Ảnh chụp quan phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường, năm 1874.
Tiếng Pháp:
Grand mandarin. Premier ministre à Hué.
------------
Ông Nguyễn Văn Tường 阮文祥 [1824–1886] là đại thần phụ chính của nhà Nguyễn.
Quê quán:làng An Cư, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.
Khoa bảng: Cử Nhân [do tên ban đầu là Nguyễn Phước Tường, kỵ húy nhà Nguyễn, nên khi đỗ Tú Tài bị phát hiện kỵ húy, ông bị tội đi đày, hủy kết quả và không cho thi tiếp, sau được xóa án]
Phẩm hàm: Nhất phẩm.
Các chức vụ đã kinh qua:
1. Huấn đạo huyện Mộ Đức
2. Tri huyện Thành Hóa [Quảng Trị] 1853- 1862.
3. Biện lý bộ Binh [1862-1864]
4. Án Sát Quảng Nam.
5. Phủ doãn kinh đô
6. Bang Biện (tham mưu) Thành Hóa [1866-1868], phụ trách xây dựng căn cứ chống Pháp.
7. Tán Tương quân thứ tiễu phỉ Bắc Kỳ [cầm 3 đạo quân ra Bắc đánh tàn quân Thái Bình Thiên Quốc tràn sang, chiêu dụ nhóm Cờ Đen]
8.Thượng Thư bộ Hình kiêm Thương bạc đại thần, sung Cơ Mật viện đại thần [1874]
9. Thượng Thư bộ Hộ kiêm quản lý Thương Bạc viện
10. Phụ chính đại thần [1883-1885], cho các vua Dục Đức, Hiệp Hòa.
----------------
Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết là 2 vị quan có tư tưởng chống Pháp, thuộc phe chủ chiến, ông cùng với ông Tôn Thất Thuyết đã giết 2 vua là Dục Đức và Hiệp Hòa. Vua Dục Đức bị ông Tường và ông Thuyết kết tội dám đọc lướt bản di chiếu của vua Tự Đức [nói về thói xấu của tân vương] vua Dục Đức bị đem nhốt vào ngục và bỏ đói cho đến chết [cụ Phan Đình Phùng lúc đó làm quan Ngự sử đứng ra phản đối việc giết vua liền bị ông Thuyết đuổi về].
Các vị hoàng tử sợ quá, bây giờ ai cũng hãi làm vua, ông Tường ông Thuyết bèn bắt hoàng tử Hồng Dật là con thứ 29 của vua Thiệu Trị lên ngôi, tức là vua Hiệp Hòa, nhưng vua Hiệp Hòa lại không ưa các ông Tường và ông Thuyết, vì cho là 2 ông lộng hành quá, bèn nhờ Pháp xử lí, việc bị lộ, vua Hiệp Hòa bị kết tội thân Pháp và bị g.iết.
Kể lại cái chết thảm của nhà vua, trong sách Đại Nam thực lục có đoạn:
"Lúc bấy giờ, vua sai thái giám là Trần Đạt đem tờ chiếu nhường ngôi, yêu cầu lui về chỗ phủ cũ. Hai người giả cách nhận lời, sai Tôn Thất Thạ đem võng đưa vua cùng phi tần nội cung cho về phủ cũ (ở địa phận xã Phú Xuân). Nhưng mật dặn riêng Ông Ích Khiêm, Văn Đễ trực trước ở ngoài cửa Hiển Nhân, đón đường sai đưa vua đến nhà Hộ Thành, cho uống thuốc độc giết đi... Lúc bấy giờ những phi tần đã cho về trước để hộ vệ đưa vua. Khi đến đấy, Ích Khiêm, Văn Đễ cho thuốc độc vào nước chè dâng lên, vua không chịu uống. Văn Đễ ra lạy khóc khuyên rằng:
-Vua tôi đến lúc biến không thể làm thế nào được.
Vua nói rằng:
-Ta lại không được bằng Thụy quốc công [Dục Đức] à ?
Vua còn lần chần không uống. Ông Ích Khiêm bèn đem nước chè ấy đổ vào miệng vua. Lập tức phát lên như người phải gió. Một lúc lâu Trần Xuân Soạn ra truyền nói rằng: - Nếu để chậm quá sẽ phải tội nặng.
Lập tức lấy tay bóp họng vua lè lưỡi, lồi mắt ra, rồi vua mới chết. Đến lúc đưa vua về phủ, thấy chỗ cổ họng vua sưng như cái cung giương lên, ai cũng thấy làm lạ. Ích Khiêm, Văn Đễ vào bảo rằng:
- Lãng quốc công đến đấy đã uống thuốc độc chết rồi.
Hai người bèn rước Hoàng tử thứ 3 [Kiến Phúc] vào ở điện Hoàng Phước, đợi sẽ chọn ngày tốt tôn lên làm vua"...
-------------
2 quan phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết quyết định tấn công quân Pháp trước trong cuộc nổi dậy ở kinh thành Huế, cuộc tấn công thất bại, ông Thuyết đem vua Hàm Nghi ra căn cứ Tân Sở, ông Tường ở lại điều đình với Pháp, ông bị Pháp bắt và đày đi Tahiti, ông mất tại đây năm 1886 và thi hài được đưa về cố quốc để an táng.
----------------
Một hậu duệ khá nổi tiếng của quan phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường là ca sĩ hải ngoại Duy Khánh.
-----------------
