[Funland] Lịch sử, văn hoá dân tộc Chăm.

[ah99x6]

..........
Khi Nhân Miếu[6] lên ngôi cả, thì giống nòi chúng đã rất đông. Nương chốn Cổ Lũy như hang cầy, cậy thành Chà Bàn như tổ kiến. Điên cuồng mất trí, nó xưng bừa là cha chú, gọi đức vua ta là cháu con; mất đức ra oai, ác chất chồng, giấu sao cho nổi? Những lời lăng nhục không thể nêu tường.
Chúng tụ tập bầy đoàn, dám giở thói như chó kia cắn trộm, chúng lừa khi sơ hở, ngầm xua quân như lũ quạ tụm bầy. Định cướp Hóa Châu, giết quân đồn thú. Kể tầy trời tội ác, chỉ hơn tháng sẽ dẹp yên. Kế đã chẳng thành, mưu kia càng vụng. Chết đã sắp tới, toi mạng hẳn rồi. Đã mù chẳng thấy gì, còn mở mồm nói láo. Kế đã cùng nên lòi quẫn, sắp làm phản phải thẹn thùng.
Rồi như loài cáo xiểm nịnh với Yên Kinh[7] ton hót để gièm pha người khác, định như giống tằm ăn lấn ra Tượng quận, tính toan đâm trước mặt sau lưng. Mong cột đồng[8] dựng ở Hoành Sơn, để quân Hán xuống đến Bặc Đạo. Rêu rao tố bậy, gièm nhảm chẳng chừa. Lại vu cáo ta điều động binh sĩ muôn người, sắp thôn tính cõi bờ triều Bắc; lại bảo ta như hai mặt trời cùng mọc, tự tôn là Hoàng Đế nước Nam, bảo là ta cướp mất lễ cống ngọc vàng, bảo là ta tranh mất giống voi cái trắng[9].
Coi khinh dân ta hơn là cỏ rác, nảy sinh dã tâm sâu độc hại người; tưởng chiếm nước ta dễ tự chơi cờ, xương Bồng Nga còn hòng đến nhặt. Cứ coi mọi hành vi, lời lẽ của nó, đều là muốn đạp đổ tông miếu dòng giống nhà ta. Mưu kế sâu như vậy, tội ác nào không làm. Khiến nhà Minh ngờ vực, gửi sắc thư hỏi mấy năm liền, vì lũ giặc hung hăng, xe đổ cứ lần theo vết cũ. Gông đóng ngập tai cũng đáng, lo đến cháy dạ chẳng sai. Thế nguy như quạ đậu tổ cao, lại dám khinh thường triều sứ, nhìn hẹp tựa ếch ngồi đáy giếng, cả gan chế nhạo sắc thư[10].
.......
Tiểu nhân lên ngôi báu, nước lớn thành kẻ thù. Trong lòng vẫn dòm ngó trẫm, ngoài mặt cống hiến giả vờ. Ví phỏng cáo kêu nơi đế Lý thì mới cam lòng, nào ngờ kiến họp đất Thần Châu để hòng thỏa chí. Ta buông lỏng, nó kéo đàn đến cướp, ta giương cung, lại đuôi vẫy xin tha. Thực là kẻ thù của tông miếu xã tắc, là tai họa của sinh dân muôn đời. Nó nghĩ là roi dẫu dài không quất đến bụng ngựa[15], gió cuối cơn không cuốn nổi lông hồng. Mang dã tâm gây loạn làm càn, thực phải tội đáng phải giết, đáng phải trị.
......
Trẫm chỉ huy cờ võ, hiệu lệnh binh thần. Kính đem mệnh lệnh của trời, làm việc đánh giết kẻ ác. Bóng cờ rợp đồng nội, như mây cuốn như gió bay; lưỡi búa loáng trên không, tựa nắng chang, tựa sao chói. Dễ dàng như bóc mo nang, thuận lợi như bẻ cành mục. Giặc tận mắt nhìn, sấm sét gấp bung tai nào kịp, quân đi trên chiếu, lửa bừng bừng vèo cháy mảy lông[17]. Công một buổi sẽ hoàn thành, hận trăm đời sẽ rửa sạch. Lại vì dân trừ loài sâu độc, chẳng để giặc cho con cháu đời sau. Khinh Vũ Đế nhàm võ không thôi, khen Văn Vương mở mang bờ cõi.
Ôi! giặc cùng mổ dê không máu; nên học xưa tháng 6 ra quân, Cõi Nam thấy lợn lấm bùn chẳng đợi 7 tuần phục. Bá cáo trong nước, cho mọi người nghe.

Trích Bình Chiêm chiếu của Đức Vua Lê Thánh Tông

Note: Lại trò nước nhỏ câu kết với cường quốc ở xa (nhà Minh) lăm le đánh cướp gây hấn với nước mạnh hơn sát vách là Đại Việt

Ăn vả sml nhẽ cũng phải thôi

Na ná Uca bị Gấu vả cho sắp sml cụ nhở!

 

[Tứ Vô Lượng]

Pháp là bọn tàn phá VN nhiều nhất ở thời cận đại và góp phần đưa nước ta trải qua lịch sử đau thương cả trăm năm tiếp nối. Xưa em cũng học tiếng Pháp nhưng sau đó thấy bọn này tầm thường ở chuyên ngành của em nên chuyển sang tiếng Anh

Pháp sang cứ thấy chỗ nào chùa tháp đẹp là xây đè nhà thờ lên, như tháp Báo Thiên một trong những linh khí VN. Nhưng Pháp cũng xây dựng rất nhiều cho VN, rồi lập đại học Đông Dương, trường Bách Nghệ, định biên giới pháp lý cho VN, chiếm biển Đông thiết lập chủ quyền, chiếm Tây Nguyên, Viễn Đông Bác Cổ (EFEO) nghiên cứu cặn kẽ về VN mà trước đây ta chưa từng ngâm cứu được cả mấy ngàn năm như thế vv cũng nên xét cả 2 mặt công - tội phủi hết thì cũng ko hay lắm vì tính kế thừa tích lũy rất quan trọng, phủi hết thì hắt cả cái hay cái đẹp

 

[Đại Ba]

Cứ xem 2 ông vua Chiêm Thành thì hiểu vì sao dân tộc Chăm mất nước, diệt vong.

1 ông bị bắt làm tù binh bèn xin dâng 2 châu, đổi lấy việc được thả về.

Một ông dâng tiếp 2 châu nữa để đổi lấy 1 người đàn bà là Huyền Trân công chúa.

Lại nữa, người Chăm phân biệt đẳng cấp xã hội (như Ấn Độ). Còn từ thời Lý Trần đến các triều đại sau này, dân thường hay gia nô cũng có thể lên làm tướng quân, miễn là có tài. Do vậy, các triều đại Việt Nam dễ huy động nguồn lực của toàn dân cho 1 cuộc chiến hơn.

 

[Tứ Vô Lượng]

Cứ xem 2 ông vua Chiêm Thành thì hiểu vì sao dân tộc Chăm mất nước, diệt vong.

1 ông bị bắt làm tù binh bèn xin dâng 2 châu, đổi lấy việc được thả về.

Một ông dâng tiếp 2 châu nữa để đổi lấy 1 người đàn bà là Huyền Trân công chúa.

Lại nữa, người Chăm phân biệt đẳng cấp xã hội (như Ấn Độ). Còn từ thời Lý Trần đến các triều đại sau này, dân thường hay gia nô cũng có thể lên làm tướng quân, miễn là có tài. Do vậy, các triều đại Việt Nam dễ huy động nguồn lực của toàn dân cho 1 cuộc chiến hơn.

Mình nghĩ cú lùi lớn nhất của Chăm là bỏ thành Ulik ở phá Tam Giang, mà nhà Trần chiếm gọi là thành Hóa Châu. Có câu Thương em, anh cũng muốn vô, Sợ truông nhà Hồ, sợ phá Tam Giang. Truông nhà Hồ, phá Tam Giang, Bạch Mã là cực kỳ hiểm trở phòng thủ tuyệt vời nên chúa Nguyễn chọn đô giữ được mấy trăm năm. Chỗ đẹp thế thành Ulik cũng to, mà ko giữ được thì lùi dần lùi dần đến lúc diệt vong cũng hợp lẽ thôi.

 

[garungrobi]

Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo
Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu
.....
Trích " đại cáo bình Ngô "

Thôi ông ạ. Nguyễn Trãi thì cha bán nước cầu vinh, ls bóp méo thanht khuyên Nguyễn Trãi, hài.

 

[zinhaicau]

Thôi ông ạ. Nguyễn Trãi thì cha bán nước cầu vinh, ls bóp méo thanht khuyên Nguyễn Trãi, hài.

Cụ cho thêm thông tin đi, em cứ được học là ngược lại chứ.

 

[Đại Ba]

Thôi ông ạ. Nguyễn Trãi thì cha bán nước cầu vinh, ls bóp méo thanht khuyên Nguyễn Trãi, hài.

Xin cụ cái bằng chứng, chứng minh cụ Nguyễn Phi Khanh bán.... trà đá vỉa hè ạ?

 

[DurexXL]

Na ná Uca bị Gấu vả cho sắp sml cụ nhở!

Phần liên hệ thực tế do cán bộ tự thực hiện, nhân viên không được giải thích gì thêm

 

[Supperhoi]

Pháp sang cứ thấy chỗ nào chùa tháp đẹp là xây đè nhà thờ lên, như tháp Báo Thiên một trong những linh khí VN. Nhưng Pháp cũng xây dựng rất nhiều cho VN, rồi lập đại học Đông Dương, trường Bách Nghệ, định biên giới pháp lý cho VN, chiếm biển Đông thiết lập chủ quyền, chiếm Tây Nguyên, Viễn Đông Bác Cổ (EFEO) nghiên cứu cặn kẽ về VN mà trước đây ta chưa từng ngâm cứu được cả mấy ngàn năm như thế vv cũng nên xét cả 2 mặt công - tội phủi hết thì cũng ko hay lắm vì tính kế thừa tích lũy rất quan trọng, phủi hết thì hắt cả cái hay cái đẹp

Nếu ko có nó có khi mình vữn chế độ quân chủ nập hiến, cha truyền con lối! Vữn nông nghịp lúa nc 1 mùa, cát cứ phân tranh có khi cũng chưa bit dc biên giới vịt nam đến đâu, hay lại tỉnh thành của nc kac! Nhìn chung cũng chỉ có 1 bộ phận cai trị có lợi thôi, quan trọng dân phải giàu văn minh, Thời pháp cũng là thời kỳ khai phá văn ninh, quá độ lên cnxh!

 

[Chauthanh11]

Chiêm Thành cũng thuộc dạng húng quá . Hết Bắc cự Đại Việt lại Nam chống Khmer thì làm gì chẳng diệt vong .
Các phù điêu ở đền Ăngco của Cam chủ yếu kể về chiến thắng trước Chiêm Thành .

 

[cuhaifus]

Vầng. Đoạn Phú Thượng tôi nhơ có chùa Chăm gần 1000 năm đó.

Em chưa biết gì cái chùa này đâu cụ ạ

 

[.Bo My]

Nó thông ra cửa Thị Nại, thuận đi lại buôn bán đấy chứ.

Nhg nói chung là quy mô cũng hơi nhỏ so với độ hoành tráng mà các sử gia chém trong sách

mỗi cạnh 2 km đấy, có 3 lớp thành, đừng nhầm với mấy thành xây lại trên nền sau này.

https://toquoc.vn/binh-dinh-thanh-co-hoang-de-thanh-do-ban-99235466.htm#:~:text=%C4%90%C6%B0%E1%BB%A3c%20x%C3%A2y%20ch%E1%BA%BFch%20v%E1%BB%81%20h%C6%B0%E1%BB%9Bng,b%C3%B3%20%C4%91%C3%A1%20ong%20hai%20m%E1%BA%B7t

.

 

[konghai1209]

Em chưa biết gì cái chùa này đâu cụ ạ

cụ tìm hiểu thêm về Chùa Bà Già - Đình Phú Gia

 

[.Bo My]

Cứ xem 2 ông vua Chiêm Thành thì hiểu vì sao dân tộc Chăm mất nước, diệt vong.

1 ông bị bắt làm tù binh bèn xin dâng 2 châu, đổi lấy việc được thả về.

Một ông dâng tiếp 2 châu nữa để đổi lấy 1 người đàn bà là Huyền Trân công chúa.

Lại nữa, người Chăm phân biệt đẳng cấp xã hội (như Ấn Độ). Còn từ thời Lý Trần đến các triều đại sau này, dân thường hay gia nô cũng có thể lên làm tướng quân, miễn là có tài. Do vậy, các triều đại Việt Nam dễ huy động nguồn lực của toàn dân cho 1 cuộc chiến hơn.

Thể chế cũng khá là quan trọng, trước có ông nào phân tích, Chăm không xây dựng được chế độ chuyên chính. Khi hòa bình thì đất Chăm chia làm tứ trụ, ngũ trụ... là các tiểu quốc độc lập, vua Chăm không có quyền bên dưới. Chỉ khi nào chiến tranh thì mới tập hợp được quân đội thống nhất, đó cũng là lý do vua Chăm thích đánh nhau liên miên nhưng lại không ham chiếm đất mấy vì có chiếm vua cũng không được hưởng.

 

[detector]

Xin cụ cái bằng chứng, chứng minh cụ Nguyễn Phi Khanh bán.... trà đá vỉa hè ạ?

Sử sách Minh triều và sử sách Đại Việt đều chép là Nguyễn Phi Khanh tự mình đi đầu hàng nhà Minh và bị giải về Trung Quốc:

Còn bọn Trần Nhật Chiêu, Nguyễn Phi Khanh, Nguyễn Cẩn, Đỗ Mãn đều đã đầu hàng từ trước. ”
— Đại Việt sử ký toàn thư, bản kỷ, quyển IX

...Thượng thư bộ Lại Phạm Nguyên Lãm, Đại lý tự khanh Nguyễn Phi Khanh, thiên vệ tướng quân Trần Nhật Chiêu, tướng quân Lê Uy của ngụy đều đến đầu hàng Trương Phụ. ”
— Minh thực lục, v.11, trang 923-924, Thái tông q.65, tr.5a-5b.

 

[Maner Bolsol]

Pháp sang cứ thấy chỗ nào chùa tháp đẹp là xây đè nhà thờ lên, như tháp Báo Thiên một trong những linh khí VN. Nhưng Pháp cũng xây dựng rất nhiều cho VN, rồi lập đại học Đông Dương, trường Bách Nghệ, định biên giới pháp lý cho VN, chiếm biển Đông thiết lập chủ quyền, chiếm Tây Nguyên, Viễn Đông Bác Cổ (EFEO) nghiên cứu cặn kẽ về VN mà trước đây ta chưa từng ngâm cứu được cả mấy ngàn năm như thế vv cũng nên xét cả 2 mặt công - tội phủi hết thì cũng ko hay lắm vì tính kế thừa tích lũy rất quan trọng, phủi hết thì hắt cả cái hay cái đẹp

Chẳng có cái tội nào to bằng tội đi đô hộ VN, và rồi từ đó các câu chuyện đau thương liên tiếp xảy ra. Còn ba cái công trình đó chẳng nhẽ lại không xây nổi sau hơn 80 năm chiếm đóng. Đừng ảo tưởng những chuyện đó cho rằng nó đẹp, nó đang phục vụ lại dân ta. Nên nhớ rằng cái chúng tàn phá còn giá trị hơn nhiều so với cái chúng tạo ra, kể cả tàn phá cả các công trình có tính văn hóa cao, còn chưa kể đến làm mất đất đai của VN. Tôi rất hiểu văn hóa Pháp và tiếng Pháp nhưng không coi đó là văn minh được dâng cho người dân đất Việt.

 

[Tlbooks]

Một bên là nhà nước Trung ương tập quyền, có văn hiến, pháp điển nho giáo ưu việt, huy động được tối đa nguồn lực quốc gia dân tộc.
Một bên là các bộ tộc bộ lạc liên kết lỏng lẻo bằng các ràng buộc lợi ích, hôn nhân mẫu hệ...
Do vậy nó là tất yếu trong dòng chẩy của lịch sử

 

[Tứ Vô Lượng]

Chẳng có cái tội nào to bằng tội đi đô hộ VN, và rồi từ đó các câu chuyện đau thương liên tiếp xảy ra. Còn ba cái công trình đó chẳng nhẽ lại không xây nổi sau hơn 80 năm chiếm đóng. Đừng ảo tưởng những chuyện đó cho rằng nó đẹp, nó đang phục vụ lại dân ta. Nên nhớ rằng cái chúng tàn phá còn giá trị hơn nhiều so với cái chúng tạo ra, kể cả tàn phá cả các công trình có tính văn hóa cao, còn chưa kể đến làm mất đất đai của VN. Tôi rất hiểu văn hóa Pháp và tiếng Pháp nhưng không coi đó là văn minh được dâng cho người dân đất Việt.

Ko ai ảo tưởng là ngoại quốc thương mình cả, nhưng thực tế đọng lại cái gì, tích lũy được gì, mình phủi nó sạch trơn thì cũng như nó đã từng phủi mình thôi. Cứ mỗi lần phủi mất rất nhiều.

Có vẻ ko liên quan thớt Chăm, nhưng Ví dụ phủi về sau ko biết tại sao kỹ thuật xây dựng tháp Chăm giỏi thế ko phục chế được rất phí

 

[Bastion.P]

Thành Cát Tư Hãn không đồng ý lắm với cụ đâu

Một bên là nhà nước Trung ương tập quyền, có văn hiến, pháp điển nho giáo ưu việt, huy động được tối đa nguồn lực quốc gia dân tộc.
Một bên là các bộ tộc bộ lạc liên kết lỏng lẻo bằng các ràng buộc lợi ích, hôn nhân mẫu hệ...
Do vậy nó là tất yếu trong dòng chẩy của lịch sử

 

[Tứ Vô Lượng]

Một bên là nhà nước Trung ương tập quyền, có văn hiến, pháp điển nho giáo ưu việt, huy động được tối đa nguồn lực quốc gia dân tộc.
Một bên là các bộ tộc bộ lạc liên kết lỏng lẻo bằng các ràng buộc lợi ích, hôn nhân mẫu hệ...
Do vậy nó là tất yếu trong dòng chẩy của lịch sử

Bây giờ nghe chuyện Hồ Hán Thương cầm 200k quân Lê Thánh Tông cầm 250k quân đi bình Chiêm hay Lê Hoàn bắc thì đánh Tống nam thì bình Chiêm cũng kinh dị thật, thời xưa quản lý quân đội, huy động logistics vv cũng rất ra gì đấy