[Funland] Lịch sử, văn hoá dân tộc Chăm.

[mamtom7981]

Bài này, Chế Linh dân Chăm xin lại hát thua Tuấn Vũ nhiều, bản gần đây của ku e Huỳnh Phi Tiễn thể hiện có lẽ là bản hay nhất:

Nhà cháu nghe bản của ca sỹ Bảo Tuấn là hay nhất, nó hùng tráng và cả bi thương. Hòa âm cũng hay nữa, mời cụ thẩm thử
Hận Đồ Bàn - Bảo Tuấn

 

[Bastion.P]

Bản này cũng khá, tiếc là BT giọng lơ lớ, nên e ko nhắc đến

Nhà cháu nghe bản của ca sỹ Bảo Tuấn là hay nhất, nó hùng tráng và cả bi thương. Hòa âm cũng hay nữa
Hận Đồ Bàn - Bảo Tuấn

 

[Tứ Vô Lượng]

Từ lâu em vẫn muốn lập một thớt về Chăm Pa,nhưng tư liệu ít và bận, cũng vì lười, nên vẫn chưa xong. Ghi chép trực tiếp về Chăm Pa chỉ còn rải rác trong các bộ sử của Trung Quốc, còn tư liệu của Pháp thì rất dài và căn cứ chủ- yếu vào kết quả nghiên- cứu khảo cổ.
Cũng chưa có căn-cứ nào bảo đàn ông xách túi nếu li dị vợ đâu cụ ơi. Hehe.

Cụ Doc cho vài bài về Chăm, Champa đi cụ ơi, mình cũng thích tìm hiểu Chăm, Champa mà thông tin ít quá rất rải rác chưa có ai tìm hiểu có hệ thống.

Ko biết trước đây nhà Lê hay Nguyễn hay Campuchia có mang tàng thư Champa về cất kho ko cụ nhỉ? Ko biết trước khi đốt cụ Minh Mạng có thủ ít bí kíp của Champa ko? Và bên Cam người Chăm dạt sang rất nhiều thể nào cũng mang theo sách vở?

Nhất là xem xưa kia Champa trùm biển Đông và thủy quân thế nào. Cảm ơn cụ trước

 

[DurexXL]

Từ lâu em vẫn muốn lập một thớt về Chăm Pa,nhưng tư liệu ít và bận, cũng vì lười, nên vẫn chưa xong. Ghi chép trực tiếp về Chăm Pa chỉ còn rải rác trong các bộ sử của Trung Quốc, còn tư liệu của Pháp thì rất dài và căn cứ chủ- yếu vào kết quả nghiên- cứu khảo cổ.
Cũng chưa có căn-cứ nào bảo đàn ông xách túi nếu li dị vợ đâu cụ ơi. Hehe.

em cực kỳ ấn tượng với bản dịch của Cụ, bên Tàu mô tả Đức vua Lê Hoàn nhà Đại Việt ta:
Nhanh nhẹn, mắt sáng, râu quai nón, mình đầy mực hoạ tiết, mặc áo hoa chim kò
Tay cầm chĩa 3, nhảy xuống ao đâm cá, quân lính reo hò ầm ĩ


Cụ có cổ thư về Chiêm Thành, post lên cho bọn iêm mở mang tầm mắt ạ

 

[doctor76]

Cụ Doc cho vài bài về Chăm, Champa đi cụ ơi, mình cũng thích tìm hiểu Chăm, Champa mà thông tin ít quá rất rải rác chưa có ai tìm hiểu có hệ thống.

Ko biết trước đây nhà Lê hay Nguyễn hay Campuchia có mang tàng thư Champa về cất kho ko cụ nhỉ? Ko biết trước khi đốt cụ Minh Mạng có thủ ít bí kíp của Champa ko? Và bên Cam người Chăm dạt sang rất nhiều thể nào cũng mang theo sách vở?

Nhất là xem xưa kia Champa trùm biển Đông và thủy quân thế nào. Cảm ơn cụ trước

Trước em có dịch một đoạn ngắn về Chăm Pa phong thổ trích trong cuốn : Doanh nhai thắng lãm của tác giả Mã Hoan thời nhà Minh. Cụ có thể đọc lại xem.
Sách vở Chăm Pa nhiều chứ cụ, nhưng năm 1831, Minh Mạng đã đồ sát gần hết dân Chăm Pa, đốt gần như sạch sẽ sách vở, đập tan các bia kí,phá hủy cung điện của Chăm Pa, còn một ít sách, dân Chăm đem sang Cam, Mã Lai, hiện tại lưu trữ ở Pháp, Ấn Độ.

 

[doctor76]

em cực kỳ ấn tượng với bản dịch của Cụ, bên Tàu mô tả Đức vua Lê Hoàn nhà Đại Việt ta:
Nhanh nhẹn, mắt sáng, râu quai nón, mình đầy mực hoạ tiết, mặc áo hoa chim kò
Tay cầm chĩa 3, nhảy xuống ao đâm cá, quân lính reo hò ầm ĩ


Cụ có cổ thư về Chiêm Thành, post lên cho bọn iêm mở mang tầm mắt ạ

Việc vua Đại Hành thay thế nhà Đinh là hợp lý thôi cụ, sứ thần nhà Tống gặp mặt, thấy vua còn phải nể. Họ mô tả ông rất sinh động, khỏe mạnh, hát hay, uống rượu ca hát, ...
Em cố gắng tìm hiểu về Chăm Pa, đúng ra em vẫn muốn lập thớt, nhưng có lẽ sẽ gộp 2, 3 bản dịch của Trung Quốc và Pháp làm 1 thớt cbo nó chi tiết cụ ạ.
Trung Quốc thì hay ở chỗ các sứ thần đến Chăm Pa mô tả trực tiếp, nhưng rất ngắn và sơ sài, Pháp thì suy đoán dựa vào căn cứ khảo cổ, các bản dịch bia ký.
Hy vọng em sẽ có bản dịch sớm, mời các cụ đón đọc.

 

[Tứ Vô Lượng]

Trước em có dịch một đoạn ngắn về Chăm Pa phong thổ trích trong cuốn : Doanh nhai thắng lãm của tác giả Mã Hoan thời nhà Minh. Cụ có thể đọc lại xem.
Sách vở Chăm Pa nhiều chứ cụ, nhưng năm 1831, Minh Mạng đã đồ sát gần hết dân Chăm Pa, đốt gần như sạch sẽ sách vở, đập tan các bia kí,phá hủy cung điện của Chăm Pa, còn một ít sách, dân Chăm đem sang Cam, Mã Lai, hiện tại lưu trữ ở Pháp, Ấn Độ.

Đa số thông tin là về quan sát xã hội và Viễn Đông Bác Cổ nghiên cứu di tích, lưu trữ TQ. Ý mình muốn hỏi bí kíp các hoàng gia hay quý tộc Champa. Ví dụ cách thức tổ chức thủy quân, tổ chức hành chính, địa lý thổ nhưỡng vv thì ko thể quan sát hay di tích mà được, mà chỉ có tàng thư hoàng gia, quý tộc.

Tiếc nhỉ, như nhà Minh đốt của nhà Trần nhà Hồ còn tha 1 mớ về Bắc Kinh bây giờ mình còn chưa moi ra hết. Mà cụ Minh Mạng ko găm một ít bí kíp thì rất lạ, có bao giờ truy xem gia tộc Nguyễn găm mang ra nước ngoài ko cụ? Hay Ngô Đình Nhu ko bàn giao hết tàng thư Nguyễn cho thư viện quốc gia?

 

[DurexXL]

Việc vua Đại Hành thay thế nhà Đinh là hợp lý thôi cụ, sứ thần nhà Tống gặp mặt, thấy vua còn phải nể. Họ mô tả ông rất sinh động, khỏe mạnh, hát hay, uống rượu ca hát, ...
Em cố gắng tìm hiểu về Chăm Pa, đúng ra em vẫn muốn lập thớt, nhưng có lẽ sẽ gộp 2, 3 bản dịch của Trung Quốc và Pháp làm 1 thớt cbo nó chi tiết cụ ạ.
Trung Quốc thì hay ở chỗ các sứ thần đến Chăm Pa mô tả trực tiếp, nhưng rất ngắn và sơ sài, Pháp thì suy đoán dựa vào căn cứ khảo cổ, các bản dịch bia ký.
Hy vọng em sẽ có bản dịch sớm, mời các cụ đón đọc.

Em hóng Lão anh

 

[Big Bang]

Theo suy nghĩ của em thì đất Chiêm Thành này kém do không Nam tiến chiếm giữ các vùng đất màu mỡ của đế chế Khmer đã lụi tán mà vẫn giữ vùng đất duyên hải chật hẹp thì nguồn lực yếu hơn nhiều so với Đại Việt có đồng bằng Sông Hồng màu mỡ trù phú hơn. Nên có thời cơ mà yên được phía Bắc là chúng ta đưa quân mở mang bờ cõi ngay. Đỉnh nhất là giai đoạn của Vua Lê Thánh Tông thì sức mạng ta lớn nhất và đánh quỵ đất nước phía nam này

Cháu hận tụi Pháp. Không có chúng nó thì đất nền không đắt như bây giờ

 

[4banhxequay]

Cướp biển Champa thì ghê gớm như cướp biển Caribe

 

[zinhaicau]

Giọng hát bài hận đồ bàn thì e thích cái hồn của Chế Linh hát, nhưng riêng vũ đạo của múa minh hoạ e lại thích bài của Trường Vũ. Vũ công thể hiện quá xuất sắc trong động tác, nét mặt.

 

[doctor76]

Đa số thông tin là về quan sát xã hội và Viễn Đông Bác Cổ nghiên cứu di tích, lưu trữ TQ. Ý mình muốn hỏi bí kíp các hoàng gia Champa.

Tiếc nhỉ, như nhà Minh đốt của nhà Trần nhà Hồ còn tha 1 mớ về Bắc Kinh. Mà cụ Minh Mạng ko găm một ít bí kíp thì rất lạ, có bao giờ truy xem gia tộc Nguyễn găm mang ra nước ngoài ko cụ?

Cuộc nổi dậy ở Kinh Thành Huế 1885 của ông Tôn Thất Thuyết đã khiến quân Pháp có cớ mà tàn phá Kinh thành Huế, xông vào cung vua cướp phá, trong cơn hỗn loạn đó, rất nhiều bảo vật của nhà Nguyễn bị cướp đi, nhưng chủ yếu là vàng bạc, tiền , đồ quý, chứ Chăm Pa thì hầu như không còn gì.
Tiếc nữa là 3 cái vò đựng đầu vua Quang Trung, Nguyễn Nhạc và Cảnh Thịnh cũng bị mất trong hỗn loạn.
Trước em có 1 cuốn của Ấn Độ, bằng Tiếng Anh, cũng viết hay về Chăm Pa, dựa vào các sách vở còn sót lại. Em tính dịch cuốn này.

 

[doctor76]

Cụ nào muốn đọc chút về Chăm Pa, có thể tham khảo bản dịch của em ở đây ạ.

[Funland] - Dịch sách cổ : Doanh Nhai Thắng Lãm- Chăm Pa phong thổ ký

Vài lời ngỏ: Nhu cầu tìm hiểu Lịch sử của nhiều cụ OF rất đa dạng, tuy nhiên cứ mở thớt Lịch Sử là cãi nhau inh ỏi, vật nhau giữ 2 phe, nên em tránh tham-gia. Với em, nếu thích Sử thì biết Ngoại ngữ là hay nhất, vì, có thể đọc trực tiếp và hiểu đúng ý tác giả, cách diễn đạt và văn phong, nếu...

www.otofun.net

 

[Tứ Vô Lượng]

Cuộc nổi dậy ở Kinh Thành Huế 1885 của ông Tôn Thất Thuyết đã khiến quân Pháp có cớ mà tàn phá Kinh thành Huế, xông vào cung vua cướp phá, trong cơn hỗn loạn đó, rất nhiều bảo vật của nhà Nguyễn bị cướp đi, nhưng chủ yếu là vàng bạc, tiền , đồ quý, chứ Chăm Pa thì hầu như không còn gì.
Tiếc nữa là 3 cái vò đựng đầu vua Quang Trung, Nguyễn Nhạc và Cảnh Thịnh cũng bị mất trong hỗn loạn.
Trước em có 1 cuốn của Ấn Độ, bằng Tiếng Anh, cũng viết hay về Chăm Pa, dựa vào các sách vở còn sót lại. Em tính dịch cuốn này.

Bây giờ vẫn chưa tìm được mộ Quang Trung. Nhẽ nào cụ Quang Trung chôn kèm một ít bí kíp Champa ko? Hy vọng mong manh Vị cụ Quang Trung là học trò xuất sắc nhất của Champa về thủy quân. Hay nói như một số cụ là "cướp biển"

 

[HuyArt]

Hậu duệ mặt trời của Chế Mân, anh Chế Link hát Hận đồ bàn từ VN tới tận quận Cam mà vẫn không phục quốc được.

 

[doctor76]

Bây giờ vẫn chưa tìm được mộ Quang Trung. Nhẽ nào cụ Quang Trung chôn kèm một ít bí kíp Champa ko? Vị cụ Quang Trung là học trò xuất sắc nhất của Champa về thủy quân. Hay nói như một số cụ là "cướp biển"

Vâng cụ, đó là điều đáng tiếc, so với Châu Âu, Trung Quốc, thì việc lưu trữ của ta còn thua xa, vua Quang Trung mất cũng không quá xa so với thời hiện tại, mà không sao biết vua chôn ở đâu,hình dáng vua thế nào.
Vua Quang Trung thì thiên tài quân sự mà cụ, đại ca của cướp biển Trung Hoa, trong quân đội của ông không ít người Chăm cũng tham gia.
Còn một người nữa có quan hệ và đã cố gắng bảo vệ dân Chăm Pa và vương quốc tự trị này, đó là Lê Văn Duyệt, chính vì những chính sách khá cởi mở của ông với Đạo Thiên chúa, với các thương gia Tây, với triều đình Chăm Pa, mà khiến Minh Mạng nổi giận tím mặt,quyết đồ sát cả họ nhà ông và xóa sổ luôn Gia Định trấn khá độc lập thời Gia Long.

 

[nvtung1]

E ngày xưa đi học ở với a bạn người Chăm nói chuyện a ý chia sẻ nhiều thứ khá thú vị. Chế Bồng Nga có vẻ là đời vua huy hoàng nhất của Chăm, đánh ra Thăng Long vài lần - chỉ cướp phá rồi rút. Bạn người Chăm em lý giải là người Chăm có khái niệm vùng đất thiêng - các đền đài còn xót lại bây h ở miền Trung. Họ sẽ không rời vùng đó, chỉ sống quanh đó. nên họ không chiếm đất của mình.
Về góc độ địa chính trị, thì các đồng bằng miền Trung địa bàn cảu người Chăm nhỏ hẹp, không màu mỡ => không sản xuất được nhiều lúa gạo => quy mô xã hội và quân đội không đủ lớn và mạnh để cạnh tranh với Đại Việt - có đồng bằng Bắc Bộ, vùng Nghệ An Thanh Hóa màu mỡ phì nhiêu.
Về tổ chức xã hội, có vẻ như họ là tập hợp của các tiểu quốc Chăm, không phải là một nước. Các tiểu quốc này có lúc liên minh có lúc đánh nhau nên sức mạnh của họ không bền vững,

Chủ Nhật, rảnh ngồi xem lễ hội Kate rồi Ra mư wan... sau lại nghe mấy bài Hận đồ bàn, em mới thấy lịch sử xưa kia thì Vương quốc Chăm cũng hùng cứ, xưng bá phương nam ghê gớm đấy chứ. Bị diệt vong do húng quá... nên bh văn hoá vẫn còn nhưng quy mô nhỏ quá. Có cụ nào hiểu rõ chia sẻ thêm đời sống, văn hoá, lịch sử đi ạ.

 

[Tứ Vô Lượng]

Vâng cụ, đó là điều đáng tiếc, so với Châu Âu, Trung Quốc, thì việc lưu trữ của ta còn thua xa, vua Quang Trung mất cũng không quá xa so với thời hiện tại, mà không sao biết vua chôn ở đâu,hình dáng vua thế nào.
Vua Quang Trung thì thiên tài quân sự mà cụ, đại ca của cướp biển Trung Hoa, trong quân đội của ông không ít người Chăm cũng tham gia.
Còn một người nữa có quan hệ và đã cố gắng bảo vệ dân Chăm Pa và vương quốc tự trị này, đó là Lê Văn Duyệt, chính vì những chính sách khá cởi mở của ông với Đạo Thiên chúa, với các thương gia Tây, với triều đình Chăm Pa, mà khiến Minh Mạng nổi giận tím mặt,quyết đồ sát cả họ nhà ông và xóa sổ luôn Gia Định trấn khá độc lập thời Gia Long.

Nói đúng hơn Quang Trung là chúa cướp biển Lưỡng Quảng, nam TQ chứ ko phải toàn bộ TQ. Cụ Lê Văn Duyệt thì bây giờ dần dần được khôi phục lịch sử rồi, chỉ tiếc đến khi khôi phục thì tàng thư mất nhiều dân tộc được tích tụ kế thừa hiểu biết mỗi ngày dày dặn thêm.

P/s. Mấy tàng thư này rất có giá trị cổ vật và kể cả hình sông thế núi làm bđs đó ko chỉ nghiên cứu đít chai dày cộp đâu.

 

[XSim]

Hậu duệ mặt trời của Chế Mân, anh Chế Link hát Hận đồ bàn từ VN tới tận quận Cam mà vẫn không phục quốc được.

Gớm bài hát tên là hận nhưng do mấy anh trùm nhạc vàng rên rỉ ỉ ôi thì nghe giống thất tình nhiều hơn, làm gì thấy được cái chí phục quốc trong đó.

 

[Big Bang]

Ngày xưa là Liên bang đông dương đấy cụ, trc năm 1945 thôi! Đang đẹp thì lại tách ra, giờ đi chơi du lịch rõ khổ!

Cụ xem lại cái bản đồ trước khi Pháp vào Việt nam. Lúc đó đất của mình thêm một nửa Lào, một nửa Campuchia bây giờ