Phải nói rằng Hội đồng đặt, đổi tên đường phố của TP Hà Nội có đại diện của đầy đủ cơ quan từ Hội Khoa học lịch sử VN, Hội đồng Di sản quốc gia VN, Bộ VH-TT&DL, Viện Sử học, Viện Lịch sử quân sự, Sở VH-TT&DL, Sở Xây dựng và nhiều sở, ban, ngành của Hà Nội... Tất cả đã xem xét thấu đáo và thống nhất cao với đề xuất đặt tên đường Mạc Thái Tổ, Mạc Thái Tông. Tuy thế vẫn còn có ý kiến cho rằng đặt tên phố Mạc Thái Tổ ở thời điểm này có phần “nhạy cảm”, cần được xem xét lại.
Theo tôi, điều “nhạy cảm” ấy chỉ là căn cứ vào sử nhà Lê có chuyện vua Mạc Đăng Dung xin hàng và dâng đất cho phương Bắc. Tôi nhớ vào khoảng đầu những năm 1990, GS Trần Quốc Vượng đã phát biểu rất rõ ràng câu chuyện này chép lại từ Minh sử mà không hề có phân tích, phê phán.
Theo ông: “Chính sử nhà Minh cũng phải nhận rằng Mạc Đăng Dung chỉ “dâng” những tên đất khống chứ đâu có đất thực, hoặc là đất vốn của họ rồi chứ đâu phải là đất Việt mới cắt sang? Và Mạc Đăng Dung làm thế cốt để “xoa dịu” những cái đầu hiếu chiến của triều Minh lúc bấy giờ, tạo một cớ cho Mao Bá Ôn giữ thể diện mà lui quân về kinh báo tiệp...”.
Tiếp theo GS Trần Quốc Vượng, một phần tư thế kỷ qua, giới sử học cũng đã đi được một chặng đường dài để giải mã “nghi án” này.
Còn việc nhà Mạc bị coi là ngụy triều là trong sử nhà Lê ghi chép vậy. Theo tôi, chúng ta phải nhìn trên phương diện chung của lịch sử dân tộc, nhìn trong cả tiến trình của lịch sử đất nước. Mạc Đăng Dung đánh đổ triều đình ruỗng nát, tàn tạ, thay vào đó là một triều đại mới, bước đầu đưa đất nước vào thế ổn định và có những dấu hiệu phát triển thì phải được ghi nhận là phù hợp và tiến bộ, không thể tùy tiện gọi là ngụy triều.
Triều nhà Mạc cũng mở ra nhiều khoa thi, chọn được nhiều tài năng kiệt xuất như Nguyễn Bỉnh Khiêm, Giáp Hải... có tầm nhìn hướng biển, thoáng rộng, mở mang kinh tế, phát triển văn hóa. Đành rằng thời kỳ ổn định và phát triển này không lâu, nhưng một số chính sách của vương triều Mạc vẫn còn để lại dấu ấn sâu đậm.
Ví như với biển Đông, qua câu thơ của Nguyễn Bỉnh Khiêm: “Biển Đông vạn dặm dang tay giữ/ Đất Việt muôn năm vững trị bình”, có thể hình dung ra cả một chiến lược biển của nhà Mạc và chiến lược ấy đến ngày nay vẫn còn nguyên giá trị.
