[TT Hữu ích] Dịch sách siêu cổ: Bổ An Nam dị lược đồ ký

[doctor76]

Mời các cụ đọc bản dịch về Vương QUốc Chân Lạp những năm 500-650, với những mô tả rất hay ho.

Trích trong Tùy Thư 隋書, quyển số 82, Nam Man 南蠻

 

[doctor76]

Nước Chân Lạp 真臘, nằm ở phía tây nam Lâm Ấp, vốn [ trước đây] thuộc về nước Phù Nam vậy. Rời khỏi quận Nhật Nam [日南 ], đi bằng thuyền mất 60 ngày, phía Nam giáp nước Xa Cừ 車渠國 , phía Tây có nước Chu Giang朱江國 (bây giờ là vùng Hủa Phăn của Lào, 1 phần Thanh Hóa, Nghệ An) .
Vua nước này họ Sát Lợi 剎利 ( tiếng Phạn क्षत्रिय Ksatryia, là đẳng cấp chiến binh hoặc thuộc hoàng gia. Trong Ekottara Agama Sutra, Tăng Nhất A Hàm Kinh 增壹阿含經, Đức Phật tuyên bố 吾姓剎利 Ngô tính Sát Lợi - Phụ danh của ta là Ksatriya), tên là Chất Đa Tư Na 質多斯那 (tiếng Phạn चित्रसेन Citrasena nghĩa là: người có ngọn lao sáng).

Bản thân tổ tiên của ông vốn đã dần dần cường-thịnh, đến Chất Đa Tư Na, thỏa chí muốn thôn-tính Phù Nam mà có được [ Chân Lạp].

 

[doctor76]

Chất Đa Tư Na chết, con là Y Xa Na Tiên 伊奢那先 ( tiếng Phạn: Isanasena hoặc Isanavarman, tức là vua Īṡānavarman I) kế vị, sống ở thành Y Xa Na 伊奢那 ( chú thích của người dịch: tiếng Phạn là Dvaravati, tuy nhiên lại không thấy tên thành này trong các bia ký, so với hơn 200 bi ký được ghi lại của Chân Lạp ở đất Campuchia bây giờ không hề có địa điểm Dvaravati; Các công trình thời ấy như: ईशानपुर như Isanapura Thiên thành; 伊賞那補羅城 Y Thưởng Na Bổ La thành, nay là Sambor Prei Kuk, tỉnh Kompong Thom. Theo bia ký K.49, có niên đại năm 664, trong thời Jayavarman I [जयावर्मन्, và được phát hiện gần Ba Phnom, nói về một nhóm thành viên hoàng gia đã được đưa đến đó bởi vị Sadhu [साधु tức là bậc thánh, hiền nhân, sống ở Naravaranagara [नरवरनगर, vì đó là cội nguồn của một nhóm hoàng gia, nên nó phải là kinh đô của vua Jayavarman I, khớp với các chữ phiên âm Na Phất Na Thành 那弗那城. Do đó kinh đô của Jayavarman I có lẽ ở Angkor Borei, gần đó đã phát hiện được vài bia ký của vua Jayavarman I, và là nơi mà có lẽ ông đã xây dựng kinh đô của mình sau triều đại ईशानवर्मन् Īṡānavarman, và kinh đô của vị vua này ở Sambor Prei Kuk, nay thuộc tỉnh Kompong Thom, vậy có thể suy đoán thành Y Xa Na ở đâu đó trên lãnh thổ bây giờ là miền nam Vn)

Thành ngoài có hơn 2 vạn nhà. Thành trong có một cung điện rất lớn, lại có 1 sảnh đường, là nơi vua ngồi nghe quần thần bẩm tấu và luận bàn về chính-sự. Tất cả có 30 thành lớn, mỗi thành có vài nghìn nhà, các thành đều có trị sở do 1 vị quan phụ trách cả dân sự lẫn quân sự đứng đầu, chức danh các quan cũng giống như Lâm Ấp.

 

[doctor76]

Nhà vua 3 ngày ngự triều một lần, ngồi trên giường Ngũ Hương [ chú thích của người dịch 五香 là một khái niệm của Phật giáo,đó là: 5 loại hương được chôn xuống đất cùng 5 vật báu, 5 loại hạt khi lập đàn tu pháp Mật giáo, gồm:

1.Trầm hương,
2. Bạch đàn hương,
3.Đinh hương,
4.Uất kim hương
5. Long não hương

Hoặc là 5 thứ hương mà hành giả Mật giáo sắm sửa đầy đủ khi tu pháp, để giúp cho việc tu trì tụng các chân ngôn được thành tựu, gồm:
1. Trầm thủy hương
2. Bạch đàn hương
3. Tử đàn hương
4. Sa la hương
5. Thiên mộc hương.

Cũng có thể là 5 loại hương thông-dụng trong Phật Bộ, Liên Hoa bộ, và Kim Cương bộ của Mật Tông, gồm:
1.Sa đường
2.Thế lệ dực ca
3.Tát chiết la sa
4.Ha lệ lặc
5.Thạch mật

Cũng có thể là 5 loại được sử dụng khi tu pháp Khổng Tước 孔雀明王 [ Minh Vương Mahamayuri/महामायूरी/Mahāmāyūrī], đó là:
1. Trầm hương,
2. Bạch giao hương
3. Tử hương
4. An tức hương
5. Huân lục hương

Còn có Ngũ phần hương, Ngũ phần pháp hương là hương thanh-tịnh của 5 phần Pháp Thân 法身 [dharmakāya], đó là:
1.Giới hương
2.Định hương
3. Tuệ hương
4. Giải thoát hương
5. Giải thoát tri kiến hương
Thất Bảo 七寶 với văn hóa Phật giáo Ấn Độ, đó là: 7 thứ ngọc báu gồm:
1. Vàng
2. Bạc
3. Lưu li
4. Pha lê
5. Xà cừ
6. Xích châu (San hô đỏ: tượng trưng cho Trí tuệ và sự cao quý. Tức là Trân châu đỏ, đây là một loại ngọc trai hơi có sắc đỏ. Loại Trân châu mang sắc đỏ thuần túy là vô cùng hiếm, thông thường dùng san hô đỏ để thay thế. Rất nhiều cao tăng Lạt Ma Tây Tạng dùng tràng hạt được chế tác từ San hô đỏ.
7. Mã não


Hoặc để chỉ 7 báu vật của Chuyển luân Thánh Vương, đó là:
1. Luân báo (bánh xe)
2. Thượng bảo (voi)
3. Mã bảo (ngựa),
4. Châu bảo (ngọc)
5. Nữ bảo (con gái)
6. Cư sỹ bảo (cũng gọi là chủ tạng bảo, chủ kho)
7. Chủ binh thần bảo (tướng quân)]

được che bằng [ màn] trướng [ có nhiều vật] báu. Trướng dùng văn mộc [ gỗ có vân đẹp] làm hàng lan can, trang sức bằng ngà voi, vàng, hình dáng như chiếc phòng nhỏ, tỏa rạng vầng hào quang bằng vàng, giống như ở Xích Thổ 赤土( một vương quốc cổ đại. Vị trí thể là Kelantan hay Pahang, Malaysia, hoặc các tỉnh Songkhla và Pattani ở miền nam Thái Lan) vậy.

 

[poiuy]

Ăn bám thành truyền thống đáng tự hào hả?

Đi đến đâu là ô nhiễm đến đấy. Thớt nào cũng vào bi bô mấy câu cũ rích.

Bảo sao Nát nhận xét là hoàn toàn dốt nát.

Cụ viết như vậy là phạm phải việc phân biệt vùng miền rồi.
Dù sao vùng đó nhận trợ cấp chứng tỏ 1 điều: không thể phát triển kinh tế ở vùng đó với mức độ cao hơn trung bình quốc gia. Các vùng đó chỉ có xuất khẩu con người ra các vùng khác và góp phần phát triển kinh tế các vùng khác, từ đó vùng khác phả trợ cấp ngược lại cho họ coi như sự trả công cho việc cung cấp nhân lực. Xét về mặt nào đó là cũng win-win thôi.

 

[doctor76]

Phía trước có một lò hương bằng vàng, có hai người hầu đứng hai bên. Nhà vua khoác y phục ráng mây bình minh rực-rỡ [ nguyên văn 朝霞,một kiểu áo rất đẹp của các vị thần tiên hay đạo sĩ, tuy nhiên người dịch cho rằng đây là là phiên âm của từ tiếng Sanskrit: kauseya, कौशेय có nghĩa là tơ lụa ] may bằng vải cát bá [ phiên âm tiếng Phạn là karpasa (कार्पास, nghĩa là cây bông, Hán văn là 古貝 Cổ Bối, theo Sách Nam sử, Di mạch truyện thượng, Lâm Ấp quốc, viết: “Cổ bối là tên cây vậy, hoa của nó nở ra hệt như lông tơ thiên nga, lấy tơ đó để xe sợi dệt thành vải, vải ấy so với vải sợi gai không khác], trùm cuốn bụng và thắt lưng, buông đến cẳng chân, đầu đội mũ thêu hoa báu bằng vàng, cổ đeo chuỗi ngọc chân châu, chân đi dép da, tai đeo châu ngọc.

Ngày thường thì mặc bạch điệp [ 白疊 là loại vải sa bằng bông sợi nhỏ, cây giống hoa gạo, chỉ có ở Phù Nam, Lâm Ấp, Chân Lạp ], đi guốc ngà voi. Nếu để đầu trần thì nhà vua cũng không đeo chuỗi ngọc chân châu. Cách ăn mặc của các quần thần nhìn chung tương tự như nhau.

 

[doctor76]

Có 5 vị đại thần, vị thứ nhất gọi là Cô Lạc Chi 孤落支; thứ hai là Cao Tương Bằng 高相憑; vị thứ ba là Bà Hà Đa Lăng 婆何多陵; vị thứ tư là Xá Ma Lăng 舍摩陵và vị thứ năm là Nhiêm Đa Lâu 髯多婁; và các vị quan khác nhỏ hơn [ tên các chức quan là phiên âm Hán Việt các từ tiếng Phạn, nên không có nghĩa gì] .

Khi yết kiến nhà vua thì [ các quan, thần dân] phải đứng dưới thềm điện lạy ba lạy đầu sát đất. Vua cho gọi lên thì lập tức phải quỳ, lấy hai tay ôm vai, đi quanh chiếc vòng ngọc của nhà vua rồi ngồi. Sau khi thảo luận xong các vấn đề chính sự, họ lại quỳ xuống mà rời đi. Thềm cung điện và các cửa ra vào có đến hơn nghìn lính thị vệ mặc giáp cầm trượng đứng gác.

Nước này với hai nước Tham Bán 參半, Chu Giang 硃江 sống hòa-thuận và thân-thiết, nhưng nhiều lần gây chiến với hai nước Lâm Ấp và Đà Hoàn 陀桓 [ nay là phía Nam Myanmar].

 

[doctor76]

Dân chúng kể cả khi làm việc hay nghỉ ngơi đều mặc giáp cầm trượng, phòng khi chinh phạt thì sử dụng. Theo phong tục, nếu không phải là con trai của người vợ chính [ thất] thì không thể nối ngôi. Trong những ngày mới lên ngôi, toàn thể anh em trai của nhà vua đều phải chịu hình phạt tàn bạo như chặt ngón tay, cắt mũi, rồi [ nhà vua] cung cấp [ lương thực, tiền bạc] cho sống biệt xứ, không được tiến thân bằng con đường làm quan.


Người Chân Lạp dáng người nhỏ, nước da sắc đen. Phụ nữ cũng có người trắng. Tất cả đều búi tóc và đeo khuyên tai, nhanh nhẹn, tính khí mạnh mẽ. Nhà cửa và đồ dùng tương tự như người Xích Thổ vậy.

[ Người Chân Lạp, cũng như Lâm Ấp, Phù Nam ] Dùng tay phải làm những công việc sạch sẽ, tay trái làm công việc uế tạp. Sáng nào cũng tắm rửa, lấy cành dương liễu để xỉa răng, tụng đọc kinh kệ. Sau đó lại tắm rửa rồi mới ăn, ăn xong lại dùng cành dương liễu để xỉa răng, rồi lại tụng đọc kinh kệ. Ăn uống nhiều sữa đông, đường cát, gạo tẻ, bánh gạo. Khi muốn ăn, họ lấy món canh hầm nhiều loại thịt trộn với bánh gạo, rồi dùng tay bốc ăn.

Để lấy vợ, người con trai chỉ cần đưa cho nhà gái một bộ quần áo, chọn ngày rồi nhờ bà mối đến đón dâu. Cả hai gia đình bên nam bên nữ trong cả 8 ngày không ra khỏi nhà, cả ngày lẫn đêm đều đốt đèn không dứt. Ngay sau khi xong đám cưới thì người chồng cùng cha mẹ phân-chia tài sản để ra sống riêng.

Cha mẹ chết thì những người con trai chưa kết hôn chia nhau số gia tài còn lại. Nếu hôn nhân chấm dứt thì tài sản sẽ bị sung công. Khi có tang, con trai, con gái đều phải nhịn ăn trong 7 ngày, bứt tóc gào khóc, tăng ni, đạo sỹ [ Bà La Môn], thân bằng cố hữu đều tập họp, và cử nhạc đưa tiễn. Lấy gỗ ngũ hương để thiêu xác, thu tro cốt lấy bình vàng bình bạc mà chứa, rồi [ thả] táng xuống vùng nước lớn. Nhà nghèo có thể dùng hũ sành, nhưng phải vẽ màu. Cũng có khi không thiêu thì đưa thi thể vào rừng để mặc thú dữ ăn thịt.

 

[doctor76]

Đất nước này phía Bắc nhiều núi đồi, phía Nam [ tức là miền Nam Vn bây giờ] lắm sông, đầm và hồ, khí hậu rất nóng bức quá thể, không có sương chẳng có tuyết [như Trung Hoa] , nhiều chướng khí có hại, lắm [ côn] trùng độc, rắn rết.

Thổ nhưỡng [ vùng nhiều sông, tức là miền Nam Vn bây giờ] phù hợp với loại lúa gié thơm ngon, ít lúa nếp, so với Nhật Nam và Cửu Chân thì ít rau hơn. Những loại khác biệt có cây Bà Na Sa 婆那娑 [ tiếng Phạn पनस, panasa – tức là cây mít), không có hoa, lá giống lá hồng , quả to như quả bí đao; cây Yểm La 奄羅 [ tiếng Phạn आम्र Amra – tức là cây xoài), hoa lá giống như táo, trái giống trái mận vậy; cây Bì Dã 毗野 [ cây Bầu nâu], hoa giống hoa mộc qua, lá giống lá mơ, quả như quả dó (Rhamnoneuron balansae, thuộc họ Trầm Thymelaeaceae); cây Bà Điền La 婆田羅 [tiếng Phạn बदर badara, là cây măng cụt ] hoa lá quả giống hệt táo, nhưng có chút khác biệt; cây Ca Tất Đà 歌畢佗 [tiếng Phạn là कपित्थक Khapittha ] hoa giốnghoa hồng (tiên khoa học là Malus asiatica thường gọi quả tần Malus domestica, chi Annona squamosa, 1 loại trái cây Sơ-ri) lá như lá du ( tên khoa học là Ulmaceae) nhưng to dày, quả giống quả mận, loại cây này to mà cao. Còn lại hầu hết giống Cửu Chân.

 

[doctor76]

Dưới biển có loài cá có tên là Kiến Đồng [ 1 loài cá heo], có 4 chân, không vảy, mũi như mũi voi, hút nước phun lên, cao năm sáu mươi thước (1 thước = 0.33cm) . Có loài cá nổi trên hồ [ Tonle Sap], hình dáng như cá , nhưng mỏ như mỏ vẹt, có 8 chân. Hầu hết những con lớn, nửa thân nhô lên mặt nước, nhìn như trái núi vậy [ không biết là cá gì?].

 

[Dungha]

Tác giả miêu tả người Việt với sự ngạc nhiên, hehe, nhưng em thây mấy đức tính đến nay vẫn còn:
1. Dâm dê
2. Ghét người Trung Quốc
3. Ngồi xổm
4. Nói to...

3 cái đầu không nói chứ cái thứ 4 dân Triều Tiên nói to khủng khiếp mà lại nghe ra dân Giao Chỉ nói to nhỉ?

 

[doctor76]

Cứ đến tháng 5 tháng 6 hàng năm, khí độc bốc lên bay đi [ khắp nơi], tức thì người ta đem lợn trắng, trâu trắng, dê trắng đến ngoài cổng thành phía Tây để hiến sinh cúng tế. Nếu không thì ngũ cốc không được mùa, vật nuôi lăn ra chết, con người bị dịch bệnh.

Gần đô thành có núi Lăng Cà Bát Bà 陵伽缽婆 [Núi Bà Đen, tiếng Phạn là Mahendraparvata; nay thuộc Tây Ninh , là một địa điểm thiêng liêng, một thánh địa đối với Chân Lạp. Sau này, vua Jayavarman II tuyên bố độc lập khỏi Java, khai sinh nhà nước Angkor và xây dựng kinh đô đầu tiên của người Khmer, kinh thành mới chuyển về Kulen, thuộc địa phận các huyện Svay Leu và Varin, tỉnh Siêm Riệp, cách trung tâm thành phố Siêm Riệp 50 km], trên núi có đền thờ, luôn luôn có 5.000 lính gác ở đó. Phía Đông thành có vị thần tên là Bà Đa Lợi 婆多利 [ tiếng Phạn là Bhadresvara, tức thần Shiva ] khi cúng tế phải dùng thịt người. Mỗi năm nhà vua phải giết một người để tế và cầu xin thần vào ban đêm, cũng có đến 1.000 quân lính bảo vệ ở đó. Lẽ nào lại kính quỷ thần mà phải giết và tế sống người [ tàn bạo] như vậy. Hầu hết đều thờ Phật pháp, nhưng cũng rất tin vào đạo sĩ [ đây là các tu sĩ Bà La Môn], Phật tử và đạo sĩ [ Bà La Môn] đều đặt tượng thờ tại các công quán.


Đại Nghiệp năm thứ 12 (Tùy Dạng đế,616), [ Chân Lạp] sai sứ giả sang cống tiến, Hoàng đế tiếp đãi rất hậu hĩnh, sau đó chấm dứt.

 

[doctor76]

3 cái đầu không nói chứ cái thứ 4 dân Triều Tiên nói to khủng khiếp mà lại nghe ra dân Giao Chỉ nói to nhỉ?

Tác giả là đẳng cấp quý tộc Triều Tiên mà cụ, nên ăn nói nhẹ nhàng, hehe

 

[antidau]

Vấn đề tiếng Việt có nằm trong hệ Môn - Khơ Me hay không hiện nay đang còn tranh cãi cụ ạ!

Tranh cãi gì
Cụ qua nghe bản tin tiếng Mường của đài Hòa Bình xem có hiểu không ? Không xem phụ đề cũng hiểu kha khá

Còn bản tin tiếng Thái của đài Sơn La thì nghe giống tiếng Thái Lan rặt

 

[PVN.OTF]

E thấy ông thư sinh họ Thôi này miêu tả người phương Nam như vậy chắc là chỉ một vùng dân tộc xa xôi nào đó mà ông đi tới, ko phải người bách Việt, cũng ko phải người Việt hiện tại. Vì cách trước đó gần nghìn năm vào khoảng năm 200TCN đã có nhà nước Âu Lạc trải dài từ quảng tây Trung Quốc xuống tận Hà Tĩnh hiện tại. Trải qua cả nghìn năm dân chúng vùng Phương Nam ko thể mặc áo bằng vỏ cây đc. Các cụ đừng thấy ngồi xổm,nói to như trong tài liệu mà nghĩ người việt thời đó toàn thế.

 

[Quỳnh hp]

Ghê

Cứ đến tháng 5 tháng 6 hàng năm, khí độc bốc lên bay đi [ khắp nơi], tức thì người ta đem lợn trắng, trâu trắng, dê trắng đến ngoài cổng thành phía Tây để hiến sinh cúng tế. Nếu không thì ngũ cốc không được mùa, vật nuôi lăn ra chết, con người bị dịch bệnh.

Gần đô thành có núi Lăng Cà Bát Bà 陵伽缽婆 [Núi Bà Đen, tiếng Phạn là Mahendraparvata; nay thuộc Tây Ninh , là một địa điểm thiêng liêng, một thánh địa đối với Chân Lạp. Sau này, vua Jayavarman II tuyên bố độc lập khỏi Java, khai sinh nhà nước Angkor và xây dựng kinh đô đầu tiên của người Khmer, kinh thành mới chuyển về Kulen, thuộc địa phận các huyện Svay Leu và Varin, tỉnh Siêm Riệp, cách trung tâm thành phố Siêm Riệp 50 km], trên núi có đền thờ, luôn luôn có 5.000 lính gác ở đó. Phía Đông thành có vị thần tên là Bà Đa Lợi 婆多利 [ tiếng Phạn là Bhadresvara, tức thần Shiva ] khi cúng tế phải dùng thịt người. Mỗi năm nhà vua phải giết một người để tế và cầu xin thần vào ban đêm, cũng có đến 1.000 quân lính bảo vệ ở đó. Lẽ nào lại kính quỷ thần mà phải giết và tế sống người [ tàn bạo] như vậy. Hầu hết đều thờ Phật pháp, nhưng cũng rất tin vào đạo sĩ [ đây là các tu sĩ Bà La Môn], Phật tử và đạo sĩ [ Bà La Môn] đều đặt tượng thờ tại các công quán.


Đại Nghiệp năm thứ 12 (Tùy Dạng đế,616), [ Chân Lạp] sai sứ giả sang cống tiến, Hoàng đế tiếp đãi rất hậu hĩnh, sau đó chấm dứt.

Kinh thật. Núi Bà Đen ở thời điểm này đã linh thiêng như vậy rồi,nếu ko đọc những dòng này thì e ko tin những giai thoại nói về núi Bà Đen hay những chuyện liên quan đều là chuyện hoang đường
Cảm ơn cụ nhiều

 

[gongga]

Tranh cãi gì
Cụ qua nghe bản tin tiếng Mường của đài Hòa Bình xem có hiểu không ? Không xem phụ đề cũng hiểu kha khá

Còn bản tin tiếng Thái của đài Sơn La thì nghe giống tiếng Thái Lan rặt

Bản tin tiếng Tày cũng rứa.

Càng nói về các vấn đề VH-XH-CT thì càng dễ hiểu vì có rất nhiều từ vựng tiếng Việt.

 

[doctor76]

Ghê
Kinh thật. Núi Bà Đen ở thời điểm này đã linh thiêng như vậy rồi,nếu ko đọc những dòng này thì e ko tin những giai thoại nói về núi Bà Đen hay những chuyện liên quan đều là chuyện hoang đường
Cảm ơn cụ nhiều

Tiếc là bây giờ, mọi dấu vết của 1 vương quốc Chân Lạp huy hoàng xưa trên đất Vn đã bị phá hủy hết sạch cụ ạ.
Núi Bà Đen có nhiều chuyện thật kinh dị, và, sau khi đọc những dòng này, nhiều cụ sẽ hiểu ít nhiều. Ghê rợn nhất là tục hiến tế người sống. Sứ giả TQ cũng hãi...

 

[Hoadaols]

Một số cụ bảo tiếng Kinh không phải hệ Môn , Khơ mẹ vậy nó thuộc hệ gì? Các nhà nghiên cứu người ta nghiên cứu chán rồi mới xếp thế.

 

[gongga]

E thấy ông thư sinh họ Thôi này miêu tả người phương Nam như vậy chắc là chỉ một vùng dân tộc xa xôi nào đó mà ông đi tới, ko phải người bách Việt, cũng ko phải người Việt hiện tại. Vì cách trước đó gần nghìn năm vào khoảng năm 200TCN đã có nhà nước Âu Lạc trải dài từ quảng tây Trung Quốc xuống tận Hà Tĩnh hiện tại. Trải qua cả nghìn năm dân chúng vùng Phương Nam ko thể mặc áo bằng vỏ cây đc. Các cụ đừng thấy ngồi xổm,nói to như trong tài liệu mà nghĩ người việt thời đó toàn thế.

Cách đây 1100 năm làm gì có "người Việt hiện tại" để cho họ Thôi miêu tả?

Quần áo bằng vỏ cây không phải là cụ ra lột cái vỏ cây như vỏ cây bạch đàn khoác lên người. Đây là nói về cây gai/cây đay hay 黄麻 (hoàng ma). Người ta thu hoạch cây để lấy thân vỏ và dệt thành vải thô dành cho người nghèo. Vải này gọi là bố (布).