Tác động của vụ tấn công khủng bố Moskva đối với cuộc chiến ở Ukraine
Khoảng 20 giờ ngày 22/3, tại nhà hát Crocus City Hall đã xảy ra vụ tấn công khủng bố nghiêm trọng, khiến ít nhất 137 nạn nhân thiệt mạng và 182 người bị thương. Vết thương do đạn bắn và ngộ độc từ các vật gây cháy là nguyên nhân chính gây tử vong. Những công việc dọn dẹp đống đổ nát tại hiện trường sẽ kéo dài trong vài ngày. Đây cũng là vụ tấn công khủng bố đẫm máu nhất ở Nga trong gần 20 năm qua.
Ngày 24/3, Nga đã tổ chức quốc tang trên cả nước. Tòa nhà chính phủ liên bang, tòa nhà Duma Quốc gia và Điện Kremlin đã buông cờ rủ, đường phố Moskva thắp nến trên màn hình plasma… Cùng với việc chia buồn đối với các nạn nhân, mọi người cũng đang chờ đợi thêm thông tin về sự thật vụ khủng bố này.
Nga nhanh chóng bắt giữ 11 người
Khi số nạn nhân tăng lên, việc bắt giữ những kẻ tấn công khủng bố cũng có tiến triển. Ngày 23/3, Giám đốc Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) Aleksandr Bortnikov báo cáo với Tổng thống Putin: Hiện nay 11 nghi phạm được cho là có liên quan trong vụ tấn công khủng bố bị bắt giữ, trong đó có 4 tên trực tiếp tiến hành vụ khủng bố, đã được áp giải về Moskva.
Do nhiều nghi phạm bị bắt giữ nên cuộc điều tra và thẩm vấn liên quan đến vụ tấn công khủng bố đang được tiến hành.
Một mặt, ngày 23/3, Bộ Nội vụ Nga và FSB tiết lộ với thế giới bên ngoài các từ khóa đặc biệt liên quan đến danh tính của nghi phạm và con đường chạy trốn: người nước ngoài, Ukraine.
Theo thông tin từ phía Nga, 4 nghi phạm trực tiếp thực hiện vụ tấn công đều là công dân nước ngoài và có liên quan đến Ukraine. Sau khi thực hiện vụ tấn công khủng bố, bọn chúng có ý đồ chạy trốn đến biên giới Nga-Ukraine bằng ô tô và tiến vào Ukraine, cuối cùng bị bắt ở tỉnh Bryansk và đã bị áp giải trở lại Moskva. Ngày 23/3, Mykhailo Podolyak, cố vấn cấp cao của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky kiên quyết bác bỏ vấn đề này: “Ukraine không liên quan đến đến vụ việc này (tấn công khủng bố)”.
Mặt khác, cùng ngày, Margarita Simonyan, tổng giám đốc hãng tin Russia Today (RT), công bố một đoạn video thẩm vấn hai nghi phạm tấn công khủng bố lên mạng xã hội. Cả hai tên đều đề cập đến “kiếm tiền” khi nói về động cơ của chúng. Trong đoạn video này, một nghi phạm thú nhận: “Tôi đã bắn chết người trong nhà hát để kiếm tiền”. Theo tiết lộ của tên này, cách đây một tháng, kẻ tuyển dụng đã liên lạc với hắn qua mạng xã hội Telegram và đưa ra đề nghị bắn bừa bãi vào tất cả những người trong nhà hát, cung cấp vũ khí cho hắn. Ngày 4/3, tên này đến nước Nga từ Thổ Nhĩ Kỳ. Thù lao mà kẻ tuyển dụng cam kết là khoảng 500.000 ruble (khoảng 5.400 USD). Một nửa đã được chuyển vào thẻ ngân hàng của tên này, nửa còn lại được hứa sẽ chuyển sau khi hoàn thành vụ khủng bố.
Một nghi phạm khác nói tiếng Tajik cho biết tên này và đồng bọn đã ở trong một khách sạn cạnh đường cao tốc ở tỉnh Moskva hơn 10 ngày: “Tôi đã lâu không có việc làm và tôi muốn làm việc (kiếm tiền)”.
Lý Vĩ, Chủ nhiệm Trung tâm nghiên cứu chống khủng bố thuộc Viện nghiên cứu quan hệ quốc tế hiện đại Trung Quốc, nhận định thông tin do Nga và các nghi phạm tiết lộ cho thấy một số đặc điểm của vụ tấn công khủng bố này:
Một là thực hiện phương thức kết hợp ở Nga và nước ngoài, do những kẻ khủng bố ở nước ngoài và Nga liên kết tiến hành hoạt động phạm tội. Về việc lực lượng nước ngoài thuộc về bên nào, vẫn còn nhiều nghi vấn cần phải điều tra thêm. Ví dụ như nghi phạm nói không quen biết tên liên lạc, vậy tại sao lại được chọn?
Lý Vĩ cho rằng: “Nếu nghi phạm thực sự có liên quan đến Ukraine, thì cũng cần phải đánh giá liên quan đến tổ chức nào ở nước này. Đó là tổ chức cực hữu ở Ukraine hay là cơ quan tình báo của chúng hoặc một quan chức chính phủ có chức vụ nhất định. Tình hình cụ thể cần phân tích cụ thể”.
Hai là hoạt động phạm tội khác xa so với với phương thức hoạt động trước đây của tổ chức cực đoan Nhà nước Hồi giáo (IS) và các chi nhánh của bọn chúng. Trước đây, do tư tưởng cực đoan thúc đẩy, các phần tử IS thường lựa chọn tấn công tự sát, hô khẩu hiệu tôn giáo tại hiện trường và kết thúc nhiệm vụ với thái độ “chiến đấu đến cùng”. Không có đặc điểm điển hình nào xuất hiện trong vụ tấn công ở Moskva. Nghi phạm khai bị đồng tiền hấp dẫn và vội vàng bỏ trốn sau khi thực hiện vụ tấn công.
Ba là mạng xã hội có thể trở thành phương thức mới nhằm lôi kéo và chiêu mộ những kẻ khủng bố tiến hành cuộc tấn công khủng bố.
Nghiên cứu viên Khương Nghị thuộc Viện Nghiên cứu Nga, Đông Âu và Trung Á thuộc Viện khoa học xã hội Trung Quốc nêu rõ Nga nhận định nghi phạm có liên quan đến Ukraine, nghĩa là vụ khủng bố có liên quan đến mâu thuẫn chính mà Nga hiện đang quan tâm. Nếu vụ khủng bố này thực sự là hành động tấn công có quốc gia khác đứng đằng sau, thì sẽ liên quan đến nhiều nhân tố phức tạp. Tính chất chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga đối với Ukraine sẽ thay đổi.
.................
Khoảng 20 giờ ngày 22/3, tại nhà hát Crocus City Hall đã xảy ra vụ tấn công khủng bố nghiêm trọng, khiến ít nhất 137 nạn nhân thiệt mạng và 182 người bị thương. Vết thương do đạn bắn và ngộ độc từ các vật gây cháy là nguyên nhân chính gây tử vong. Những công việc dọn dẹp đống đổ nát tại hiện trường sẽ kéo dài trong vài ngày. Đây cũng là vụ tấn công khủng bố đẫm máu nhất ở Nga trong gần 20 năm qua.
Ngày 24/3, Nga đã tổ chức quốc tang trên cả nước. Tòa nhà chính phủ liên bang, tòa nhà Duma Quốc gia và Điện Kremlin đã buông cờ rủ, đường phố Moskva thắp nến trên màn hình plasma… Cùng với việc chia buồn đối với các nạn nhân, mọi người cũng đang chờ đợi thêm thông tin về sự thật vụ khủng bố này.
Nga nhanh chóng bắt giữ 11 người
Khi số nạn nhân tăng lên, việc bắt giữ những kẻ tấn công khủng bố cũng có tiến triển. Ngày 23/3, Giám đốc Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) Aleksandr Bortnikov báo cáo với Tổng thống Putin: Hiện nay 11 nghi phạm được cho là có liên quan trong vụ tấn công khủng bố bị bắt giữ, trong đó có 4 tên trực tiếp tiến hành vụ khủng bố, đã được áp giải về Moskva.
Do nhiều nghi phạm bị bắt giữ nên cuộc điều tra và thẩm vấn liên quan đến vụ tấn công khủng bố đang được tiến hành.
Một mặt, ngày 23/3, Bộ Nội vụ Nga và FSB tiết lộ với thế giới bên ngoài các từ khóa đặc biệt liên quan đến danh tính của nghi phạm và con đường chạy trốn: người nước ngoài, Ukraine.
Theo thông tin từ phía Nga, 4 nghi phạm trực tiếp thực hiện vụ tấn công đều là công dân nước ngoài và có liên quan đến Ukraine. Sau khi thực hiện vụ tấn công khủng bố, bọn chúng có ý đồ chạy trốn đến biên giới Nga-Ukraine bằng ô tô và tiến vào Ukraine, cuối cùng bị bắt ở tỉnh Bryansk và đã bị áp giải trở lại Moskva. Ngày 23/3, Mykhailo Podolyak, cố vấn cấp cao của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky kiên quyết bác bỏ vấn đề này: “Ukraine không liên quan đến đến vụ việc này (tấn công khủng bố)”.
Mặt khác, cùng ngày, Margarita Simonyan, tổng giám đốc hãng tin Russia Today (RT), công bố một đoạn video thẩm vấn hai nghi phạm tấn công khủng bố lên mạng xã hội. Cả hai tên đều đề cập đến “kiếm tiền” khi nói về động cơ của chúng. Trong đoạn video này, một nghi phạm thú nhận: “Tôi đã bắn chết người trong nhà hát để kiếm tiền”. Theo tiết lộ của tên này, cách đây một tháng, kẻ tuyển dụng đã liên lạc với hắn qua mạng xã hội Telegram và đưa ra đề nghị bắn bừa bãi vào tất cả những người trong nhà hát, cung cấp vũ khí cho hắn. Ngày 4/3, tên này đến nước Nga từ Thổ Nhĩ Kỳ. Thù lao mà kẻ tuyển dụng cam kết là khoảng 500.000 ruble (khoảng 5.400 USD). Một nửa đã được chuyển vào thẻ ngân hàng của tên này, nửa còn lại được hứa sẽ chuyển sau khi hoàn thành vụ khủng bố.
Một nghi phạm khác nói tiếng Tajik cho biết tên này và đồng bọn đã ở trong một khách sạn cạnh đường cao tốc ở tỉnh Moskva hơn 10 ngày: “Tôi đã lâu không có việc làm và tôi muốn làm việc (kiếm tiền)”.
Lý Vĩ, Chủ nhiệm Trung tâm nghiên cứu chống khủng bố thuộc Viện nghiên cứu quan hệ quốc tế hiện đại Trung Quốc, nhận định thông tin do Nga và các nghi phạm tiết lộ cho thấy một số đặc điểm của vụ tấn công khủng bố này:
Một là thực hiện phương thức kết hợp ở Nga và nước ngoài, do những kẻ khủng bố ở nước ngoài và Nga liên kết tiến hành hoạt động phạm tội. Về việc lực lượng nước ngoài thuộc về bên nào, vẫn còn nhiều nghi vấn cần phải điều tra thêm. Ví dụ như nghi phạm nói không quen biết tên liên lạc, vậy tại sao lại được chọn?
Lý Vĩ cho rằng: “Nếu nghi phạm thực sự có liên quan đến Ukraine, thì cũng cần phải đánh giá liên quan đến tổ chức nào ở nước này. Đó là tổ chức cực hữu ở Ukraine hay là cơ quan tình báo của chúng hoặc một quan chức chính phủ có chức vụ nhất định. Tình hình cụ thể cần phân tích cụ thể”.
Hai là hoạt động phạm tội khác xa so với với phương thức hoạt động trước đây của tổ chức cực đoan Nhà nước Hồi giáo (IS) và các chi nhánh của bọn chúng. Trước đây, do tư tưởng cực đoan thúc đẩy, các phần tử IS thường lựa chọn tấn công tự sát, hô khẩu hiệu tôn giáo tại hiện trường và kết thúc nhiệm vụ với thái độ “chiến đấu đến cùng”. Không có đặc điểm điển hình nào xuất hiện trong vụ tấn công ở Moskva. Nghi phạm khai bị đồng tiền hấp dẫn và vội vàng bỏ trốn sau khi thực hiện vụ tấn công.
Ba là mạng xã hội có thể trở thành phương thức mới nhằm lôi kéo và chiêu mộ những kẻ khủng bố tiến hành cuộc tấn công khủng bố.
Nghiên cứu viên Khương Nghị thuộc Viện Nghiên cứu Nga, Đông Âu và Trung Á thuộc Viện khoa học xã hội Trung Quốc nêu rõ Nga nhận định nghi phạm có liên quan đến Ukraine, nghĩa là vụ khủng bố có liên quan đến mâu thuẫn chính mà Nga hiện đang quan tâm. Nếu vụ khủng bố này thực sự là hành động tấn công có quốc gia khác đứng đằng sau, thì sẽ liên quan đến nhiều nhân tố phức tạp. Tính chất chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga đối với Ukraine sẽ thay đổi.
.................