Em đang ở bắc âu khi viết những dòng này.
Dù mới qua chưa đc 1 năm và chưa đc đi đâu đáng kể.
1. Em có 1 ng bạn đh ở Đức, 1 người quen sơ ở Đức và 1 người ở Thụy Điển.
Bạn Đức : khi ở vn em có alo nhiều và xin lời khuyên. Hỏi bạn làm gì ở Đ và đi như nào. Thu nhập ra sao ...?
Bạn nói vc đi học đh. 2 năm đầu tiên vô cùng khổ , ánh sáng duy nhất hay gặp là đèn led. Giờ bạn có 2 nhà cho thuê. Thu nhập sống giờ ok. Con cái thích đi Mỹ vì Mỹ to lớn hiện đại. Bạn nói nếu hy sinh đời bố củng cố đời con thì nên đi. Bạn sợ về vn vì khí hậu và vs . Tuy nhiên bạn giấu đi cái việc chính là mở tiệm neo và vừa thuê ng vừa trực tiếp làm mà gần đây em mới biết. Cái này em thấy kỳ lạ. Nếu là lđ thì sao phải giấu -> tính sĩ , tính oai cao quá chăng. Chưa đi nói rất lạc quan...sang rồi em thấy ko phải như vậy. Khi bạn về VN 2022 em thấy đen, gầy, ăn mặc xấu và hơi quê so với các bạn VN trong buổi liên hoan. Chỉ khác là thần thái nhanh nhẹn.
Bạn quen sơ ở Đ. Bạn làm từ sáng tới tối . Nhiều khi alo không đc. Dù đk kte của bạn giờ kiếm khá cao sau thuế. Có nhà cho thuê và có xưởng gia công mini.
Bạn ở T Điển . Em ngạc nhiên khí nhìn thấy bạn qua ảnh khi em sang đây. Không thể ngờ 1 cô gái ăn mậc sành điệu ở vn từ bé tới năm 2020 . giờ nhìn như 1 pn 5 con . Già nua , da xấu, áo quần cũ nát . Dù bạn có 1 con và chồng bản xứ. Bạn già và xấu đi nhiều quá. Khen nức nở biển Tây ban Nha...nhưng qua ảnh em thấy gọi Hạ Long, N Trang, Lệ Thủy, Đ Nẵng vvvv bằng cụ .
2 em Có liên lạc 1 người ở Đan Mạch . Anh sn 71 và tới đây khi 18 . Từng làm chủ tạp hóa giờ đi làm công vì chi phí nhân công + thuế quá cao. Chủ làm hơn tớ ..
3 Và em có hỏi ông bạn ở VN về em trai ông ở Sec 14 năm . Trước kia ông nói ok. Gần đây ông nói vật chất ổn, tinh thần không ổn. Cả năm ae họ tuy ở gần nhau mà ko gặp đc nhau vì bận . Họ đều quanh Praha.
4. Em cũng hỏi 1 cựu cán bộ Ng hàng di cư đi newdilan. Khi 12 năm trước là mẫu của thành công..giờ em mới biết vc anh về VN đã 2 năm..con cái ở lại học hành.
5. Em có tiếp xúc với vài người vượt biên đầu 90 tới đây. Phần lớn sống trong cảnh đủ ăn nhờ cả trợ cấp. Tuy nhiên họ sợ về VN vì không sẵn tiền và ko còn đủ khả năng hòa nhập. Họ sợ cả GT , YTe và an toàn TP trong nc . Con cái họ cũng làng nhàng . Ai là kỹ sư thì khá hơn . Cái hay là sớm tự lập . Cái dở là khó mà bứt phá..vô cùng khó. Ý chí tham vọng thua TN trong nc . Lương đủ sống tự thuê đc nhà , mua đc xe nhưng nhà ở đây xấu. Em cam đoan nhà cc ở đây gọi cc thương mại HN , SG, QN bằng cụ. Nhà Tây đủ đk căn bản, khoa học nhưng rất xấu. Chỉ quy hoạch là hợp lý và thực dụng. Người Viêt lứa ra đi này hiểu biết thua xa cc tầm tuổi đó trong nc. Ngoại hình lam lũ , chi tiêu dè xẻn. Lao động vất vả . Nhưng họ nhìn về vn với con mắt như khi ra đi. Xhvn những năm cuối 80 .
Ở đây oto cũng xấu và cũ kỹ hơn nhiều so với VN. Kỳ lạ là quần áo dày dép cũ đc mang bán hoặc từ thiện . Ng ta mua hoặc xin lại đồ cũ đó khá phổ biến . Thứ đó ở vn giờ chắc ko còn nữa.
6. Em có tiếp xúc với những người VN cùng sang đợt với em. Kẻ hoan hỷ là nhiều và ai cũng mang theo trẻ em . Em là cá biệt ở chỗ em nhận ra những chăn chở . Trong số sang đây cùng lứa em có các bạn xuất thân khác nhau nên cái nhìn khác nhau.
Phần lớn ko có TS lớn ở VN, ko có vị trí đáng kể trong qhxh và tất cả giống nhau là hy vọng cho con đc môi trường tốt . Tốt không khí tốt tp và tốt giáo dục. Đó là hy vọng.
Do vậy 1 bạn ở 1 làng sâu huyện Trảng Bom sẽ thấy toàn đc. 1 bạn ở huyện Diên khánh cũng ok. 1 anh lái xe vận tải ở HN thấy tạm. 1 bạn có con nhạy cảm sống ở Q8 SG thấy ok. Nhưng em và 1 2 cá nhân thì nhìn khác. Ở Vn chúng em sống ở HN. Tuy ko phải HK, 3Đ nhưng cũng là trong khu khá phong quang sạch sẽ, quanh nhà ko thiếu sieu thị , hiệu thuốc , chợ búa. Ga đường sắt. Ở nhà em có TS gia đình và cá nhân tuy nhỏ nhưng ko phải lo. Xe có , nhà có . Con học trường công quanh nhà 1km. Bố lượn cfe chém gió và kết hợp lv như đi chơi. Mẹ nv văn phòng cách nhà 800m . Em có đủ qhxh để tồn tại từ các lv UB, CA, BS, GV ..đủ sức xin học cho con vào bất cứ trường công nào trong bán kính 3km thậm chí nếu muốn thì xin luôn vào lớp nào nếu muốn mà ko tốn 1xu. Đủ qhxh vào thẳng phòng lv của 1/2 trưởng khoa bv cấp khá gần nhà.
Đủ khả năng cho con cái đi bơi suốt mọi mùa hè, đi học võ mọi mùa đông nếu ko có dịch dã hay biến đông khách quan. Đủ sức cho gđ du lịch hè 2 bận trước khi các con nhập học.
Khiêm tốn vậy thôi nhưng rõ ràng con mắt em và 1 2 và con mắt các bạn xuất thân vất hơn phải khác.
Từ đó sang đây hay hơn hay không em và họ cũng ngẫm khác nhau tuy cùng 1 chuyến bay.
Sang đây em vô công dồi nghề. Tiền móc ra đóng đủ thứ. Vợ đi học đi thực tập đi cày bán thời gian còn hơn con trâu
Con ko đc đi chơi. Bố đang là hình tượng bất bại thì ra ông bố lười biếng, bất tài và cáu gắt.
7 . Em có liên lạc với các youtuber nổi nhất người VN ở nc này. Nào là nc hp, nào là cs ở ....và cả 1 bạn rất bt nhưng rất thực tế. Dù họ là ai thì thực tiễn họ cũng đang vất . Hoặc đủ ổn..chứ ko sống thoải mái như cc ở nhà đâu.
8 Em có hỏi và đi xem 1 số công việc người VN làm. Phần lớn là ăn trợ cấp, đi trồng trọt, thu hái lâm sản như nấm , quả vv . Hãng xưởng, chủ quán ..Xin thưa rằng đc phép làm quán đã đủ chứng chỉ mệt mỏi. Thuế cao , nhân công đắt, mặt bằng đắt. Đầu tư đắt nhưng bán ko đc bao nhiêu. Chủ làm hơn tớ thậm chí ko dám thuê nhân công. Chủ 1 nhà hàng nhỏ em vào. Vc họ làm như trâu trong bếp . Làm gần như không ngày nghỉ. Nhưng họ nhìn mình rất coi thường vì họ biết mình ko làm đc việc gì cả. Dù mình có bằng cấp chính quy trong nc thì ở đây nó vô giá trị. Và dù ts mình gấp 5 lần họ khi quy ra usd . Họ ở lâu, ko hiểu nhiều về khoa học, văn học, toán học hay 9vtri xh so với người trong nc nhưng nhiều ng khá coi thường đồng bào và tổ quốc. 1 số nhỏ không vậy. Tuy có cảnh giác nhưng khi hiểu ta họ sẽ thân thiện . Tuy nhiên bạn phải cho họ thấy bạn có năng lực nào đó mà họ ko bằng , giúp họ trước . Rồi họ sẽ cởi mở.
9. Em có vào gia đình 2 người VN vượt biên sang đây hơn 30 năm. Có trò chuyện nhiều với họ. Phần lớn bà con thờ chúa. May mắn thay 2 gia đình này khá quý em và em hay qua chơi. 1 gia đình Họ làm việc hái nấm , trái rừng vào mùa hè trong rừng, ăn trợ cấp v v. Anh chị rất tốt nhưng khi đến nhiều mới thấy hái nấm , trái mà bán đc không dễ ân như trên youtube. Xin thưa thợ xây ở VN còn nhàn hơn họ. Họ trồng rau thì xin thưa cc nông dân trong nc so với sức lđ họ bỏ ra cc chỉ như đi chơi.
Gia đình còn lại. Vc đi bán nông sản. Vài thùng rau trái lèo tèo nhếch nhác. Khi cửa thư viện. Lúc ra chợ trời..sạp rau quả lèo tèo ấy nếu ở VN mà vợ sai đi mua ko bao giờ em bước chân vào. Khi hỏi sao vất vậy. Anh chị nói còn hơn ở VN phải ăn độn củ mì. Họ vẫn nhìn đn với con mắt cũ.
10 . Em có tiếp xúc với vc 1 ng Pháp gốc Việt đang sống ở VN. Năm họ ở VN 6 tháng, 9 tháng .Suốt bao năm họ vẫn có gì đó rất ângle. Rất sang, rất bề trên ( tuổi cũng bề trên ). Nói về Pháp là hết nấc. Nói về đn toàn chê. Nói về TN VN toàn coi thường. Giờ em mới ngộ ra. Sao chê mà ko còn cha mẹ các vị ở bển cho cao. Chê TNVN nhưng rõ ràng nhà của bọn họ giờ đẹp hơn nhà con ông bà bên P. Thành đạt sao con ông bà ko du hý toàn cầu. TN quanh nơi em học giỏi đi My ko hiếm. Đoạt hcđ Vật lý QT, Hcb toán QT cũng có. Khi em nói sang đây họ ko vui . Giờ em hiểu . Ko phải họ ko muốn mình bằng họ mà lộ . Lộ mất cái lớp phấn họ tự tạo bao năm họ che phủ.
1 hôm từ P ông gửi em cái ảnh bãi biển khoe nơi gđ ông đang đi nghỉ. Em đã thắc mắc sao nó ko bằng cái bãi làng chài Nghi Xuân HT.., cái quán ân ko thể so đc quán ăn ở Đồng hới, Cửa lò hay NTr .. họ im lặng.
Rồi em nghĩ. Giàu sang thế sao ở VN phải bán xe . Mà giàu thế hồi mua sao chỉ dám mua cái xe mà lúc ở VN xe em có đểu mà so mới với nhau cũng = 3 cái đó.
11 . Em có chị gái 1 bạn học c3 sang định cư Pháp và đã về VN mang theo cả chồng lẫn con. Họ sống tại VN. Chị nói nhà chị ko thiếu nhưng chị về vì bố mẹ già . Cái đó em tin vì chị có bằng yta Pháp, QT Pháp, chồng là ks lập trình Pháp. Tuy nhiên ko thể phủ nhận chỉ về VN chị mới có 150tr/ th từ kd mà gần như không thuế.( dược phẩm )
12 . Em có tiếp xúc với 1 ks IT sang Thụy Sĩ từ năm 3 tuổi. Cuộc sống của bạn này quá ok. Tổng 2vc khoảng 16k er/ th. Thuế ở TS thấp . Bạn đủ tiền mua thêm 2 nhà cc ở T Điển cho thuê. Làm việc khá nhàn nhã. Nhưng cũng ko rảnh rang cf chém gió như cc mình ở VN đc.
13. Em có bạn . Cháu bạn học giỏi và sang Ca. Từ Ca lại sang Mỹ . Cháu giỏi. Thu nhập cao . Sang Ca mấy nâm mua luôn nhà như bt. Có trả góp. Cháu hài lòng với cs ở Mỹ và ko có ý về. Tuy nhiên 35 mà ko có ý tìm hay do bận mà ko thấy nói chuyện vợ con.
14. Em có vài bạn c3 sang Âu từ đầu tk90 và phần lớn bặt vô âm tín. 2013 1 bạn từ séc về . Lấy vợ xong thì bố mất. Ly hôn trở laj sec. Gặp bạn vài lần nhưng bạn ko lạc quan.
15 .Em có cơ hội đi Ca theo diện kết hôn giả năm 96 nhưng em từ chối. Em từng cho đó là sai lầm..nhưng giờ em lại cho là sáng suốt.
Em đã liệt kê từng mục tuy chưa đầy đủ . Nói theo quan sát hoặc cảm nhận .
Trước tiên em xl cc VK nếu em do tường thuật lại lời ng khác hoặc cảm nhận cá nhân mà vô tình xúc phạm vào cc VK có tư cách và có tự trọng.
Tuy nhiên em đc chính 1 cụ VK dặn. VK bên đây có ng tốt . Nhưng cũng ko thiếu đồng bào là bào từng đồng. Tây cũng ko như trong tư tưởng là tốt cả. Mua xe thấy cc mới qua là lừa liền. Tốt là 6 /10ng. Đó là 1 VK nói.
Nhìn nhận thì cộng đồng vk rất yếu so với cộng đồng TQ, Ukraina, Philipin , bangladet, pakistan, thailan v v.. . Yếu cả tiếng và nhất là yếu về đoàn kết bao bọc nhau.
Nhìn chung ra đi đúng hay sai là tùy từng hoàn cảnh xuất phát, tùy mục đích và tùy góc nhìn. XH tây có thể rất tốt nhưng không có nghĩa là phù hợp với mọi ng. Nó có thể là nc biển trong xanh nhưng ng lớn ta là cá nc ngọt vốn quen sông suối.
Cụ nào yêu tự do theo nghĩa tự do kiểu tây thì đi. Nhưng em cảm thấy tự do đó giống như cc nhìn qua cái kính ra bầu trời. Không có lưới nào ngăn tầm nhìn nhưng vượt qua gần như không thể.
Ở ta có kiểu tự do của ta đó cc ạ.
Nói chung em ko bao giờ bỏ QT VN dù có nc nào cho vào QT nc họ. Cc có biết nghe chuyện châu âu nc này sang nc kia dulich như cc từ HN sang dl bắc ninh. Ninh bình. Nhưng em cảm giác nó nhàm chán sao ây. Hao hao 1 màu châu lục. Nói là đi rẻ hơn về châu á. Phải thôi . Đi qua phà biểm hoặc bay 1 phát sang Ý , Thổ rồi ngồi ks , ăn lại tắm bể , lại ăn ...đi quanh lại về ks . Ko có trải nghiệm thiên nhiên ấm đẹp hay nhậu nhẹt tưng bừng như ta đc..đó là em nghe tường thuật của 3 gđ đi về . Chuyến đi tựa đi nghỉ chứ ko phải giống du lịch. Em có gợi ý về chơi NTrang, HLong hoặc 1 chuyến TQ nhưng họ đều gạt đi .phần vì ko tin những nơi đó ko so đc châu âu, phần lo đắt đỏ. như Ăn ngon thì ở đây gọi vn bằng cụ . Chơi thì họ đẹp ở quy hoạch đc giữ gìn. Đẹp vì sạch..chứ phong cảnh địa hình đa dạng , đa khí hậu thì so với tây bắc , Đông bắc , miền trung, miền nam và cao nguyên VN thì họ ko ăn đc.
Họ bv rừng và sông hồ , động thực vật quá tốt chứ chất lượng gỗ, chủng loại gỗ, số lượng giống loài động thực vật , đa dạng hoa trái hoàn toàn ko thể so với 1 phần đông nam á. Vd 2 loại phổ biến là Bạch dương và Thông chất lg gỗ em đều cho rằng thua cả keo. Hoa hoét ko nhiều màu và ít loài có mùi thơm. Trái cam, chanh, việt quất vv ko thể so độ ngon và thơm với cam , ổi, mít dừa, dứa..sầu riêng v v của ta. Thứ trái em thấy họ hơn đó là nho.
Cá mú ko hề rẻ và hầu hết cũng ko ngon hơn cá tự nhiên VN. Nhưng dở quá cũng ko có. Gà bở như cục bột, gà dai thì nhạt toẹt, mực ko đậm. Tuy nhiên hầu hết tp đc kiểm duyệt tốt.
Rau bản xứ nhiều loại ngọt đậm hơn ta nhưng đắt.
Sữa ko ngon bằng TH, Vinamik, mộc châu. Nhưng an toàn chắc sẽ hơn. Hsd của họ chỉ vài hôm..để ngoài nửa ngày biến ra sữa vừa chua vừa đắng.
Không khí , thực phẩm, nc uống thì em đoán chúng ta khó mà so đc họ. Nhưng ăn ngon , đa lễ hội. Vh gia đình thì nn không nhiều cảm xúc so với VN.
Mấy trường hợp cụ ấy kể ở trên nếu ở VN không biết có xin được việc thế không hay đi làm thu ngân Big C, hay tự nhiên lại thành môi giới nhà đất thành công giàu sụ 
. Được cái em thích nghi nhanh, con em đi du học phát là em học tiếng ở nước đó luôn (không phải tiếng Anh)
chỉ cần biết tiếng + có visa thì ở VN đang làm gì sang nước ngoài vẫn làm được công việc tương tự. Cụ mà giỏi buôn bán nữa thì thôi rồi 
