càng nhanh càng tốt. Một báo cáo gần đây, “Chỉ huy và kiểm soát chiến thuật của Ukraine-Ukrainian Tactical Command And Control,” đã nêu ra năm khuyến nghị để cần có những thay đổi cần thiết nhằm giải quyết những thách thức khi đưa máy bay chiến đấu mới của phương Tây vào sử dụng để tối ưu hóa khả năng tích hợp an toàn của chúng với các đơn vị GBAD.
Bước quan trọng nhất để đạt được ưu thế trên không cho Ukraine sẽ là phát triển một chiến dịch trên không và trên bộ tích hợp tận dụng nhiều khả năng khác nhau: Không quân và GBAD, giám sát và trinh sát liên tục, máy bay không người lái tấn công tầm xa, hỏa lực tầm xa của quân đội, tác chiến điện tử, tấn công mạng, đánh lừa, lực lượng tác chiến đặc biệt của Ukraine, thông tin tình báo kịp thời từ các đồng minh NATO và phối hợp chặt chẽ với lực lượng mặt đất. Việc phát triển một chiến dịch tích hợp có đặc trưng này và có được các nguồn lực cần thiết để tiến hành sẽ đòi hỏi phải lập kế hoạch chi tiết và nỗ lực phối hợp trong những tháng tới. Nếu thành công, nó có thể làm thay đổi tiến trình của cuộc chiến.
..................