[Funland] Lịch sử Dẫn đường Không quân

[Estonque]

4. Huấn luyện, đào tạo và kiện toàn các tổ chức dẫn đường.

Năm 1977, trong toàn ngành Dẫn đường có 7 sĩ quan dẫn đường được kiểm tra phê chuẩn trực chính tại sở chỉ huy và 1 tại hiện sóng, cho 8 đồng chí dẫn đường tại ra-đa hạ cánh được bồi dưỡng đồng hóa nghiệp vụ vào trực phụ tại sở chỉ huy và 3 đồng chí dẫn đường tại sở chỉ huy vào trực tại đài chỉ huy bay. Ban Dẫn đường Sư đoàn 372 tổ chức học lý thuyết dẫn đường trên hiện sóng cho 4 sĩ quan dẫn đường sở chỉ huy, hoàn thành chương trình chuyển loại cho 4 đồng chí dẫn đường trên không C-130 sang dẫn C-119 và tổ chức đào tạo chuyển loại cho 5 đồng chí thong tin trên không của Trung đoàn 916 sang dẫn đường trên không Mi-8.

Trước tình hình thành phần dẫn đường trên không bị thiếu hụt khá nhiều so với các thành phần khác trong tổ bay, Bộ Tư lệnh Quân chủng giao nhiệm vụ cho Trường Sĩ quan Không quân tổ chức đào tạo sĩ quan dẫn đường trên không tại Trung đoàn 918. Bộ Tham mưu Quân chủng - Không quân hướng dẫn cho các cơ quan lập đề cương đào tạo chuyên ngành và tổ chức bảo đảm các mặt cho khóa học. Ngày 15 tháng 11 năm 1978, khóa học được tổ chức khai giảng, có 30 học viên tham gia và thời gian đào tạo là 20 tháng. Đây là hình thức đào tạo mới, do nhà trường chịu trách nhiệm, nhưng lại được tổ chức thực hiện tại đơn vị, nên học lý thuyết đến đâu được thực hành ngay đến đó, nhất là thực hành dẫn bay trên C-47.

Ngày 16 tháng 5 năm 1977, Quân chủng Không quân được thành lập, đại tá Đào Đình Luyện được bổ nhiệm làm Tư lệnh kiêm Chính ủy Quân chủng, thượng tá Nguyễn Ngọc Độ làm Tham mưu trưởng Quân chủng. Phòng Dẫn đường nằm trong Bộ Tham mưu Không quân và được biên chế 13 sĩ quan. Thiếu tá Trần Quang Kính được cử giữ chức Trưởng phòng, đại úy Hoàng gần làm phó Trưởng phòng. Các đồng chí Trần Xuân Mão, Tạ Quốc Hưng, Dương Minh Phương, Phạm Văn Quí, Phạm Từ Tịnh, Đặng Dũng, Lương Văn Vóc, Khương Văn Mô từ các ban Dẫn đường Sư đoàn Không quân 370, 371, 372 và Trường Sĩ quan Không quân được điều về làm trợ lý dẫn đường. Các đồng chí Đỗ Hải Đăng, Phạm Mạc và Lê Văn Bông trợ lý binh chủng Ra-đa được điều về làm trợ lý ra-đa dẫn đường. Đây là lần đầu tiên và cũng là lần duy nhất trong biên chế của Phòng Dẫn đường có thành phần trợ lý ra-đa dẫn đường.

 

[Estonque]

Ngay sau khi ổn định tổ chức, mặc dù phạm vi công tác rộng, khối lượng công việc tăng nhanh, nhưng Phòng Dẫn đường Quân chủng luôn tập trung ưu tiên chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ dẫn đường chiến đấu ở phía nam và cử trợ lý vào tăng cường ngay cho Ban Dẫn đường Sư đoàn 372. phòng Dẫn đường thường xuyên quan tâm đến công tác bảo đảm dẫn đường cho nhiệm vụ bay huấn luyện của Sư đoàn 371, cho các chuyến bay chuyển sân, vận chuyển hai chiều vào Nam, ra Bắc qua vùng trời miền Trung của Sư đoàn 370, đồng thời liên hệ mật thiết với Trường Sĩ quan Không quân về công tác bảo đảm dẫn đường cho nhiệm vụ huấn luyện chuyển loại giáo viên bay và đào tạo học viên bay, cũng như về công tác đào tạo sĩ quan dẫn đường sở chỉ huy.

Một trong những nhiệm vụ mà Phòng Dẫn đường Quân chủng đã nỗ lực hoàn thành tốt trong giai đoạn này là kịp thời chỉ đạo các trung đoàn không quân tổ chức thực hiện các nhiệm vụ dẫn đường của mình ngay sau khi được điều về trực thuộc Quân chủng.

Căn cứ vào tính chất nhiệm vụ và xu hướng phát triển của lực lượng không quân vận tải, giữa năm 1978, Quân chủng Không quân quyết định điều Trung đoàn 9 1 8 từ Sư đoàn 372 về trực thuộc Quân chủng. Các đội bay được tổ chức thành các phi đội. Đồng chí Đặng Văn Lự giữ chức Chủ nhiệm Dẫn đường trung đoàn và một số đồng chí dẫn đường trên không được giao làm Chủ nhiệm Dẫn đường phi đội. Tất cả đều tập trung nghiên cứu kỹ phương án đưa C-130 và C-119K vào trực tiếp đánh địch của trung đoàn, tổ chức xây dựng tốt các phương án dẫn bay chiến đấu tính toán chính xác các số liệu ném bom, đạn vào các mục tiêu mặt đất. Các đồng chí dẫn đường trên không Đặng Văn Lự, Đỗ Tuấn, Nguyễn Khắc Thọ, Vũ Mạnh... đã dẫn thành công C-130 và C-119K trực tiếp đánh địch trong trận ra quân đầu tiên của trung đoàn vào ngày 28 tháng 12 năm 1978, trong trận đánh đêm đầu tiên vào đêm ngày 5 và rạng sáng ngày 6 tháng 1 năm 1979 và trong nhiều trận khác ở phía Nam.

 

[Estonque]

Đến tháng 4 năm 1979, Trung đoàn 918 được Quân chủng điều về Sư đoàn 376. Cuối năm 1979, số lượng máy bay hệ 2 của trung đoàn giảm nhanh, chỉ còn một số C-130 tiếp tục hoạt động được. Từ năm 1980 trở đi, Trung đoàn 918 bắt đầu được trang bị An-26, ban đầu chỉ có 2 chiếc chuyển tiếp chỉ huy, sau đó tăng dần lên hàng chục chiếc vận tải. Đội ngũ dẫn đường trên không khẩn trương tham gia bay chuyển loại và nhanh chóng làm chủ cách dẫn An-26 trong vận chuyển đường không và ứng dụng chiến đấu. Tháng 8 năm 1981, Trung đoàn 918 tiến hành những chuyến bay vận chuyển đường không đầu tiên phục vụ Mặt trận 479. Đội ngũ dẫn đường trên không An-26 đã thực hiện dẫn liên tục mỗi tuần hai chuyến từ Tân Sơn Nhất sang Xiêm Riệp, Bát Tam Băng đón nhận thương binh về Tân Sơn Nhất. Trình độ của đội ngũ dẫn đường trên không An-26 luôn được củng cố và nâng lên qua các cuộc diễn tập N-81 (cuối tháng 8 năm 1981), MB-81 (giữa tháng 11 năm 1981) và bay vận chuyển đường không hai chiều ra Bắc vào Nam.

Tuy nhiên, ngày 11 tháng 2 năm 1982, tổ bay An-26 gồm lái chính Lương Xuân Chương, dẫn đường trên không Nguyễn Thế Nhuần... cất cánh từ Pô Chen Tông về Tân Sơn Nhất, đã bị lạc đường sáng bắc Thái-lan, phải hạ cánh bắt buộc, máy bay hỏng và 1 đồng chí trong tổ bay hy sinh. Sau 99 ngày, khi tổ bay được phía Thái-lan trao trả về Việt Nam, các nguyên nhân mới được làm rõ. Đây là hậu quả của hàng loạt sai lầm trong sử dụng các thiết bị dẫn bay và trong tuân thủ trình tự xử lý khi bị lạc đường, ảnh hưởng đến khí thế chung của trung đoàn trong giai đoạn mới bắt đầu được trang bị An-26.

Từ tháng 4 năm 1982, sau khi Sư đoàn 376 thực hiện giải thể, Trung đoàn 918 lại về trực thuộc Quân chủng. Tại thời điểm này, trong cơ quan trung đoàn có ban Chủ nhiệm, bao gồm cả lái chính, dẫn đường trên không và cơ giới trên không. Các đồng chí Vũ Mạnh và Đặng Văn Lự nằm trong ban Chủ nhiệm trung đoàn. Tại các phi đội, nhất là An-26, đều có Chủ nhiệm Dẫn đường. Ngoài thực hiện nhiệm vụ vận chuyển đường không, để chuẩn bị đánh địch bằng đội hình chiến đấu mới, trong lúc đội ngũ lái chính, nhất là các đồng chí trước đây đã được bay qua các loại máy bay chiến đấu, nhanh chóng phát huy khả năng bay đội hình thì đội ngũ dẫn đường trên không cũng kịp thời nắm vững cách dẫn An-26 tập hợp đội hình tăng dần từ 2, 3 đến 6 chiếc, bay đến mục tiêu, thực hiện ném bom và dẫn về giải tán hạ cánh.

Những chiến công của An-26 ở phía Nam, trong đánh thắng trận đầu ngày 9 tháng 3 năm 1984, trong tập kích đường không vào các mục tiêu nằm trong hậu phương địch, chi viện hỏa lực cho các đơn vị của Mặt trận 579 năm 1984, trong linh hoạt sử dụng đội hình chiến thuật để nâng cao hiệu quả đánh địch năm 1985 và trong tham gia vận chuyển quân tình nguyện Việt Nam về nước năm 1989... đều có sự đóng góp rất quan trọng của hệ thống Chủ nhiệm Dẫn đường Trung đoàn 918.

Đầu tháng 9 năm 1987, Quân chủng điều Phi đội An-2 từ Cục Huấn luyện-nhà trường về trực thuộc Trung đoàn 918 và vào phía nam trực tiếp tham gia chiến đấu. Với bản lĩnh và trình độ của mình, đội ngũ dẫn đường trên không đã góp phần tạo nên những chiến công của An-2 ra quân đánh thắng ngày 4 tháng 10 năm 1987, đánh thắng những trận tiếp theo và rải truyền đơn, gọi loa địch vận đạt hiệu quả cao cuối năm 1987 trên chiến trường mới.

 

[Estonque]

Ngày 8 tháng 9 năm 1979, Trung đoàn 916 được điều từ Sư đoàn 371 về trực thuộc Quân chủng Không quân. Đồng chí Công Doãn Đương làm Chủ nhiệm Dẫn đường trung đoàn và sau đó là các đồng chí Lưu Văn Truyền và Phạm Như Cận kế nhiệm. Đối với từng loại trực thăng đều có Chủ nhiệm Dẫn đường ở các phi đội. Đội ngũ dẫn đường trên không Mi-8 của trung đoàn tham gia phục vụ chiến đấu ở phía nam trong đội hình của Trung đoàn 917 luôn hoàn tốt nhiệm vụ dẫn bay chuyên chở cán bộ, chiến sĩ vận chuyển tiếp tế và đón nhận thương binh.

Ngày 11 tháng 1 năm 1980, phi đội trực thăng vũ trang Mi-24 đầu tiên của Không quân nhân dân Việt Nam được thành lập, mang phiên hiệu Phi đội 304, nằm trong Trung đoàn 916. Sau khi được chuẩn bị đầy đủ về mọi mặt, cuối tháng 10 năm 1984, Mi-24 vào tham gia chiến đấu ở phía Nam, cuối tháng 11 năm 1984, đánh thắng trận đầu và Mi-24 còn đánh nhiều trận phối hợp, hiệp đồng với Mi-8 đạt hiệu quả chiến đấu cao. Về thành phần cơ bản của tổ bay Mí-24 không có dẫn đường trên không. Phi công Mi-24 tự mình chịu trách nhiệm dẫn bay. Nhưng trải qua thực tiên huấn luyện và chiến đấu, thành phần dẫn đường trên không đã được bổ sung kịp thời, hỗ trợ đắc lực cho phi công, làm cho sức mạnh của tổ bay được nâng lên, chất lượng của chuyến bay càng thêm vững chắc.

Đội ngũ dẫn đường trên không Mi-6, nhất là trong các tổ bay tham gia công tác dài ngày ở phía nam luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ dẫn bay như cùng với Mi-8 chở lực lượng Quân đoàn 2 đổ bộ ở Ta Keo ngày 6 tháng 1 năm 1979 và chở các đơn vị được lệnh ra Bắc tham gia bảo vệ biên giới của Tổ quốc từ các vị trí tập kết quân đơn lẻ về tập trung tại Tân Sơn Nhất và Cần Thơ. Đội ngũ dẫn đường trên không Mi-8 cùng với các thành phần khác trong các tổ bay làm tròn công tác chuyên gia giúp bạn từ năm 1987 đến năm 1989.

Đầu tháng 3 năm 1983, Trung đoàn 917 được điều từ Sư đoàn 370 về trực thuộc Quân chủng Không quân. Lúc này UH-1 không có nguồn khí tài thay thế và Mi-8 cũng phải đưa vào sửa chừa, số lượng trực thăng tốt của trung đoàn chỉ còn lại rất ít. Đến cuối tháng 3 năm 1983, trung đoàn được nhận thêm Mi-8 của Trung đoàn 916. Trong thời gian rất ngắn, đồng chí Vũ Xuân Cán, Chủ nhiệm Dẫn đường trung đoàn cùng với đội ngũ dẫn đường trên không UH-1 tập trung bay chuyển loại, hoàn thành tốt các bài bay cơ bản và ứng dụng chiến đấu trên Mi-8.

 

[Estonque]

Hệ thống Chủ nhiệm Dẫn đường trong trung đoàn tiếp tục được củng cố, trình độ dẫn bay ngày càng được nâng cao. Đội ngũ dẫn đường trên không luôn đóng góp sức mình cho đơn vị giành nhiều chiến công: Đầu tháng 2 năm 1984, dẫn Mi-8T đánh thắng trận đầu; đầu tháng 3 năm 1984, dẫn thành công đổ bộ đường không trên địa hình rừng núi có chỉ huy hỗ trợ từ trên không; cuối tháng 11 năm 1984, dẫn đánh phối hợp, hiệp đồng giữa Mi-8 và Mi-24. Nhiều đồng chí dẫn đường đã cùng với các thành phần trong tổ bay Mi-8 bình tĩnh xử lý tốt các trường hợp bị địch bắn như Trần Doãn Bách, Nguyễn Danh Đoan và Trần Như Vi.

Từ tháng 6 năm 1986, sau khi trung đoàn tổ chức tiếp nhận Phi đội Mi-24 của Trung đoàn 916 và Mi-24 của Trung đoàn 930, toàn bộ đội ngũ dẫn đường trên không Mi-24 nhanh chóng ổn định tổ chức và đưa ngay các chế độ công tác dẫn bay vào nền nếp. Đây là một trong những yếu tố rất quan trọng giúp cho hiệu quả dẫn bay Mi-24 chi viện hỏa lực luôn được giữ vững trong suất thời gian làm nghĩa vụ quốc tế ở Cam-pu-chia.

Trong quá trình Trung đoàn không quân 917 về trực thuộc Quân chủng, đội ngũ dẫn đường trên không còn hoàn thành nhiều nhiệm vụ khác như dẫn bay phục vụ dầu khí từ tháng 9 năm 1983 và làm chuyên gia giúp bạn từ năm 1985 đến năm 1987.

Thành tích dẫn bay đã đạt được là rất đáng tự hào, song những thiếu sót về quản lý con người trong quá trình công tác không được phát hiện, chấn chỉnh kịp thời, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng luôn là bài học sâu sắc cho toàn ngành Dẫn đường Không quân. Đó là vụ Vũ Anh Tuấn (Thượng úy), dẫn đường trên không đã dùng súng ngắn uy hiếp các thành phần trong cùng tổ bay và các cán bộ đi công tác trên cùng chuyến bay, hòng cướp chiếc trực thăng Mi-8 số hiệu 7821 vào ngày 24 tháng 9 năm 1986, nhưng không thành. Vũ Anh Tuấn đã bị bắt ngay sau khi trực thăng bị mất thăng bằng, lao nghiêng xuống mặt nước do đại úy Nguyễn Minh Tuấn, lái chính bất ngờ ngắt tự động lái. Đây là vụ việc do một cá nhân gây ra, nhưng làm tổn hại đến thanh danh của cả đội ngũ dẫn đường trên không của trung đoàn. Sau khi làm rõ các nguyên nhân, củng cố lại tổ chức, đội ngũ dẫn đường trên không của trung đoàn tiếp tục vững bước vươn lên hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao.

Ngày 1 tháng 8 năm 1987, căn cứ vào yêu cầu điều chỉnh lại lực lượng trên cả 3 miền của đất nước, Quân chủng quyết định điều Trung đoàn 917 trở lại Sư đoàn 370.

 

[heatervn]

Chưa hết mà ko thấy cụ que bót tiếp nhờ (b)(b)

 

[Estonque]

dạo này bận quá, em lại són tiếp, hehe

Ngày 20 tháng 4 năm 1979, Sư đoàn Không quân 376 được thành lập. Đồng chí Lê Văn Nhã được bổ nhiệm làm Tư lệnh, đồng chí Nguyễn Thành Út làm Chính ủy, đồng chí Lê Công Uẩn làm Tham mưu trưởng sư đoàn. Bộ Tư lệnh và các cơ quan sư đoàn đóng quân tại Biên Hòa. Ban Dẫn đường sư đoàn nằm trong Phòng Tham mưu, đồng chí Đặng Văn Hảo giữ chức Trưởng ban và đại úy Vũ Mạnh giữ chức Chủ nhiệm Dẫn đường sư đoàn. Đây là lần đầu tiên trong một tổ chức dẫn đường cấp sư đoàn được bố trí hai cán bộ đảm nhiệm hai mảng công tác lớn là dẫn đường sở chỉ huy và dẫn đường trên không.

Đồng chí Hồ Hạnh được giao phụ trách Tiểu ban Dẫn đường Trung đoàn 935, đại úy Vũ Xuân Cán, Chủ nhiệm Dẫn đường Trung đoàn 917. Tại Trung đoàn căn cứ 901, đóng quân ở Pô Chen Tông, được biên chế 2 sĩ quan dẫn đường là Nguyễn Văn Nhâm và Lưu Thế Nghiệp. Đến tháng 6 năm 1979, 2 sĩ quan dẫn đường là trung úy Lê Quốc Báo và thiếu úy Nguyên Đại Lương được điều sang Pô Chen Tông công tác để các đồng chí Nhâm và Nghiệp về ban Dẫn đường Sư đoàn 372 chuẩn bị chuyển quân ra Bắc nhận nhiệm vụ mới.

Trong thời gian từ năm 1979 đến năm 1982, số lượng máy bay và trực thăng hệ 2 của sư đoàn đưa vào chiến đấu giảm khá nhiều so với trước đây do không có nguồn khí tài thay thế, nhưng yêu cầu truy quét địch không giảm. Đội ngũ dẫn đường Sư đoàn Không quân 376 đã cùng nhau tăng cường chuẩn bị thật chu đáo các phương án dẫn bay chiến đấu, tập trung tinh lực dẫn chính xác từng chuyến, đặc biệt trong nhiều đợt hoạt động, khi phi công, tổ bay quyết tâm bay tăng chuyến liên tục trên các máy bay và trực thăng còn tốt. Ngoài nhiệm vụ dẫn đường chiến đấu, Ban Dẫn đường Sư đoàn 376 và Tiểu ban Dẫn đường Trung đoàn 935 còn thường xuyên hỗ trợ về mọi mặt cho Trung đoàn không quân 945 thực hiện đào tạo phi công MiG-21 khóa đầu tiên tại Biên Hòa trong 2 năm 1980 và 1981.

Sau khi Bộ Quốc phòng ra quyết định giải thể Sư đoàn 376, Quân chủng Không quân tiến hành điều chỉnh lực lượng cho Sư đoàn 370.

Trước thời gian này, ngày 1 tháng 3 năm 1978, Quân chủng ra quyết định điều Trung đoàn không quân 927 từ Sư đoàn 371 vào trực thuộc Sư đoàn 370, đóng quân tại Đà Nẵng và đến ngày 5 tháng 8 năm 1978, do yêu cầu tăng cường lực lượng cho hướng bắc, Trung đoàn 927 lại trở về Sư đoàn 371. Ngày 25 tháng 2 năm 1979, Bộ Quốc phòng ra quyết định thành lập Trung đoàn không quân 929 trực thuộc Sư đoàn 370, sử dụng MiG-21 và đóng quân tại Đà Nẵng. Thiếu tá Nguyễn Văn Thọ được bổ nhiệm làm Trung đoàn trưởng, thiếu tá Trần Quốc Trọng làm Chính ủy, đại úy Trương Tôn làm Tham mưu trưởng trung đoàn. Tiểu ban Dẫn đường Trung đoàn 929 nằm trong Ban Tham mưu, Đồng chí Trần Hồng Hà giữ chức Trưởng Tiểu ban. Còn Trung đoàn không quân 925, sau khi hoàn thành nhiệm vụ ở Cam-pu-chia về nước, do máy bay MIG-19 không còn đủ khí tài thay thế, ngày 6 tháng 4 năm 1980, Bộ Quốc phòng đã ra quyết định giải thể và ngày 16 tháng 4 năm 1980, Quân chủng Không quân ra chỉ thị ngừng hoạt động (Chỉ thị số 225/BTL, ngày 16 tháng 4 năm 1980 do đại tá Trần Mạnh, quyền Tư lệnh ký).

 

[Estonque]

Ngày 24 tháng 4 năm 1982, Trung đoàn 935 và Trung đoàn 917 có quyết định về trực thuộc Sư đoàn 370.

Đầu tháng 5 năm 1982, Trung đoàn 935 tiến hành bàn giao toàn bộ máy bay hệ 2 cho Xưởng A-42 và thực hiện chuyển loại MiG-21: 4 phi công đầu tiên của trung đoàn là Hoàng Hữu Hiền, Dương Bá Kháng, Lê Khương và Nguyễn Thanh Xuân lên đường ra Đà Nẵng. Sư đoàn Không quân 370 điều lực lượng của Trung đoàn 929 từ Đà Nẵng vào Biên Hòa làm nhiệm vụ trực chiến. Cuối tháng 6 năm 1982, Trung đoàn 929 và 935 tổ chức thực hiện chuyển sân thành công 16 chiếc MiG-21 từ Đà Nẵng vào Biên Hòa. Theo quyết định của Sư đoàn, Trung đoàn 929 bàn giao 3 chiếc MiG-21 đang tham gia trực chiến tại Biên Hòa cho Trung đoàn 935. Ngay sau khi tiếp nhận máy bay mới, trung đoàn nhanh chóng triển khai trực chiến và huấn luyện chuyển loại. Trong năm 1983, Trung đoàn 935 còn được giao thêm nhiệm vụ đào tạo phi công MiG-21 và từ tháng 4 năm 1984, trung đoàn đảm nhiệm huấn luyện chuyển loại MiG-21 cho Trung đoàn không quân 933. Trong thời gian trên, đồng chí Nguyễn Văn Hưng, Trưởng Tiểu ban Dẫn đường trung đoàn đã cùng với đội ngũ trợ lý của mình thường xuyên làm tốt công tác trực ban sẵn sàng chiến đấu, dẫn bay chuyển sân và huấn luyện dẫn đường tại chức.

Trong năm 1982, căn cứ vào thực trạng trang bị của Trung đoàn 917, sư đoàn tiến hành điều chỉnh lực lượng các phi đội. Phi đội 1 sử dụng Mi-8, Phi đội 2: UH-1 và Phi đội 3: U-17. Trong Phi đội 1 và 2 vẫn có Chủ nhiệm Dẫn đường.

Tháng 1 năm 1983, Trung đoàn 917 chỉ còn 3 Mi-8 và 1 UH-1 hoạt động tốt. Đây là thời điểm khó khăn nhất của trung đoàn về trang bị. Đội ngũ dẫn đường trên không của trung đoàn đã thực hiện dẫn bay đạt hiệu quả cao, đáp ứng yêu cầu bay tăng chuyến trên các trực thăng tốt với cường độ cao.

Như vậy, trong giai đoạn này Ban Dẫn đường Sư đoàn 370 ngoài việc thực hiện các nhiệm vụ do sư đoàn giao, chủ yếu tập trung chỉ đạo công tác dẫn đường cho Trung đoàn 929. Còn đối với hai trung đoàn 935 và 917, căn cứ vào từng nhiệm vụ cụ thể do Quân chủng quy định, Ban Dẫn đường Sư đoàn 370 và Ban Dẫn đường Trung tâm 3 đã phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với nhau để cùng tiến hành chỉ đạo về mặt dẫn đường

 

[Estonque]

Đến tháng 7 năm 1987, chấp hành chỉ thi điều chỉnh lực lượng của Quân chủng Không quân, Sư đoàn 370 thực hiện bàn giao Trung đoàn 929 và các đơn vị bảo đảm của mình cho Sư đoàn 372, chuyển toàn bộ cơ quan sư đoàn từ Đà Nẵng vào vị trí đóng quân mới tại Tân Sơn Nhất và tiếp nhận Trung đoàn không quân 917, Trung đoàn căn cứ 901. Đại tá Lương Thế Phúc giữ chức Sư đoàn trưởng, đại tá Nguyễn Văn Nghĩa, Phó Sư đoàn trưởng về chính trị, thượng tá Đinh Văn Bồng, Phó Sư đoàn trưởng-tham mưu trưởng sư đoàn. Đồng chí Hoàng Đức Hạnh được cử làm phụ trách Ban Dẫn đường Sư đoàn Không quân 370. Trong ban, ngoài số trợ lý từ Đà Nẵng vào, còn có thêm một số trợ lý từ Trung tâm 3 chuyển sang. Từ tháng 8 năm 1987, Ban Dẫn đường tổ chức thực hiện theo các nhiệm vụ mới do Tham mưu trưởng sư đoàn trực tiếp giao cho, trong đó nhiệm vụ dẫn đường bảo vệ quần đảo Trường Sa, vùng thăm dò, khai thác dầu khí ngoài khơi Vũng Tàu và vùng biển Tây Nam là quan trọng hàng đầu.

Ban Dẫn đường Sư đoàn 370 cùng với hệ thống Chủ nhiệm Dẫn đường Trung đoàn 917, Tiểu ban Dẫn đường Trung đoàn 935, hiệp đồng chặt chẽ với hệ thống Chủ nhiệm Dẫn đường Trung đoàn 918 tiếp tục thực hiện công tác dẫn đường trong nhiệm vụ quốc tế ở Cam-pu-chia.

Tháng 6 năm 1982, Trung tâm 3 được thành lập và đóng quân tại Tân Sơn Nhất. Đại tá Nguyễn Văn Bảy được bổ nhiệm làm Chỉ huy trưởng trung tâm. Trong cơ cấu tổ chức của Trung tâm 3 có Ban Dẫn đường. Các đồng chí Lê Quốc Báo và Nguyễn Việt Cường là 2 trợ lý đầu tiên của ban. Nhiệm vụ chủ yếu của ban là làm tham mưu cho Chỉ huy trưởng trung tâm về công tác dẫn đường trong chỉ huy và điều hành các hoạt động bay của Quân chủng trong vùng trách nhiệm Khu vực 3. Một trong những nhiệm vụ quan trọng đã được Ban Dẫn đường Trung tâm 3 hoàn thành xuất sắc, đó là cùng với các trung đoàn không quân ở phía nam xây dựng rất đầy đủ và tỉ mỉ các phương án dẫn các loại máy bay và trực thăng mới được trang bị đưa vào trực tiếp đánh địch theo đúng ý định tác chiến của Quân chủng và liên tục tham gia dẫn bay trong suốt quá trình Trung tâm 3 tiến hành chỉ huy và điều hành các hoạt động bay chiến đấu. Ban Dẫn đường Trung tâm 3 đã đóng góp sức mình phục vụ đắc lực cho hàng loạt các trận đánh của không quân ta ở Cam-pu- chia, đặc biệt là các trận do Mi-8 của Trung đoàn 917 và An-26 của Trung đoàn 918 thực hiện vào đầu năm 1984, Mi-24 của Trung đoàn 916 vào cuối năm 1984 và đầu năm 1985 đều đạt hiệu quả chiến đấu cao.

Căn cứ vào tính chất nhiệm vụ của Quân chủng Không quân ở phía Nam, ngày 11 tháng 9 năm 1984, Tư lệnh Quân chủng ra quyết định thành lập Cơ quan đại diện Quân chủng Không quân ở phía Nam, đóng quân tại Tân Sơn Nhất. Cơ quan đại diện có nhiệm vụ thay mặt Tư lệnh Quân chủng chỉ đạo, chỉ huy các đơn vị ở phía nam thực hiện các nhiệm vụ được giao, trong đó có các trung đoàn 917, 918, 935, Trung đoàn căn cứ 901... Tổ chức dẫn đường trong Cơ quan đại diện và Ban Dẫn đường Trung tâm 3 tiếp tục được kiện toàn cả về chức năng, nhiệm vụ và quân số. Trong suất thời gian hoạt động của mình, Ban Dẫn đường Trung tâm 3 thường xuyên tiến hành hiệp đồng vẫn đường chặt chẽ với Ban Dẫn đường Sư đoàn 370, đội ngũ dẫn đường các trung đoàn 916, 917, 918 và cơ quan điều phái hàng không dân dụng Tân Sơn Nhất, góp phần cho Trung tâm 3 chỉ huy và điều hành thành công hàng ngàn chuyến bay chiến đấu và nhiệm vụ của Quân chủng.

Do yêu cầu sắp xếp lại biên chế tổ chức trong Quân chủng Không quân, ngày 7 tháng 8 năm 1987, Trung tâm 3 thực hiện giải thể. Thiếu tá Lý Minh Tăng, Trưởng ban Dẫn đường được điều về Phòng Dẫn đường Quân chủng và các trợ lý của trung tâm được điều về Ban Dẫn đường Sư đoàn 370.

Trong quá trình thực hiện mọi nhiệm vụ được giao từ năm 1975 đến năm 1989, đội ngũ dẫn đường phía nam luôn phát huy đầy đủ bản lĩnh và trình độ của mình, quán triệt tốt ý định của người chỉ huy, hiệp đồng chặt chẽ với đội ngũ phi công và các thành phần khác, dẫn nhiều trận đánh rất thành công, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chiến đấu, đồng thời thường xuyên dẫn bay bảo đảm chiến đấu, bay nhiệm vụ và bay chuyên cơ đạt hiệu quả cao, được các quân khu, quân đoàn, quân chủng và các mặt trận tin tưởng, khen ngợi.

 

[Estonque]

III. NGÀNH DẪN ĐƯỜNG TRONG GIAI ĐOẠN CỦNG CỐ, PHÁT TRIỂN LỰC LƯỢNG VÀ NÂNG CAO SỨC MẠNH CHIẾN ĐẤU CỦA QUÂN CHỦNG KHÔNG QUÂN (1979 - 1989)

1. Công tác dẫn đường trong giai đoạn đầu đổi mới trang bị của không quân.

Sau nhiều năm khai thác, các trang bị hệ 1 và hệ 2 của Không quân nhân dân Việt Nam, đến thời điểm đầu năm 1979, hầu hết đều bắt đầu xuống cấp do hết niên hạn sử dụng và nguồn vật tư, khí tài, phụ tùng thay thế đang gặp rất nhiều khó khăn, nhưng nhiệm vụ chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc của không quân ta còn rất nặng nề. Trước tình hình đó, được sự quan tâm, chăm lo đặc biệt của **** và Nhà nước, được sự ủng hộ về nhiều mặt và giúp đỡ lớn lao của Liên Xô, nhu cầu đổi mới trang bị cho không quân đã được Bộ Quốc phòng kịp thời tổ chức giải quyết.

Từ cuối tháng 3 năm 1979, nhiệm vụ chuyển loại và tiếp nhận trang bị mới của Liên Xô đã được Quân chủng Không quân xác định là nhiệm vụ trọng tâm, đột xuất và phải được triển khai rất khẩn trương cả ở trong nước và ở nước ngoài, đồng thời tiếp tục nỗ lực khắc phục khó khăn, tìm mọi biện pháp duy trì hoạt động của các trang bị hiện có thật an toàn hiệu quả theo kế hoạch KT-2 của Cục Kỹ thuật đã đề ra.

Từ tháng 4 năm 1979, ba Đoàn chuyển loại MiG-21Bis do các đồng chí Lương Thế Phúc, Nguyễn Mạnh Hải và Đỗ Văn Lanh làm Đoàn trưởng lần lượt được cử sang Liên Xô với thời gian chuyển loại là 3 tháng; hai Đoàn chuyển loại Su-22M do các đồng chí Lê Hải và Hán Văn Quảng làm Đoàn trưởng cũng lên đường sang Liên Xô với thời gian 5 tháng. Các đồng chí Nguyễn Quang Thản và Tạ Văn Vượng được đi cùng đoàn chuyển loại để học dẫn đường Su-22M.

Ngày 9 tháng 8 năm 1979, một phần lực lượng của hai trung đoàn 916 và 917 do đồng chí Lê Đình Ký làm Đoàn trưởng đi chuyển loại trực thăng vũ trang Mi-24A tại Liên Xô. Ngày 16 tháng 10 năm 1980, 15 tổ bay của Trung đoàn không quân 918 do đồng chí Lê Năng làm Đoàn trưởng sang Liên Xô chuyển loại An-26.

Cũng trong thời gian trên, nhiều kiểu loại máy bay và trực thăng mới từ Liên Xô liên tục được đưa vào Việt Nam, lực lượng kỹ thuật hàng không của Quân chủng tập trung sức lực cùng với đội ngũ chuyên gia Liên Xô ngày đêm tổ chức tiếp nhận và lắp ráp theo đúng kế hoạch VT-79 của Cục Kỹ thuật. Sau khi bay thử và nghiệm thu xong, các trang bị mới được chuyển giao ngay cho các đơn vị sử dụng. Tháng 3 năm 1979, những chiếc trực thăng săn ngầm Ka-25 đầu tiên được chuyển giao cho Trung đoàn 916 (Đoàn chuyển loại Ka-25 do đồng chí Trần Khánh Lĩnh làm Trưởng đoàn đi Liên Xô tháng 6 năm 1978 và về nước tháng 2 năm 1979). Ngay sau đó, các máy bay trinh sát MiG-21 (F-94R) và trực thăng chuyển tiếp chỉ huy Mi-8KP được đưa về Trung đoàn 921 và Trung đoàn 916. Từ tháng 7 đến tháng 8 năm 1979, 24 chiếc máy bay tiêm kích MiG-21Bis đầu tiên lần lượt được giao cho Sư đoàn 371. Đến cuối năm 1979, Sư đoàn 370 tổ chức tiếp nhận loại máy bay tiêm kích bom Su-22M đầu tiên. Tháng 1 năm 1980, loạt trực thăng vũ trang Mi-24A đầu tiên được trang bị cho Trung đoàn 916. Cuối tháng 10 năm 1980, 2 chiếc An-26 chuyển tiếp chỉ huy đầu tiên được phía Liên Xô giao cho Trung đoàn 918 tại Tân Sơn Nhất và những năm sau trung đoàn tiếp nhận hàng chục chiếc An-26 vận tải. Đầu năm 1981, L-39 được tổ chức lắp tại Đà Nẵng, ngày 1 tháng 4 năm 1981, Trường Sĩ quan Chỉ huy - Kỹ thuật không quân tổ chức tiếp nhận 24 chiếc L-39 đầu tiên do Tiệp Khắc viện trợ. Không quân nhân dân Việt Nam bắt đầu được trang bị hàng loạt các kiểu loại máy bay và trực thăng mới.

 

[Estonque]

Để sẵn sàng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn này, ngành Dẫn đường đã nhanh chóng tổ chức thu thập tất cả các loại tài liệu có liên quan, nhất là các tài liệu về chuyên ngành, tiến hành biên dịch ngắn gọn, tích cực tham gia nghe giới thiệu về các trang bị mới. Phương châm công tác dẫn đường trong giai đoạn này là tích cực, chủ động tham gia học tập chuyển loại và tự nghiên cứu tại đơn vị, kết hợp chặt chẽ với đội ngũ phi công, dẫn đường trên không và đội ngũ kỹ thuật hàng không đã tham gia chuyển loại ở Liên Xô, từng bước nắm vững tính năng kỹ, chiến thuật, cách bay và cách dẫn, tiến tới làm chủ hoàn toàn cách dẫn các loại máy bay và trực thăng mới của Quân chủng.

Với sự nỗ lực vươn lên trong học tập chuyển loại, với kinh nghiệm dẫn bay đã được tích lũy trong nhiều năm, đội ngũ dẫn đường trong toàn ngành đã hoàn thành tết nhiệm vụ trong giai đoạn đầu đổi mới trang bị của không quân. Các loại máy bay và trực thăng mới lần lượt được đưa vào huấn luyện, trực ban sẵn sàng chiến đấu, tham gia diễn tập... Không quân nhân dân Việt Nam được tiếp thêm sức mạnh mới trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.

2. Công tác dẫn đường trong thực hiện các nhiệm vụ.

Đầu năm 1980, Bộ Quốc phòng ra lệnh cho Quân chủng Không quân tham gia diễn tập tác chiến hiệp đồng trong các chiến dịch phòng không, phòng ngự và phản công theo các phương án dự tính trên địa bàn Quân khu 1, Quân khu 2, Đặc khu Quảng Ninh và vùng biển đông bắc Hải Phòng (A-80). Thượng tá Nguyễn Ngọc Độ, Tham mưu trưởng Quân chủng được giao trách nhiệm chỉ huy toàn bộ lực lượng không quân tham gia A-80, Trung tá Bùi Hữu Hành, Phó Tham mưu trưởng Quân chủng làm phó chỉ huy. Lực lượng không quân trong diễn tập bao gồm: các cơ quan Quân chủng, Sư đoàn 371, các trung đoàn 916 và 933 (thuộc Sư đoàn 372).

Toàn bộ đội ngũ dẫn đường thuộc các cơ quan và đơn vị nói trên đều có mặt, trách nhiệm và cương vị trong diễn tập được xác định rõ ràng. Phần lớn đội ngũ dẫn đường tham gia diễn tập thuộc lực lượng quân đỏ (người tập, đơn vị tập), trong đó có cả các sĩ quan dẫn đường tham gia vào các Tổ đại diện không quân, dẫn đường và chỉ thị mục tiêu tại Mặt trận 678, Đặc khu Quảng Ninh và Quân chủng Hải quân. Một bộ phận chịu trách nhiệm bảo đảm dẫn đường cho quân xanh và một bộ phận đảm nhiệm dẫn bay phục vụ diễn tập chuyên chở cán bộ và sẵn sàng cấp cứu.

Cuộc diễn tập được thực hiện từ ngày 24 tháng 2 đến ngày 4 tháng 3 năm 1980. Tất cả đội ngữ dẫn đường tham gia A-80 đều hoàn thành tốt các mục đích, yêu cầu về mặt dẫn đường do cuộc diễn tập đề ra và đã thực hiện dẫn chính xác 160 lần/chiếc máy bay và trực thăng các loại bay thực binh quân xanh, quân đỏ và bay chuyên chở cán bộ theo đúng kế hoạch diễn tập.

Tháng 6 năm 1981, Quân chủng Không quân thực hiện diễn tập chỉ huy tham mưu, 2 cấp 1 bên, có một phần thực binh, với đề mục: "Không quân hiệp đồng tác chiến với Quân khu 3 và các lực lượng hải quân, phòng không tiến hành chiến dịch chống đổ bộ đường biển". Lực lượng của Quân chủng Không quân tham gia diễn tập gồm: người chỉ huy và cơ quan hai sư đoàn 371 và 372, các trung đoàn 927, 933, 923 và 916, các Tổ đại diện không quân tại Quân khu 3, Sư đoàn 18 và Sư đoàn 30. Không quân thực hiện 30 lần/chiếc bay thực binh các nhiệm vụ trinh sát, giả định ném bom và chỉ thị mục tiêu cho hải quân.

 

[Estonque]

Giữa tháng 7 năm 1981, Bộ Tổng Tham mưu tổ chức diễn tập lớn cho Quân chủng Phòng không, Quân chủng Không quân và Quân khu Thủ đô về hiệp đồng tác chiến trong chiến dịch chống tập kích đường không vào Thủ đô Hà Nội và các mục tiêu chính trị, hành chính, kinh tế của ta (HĐ-81). Cùng với các lực lượng tham gia diễn tập của Quân chủng, toàn bộ đội ngu dẫn đường của Phòng Dẫn đường, của hai sư đoàn 371, 372 và một phần đội ngũ dẫn đường của Ban Dẫn đường Sư đoàn 370 (đồng chí Nguyễn Cửu) và của Trung đoàn 929 (2 trợ lý và 1 tiêu đồ gần) từ Đà Nẵng cơ động ra Kiến An đã có mặt đúng vị trí, đúng thời gian và hoàn thành tốt nhiệm vụ. Những nội dung về dẫn đường đã được hoàn thành tốt trong diễn tập là Phòng Dẫn đường đã tham gia luyện tập di chuyển Sở chỉ huy Quân chủng từ K-14 ra K-20 và tổ chức trực ban dẫn đường tại cả 2 nơi, làm tốt kế hoạch và chỉ lệnh bảo đảm dẫn đường cho lực lượng tiêm kích và tiêm kích bom tham gia tác chiến phòng không và tiến hành các đòn tiến công đường không, tập kích vào các căn cứ, sân bay trong bậu phương của đối phương. Trong giai đoạn thực hành chiến dịch, 27 tốp với 60 lần/chiếc, trong đó có 46 lần/chiếc đánh mục tiêu trên không và 10 lần/chiếc MiG-21 cơ động chuyển sân từ Đà Nẵng ra Kiến An đã được dẫn bay chính xác và an toàn.

Từ ngày 23 đến 31 tháng 7 năm 1981, Quân chủng Không quân cùng với các lực lượng vũ trang Quân khu 4, Quân chủng Hải quân và Quân chủng Phòng không tham gia diễn tập chiến dịch chống đổ bộ đường biển. Toàn bộ lực lượng Sư đoàn 372 và Trung đoàn 916, một phần lực lượng Sư đoàn 370 được Quân chủng Không quân đưa vào tham gia diễn tập. Từ ngày 23 đến ngày 25 tháng 7, đội ngũ dẫn đường trong các đơn vị đã tham gia chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu và chuẩn bị các nội dung dẫn đường cho kế hoạch sử dụng không quân. Từ ngày 26 đến ngày 28 tháng 7, Ban chỉ đạo diễn tập thông qua kế hoạch sử dụng không quân và đội ngũ dẫn đường thực hiện dẫn bay cơ động chuyển sân chiến đấu vào các vị trí quy định.

Ngày 29 tháng 7, đội ngũ dẫn đường thực hiện dẫn bay thực binh với các nhiệm vụ: trinh sát đường không, đánh quân đổ bộ đường biển ở khu vực bắt đầu triển khai đội hình đổi tàu, chi viện hỏa lực cho bộ đội ta đánh quân đổ bộ đường biển ở khu vực mép nước và khi chúng rút chạy.

Ngày 30 tháng 7, không quân thực hiện nhiệm vụ bay biểu dương lực lượng. Toàn bộ 77 lần/chiếc bay thực binh đều được dẫn bay đáp ứng các yêu cầu đề ra.

Cuối tháng 8 năm 1981, Quân chủng Không quân sử dụng các lực lượng của Sư đoàn 376, cùng với Quân khu 7 và các đơn vị thuộc Quân chủng Hải quân và Phòng không tham gia diễn tập chiến dịch chống đổ đường biển vào một số tỉnh miền Đông Nam Bộ (N-81). Tuy thường xuyên tham gia dẫn bay chiến đấu giúp bạn bảo vệ thành quả cách mạng ở Cam-pu-chia, nhưng trong diễn tập đội ngũ dẫn đường phía nam đã tập trung làm rõ nhiệm vụ tác chiến theo đề mục trên hướng đông, nắm vững các biện pháp bảo đảm dẫn đường cho các hoạt động bay chiến đấu trong chiến dịch chống đổ đường biển và soạn thao đầy đủ các văn kiện chuyên ngành.

Tháng 11 năm 1981, Bộ Tổng Tham mưu tổ chức diễn tập lớn với đề mục ngăn chặn cuộc tiến công xâm lược, bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc (MB-81). Đây là lần đầu tiên Quân chủng Không quân tham gia diễn tập 2 cấp chiến lược và chiến dịch. Bộ Tư lệnh, các cơ quan Quân chủng, hai sư đoàn 371, 372 và các trung đoàn 916, 918 tham gia diễn tập, hầu hết đều ở cương vị người tập Quân chủng triển khai 6 tổ tham mưu chiến dịch, 4 tổ chỉ huy chiến đấu tại các quân khu, quân chủng và quân đoàn bạn. Trong lần diễn tập này, Phòng Dẫn đường đã hoàn thành một khối lượng lớn các văn kiện chuyên ngành. Đội ngũ dẫn đường tham gia diễn tập đã thực hành dẫn nhiều chuyến bay chất lượng, an toàn với các nhiệm vụ khác nhau như đánh mục tiêu trên không, ném bom, yểm hộ, chi viện hỏa lực cho đội hình xe tăng tiến công...

 

[Estonque]

Trong năm 1981, Quân chủng Không quân đã tổ chức một số .cuộc diễn tập cho các sư đoàn và trung đoàn như cho Sư đoàn 371, Sư đoàn 372 và Trung đoàn 916 với đề mục: "Không quân hiệp đồng với hải quân phát hiện và tập kích vào đoàn tàu đổ bộ của đối phương", tổ chức diễn tập thực nghiệm cho Trung đoàn 923 (TN-23) theo đề mục: "Không quân tiêm kích bom tiến công căn cứ sân bay đối phương"...

Trải qua nhiều cuộc diễn tập liên tiếp trong năm 1981, ngành Dẫn đường có bước trưởng thành rõ rệt về phương pháp làm văn kiện trong giai đoạn chuẩn bị chiến đấu, về xây dựng các đường bay quân xanh cho ban chỉ đạo, tổ chức phát tình báo gần từ phòng đáy lên sở chỉ huy của đơn vị tập và thực hành dẫn bay quân đỏ đúng ý định của người chỉ huy.

Nhận rõ tầm quan trọng của công tác huấn luyện chiến dịch, trong năm 1982, Quân chủng Không quân tham gia và tổ chức nhiều cuộc diễn tập nhằm nâng cao trình độ tổ chức, chỉ huy và điều hành các hoạt động chiến đấu của bộ đội không quân. Từ ngày 6 đến ngày 12 tháng 1 năm 1982, Quân chủng tổ chức cho Sư đoàn 371 diễn tập chỉ huy tham mưu 2 cấp, 1 bên với đề mục không quân hiệp đồng với Quân khu 1, Quân đoàn 2 và các lực lượng phòng không tổ chức thực hành chiến dịch phản công trên đỉa hình rừng núi. Tháng 7 năm 1982, Quân chủng chỉ đạo cho các lực lượng không quân ở phía Nam, lấy Sư đoàn 370 làm nòng cất tham gia diễn tập hiệp đồng chiến đấu với Quân khu 7 trong chiến dịch trấn áp lực lượng phản loạn bảo vệ thành phố Hồ Chí Minh (TN-82). Tháng 9 năm 1982, Quân chủng tham gia diễn tập tổ chức chiến dịch đường không và tập kích vào hậu phương địch (KT-82). Cuối tháng 10 năm 1982, Quân chủng Không quân tiếp tục tham gia diễn tập tác chiến hiệp đồng với Quân chủng Phòng không bảo vệ miền Bắc (C-3/82).

Trong các cuộc diễn tập ở phía bắc hầu như tất cả các loại máy bay và trực thăng mới của Quân chủng Không quân đều có mặt tham gia. Đây là điều kiện vô cùng thuận lợi cho ngành Dẫn đường hoàn thiện các biện pháp bảo đảm dẫn đường trong chiến đấu hiệp đồng giữa các loại máy bay và trực thăng với nhau, trong tác chiến hiệp đồng giữa không quân với các quân khu, quân đoàn và quân chủng.

Tháng 8 năm 1983, Quân chủng Không quân tham gia diễn tập chỉ huy tham mưu, 2 cấp 1 bên, có một phần thực binh với đề mục hoạt động tác chiến của không quân chống tập kích đường không trong chiến dịch phòng ngự chiến lược (BT-3). Cuộc diễn tập có quy mô lớn, theo ba giai đoạn: chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu, tổ chức chuẩn bị chiến đấu và thực hành chiến đấu trong chiến dịch phòng ngư chiến lược. Lực lượng tập bao gồm người chỉ huy và cơ quan Quân chủng, các sư đoàn 370, 371, 372 và Trung đoàn 918. Kết quả thu được qua cuộc diễn tập này là một trong những yếu tố rất thuận lợi để Quân chủng bước vào tham gia cuộc diễn tập quan trọng do Bộ Tổng Tham mưu tổ chức vào cuối tháng 8 năm 1983 với đề mục: “Chiến dịch phòng ngư chiến lược" (MB-83).

Ngành Dẫn đường tiếp tục có thêm điều kiện để nghiên cứu các vấn đề về sử dụng lực lượng không quân trong chiến dịch phòng ngư chiến lược, cách đánh của từng loại máy bay và trực thăng có trong trang bị theo một ý định tác chiến thống nhất và tìm tòi đề xuất các biện pháp bảo đảm dẫn đường và cách dẫn phù hợp với yêu cầu tác chiến phòng ngự chiến lược.

 

[Estonque]

Từ thực tiễn chuẩn bị chiến đấu xử lý tình huống đã diễn ra vào đầu tháng 4 năm 1984 trên hướng bắc, cuối tháng 11 năm 1984, Quân chủng Không quân cùng với Quân chủng Phòng không và các binh chủng Tăng thiết giáp, Pháo binh, Thông tin liên lạc, Công binh và Sư đoàn bộ binh cơ giới 308 tham gia diễn tập quy mô lớn do Bộ Tổng Tham mưu tổ chức với đề mục: "Chiến đấu hiệp đồng quân binh chủng, ngăn chặn và đánh bại cuộc chiến tranh xâm lược quy mô lớn trên địa bàn các tỉnh phía bắc” (A-84), có một phần thực binh. Các lực lượng không quân trực thăng vũ trang, tiêm kích mang bom, rốc-két, tiêm kích bom và vận tải mang bom với đội hình chiến đấu lớn được dẫn bay chính xác đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ sử dụng các loại vũ khí trong giai đoạn bắn đạn thật tại khu vực núi Múc tỉnh Hà Tây. Qua diễn tập, ngành Dẫn đường đã tích lũy được những kinh nghiệm quý báu về triển khai đội ngũ dẫn đường sở chỉ huy tại các trạm ra-đa cảnh giới phòng không.

Cuối tháng 5 năm 1985, Sư đoàn Không quân 370 tổ chức diễn tập chỉ huy tham mưu, 1 cấp 1 bên, có một phần thực binh cho Trung đoàn 929 với nội dung hoạt động chiến đấu của trung đoàn không quân tiêm kích trong chiến dịch phòng không, bảo vệ các mục tiêu yếu địa trên địa bàn Quân khu 5 (N-85). Trong diễn tập, đại úy Nguyễn Cửu, Phó Trưởng ban Dẫn đường sư đoàn đã điều hành công tác phòng đáy rất thành công, góp phần quan trọng nâng cao hiệu quả tiếp nhận các tình huống trên không cho đơn vị tập.

Tháng 10 năm 1986, Sư đoàn Không quân 371 tổ chức diễn tập chỉ huy tham mưu, 1 cấp 1 bên, có triển khai phương tiện thông tin liên lạc và một phần thực binh cho Trung đoàn 931 với nội dung hoạt động chiến đấu của trung đoàn không quân tiêm kích trong chiến dịch phòng không (YB-86). Trung đoàn 921 bay 6 lần/chiếc quân xanh và Trung đoàn 931 bay 20 lần/chiếc quân đỏ. Tất cả các chuyến bay đều được dẫn chính xác và đạt yêu cầu chiến thuật đề ra.

Cuối tháng 3 năm 1987, Quân chủng Không quân sử dụng người chỉ huy và cơ quan Sư đoàn 370, toàn bộ lực lượng Trung đoàn 935, một phần lực lượng hai trung đoàn 917 và 918 cùng với các lực tương hợp nhất thuộc đặc khu Vũng Tàu-Côn Đảo tham gia diễn tập 2 cấp, 1 bên có một phần thực binh do Bộ Tổng Tham mưu tổ chức. Các lực lượng không quân đã tiến hành chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu từ thường xuyên lên cao, chuẩn bị chiến đấu và thực hành chiến đấu bảo vệ vùng thăm dò, khai thác dầu khí và thềm lục địa phía Nam. Qua diễn tập ngành Dẫn đường lại có thêm những biện pháp bảo đảm dẫn đường thiết thực hơn cho các hoạt động chiến đấu của không quân trên biển xa và các cách dẫn phù hợp hơn đối với các loại máy bay và trực thăng của ta đánh các mục tiêu trên biển cả gần bờ và xa bờ. Tuy nhiên, đây vẫn là những vấn đề khó, đòi hỏi ngành Dẫn đường phải tiếp tục nghiên cứu sâu hơn nữa.

 

[Estonque]

Từ ngày 16 tháng 8 đến ngày 20 tháng 9 năm 1988, Bộ Tổng Tham mưu tổ chức diễn tập chỉ huy tham mưu, 2 cấp 1 bên, có triển khai phương tiện thông tin liên lạc và một phần thực binh với nội dung chiến đấu hiệp đồng phòng thủ khu vực tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng (QĐ-88). Quân chủng Không quân dùng lực lượng Sư đoàn 372 cùng với các lực lượng Quân khu 5, phòng không, hải quân trong khu vực và các lực lượng vũ trang khác của tỉnh tham gia diễn tập. Sư đoàn 372 đã hoàn thành tốt các nội dung quy định trong từng giai đoạn: luyện tập từng phần (từ ngày 16 đến 20 tháng 8 ), luyện tập tổng hợp (từ ngày 20 đến 25 tháng 8 ) và thực hành diễn tập (từ ngày 16 đến 20 tháng 9). Các nội dung chống tập kích đường không, chống đổ bộ đường không, tiến hành trinh sát, vận chuyển đường không. phòng thủ bảo vệ căn cứ đóng quân và tham gia đánh địch mặt đất, chống bạo loạn lật đổ đều đạt được mục đích, yêu cầu của cuộc diễn tập đề ra. Một số phương tiện thông tin liên lạc không quân đã được triển khai đúng quy định. 9 lần/chiếc bay quân xanh, 24 lần/chiếc bay quân đỏ và một số chuyến bay phục vụ khác cũng được thực hiện tốt và bảo đảm an toàn. Đội ngũ dẫn đường đã được nâng cao hiểu biết về các hoạt động chiến đấu hiệp đồng của không quân trong phòng thủ tỉnh thành và xây dựng được một số phương án dẫn đường cơ bản đáp ứng yêu cầu cho các hoạt động đó.

Từ ngày 24 đến ngày 29 tháng 10 năm 1988, Quân chủng Không quân sử dụng một phần lực lượng của mình ở phía nam tham gia đợt luyện tập lớn với đề mục: "Các lực lượng không quân hiệp đồng với hải quân, phòng không và các lực lượng vũ trang đánh địch trên biển, chi viện cho các đảo trọng điểm" (CV-88). Ngoài nội dung chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu các đơn vị không quân đã hoàn thành tốt giai đoạn thực hành chiến đấu.

Các phương án dẫn Ka-28 tìm kiếm, xác định vị trí mục tiêu trên biển, dẫn Su-22M tiến công đội tàu hải quân của đối phương, dẫn MiG-21 yểm hộ tàu ta trên đường hành quân, dẫn Mi-8 tìm kiếm-cứu nạn trên biển và dẫn An-26 thả hàng tiếp tế cho bộ đội ta trên đảo đều được thực hiện đáp ứng đúng yêu cầu chiến thuật đề ra.

Từ ngày 21 đến ngày 27 tháng 5 năm 1989, Bộ Tổng Tham mưu tổ chức diễn tập với đề mục: "Không quân hiệp đồng với các lực lượng hải quân. phòng không và các lực lượng vũ trang Quân khu 7 bảo vệ khu vực dầu khí và thềm lục địa phía Nam" (B1-89). Quân chủng Không quân sử dụng toàn bộ lực lượng Sư đoàn 370 và một phần lực lượng Trung đoàn 923 tại Phan Rang và Trung đoàn 918 tại Tân Sơn Nhất tham gia diễn tập. Các loại máy bay MiG-21Bis, Su-22M, Su-22M4, An-26 và trực thăng vũ trang Mi-8 được đưa vào thực hiện các nhiệm vụ trinh sát, chuyển tiếp chỉ huy, đánh mục tiêu trên biển, chi viện hỏa lực thả hàng tiếp tế. Trong thực binh, không quân đã hoàn thành nhiệm vụ sử dụng vũ khí tại trường bắn trên biển. Ngành Dẫn đường đã hoàn thiện một bước rất quan trọng về các biện pháp bảo đảm dẫn đường cho các hoạt động chiến đấu của không quân và cách dẫn các loại máy bay và trực thăng của ta trên biển xa.

Đầu năm 1984, tình hình trên biên giới phía bắc có nhiều diễn biến ngày càng căng thẳng. Ngày 30 tháng 4 năm 1984, Tư lệnh Quân chủng Không quân ra lệnh cho năm cơ quan Quân chủng, toàn bộ Sư đoàn 371, Trung đoàn 916 và một Phi đội An-26 của Trung đoàn 918 chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu từ thường xuyên lên cao và toàn bộ Sư đoàn 372 vào trạng thái sẵn sàng chiến đấu tăng cường.

Căn cứ vào các nhiệm vụ trên giao, Quân chủng tiến hành xây dựng kế hoạch tác chiến theo tình huống 1 và tổ chức hội nghị quân sự dân chủ bàn cách đánh nhằm đối phó kịp thời và hiệu quả trước những hành động quân sự nguy hiểm của đối phương có thể xảy ra.

Ngày 4 tháng 5 năm 1984, theo lệnh của Tham mưu trưởng Quân chủng, Tổ tham mưu chiến dịch không quân tại Quân khu 2 lên đường làm nhiệm vụ. Tổ dẫn đường Quân chủng do đại úy Nguyễn Đình Bắc, trợ lý Phòng Dẫn đường phụ trách và đại úy Phạm Văn Quý, trợ lý Phòng Dẫn đường cùng với Tổ thông tin-đối không cơ động của Trung đoàn thông tin không quân 252 hành quân lên Trạm ra-đa cảnh giới 56 thực hiện phối hợp công tác thành trạm ra-đa cảnh giới-dẫn đường, sẵn sàng bảo đảm cho không quân hoạt động. Tiếp sau đó, Tổ công tác của Quân chủng do trung tá Nguyễn Hữu Lộc, Trưởng phòng Quân báo phụ trách, cùng đại úy Nguyễn Văn Nhâm, trợ lý Phòng Dẫn đường và một trợ lý Phòng Công binh lên Trạm ra-đa dẫn đường-cảnh giới 62 để nắm bắt tình hình hoạt động của không quân đối phương và chọn bãi cho trực thăng vũ trang tập kết, sẵn sàng chiến đấu trên hướng Vị Xuyên. Bộ Tham mưu Quân chủng còn quyết định triển khai thêm 1 Mi-8KP tại Trạm ra-đa cảnh giới 26 và Tổ dẫn đường phía trước tại Trạm ra-đa cảnh giới 14; Phòng Dẫn đường và Ban Dẫn đường Sư đoàn 371 cũng đã kịp thời cử trợ lý tham gia.

Sư đoàn 371 quyết định Trung đoàn 927 triển khai Tổ dẫn đường tại Trạm ra-đa cảnh giới 31 và Trung đoàn 931 triển khai Tổ dẫn đường tại Trạm ra-đa cảnh giới 36.

 

[Estonque]

Như vậy, sau một thời gian rất ngắn, đội ngũ dẫn đường sở chỉ huy của Phòng Dẫn đường và của Sư đoàn 371, theo nhiệm vụ được phân công đã nhanh chóng lên đường có mặt tại các vị trí quy định, sát cánh cùng với đội ngũ thông tin-đối không không quân và đội ngũ ra-đa cảnh giới phòng không khắc phục mọi khó khăn ban đầu, kịp thời đưa nhiều trạm ra-đa cảnh giới trở thành cảnh giới dẫn đường sẵn sàng đáp ứng yêu cầu dẫn bay chiến đấu cho không quân.

Trong giai đoạn chuẩn bị chiến đấu, với sự nỗ lực rất lớn của năm cơ quan Quân chủng và các đơn vị, một loạt các văn kiện chiến đấu và bảo đảm chiến đấu, trong đó có kế hoạch bảo đảm dẫn đường từ quân chủng đến sư đoàn và các trung đoàn không quân đã được hoàn thành đúng quy định. Để tiếp tục hoàn thiện các văn bản trên, Bộ Tham mưu Quân chủng Không quân đã tiến hành kiếm tra một số cơ quan và đơn vị trọng điểm, chỉ rõ những nội dung còn chưa đạt yêu cầu và những điểm yếu cần nỗ lực khắc phục ngay trong thời gian ngắn.

Một trong những nội dung được Bộ Tham mưu Quân chủng thấy cần phải bám sát thực tế hơn nữa, đó là yếu tố địa hình chiến trường, đặc biệt là mối quan hệ giữa địa hình, cách đánh của bộ đội các quân khu, quân đoàn với nhiệm vụ chi viện hỏa lực của không quân. Đại tá Nguyễn Ngọc Độ, Tham mưu trưởng Quân chủng đã trực tiếp tổ chức nghiên cứu và giải quyết các vấn đề trên. Thiếu tá Vũ Chính Nghị, Phó Trưởng phòng Dẫn đường đã cùng với tổ bay Mi-8 của Trung đoàn 916 tiến hành tính toán các đường bay, lựa chọn các bãi hạ cánh, chở Tham mưu trưởng Quân chủng đi quan sát thực trạng địa hình trên nhiều khu vực quan trọng sát gần biên giới thuộc các tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn và làm việc với các quân khu, quân đoàn để tìm hiểu, làm rõ cách đánh cơ bản của bộ đội ta trên các hướng.

Ngày 7 tháng 9 năm 1984, căn cứ vào diễn biến tình hình trên biên giới phía bắc, Tổng tham mưu trưởng ra lệnh cho Tư lệnh Quân chủng Không quân kể từ 0 giờ ngày 10 tháng 9 năm 1984, đưa toàn bộ lực lượng không quân về trạng thái sẵn sàng chiến đấu thường xuyên.

Ngày 11 tháng 9 năm 1984, Bộ Tổng Tham mưu ra mệnh lệnh tác chiếc sơ bộ cho Quân chủng Không quân về nhiệm vụ đánh bại các cuộc tập kích đường không của đối phương, chi viện hỏa lực cho bộ đội ta bảo vệ biên giới, vùng biển và hải đảo của Tổ quốc, tập kích vào các căn cứ quan trọng... của đối phương, tổ chức các hoạt động bay bảo đảm cho chiến đấu, tiếp tục làm nghĩa vụ quốc tế ở Cam-pu-chia, giúp bạn xây dựng lực lượng không quân và có kế hoạch hiệp đồng tác chiến với không quân Lào. Được chỉ đạo của người chỉ huy và cơ quan tham mưu các cấp, toàn ngành Dẫn đường bắt tay ngay vào chuẩn bị chiến đấu theo các nhiệm vụ được giao.

Sẵn sàng chiến đấu bảo vệ vùng biển, hải đảo và thềm lục địa phía nam là nhiệm vụ vô cùng quan trọng trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Ngày 12 tháng 10 năm 1987, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ra quyết định thành lập Bộ chỉ huy phòng thủ các căn cứ miền Trung. Các đơn vị hải quân, không quân, phòng không và một số đơn vị khác đóng quân tại các căn cứ miền Trung thuộc quyền chỉ huy về tác chiến của Bộ chỉ huy phòng thủ trên Một phần lực lượng của Sư đoàn 370 đã được Tư lệnh Quân chủng Không quân giao nhiệm vụ chịu sự chỉ huy về tác chiến của Bộ chỉ huy phòng thủ này.

Ngày 6 tháng 11 năm 1987, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ra mệnh lệnh bảo vệ quần đảo Trường Sa. Ngày 7 tháng 11 năm 1987, Tư lệnh Quân chủng Không quân ra lệnh cho Sư đoàn 372 tổ chức cơ động một phi đội Su-22M của Trung đoàn 923 từ Thọ Xuân vào Phan Rang hiệp đồng với các đơn vị Vùng 4 Quân chủng Hải quân, Lữ đoàn phòng không 378 sẵn sàng chiến đấu. Sư đoàn 372 phối hợp với Trường Sĩ quan Chỉ huy-Kỹ thuật không quân tổ chức triển khai sở chỉ huy tiền phương sư đoàn tại Phan Rang. Ngày 14 tháng 11 năm 1987, đội ngũ dẫn đường sở chỉ huy của Ban Dẫn đường Sư đoàn 372 và tiểu ban Dẫn đường Trung đoàn 923 đã cùng với đội ngũ phi công thực hiện dẫn bay thành công Su 22M cơ động chuyển sân đường dài lần đầu tiên vào phía Nam. Từ ngày 21 tháng 11 năm 1987, các biên pháp bảo đảm dẫn đường tiếp tục được triển khai, kịp thời phục vụ cho Su-22M bước vào bay huấn luyện trên biển và trực ban sẵn sàng chiến đấu tại Phan Rang.

 

[Estonque]

Quân chủng Không quân triển khai làm quyết tâm tác chiến bảo vệ quần đảo Trường Sa và các kế hoạch bảo đảm. Những nội dung quan trọng về cách dẫn các loại máy bay và trực thăng tham gia chiến đấu trên biển, đặc biệt là các giải pháp kết hợp chặt chẽ giữa dẫn đường từ các sở chỉ huy và trạm ra-đa dẫn đường với các máy bay chuyển tiếp chỉ huy để dẫn Su-22M và An-26 hoạt động trên biển xa đều được nghiên cứu kỹ và đưa vào kế hoạch bảo đảm dẫn đường.
Nhờ có công tác huấn luyện bay biển thường xuyên đạt chất lượng cao, tiến độ nhanh và an toàn, sáng 10 tháng 3 năm 1988, Phi đội trưởng Vũ Xuân Cương và chuyên gia Liên Xô thực hiện thành công chuyến bay nhiệm vụ đầu tiên trên máy bay huấn luyện USU-22M từ Phan Rang ra đảo Trường Sa và quay về căn cứ. Ban Dẫn đường Sư đoàn 372 và tiểu ban Dẫn đường Trung đoàn 923 đã chuẩn bị dẫn đường rất đầy đủ và tỉ mỉ cho chuyến bay này về phương án nạp dầu, mang vu khí, tính toán dẫn đường kỹ thuật, phân chia khu vực trách nhiệm dẫn đường của các sở chỉ huy, đài ra-đa dẫn đường, đài ra-đa dẫn bay gần (RSBN-4N), cũng như cách xử lý các tình huống bất trắc về dẫn đường.

Đầu tháng 4 năm 1988, trong lúc một đơn vị hải quân của ta đang làm nhiệm vụ trên vùng biển thuộc quần đảo Trường Sa thì bị hải quân nước ngoài bất ngờ dùng vũ lực tiến công, bắn chìm 1 tàu LST làm hơn 80 cán bộ, chiến sĩ hy sinh. Sau đó, nghiêm trọng hơn, chúng đã chiếm hai đảo Chữ Thập và Châu Viên. Toàn bộ lực lượng không quân trực chiến phía nam đều sẵn sàng xuất kích. Hành động quân sự đơn phương trên biển của họ đã làm cho tình hình ở khu vực quần đảo Trường Sa và Biển Đông trở nên vô cùng căng thẳng.

Nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu bảo vệ quần đảo Trường Sa tiếp tục được đẩy mạnh. Ngày 24 tháng 4 năm 1988, Quân chủng Không quân điều thêm 3 chiếc Su-22M từ Thọ Xuân vào Phan Rang. Ngày 10 tháng 6 năm 1988, Tư lệnh Quân chủng kiểm tra, rà soát và điều chỉnh lại kế hoạch triển khai nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ quần đảo Trường Sa. Cuối tháng 6 năm 1988, Quân chủng Không quân điều tiếp 10 chiếc Su-22M nữa vào Phan Rang. Các chuyến bay nhiệm vụ thường xuyên được duy trì. Ngày 24 và 28 tháng 6 năm 1988, các kíp trực ban dẫn đường Sư đoàn 372 và Trung đoàn 923 đã phối hợp chặt chẽ thực hiện dẫn chính xác 2 đôi Su-22M lần lượt bay nhiệm vụ ra đảo Trường Sa và An Bang. Đây là các chuyến bay nhiệm vụ đầu tiên của máy bay chiến đấu Su-22M do các phi công Trung đoàn 923 hoàn toàn độc lập thực hiện.

Cũng trong thời gian này Quân chủng Phòng không đã kịp thời triển khai xong Trạm ra-đa cảnh giới-dẫn Đường 11. Đầu tháng 8 năm 1988, căn cứ vào chỉ thị của Bộ Tham mưu Quân chủng Không quân, Sư đoàn 372 triển khai hai đội cơ động bảo đảm chiến đấu được trang bị hệ thống đài điểm, đối không, thông tin liên lạc và hóa nghiệm xăng dầu do sĩ quan phụ trách chung, có nhiệm vụ thường xuyên giữ vững liên lạc với Phan Rang, hiệp đồng chặt chẽ với Trạm ra-đa 11 tổ chức tiếp thu trực thăng và chỉ huy-dẫn đường cho không quân hoạt động trong phạm vỉ trách nhiệm được giao. Đồng chí Nguyễn Văn Khiêm, trợ lý Ban Dẫn đường Sư đoàn 372, là sĩ quan dẫn đường đầu tiên được cử phụ trách đội công tác. Công tác bảo đảm dẫn đường luôn phục vụ kịp thời cho các đơn vị phía nam hoàn thành tốt nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu bảo vệ quần đảo Trường Sa. Đến đầu năm 1989, tất cả các văn kiện bảo đảm dẫn đường cho nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ quần đảo Trường Sa và vùng kinh tế biển phía nam trong toàn ngành đều được hoàn tất.

Đầu tháng 10 năm 1989, tại Phan Rang, có thêm lực lượng Su-22M4 của Trung đoàn 937 tham gia thực hiện nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ quần đảo Trường Sa và vùng kinh tế biển phía Nam. Ngày 19 tháng 10 năm 1989, kíp trực ban dẫn đường Trung đoàn 937 đã tập trung dẫn đôi bay Su-22M4: Vũ Kim Điến và Nguyễn Văn Thận hoàn thành xuất sắc chuyến bay nhiệm vụ đầu tiên của trung đoàn ra Trường Sa. Từ ngày 25 tháng 12 năm 1989, Trung đoàn 937 tiếp nhận toàn bộ nhiệm vụ chiến đấu của lực lượng không quân tiêm kích bom ở phía nam để Trung đoàn 923 cơ động ra Thọ Xuân. Toàn bộ các văn kiện bảo đảm dẫn đường cho nhiệm vụ chiến đấu của Su-22M4 đã được tiểu ban Dẫn đường Trung đoàn 937 chuẩn bị rất chu đáo, tỉ mỉ và hoàn thành đúng thời hạn.

Nhân dịp kỷ niệm 35 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, Quân chủng Không quân được giao nhiệm vụ tổ chức bay diễu binh và biểu dương lực lượng phục vụ các hoạt động trọng điểm của toàn quân tại khu vực Hà Nội. Quân chủng quyết định sử dụng lực lượng MiG-21, A-37, F-5 và Ka-25 tham gia bay diễu binh qua sân vận động Hàng Đẫy và Mi-8, UH-1 và An-2 tham gia bay biểu dương lực lượng trên khu vực Hồ Tây phục vụ Hội khoẻ toàn quân.

Công tác chuẩn bị nhanh chóng được triển khai. Đội ngũ phi công và tổ bay giỏi được đưa ngay vào bay huấn luyện bổ sung giữ đội hình với cự ly, giãn cách hẹp theo đúng quy định của từng loại máy bay và trực thăng tham gia bay diễu binh và biểu dương lực lượng. Đội ngũ dẫn đường tiến hành lựa chọn đường bay, tính toán chi tiết về thời gian cất cánh, độ cao và tốc độ bay, thời gian có mặt tại các điểm vòng để khi bay qua sân vận động Hàng Đẫy và bay vào khu vực Hồ Tây tạo nên một đội hình đẹp, thể hiện sức mạnh của không quân ta. Qua bay kiểm tra hợp luyện, các số liệu dẫn đường lại tiếp tục được hiệu chỉnh cho thật chuẩn xác.

 

[Estonque]

Đúng ngày 22 tháng 12 năm 1979, trong lễ kỷ niệm được tổ chức trọng thể tại sân vận động Hàng Đẫy, lực lượng của không quân tham gia diễu binh, bao gồm 12 chiếc MiG-21, 3 chiếc A-37, 3 chiếc F-5 và 3 chiếc Ka-25, đội hình chỉnh tề, lần lượt bay qua lễ đài đúng giờ quy định. Ngay ngày hôm sau, 23 tháng 12 năm 1979, trên khu vực Hồ Tây đội hình của 3 chiếc Mi-8, 3 chiếc UH-1 và 2 chiếc An-2 thực hiện bay biểu dương lực lượng phục vụ Hội khoẻ toàn quân. Tất cả các chuyến bay đều được dẫn chính xác và bảo đảm an toàn tuyệt đối.

Năm 1985, **** và Nhà nước ta chủ trương tổ chức lễ kỷ niệm 40 năm ngày Quốc khánh 2-9 ở Hà Nội với quy mô lớn. Bộ Quốc phòng được giao trọng trách thực hiện nhiệm vụ duyệt binh tại quảng trường Ba Đình. Khi các khối mặt đất đại diện cho các quân binh chủng tiến bước qua lễ đài thì đội hình của các lực lượng không quân sẽ bay qua quảng trường. Quân chủng Không quân quyết định sử dụng 24 chiếc MiG-21Bis đại diện cho lực lượng không quân tiêm kích do hai trung đoàn 927 và 921 đảm nhiệm, 12 chiếc Su-22M đại diện cho không quân tiêm kích bom do Trung đoàn 923, 12 chiếc An-26 đại diện cho không quân vận tải do Trung đoàn 918, 9 chiếc Mi-24 và 3 chiếc Mi-8 đại diện cho không quân trực thăng do Trung đoàn 916 và 15 chiếc máy bay huấn luyện L-39 đại diện cho nhà trường, xếp hình cho số 40 đầy ý nghĩa do Trung đoàn 910 đảm nhiệm.

Để hoàn thành nhiệm vụ quan trọng này, theo kế hoạch của Quân chủng, trong giai đoạn 1, từng trung đoàn không quân tổ chức bay huấn luyện đội hình bay duyệt binh tại căn cứ đóng quân của mình. Tiểu ban Dẫn đường trung đoàn tiến hành tính toán, xác định thứ tự, giãn cách thời gian cất cánh giữa các tốp và cách dẫn bay tập hợp đội hình bay duyệt binh. Giai đoạn 2, Quân chủng tổ chức bay hợp luyện qua sân bay Hòa Lạc và quảng trường Ba Đình. Riêng Trung đoàn 910, sau chuyển sân từ Nha Trang ra Gia Lâm, tiến hành bay huấn luyện bổ sung đội hình số 40. Kíp trực ban dẫn đường tại Sở chỉ huy Quân chủng và tại Trạm ra-đa dẫn Đường 26 chịu trách nhiệm dẫn hỗ trợ tất cả các chuyến bay hợp luyện và bay duyệt binh chính thức qua Ba Đình. Kíp trực ban dẫn đường tại sở chỉ huy và tại trạm ra-đa dẫn đường của từng trung đoàn chịu trách nhiệm dẫn chính các chuyến bay của đơn vị mình. Khi bay hợp luyện và bay chính thức, Quân chủng đều triển khai đài chỉ huy bay tại Hòa Lạc và Ba Đình.

Ngày 6 tháng 8 năm 1985, đội hình của không quân thực hiện bay hợp luyện hai lần qua sân bay Hòa Lạc đều đạt yêu cầu đề ra. Trong ba ngày 25, 27 và 29 tháng 8 năm 1985, đội hình của ta tiếp tục thực hiện bay hợp luyện qua quảng trường Ba Đình. Kết quả kiểm tra bay hợp luyện lần cuối cùng cho thấy, đội hình của các lực lượng không quân luôn được giữ rất ổn định, chữ số 40 đẹp thời gian thông qua quảng trường chính xác đến từng giây và bảo đảm an toàn tuyết đối.

Sáng sớm ngày 2 tháng 9, tại quảng trường Ba Đình trời nhiều mây, đáy mây tương đối thấp, không mưa, tầm nhìn giảm. Còn tại các sân bay có các lực lượng tham gia bay duyệt binh và tại các khu vực có các đường bay duyệt binh đi qua thời tiết đều không ổn định. Theo dự báo, đến giờ G lượng mây tiếp tục tăng. Đây là trở ngại lớn nhất liên quan trực tiếp đến điều kiện bảo đảm an toàn bay duyệt binh. Sau khi cân nhắc kỹ về nhiều mặt, Sở chỉ huy Quân chủng quyết định Trung đoàn không quân 910 chờ lệnh, còn các trung đoàn khác sẵn sàng cất cánh. Các kíp trực ban dẫn đường nhanh chóng chuẩn bị thêm cách xử lý các tình huống dẫn bay khi phi công gặp thời tiết xấu. Theo kế hoạch bay duyệt binh đã được phê chuẩn, 12 chiếc MiG-21Bis của Trung đoàn 927 do Trung đoàn trưởng Phạm Phú Thái dẫn đầu, cất cánh từ Kép, tập hợp tại đỉnh, vào đúng đường bay, với đội hình rất chỉnh tề, bay qua quảng trường Ba Đình đúng giờ quy định. Tại Kiến An, trời mưa to, Trung đoàn 921 quyết tâm cất cánh, nhưng chỉ lên được 6 chiếc MiG-21Bis. Trung đoàn trưởng Trần Việt dẫn đầu và quyết định bay theo đội hình từng đôi một.

Khi đội hình của Trung đoàn 921 đang trên hướng tiến về quảng trường thì Trung đoàn trưởng Phạm Phú Thái xin phép thông qua một lần nữa, vào vị trí giành cho đội hình của Trung đoàn 923 vì sau khi cất cánh khỏi Thọ Xuân, 12 chiếc Su-22M không thể vượt qua được vùng thời tiết đột biến xấu trên diện rộng ở khu vực Nam Định, đã phải quay lại. Đồng chí Phạm Ngọc Lan, chỉ huy bay tại Ba Đình đồng ý và yêu cầu trực ban dẫn đường Vũ Chính Nghị nắm chắc vị trí 6 chiếc MiG-21 Bis của Trung đoàn 921, khống chế chặt chẽ độ cao bay và thời cơ bắt đầu vòng lại của Trung đoàn trưởng Phạm Phú Thái. Đội hình 6 chiếc MiG-21Bis của Trung đoàn 921 bay qua Ba Đình rất chính xác và sau đó về Nội Bài hạ cánh. 12 chiếc MiG-21Bis của Trung đoàn 927 thông qua quảng trường lần thứ hai đáp ứng yêu cầu thay thế cho Su-22M. Tiếp sau đó là 12 chiếc An-26 của Trung đoàn 918 do Trung đoàn trưởng Nguyễn Xuân Hiển dẫn đầu, cất cánh từ Gia Lâm, tập hợp đội hình chỉnh tề trong khu chờ và bay qua quảng trường Ba Đình đúng thời gian. 9 chiếc Mi-24 và 3 chiếc Mi-8 của Trung đoàn 916, cất cánh từ Hòa Lạc, do Trung đoàn trưởng Nguyễn Đình Khoa dẫn đầu, bay qua quảng trường đúng vào lúc khối bộ binh cơ giới tiến qua lễ đài.

Nhiệm vụ tham gia duyệt binh (A-85) của Quân chủng kết thúc thắng lợi. Ngành Dẫn đường 'tích lũy thêm được nhiều kinh nghiệm rất bổ ích về việc tổ chức dẫn bay đội hình lớn với nhiều kiểu loại máy bay và trực thăng khác nhau, đồng thời có được bài học quý báu về xử lý các tình huống dẫn bay đội hình 12 chiếc khi gặp thời tiết xấu.

*

* *​

 

[Estonque]

Bay dịch vụ dầu khí là một trong những nhiệm vụ rất quan trọng trong suốt quá trình thăm dò và khai thác dầu khí trên biển của đất nước ta. Nhiệm vụ này do lực lượng không quân trực thăng của Quân chủng tổ chức thực hiện liên tục trong nhiều năm đạt hiệu quả kinh tế rất cao, đồng thời luôn sẵn sàng tham gia bảo vệ vùng biển và hải đảo của Tổ quốc khi có lệnh.

Ngay từ đầu năm 1979, chấp hành chỉ thị của Bộ Tổng Tham mưu, Tư lệnh Quân chủng Không quân đã ký quyết định điều tổ bay UH-l (trực thăng số 779): Lái chính Nguyễn Xuân Trường, dẫn đường trên không Trần Đình của Trung đoàn 917 từ Tân Sơn Nhất xuống Vũng Tàu làm nhiệm vụ trực ban phục vụ công ty dầu lửa Bow Valley. 9 giờ 30 phút ngày 31 tháng 1 năm 1979, tổ bay UH-1 cất cánh từ Vũng Tàu, 11 giờ 30 phút, hạ cánh an toàn xuống tàu khoan Dan Queen và sau đó trở về Vũng Tàu. Trong chuyến bay phục vụ dầu khí đầu tiên này, công tác dẫn bay đã được tổ bay thực hiện rất chính xác. Do nhu cầu bay phục vụ dầu khí tiếp tục tăng. Ngày 6 tháng 3 năm 1979, Quân chủng quyết định lâm thời thành lập Công ty trực thăng phục vụ dầu khí trực thuộc Bộ Tư lệnh.

Khi liên doanh dầu khí Việt-xô chuẩn bị khoan thăm dò ở vùng Bạch Hổ thì việc sử dụng trực thăng Mi-8 để bay phục vụ đã được giao cho phía Việt Nam. Ngày 13 tháng 9 năm 1983, Bộ Tổng Tham mưu ra quyết định điều một phần lực lượng trực thăng của không quân về Vũng Tàu làm nhiệm vụ phục vụ dầu khí. Quân chủng chọn 2 chiếc Mi-8 số 829 và 374, 3 tổ bay gồm các lái chính. Là Nguyễn Xuân Trường, Nguyễn Văn San, Trần Đăng Nguyên và 3 dẫn đường trên không là Nguyễn Văn Dũng, Dương Huy Hiền, Lê Trọng Đông để thành lập phi đội bay phục vụ dầu khí đầu tiên, biệt phái sang Tổng cục Hàng không dân dụng công tác.

Sáng 4 tháng 1 năm 1984, chuyến bay đầu tiên của phi đội do tổ bay: Nguyễn Xuân Trường-lê Trọng đông thực hiện, đã được hoàn thành xuất sắc trong điều kiện thời tiết phức tạp. Công tác dẫn bay Mi-8 chính xác đã góp phần chiếm được lòng tin của liên doanh dầu khí Việt-Xô. Trong thời gian tiếp theo phi đội thường xuyên bay với cường độ lớn, đáp ứng đầy đủ yêu cầu chở công nhân thay ca, cấp cứu kỹ thuật và cấp cứu y tế cho liên doanh.

Để có nhiều thuận lợi hơn nhằm đáp ứng nhu cầu bay phục vụ dầu khí ngày càng tăng, ngày 11 tháng 3 năm 1985, Quân chủng Không quân và Tổng cục Hàng không dân dụng Việt Nam đã cùng nhau thống nhất quyết định thành lập Công ty trực thăng dầu khí trực thuộc Tổng cục Hàng không dân dụng Việt Nam.

Rạng sáng 24 tháng 5 năm 1985, tàu khoan Mikhai Mirtchin đã thử vỉa thành công, dòng dầu công nghiệp đầu tiên của nước ta đã được phát hiện. Ngay trong buổi sáng hôm đó, tổ bay Mi-8: Nguyễn Văn San-Nguyễn Văn Dũng-cơ giới trên không Trần Nguyên Hồng đã chở đoàn cán bộ Đặc Khu uỷ, Uỷ ban nhân dân và một số đại biểu đoàn thể quần chúng Đặc khu Vũng Tàu-Côn Đảo ra tàu khoan chúc mừng cán bộ, công nhân dầu khí Việt Nam. Sau khi phát hiện ra mỏ dầu Bạch Hổ, liên doanh dầu khí Việt-Xô tiếp tục khoan thăm dò các giếng mới và triển khai mọi mặt để khai thác dầu khí cho đất nước. Nhiệm vụ bay phục vụ dầu khí của công ty tăng lên rất nhanh. Trong hai năm 1985, 1986 và 6 tháng đầu năm 1987, trên 3.000 giờ bay kinh tế đã được thực hiện chất lượng và an toàn. Ngày 25 tháng 12 năm 1987, Công ty trực thăng dầu khí và sân bay Vũng Tàu được sáp nhập thành Công ty trực thăng Việt Nam. Với sự nỗ lực rất lớn, chỉ riêng năm 1988, Công ty trực thăng Việt Nam đã vươn lên hoàn thành 3.182 giờ bay kinh tế.

 

[Estonque]

Để tiếp tục chấn chỉnh, kiện toàn tổ chức và xây dựng các đơn vị quân đội tham gia làm kinh tế góp phần xây dựng đất nước ngày càng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới, ngày 2 tháng 5 năm 1989, Bộ Quốc phòng ra quyết định thành lập 3 Công ty bay dịch vụ miền Nam, miền Bắc và miền Trung.

Công ty bay dịch vụ miền Nam (Công ty bay Nam), đóng quân tại Vũng Tàu, có nhiệm vụ tổ chức bay dịch vụ cho công tác thăm dò và khai thác dầu khí trên thềm lục địa từ Phú Khánh trở vào phía Nam, bay dịch vụ vận tải hàng Hóa và chở khách tại những nơi chưa có tổ chức bay dịch vụ của Tổng cục Hàng không dân dụng và bay phục vụ các yêu cầu khác của các ngành kinh tế. Vào thời điểm thành lập, Công ty bay dịch vụ miền Nam được trang bị trực thăng tương đối hoàn chỉnh, bao gồm: 2 Mi-8, 4 Mi-17 và 2 Puma. Cùng với sự phát triển về chủng loại trực thăng, công ty luôn quan tâm đến công tác dẫn bay, đặc biệt là tổ chức khai thác triệt để các thiết bị dẫn bay mới và xây dựng mạng lưới đường bay khoa học nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế cho từng chuyến bay.

Công ty bay dịch vụ miền Bắc (Công ty bay Bắc), đóng quân tại Gia Lâm, trước mắt tập trung củng cố tổ chức, lựa chọn cán bộ, từng bước bổ sung cơ sở vật chất, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu bay phục vụ chương trình tìm kiếm - người Mỹ mất tích ở Việt Nam (MIA). Còn Công ty bay dịch vụ miền Trung sẽ được triển khai khi cần.

Ngày 1 tháng 6 năm 1989, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) ra Nghị định số 58/HĐBT thành lập 9 doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng trong đó có Tổng công ty bay dịch vụ Việt Nam (Tổng công ty bay). Tiếp sau đó, ngày 20 tháng 6 năm 1989, Đại tướng Lê Đức Anh, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ký Quyết định 188/QĐ-QP quy định nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Tổng công ty bay. Công ty bay Nam và Công ty bay Bắc là hai đơn vị chủ chốt của Tổng công ty bay. Trong Tổng công ty bay và các công ty thành viên không tổ chức hệ thống Chủ nhiệm Dẫn đường. Công tác bảo đảm dẫn đường do Ban Giám đốc trực tiếp điều hành.

Tính đến thời điểm được thành lập, số lượng tổ bay của Tổng công ty bay tuy không nhiều, chủ yếu nằm ở Công ty bay Nam, nhưng chất lượng cao. Nhiều tổ bay có khả năng bay trên tất cả các loại trực thăng của công ty. Đội ngũ dẫn đường trên không có trình độ dẫn bay trên biển xa vững vàng, tính toán dẫn bay hạ, cất cánh tại các giàn khoan và tàu thăm dò dầu khí chính xác. Đó là một trong những yếu tố góp phần làm cho Tổng công ty bay, trực tiếp là Công ty bay Nam luôn giữ được uy tín trước khách hàng.