Cụ nói đúng, nhưng không chỉ có lý do kinh tế.
Thế nên khó nói là dân di cư (được cho rằng phần lớn là người Công giáo) vào Nam là do bị "dụ dỗ, cưỡng ép" và bị tống vào nơi "rừng thiêng nước độc". Kể cả đề tài cấp Bộ dù đã "nói giảm nói tránh" cũng có nhận định thế này.
Đề tài Cấp bộ: “Người Công giáo Việt Nam giai đoạn 1954-1975”
Sự cải tạo xã hội ở miền Bắc 1954-1975 đã làm gia tăng các không gian văn hoá thế tục và có ảnh hưởng đến tư duy sinh hoạt văn hoá của một số người Công giáo....
.....Tại miền Nam có sự giao lưu và hội nhập nên người Công giáo sống trong một bối cảnh đa văn hoá. Ngoài những kết cấu có tính chất làng xã như ngoài Bắc để duy trì sinh hoạt tôn giáo họ cũng khá nhanh nhạy và hội nhập với bối cảnh mới. Điểm nối bật trong các hoạt động văn hoá của người Công giáo miền Nam là trên lĩnh vực báo chí, truyền thông. Ngoài ra các luồng tư tưởng văn hoá mới cũng đã được cập nhật như vấn đề dân chủ, thờ cúng tổ tiên, hôn nhân khác đạo…Nhìn chung trong một môi trường đa văn hoá, người Công giáo cũng đã khéo léo thích ứng để chọn lựa những yếu tố thích hợp cho mình bên cạnh việc bảo lưu các giá trị truyền thống của Công giáo.
Ở khía cạnh xã hội vị thế của người Công giáo miền Bắc liên quan nhiều đến sự hội nhập của họ với thể chế chính trị. Ở miền Nam thì vị thế có được từ những ưu đãi của chế độ thời kỳ đầu và những thích ứng của người Công giáo ở những giai đoạn sau. Thời kỳ này, người Công giáo miền Bắc hầu như rất ít có những hoạt động xã hội. Trong khi đó thì ở miền Nam đây là thời kỷ nở rộ các hoạt động y tế, giáo dục và từ thiện xã hội của người Công giáo. Điều này cho thấy người Công giáo đã có những đóng góp đáng kể trong các lĩnh vực này. Các đóng góp của người Công giáo trên lĩnh vực văn hoá, xã hội đã cho thấy tôn giáo này ở trong quá khứ đã từng là một nguồn lực vật chất và tinh thần đáng kể.
Sáng ngày 21/12/2022, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức nghiệm thu cấp Bộ đề tài “Người Công giáo Việt Nam giai đoạn 1954-1975” do TS. Ngô Quốc Đông làm chủ nhiệm, Viện Nghiên cứu Tôn giáo là cơ quan chủ trì, đề tài đã được Hội đồng nghiệm thu đánh giá đạt loại xuất sắc.
vass.gov.vn