(Tiếp)
Nga xâm lược và tìm kiếm ưu thế trên không
Khi căng thẳng gia tăng và lực lượng Nga di chuyển đến các vị trí tấn công, Không quân Ukraine đã thực hiện các kế hoạch phân tán các tài sản không quân của mình từ các căn cứ chính đến các sân bay phụ và loại sân bay cấp 3, đồng thời luân chuyển máy bay để tránh tập trung tại một địa điểm và vô hiệu hóa các cuộc tấn công của Nga. Không quân Ukraine đã phát triển các bộ dụng cụ hỗ trợ để có thể bảo dưỡng máy bay trên thực địa trong một khoảng thời gian hạn chế và tiến hành huấn luyệnbinh sỹ hỗ trợ để tiến hành bảo dưỡng và kiểm tra trước khi bay tại các sân bay phân tán. Các kho đạn dược đã được chuyển từ kho cất trữ thời bình đến các địa điểm ít dễ bị tấn công hơn.
Phòng không Ukraine
Đối với lực lượng GBAD, người Ukraine đã bố trí các khẩu đội pháo và địa điểm bố trí radar giả, được tăng cường bằng tín hiệu đánh lừa, để thu hút các cuộc tấn công của Nga. Chỉ vài giờ trước cuộc tấn công của Nga, các đơn vị GBAD của Ukraine cũng bắt đầu phân tán. Mặc dù một tỷ lệ đáng kể lực lượng GBAD đã sống sót, nhưng sự vội vàng trong hoạt động phân tán của họ đã cản trở lực lượng Ukraine triển khai phòng thủ phối hợp trong giai đoạn mở đầu của cuộc xung đột. Gánh nặng phòng không ban đầu dồn lên Lực lượng không quân Ukraine.
Dựa trên thông tin tình báo sai lệch, người Nga hi vọng lực lượng xâm lược của họ sẽ được chào đón trên khắp lãnh thổ Ukraine bằng vòng tay rộng mở, một niềm tin đã chứng minh là một tính toán sai lầm đáng kinh ngạc. Khái niệm tác chiến của Nga là sử dụng lực lượng tác chiến đặc biệt để loại bỏ ban lãnh đạo chính trị của Ukraine ở Kyiv-một nhiệm vụ được lên kế hoạch chỉ mất vài ngày-trong khi lực lượng mặt đất tìm cách gài bẫy các đơn vị quân đội Ukraine ở phía đông và đông nam. Lực lượng không quân Nga được giao nhiệm vụ làm suy yếu các khả năng phòng không của Ukraine và giành quyền kiểm soát trên không.
VKS đã phát động chiến dịch phản công trên không truyền thống bằng việc mở màn các hoạt động thù địch vào ngày 24 tháng 2 năm 2022. Trước đó là một cuộc tấn công điện tử diện rộng nhằm làm rối loạn các radar phòng không, đặc biệt là ở phía bắc và sử dụng rộng rãi máy bay không người lái trên không để dụ các khẩu đội SAM của Không quân Ukrainebộc lộ vị trí, Nga đã sử dụng máy bay đột nhập và tên lửa tầm xa để tấn công vào khoảng 100 mục tiêu phòng không của Ukraine (căn cứ không quân, radar, khẩu đội SAM và pháo phòng không, cũng như các đầu mối chỉ huy và kiểm soát).
Các cuộc tấn công của Nga vào danh sách mục tiêu ban đầu (được phát hiện bằng cách sử dụng gián điệp và các phi vụ trinh sát biên giới) đã vô hiệu hóa nhiều radar và các khẩu đội SAM trên khắp cả nước Ukraine. Tuy nhiên, như đã mô tả ở trên, hoạt động phân tán trước chiến tranh của Ukraine đã đảm bảo rằng phần lớn các đơn vị không quân và GBAD của Ukraine đã sống sót sau đợt tấn công ban đầu này.
Hơn nữa, các khả năng chỉ thị mục tiêu di động và đánh giá thiệt hại chiến trường của Nga tỏ ra chậm chạp và không tương xứng với nhiệm vụ xác định vị trí các đơn vị GBAD di động của không quân Ukraine và máy bay được phân tán trong những ngày tiếp theo. Tuy nhiên, hoạt động gián đoạn của GBAD Ukraine đã buộc máy bay chiến đấu của Không quân Ukaine đóng vai trò chủ đạo trong chống lại các hoạt động trên không của Nga cho đến khi GBAD này có thể được tổ chức lại.
Trong các cuộc tấn công ban đầu, máy bay ném bom chiến đấu của Nga đã thực hiện trung bình khoảng 140 phi vụ mỗi ngày, thường ở độ cao trung bình tới chiều sâu 150 hải lý. Các máy bay chiến đấu VKS, bay theo đội hình một chiếc đến sáu chiếc, tấn công mục tiêu ban đầu, thường bằng vũ khí không dẫn đường và độ chính xác kém. Các máy bay chiến đấu Su-35 và Su-30 của Nga đã thực hiện các phi vụ tuần tra chiến đấu trên không ở độ cao trung bình và độ cao cao để hỗ trợ máy bay xâm nhập trong ba ngày đầu tiên, được cho là đã nhiều lần bắn rơi máy bay MiG-29, Su-27, Su-24 và Su-25 của Ukraine. Các máy bay chiến đấu của Ukraine, bay ở độ cao thấp để giảm khả năng bị radar phát hiện, cũng được cho là đã nhiều lần bắn rơi máy bay Nga. Các hoạt động không chiến ác liệt đã diễn ra xung quanh Kyiv.
Chiến dịch của Lực lượng đặc nhiệm và tác chiến đường không của Nga nhằm vào một sân bay quan trọng ở phía bắc Kyiv cũng bị ngăn chạn bởi lực lượng phòng thủ kiên cường của Ukraine trong những ngày đầu của cuộc xung đột. Các máy bay chiến đấu và máy bay không người lái của Không quân Ukraine, kết hợp với lực lượng mặt đất, đã gây thương vong nặng nề cho lực lượng thiết giáp của Nga tiến theo đội hình hàng dọc để chiếm thủ đô Ukraine. Những lực lượng này dự kiến sẽ thực hiện nhiệm vụ chiếm đóng, không thực hiện các hoạt động chiến đấu trên bộ, và do đó không được chuẩn bị để đối phó với sức kháng cự mạnh mẽ của Ukraine và bị mắc kẹt do tình trạng tắc đường nghiêm trọng dọc theo trục tiếp cận duy nhất.
Sau ba ngày, Nga đã ngừng các phi vụ thâm nhập vào Ukraine theo dự định, mặc dù các phi vụ riêng biệt vẫn tiếp tục, đặc biệt là khi cuộc tấn công vào Kyiv diễn ra. Một phần, điều này được thúc đẩy bởi các máy bay chiến đấu của Không quân Ukraineđã làm tiêu hao lực lượng Nga và sự chậm trễ trong tổ chức lại GBAD của họ, nhưng cũng là do nỗ lực chặt đầu chính phủ Ukraine đã thất bại. Cuộc tấn công trên bộ của Nga vào Kyiv đã bị sa lầy, và lực lượng trên bộ của họ cần được hỗ trợ hỏa lực; do đó, VKS đã chuyển từ tập trung vào kiểm soát không phận sang hỗ trợ lực lượng trên bộ.
Vai trò hỗ trợ chủ yếu cho lực lượng mặt đất là một vai trò mà VKS rất quen thuộc trong lịch sử, đã hỗ trợ các hoạt động của Hồng quân trong Chiến tranh thế giới thứ hai theo cùng một kiểu như “pháo binh trên không”. Tuy nhiên, trong chiến tranh hiện đại, đây có thể là sai lầm chiến lược lớn nhất của họ. Nếu VKS tiếp tục tiến hành chiến dịch chốngđường không, có khả năng Nga đã giành được ưu thế trên không và làm tiêu tanmọi cơ hội của Ukraine.Tuy nhiên, khả năng tạo sức épcủa họ vượt quatiền tuyến của quân đội (FLOT) bị cản trở do không có chiến thuật càn quét tầm xa nhiều thành phần, có rất ít thông tin trinh sát cập nhật theo thời gian thực về các mối đe dọa trên đường hành quân và hoạt động huấn luyện sử dụng nhiều máy bay như một phần của chương trình huấn luyện hàng ngày của đơn vị trước cuộc chiến có rất nhiều hạn chế.
Đối với các cuộc tấn công thâm nhập sâu hơn, VKS đã chọn cách tiến hành các cuộc tấn công bằng tên lửa vào các mục tiêu radar, các căn cứ và cơ sở hạ tầng. Nga đã bắn trung bình khoảng 24 tên lửa mỗi ngày trong ba tháng đầu của cuộc chiến-khoảng 2.000 tên lửa hành trình và 240 tên lửa đường đạn. Tuy nhiên, thực trạng không thể phản ứng kịp thời với không gian chiến đấu thay đổi nhanh chóng đã khiến họ không thể làm suy yếu mạnh mẽ IADS của Ukraine hoặc tạo ra được động lực cho lực lượng mặt đất của họ. Các vấn đề mà Nga gặp phải trong xác định mục tiêu di động không chỉ hạn chế hiệu quả chiến đấu của quân đội Ukraine mà còn gây ra thương vong đáng kể cho dân thường.
Do bị GBAD của Không quân Ukraineđe dọa ở độ cao trung bình, các máy bay chiến đấu của VKS bắt đầu thực hiện các cuộc tấn công tầm thấp, ném bom và rốc két không điều khiển vào lực lượng Ukraine ở tiền tuyến, và thường bay theo đội hình một và hai máy bay. Tuy nhiên, các phi vụ này thường xuyên bay theo các tuyến đường bay có thể dự đoán được, khiến các máy bay phản lực phải hứng chịu hàng nghìn quả tên lửa phòng không vác vai (MANPADS) của Quân đội Ukraine.
VKS mất khoảng tám máy bay chiến đấu trong một tuần. Tình trang huynh đệ tương tàn (Fratricide) cũng đóng một vai trò trong các tổn thất của VKS, một vấn đề mà vẫn tồn tại cho đến ngày nay. VKS chuyển sang các cuộc tấn công ban đêm dọc theo tiền tuyến để giảm tổn thất bằng cách sử dụng một phần lực lượng máy bay Su-34. Họ cũng có thể tập trung sử dụng Su-35S tiến hành tấn công bằng tên lửa chống bức xạ, đặc biệt là ở phía bắc xung quanh Kyiv, cũng như một số cuộc tấn công hạn chế của máy bay Su-24/FENCER bằng cách sử dụng đạn có điều khiển chính xác (PGM).
Do thất bại của cuộc tấn công vào Kyiv và các cuộc phản công ban đầu của Ukraine giành lại lãnh thổ ở đó và ở Kharkiv, Nga đã quyết định tập trung nỗ lực vào Donbas và phía đông nam. Các cuộc tấn công trên bộ ở khu vực đông nam đã đạt được những thành công đáng kể. VKS tiếp tục nỗ lực làm suy yếu GBAD của Không quân Ukraine bằng cách sử dụng máy bay chiến đấu Su-30 và Su-35 và máy bay không người lái (UAV) làm mồi nhử. Khi một khẩu đội Không quân Ukraine cố gắng tham chiến, các máy bay chiến đấu của VKS sẽ bắn tên lửa chống bức xạ (ARM) trong khi máy bay tấn công mặt đất tầm thấp Su-25 sẽ nỗ lực phóng rốc két vào trận địa đó.
.............