[Funland] Vì sao không có tên đường Nguyễn Phúc Ánh hay Gia Long?

[en lờ 100]

Lại auto chửi với tổ lái rồi. Chán cụ.

Cụ không bình tĩnh phân tích về Gia Long được à?

Bây giờ nếu cụ có trình, thì cụ phân tích cho em xem trong triều Nguyễn, kể từ vua Gia Long, đất nước ta và người dân ta đã tiến bộ và thịnh vượng thế nào, so sánh với nước láng giềng như Xiêm La chẳng hạn?

Xét cho cùng, công đức của một ông vua là ông ý đã mang lại gì cho người dân, đúng không ạ?

Đúng như cụ nói, chẳng qua được mắt dân đâu. Đã qua 200 năm rồi, dân vẫn đánh giá như thế thì chắc cũng có lý của nó.

Vâng. Em sẽ có bài tổng hợp về cuộc đời của vua Gia Long. Hiện em đang sắp xếp dữ liệu cũng như bổ sung thêm luận chứng từ các nguồn "chính thống" trong nước. Còn "dân" mà cụ nói thì chỉ mới khoảng tròm chèm gần 100 năm nay thôi. Chứ làm gì mà 200 năm vậy cụ .

 

[simo2001]

Vâng. Em sẽ có bài tổng hợp về cuộc đời của vua Gia Long. Hiện em đang sắp xếp dữ liệu cũng như bổ sung thêm luận chứng từ các nguồn "chính thống" trong nước. Còn "dân" mà cụ nói thì chỉ mới khoảng tròm chèm gần 100 năm nay thôi. Chứ làm gì mà 200 năm vậy cụ . Đây là nguồn "dân" chửi đây. Đó là lý do vì sao mà NA không được đặt tên đường http://www.vnmilitaryhistory.net/index.php?topic=5654.0;wap2

Vâng, em chờ cụ. Cụ lại đá xoáy, đá đểu, auto chửi sang những phạm trù ngoài nhà Nguyễn, ngoài Gia Long; trong khi không ai muốn bàn luận về vấn đề đó. Cụ bàn về Gia Long như tiêu đề của topic, thì em với cụ bàn tiếp. Còn bàn chuyện ngoài Gia Long, thì thôi nhé. Để topic khác.

Tư duy cho nó mạch lạc một tí. Đứng thẳng người lên.

Cụ nói lời thì giữ lời, chứ nhiều câu hỏi của em cụ lảng tránh lắm rồi.

Để xem cụ chứng minh cơm no áo ấm, dân trí gia tăng, hội nhập thành công của đất nước và người dân Việt Nam trong thời đại Gia Long và nhà Nguyễn là như thế nào?

Em thực sự chưa rõ việc này, nên cụ mà cung cấp thông tin cũng tốt.

 

[simo2001]

Lạy Trời cho nổi gió Nồm
Cho thuyền Chúa Nguyễn giông buồm ra khơi (đi đánh Tây Sơn).

Thấy rất nhiều trích dẫn câu này. Nhưng chưa thấy nói nguồn gốc câu này ở đâu ra?

Chẳng có giá trị gì.

Quan điểm của em về vua Gia Long thì vẫn tôn trọng và đánh giá cao các công lao của nhà vua với đất nước.

Nhưng không có nghĩa là đánh giá cao vua Gia Long, thì phải lập lờ với những tội lỗi của Gia Long trong việc rước voi giầy mả tổ. Và càng không phải là đánh giá cao Gia Long, thì phải hạ thấp Quang Trung.

Với cả ghét bọn auto chửi, mượn vua Gia Long để chửi vung tí mẹt.

 

[anhquanhn]

Lại auto chửi với tổ lái rồi. Chán cụ.

Cụ không bình tĩnh phân tích về Gia Long được à?

Bây giờ nếu cụ có trình, thì cụ phân tích cho em xem trong triều Nguyễn, kể từ vua Gia Long, đất nước ta và người dân ta đã tiến bộ và thịnh vượng thế nào, so sánh với nước láng giềng như Xiêm La chẳng hạn?

Xét cho cùng, công đức của một ông vua là ông ý đã mang lại gì cho người dân, đúng không ạ?

Đúng như cụ nói, chẳng qua được mắt dân đâu. Đã qua 200 năm rồi, dân vẫn đánh giá như thế thì chắc cũng có lý của nó.

Việc phân tích chứng minh có lẽ cũng cần sự động não, gúc sử sách.... của chính cụ chứ sao lại đổ hết cho cụ en lờ thế ạ. E thấy cụ mới là người nên bình tĩnh lắng nghe mn phân tích, có thể trái với cách nghĩ của mình. Còn việc so sánh việc viết sử sách ở các thời, các nước... là chuyện đối chiếu cần thiết cho sự phân tích tổng hợp thêm phần khách quan, chứ ko thể tự động quy chụp đó là auto tổ lái dc đâu cụ ah.
Cho đến nay, trong văn học dân gian còn nhiều khúc hát ca dao mang tính chất thời sự liên quan đến lịch sử thời Chúa Nguyễn, phản ảnh tâm tư và tình cảm của người dân đối với vua Gia Long, người đã có công thống nhất nước nhà, đem giang sơn về một mối.Chẳng hạn như câu hát của người miền Nam:

Lạy Trời cho nổi gió Nồm
Cho thuyền Chúa Nguyễn giông buồm ra khơi (đi đánh Tây Sơn).

Trong sách Việt Nam Sử Lược, đánh giá triều đại Tây Sơn, Trần Trọng Kim viết:

Nếu kể từ năm mậu thân (1788) đến năm nhâm tuất (1802) thì nhà Tây Sơn chỉ làm vua được có 14 năm mà thôi.Trong bấy nhiêu năm phải đánh nam dẹp bắc luôn, không mấy lúc nghỉ việc chiến tranh, cho nên nhà Tây Sơn không sửa sang được việc gì nhiều.

Vả sau khi vua Quang Trung mất rồi, vua thì hèn, quan thì nhũng, chính trị bỏ nát, lòng người oán giận, ai cũng mong mỏi được thời thịnh trị để yên nghiệp mà làm ăn.

Bởi vậy cho nên khi vua nhà Nguyễn cất quân ra Bắc, lòng người theo phục, chỉ một tháng trời mà bình được đất Bắc Hà, đem giang sơn về một mối, nam bắc một nhà, làm cho nước ta thành một nước lớn ở phương nam vậy.

 

[Bachsima]

- 1.1, đều là góc độ nhìn lại LS của con người sau này bóp méo đi phục vụ ý đồ 9 chị của mình thôi. Nếu xét từ 1 góc độ khác thì Gia Long là người tiếp cận với phương Tây từ sớm, học hỏi tiếp thu được nhiều kỹ nghệ phương Tây, ông quả là con người cách tân (sau này lên ngôi rồi thì lại là chuyện khác). Còn chuyện nhờ thế lực phương Tây giúp đỡ trong việc thống nhất đất nước, giành ngai vàng từ chế độ Tây Sơn thời mạt, là chuyện hoàn toàn bình thường, quan trọng là kết quả chứ phương tiện thì có thể dùng nhiều cách.
1.8 Hậu sinh khả úy là điều đáng mừng. Nhân hòa, địa lợi dành cho GIa Long trẻ tuổi mưu lược. Giành được nhờ đánh đấm giỏi mà ko có tài trị quốc thì cũng ko thể giữ nổi để truyền lại cả trăm năm vương triều, khía cạnh này thì Gia Long quả là 1 vị vua vĩ đại.

Nói chuyện cách tân của cụ Ánh chả bõ cười trẹo quai hàm: cụ Ánh hứa nhượng quyền cho Tây lông, đổi lại được dùng tàu đồng súng xịn, cách đánh mới, đến khi có ngôi thì quỵt, về công nghệ cố ý bỏ bẵng làm công nghệ hủ bại, văn hóa tăm tối. Cách làm ấy không nên học.
Bảo dùng đồ Tây là cách tân thì chắc những anh đi Roll đi Mẹc bây giờ là đại cách tân
Truyền trăm năm mà thành vĩ đại thì là vĩ đại với phong kiến thôi, dân đen thời hiện đại chỉ cần mấy ông vua theo nhiệm kỳ năm năm, cụ nhé

 

[simo2001]

Nói chuyện cách tân của cụ Ánh chả bõ cười trẹo quai hàm: cụ Ánh hứa nhượng quyền cho Tây lông, đổi lại được dùng tàu đồng súng xịn, cách đánh mới, đến khi có ngôi thì quỵt, về công nghệ cố ý bỏ bẵng làm công nghệ hủ bại, văn hóa tăm tối. Cách làm ấy không nên học.
Bảo dùng đồ Tây là cách tân thì chắc những anh đi Roll đi Mẹc bây giờ là đại cách tân
Truyền trăm năm mà thành vĩ đại thì là vĩ đại với phong kiến thôi, dân đen thời hiện đại chỉ cần mấy ông vua theo nhiệm kỳ năm năm, cụ nhé

Thấy Wiki nó bảo thế này:

"Về quan hệ ngoại giao,các vua Nguyễn thuần phục nhà Thanh. Nhiều chính sách của nhà Thanh được vua Nguyễn lấy làm mẫu mực trị nước. Đối với các nước phương Tây, nhà Nguyễn khước từ mọi tiếp xúc. Điều này càng thúc đẩy nước Pháp chuẩn bị việc xâm lược Việt Nam."

 

[anhquanhn]

Thấy rất nhiều trích dẫn câu này. Nhưng chưa thấy nói nguồn gốc câu này ở đâu ra?

Nhưng không có nghĩa là đánh giá cao vua Gia Long, thì phải lập lờ với những tội lỗi của Gia Long trong việc rước voi giầy mả tổ. Và càng không phải là đánh giá cao Gia Long, thì phải hạ thấp Quang Trung.

Với cả ghét bọn auto chửi, mượn vua Gia Long để chửi vung tí mẹt.

- Đã là ca dao truyền đời thì ko có tác giả đâu cụ
- Đậm 1: Cụ lại auto tổ lái rồi . Tận dụng sự ủng hộ, hỗ trợ của bạn bè quốc tế kết hợp với nội lực trong nước giành chiến thắng, thống nhất đất nước với lãnh thổ cương vực rộng lớn nhất trong lịch sử VN từ trước tới nay, đặt nền móng cho 1 vương triều vững mạnh gần 200 năm thì sao gọi là "rước voi..." được.
- Đậm 2: Ko cần phải hạ thấp QUang Trung và ko ai có ý định hạ thấp cả. Sự thực là sau khi QT mất thì chính sự của ông con thối nát thì tự dẫn đến sụp đổ thôi, sử sách có ghi rõ đó cụ:
Vả sau khi vua Quang Trung mất rồi, vua thì hèn, quan thì nhũng, chính trị bỏ nát, lòng người oán giận, ai cũng mong mỏi được thời thịnh trị để yên nghiệp mà làm ăn.

 

[simo2001]

- Đã là ca dao truyền đời thì ko có tác giả đâu cụ
- Đậm 1: Cụ lại auto tổ lái rồi . Tận dụng sự ủng hộ, hỗ trợ của bạn bè quốc tế kết hợp với nội lực trong nước giành chiến thắng, thống nhất đất nước với lãnh thổ cương vực rộng lớn nhất trong lịch sử VN từ trước tới nay, đặt nền móng cho 1 vương triều vững mạnh gần 200 năm thì sao gọi là "rước voi..." được.
- Đậm 2: Ko cần phải hạ thấp QUang Trung và ko ai có ý định hạ thấp cả. Sự thực là sau khi QT mất thì chính sự của ông con thối nát thì tự dẫn đến sụp đổ thôi, sử sách có ghi rõ đó cụ:
Vả sau khi vua Quang Trung mất rồi, vua thì hèn, quan thì nhũng, chính trị bỏ nát, lòng người oán giận, ai cũng mong mỏi được thời thịnh trị để yên nghiệp mà làm ăn.

Ca dao không có tác giả, cũng phải có nguồn ở đâu đó.

Chứ nghi là bịa ra của ông mấy ông tâm lý chiến.

Còn những cái ý của cụ thì bàn nát rồi. Em không nói thêm nữa.

Chờ cụ L100 chứng minh những thành tích huy hoàng của Gia Long và triều Nguyễn trong việc đổi mới, cách tân đất nước và chăm lo cho đời sống của người dân Việt Nam.

Nhưng cụ L100 hay hứa rồi chuồn lắm.

 

[anhquanhn]

Nói chuyện cách tân của cụ Ánh chả bõ cười trẹo quai hàm: cụ Ánh hứa nhượng quyền cho Tây lông, đổi lại được dùng tàu đồng súng xịn, cách đánh mới, đến khi có ngôi thì quỵt, về công nghệ cố ý bỏ bẵng làm công nghệ hủ bại, văn hóa tăm tối. Cách làm ấy không nên học.
Bảo dùng đồ Tây là cách tân thì chắc những anh đi Roll đi Mẹc bây giờ là đại cách tân
Truyền trăm năm mà thành vĩ đại thì là vĩ đại với phong kiến thôi, dân đen thời hiện đại chỉ cần mấy ông vua theo nhiệm kỳ năm năm, cụ nhé

- Đầu tiên phải thích dùng, kế đến biết dùng, rồi mới đến tự làm được chứ cụ. . Đến cái ô tô cả trăm năm nay người VN hiện đại còn chả chế được con ốc vít sao còn trách các cụ xưa cách đây 300 năm
- Đậm đậm: Chính xác là ngót 150 năm cụ ah, vĩ đại với phong kiến và với cả lịch sử VN lẫn thế giới đó cụ

 

[anhquanhn]

Ca dao không có tác giả, cũng phải có nguồn ở đâu đó.

Chứ nghi là bịa ra của ông mấy ông tâm lý chiến.

Còn những cái ý của cụ thì bàn nát rồi. Em không nói thêm nữa.

Chờ cụ L100 chứng minh những thành tích huy hoàng của Gia Long và triều Nguyễn trong việc đổi mới, cách tân đất nước và chăm lo cho đời sống của người dân Việt Nam.

Nhưng cụ L100 hay hứa rồi chuồn lắm.

- Cao dao nói tốt cho triều Nguyễn thì là "tâm lý chiến", mấy cuốn sgk nói xấu nhà Nguyễn thì là "hiện thực"phỏng cụ

 

[Bachsima]

- Đầu tiên phải thích dùng, kế đến biết dùng, rồi mới đến tự làm được chứ cụ. . Đến cái ô tô cả trăm năm nay người VN hiện đại còn chả chế được con ốc vít sao còn trách các cụ xưa cách đây 300 năm
- Đậm đậm: Chính xác là ngót 150 năm cụ ah, vĩ đại với phong kiến và với cả lịch sử VN lẫn thế giới đó cụ

Cụ uốn éo câu chữ làm gì: tất cả đều công nhận nhà Nguyễn chỉ thạo mỗi môn nông nghiệp, môn công nghiệp thương mại chả biết gì.
Nếu cứ ngồi lâu thành vĩ đại thì có chú Cuội ngồi cung trăng, lâu vãi
Chưa nói thực ra mấy đời vua từ Tự Đức trở đi là đã đuội lắm rồi, chắc cộng thêm 80 năm có Pháp ngồi cùng mới ra lâu thế, cụ nhể.
Nếu đặt tên đường, có lẽ nên đặt vào đường Cổ Nhuế, ngày xưa thì:
"Thanh niên Cổ nhuế xin thề
Chưa đầy hai sọt chưa về quê hương"
Có lẽ sẽ thành:
Thanh niên cụ ÁNh xin thề
Chưa đầy hai sọt chưa về quê hương"

 

[anhquanhn]

Cụ uốn éo câu chữ làm gì: tất cả đều công nhận nhà Nguyễn chỉ thạo mỗi môn nông nghiệp, môn công nghiệp thương mại chả biết gì.
Nếu cứ ngồi lâu thành vĩ đại thì có chú Cuội ngồi cung trăng, lâu vãi

- Còn hơn cả nông nghiệp cũng lụn mà công nghiệp cũng bại cụ nhẻ.
- Ối "nhà" muốn ngồi lâu mà chả được, đùng cái sụp đó cụ

 

[Bachsima]

- Còn hơn cả nông nghiệp cũng lụn mà công nghiệp cũng bại cụ nhẻ.
- Ối "nhà" muốn ngồi lâu mà chả được, đùng cái sụp đó cụ

Cụ lại uốn éo gì nhể: các bài học của thời phong kiến chỉ có giá trị với những người có tư duy không thiên vị méo mó.
Cái kiểu mượn xưa đá đểu nay thời phong kiến bố bảo dám, có mà beng đầu.
Nhưng bây giờ thì chỉ như cái tiếng con cà cưỡng kêu "có khứa, có khứa" thôi.

 

[simo2001]

Hầu hết các vị vua thời Nguyễn được đặt tên đường rồi như Minh Mạng, Tự Đức, Hàm Nghi, Thành Thái...

Em nghĩ cũng có thể đặt tên đường Gia Long, chẳng sao cả. Tuy nhiên, việc Cụ Gia Long cái tội cõng rắn cắn gà nhà, cắt đất cho ngoại xâm, thì chưa thấy sử gia dẻo mỏ nào biện hộ được.

 

[Krupta]

Mời Xiêm vào, gửi gạo ra tiếp tế cho quân Thanh.

 

[anhquanhn]

Chưa nói thực ra mấy đời vua từ Tự Đức trở đi là đã đuội lắm rồi, chắc cộng thêm 80 năm có Pháp ngồi cùng mới ra lâu thế, cụ nhể.
Nếu đặt tên đường, có lẽ nên đặt vào đường Cổ Nhuế, ngày xưa thì:
"Thanh niên Cổ nhuế xin thề
Chưa đầy hai sọt chưa về quê hương"
Có lẽ sẽ thành:
Thanh niên cụ ÁNh xin thề
Chưa đầy hai sọt chưa về quê hương"

Cụ nhắc thơ ca Cổ Nhuế thời hiện đại e mới nhớ ra văn học, thơ ca, âm nhạc thời Nguyễn đã sản sinh ra biết bao nhà văn nhà thơ, nhà sử học, nghệ nhân là niềm tự hào của dân tộc Việt, chỉ có thể là 1 triều đại thịnh trị, biết trọng nhân tài, nghệ thuật văn học thì mới được như thế

Khoa học nhân văn thời Nguyễn Sơ

Nói tới khoa học nhân văn thời này chủ yếu là nói về một nhà bác học bách khoa và hai cơ quan học thuật lớn của triều Nguyễn.

- Phan Huy Chú (1782-1840) là nhà bác học lớn ở thế kỷ 19. Đời làm quan của ông lắm lúc thăng trầm nên ông chán nãn đã xin từ quan về làng dạy học và viết sách. Cống hiến chủ yếu của Phan Huy Chú là công trình biên khảo đồ sộ Lịch triều hiến chương loại chí.

Bộ sách này gồm 49 quyển, chia thành 10 bộ môn: địa lý thiên nhiên và địa lý lịch sử Việt Nam; tiểu sử của các vua chúa, công thần, tướng lãnh và các nhà trí thức danh tiếng trong lịch sử đất nước; chế độ quan chức và guồng máy hành chính; lễ nghi và phẩm phục; chế độ khoa cử; chế độ thuế khóa; luật lệ; cách tổ chức và luyện tập quân đội; thư mục các sách Hán Nôm; chính sách và quan hệ ngoại giao. Lãnh vực nào Phan Huy Chú cũng tập hợp được tài liệu khá đầy đủ và sắp xếp có hệ thống. Đây là bộ bách khoa toàn thư lớn của thời đại quân chủ.

Cơ quan khoa học nhân văn quan trọng nhất thời Nguyễn là Quốc Sử Quán, được thành lập từ 1821, với những công trình quan trọng hàng đầu là :

- Đại Nam thực lục, 560 quyển ;

- Đại Nam liệt truyện, 85 quyển ;

- Đại Nam nhất thống chí, 45 quyển ;

- Khâm Định Việt sử thông giám cương mục, 53 quyển, trên 4.000 trang, v.v.


- Âm nhạc và múa cung đình thời Nguyễn Sơ

Văn học
- Nguyễn Du (1765-1820) vừa là nhà thơ Việt Nam kiệt xuất, vừa là danh nhân văn hóa thế giới. Khi Gia Long lên ngôi, ông ra làm quan đến chức Tham Tri bộ Lễ và từng đi sứ Trung Quốc. Là tác giả ba tập thơ chữ Hán, Nguyễn Du được biết nhiều nhất vì đã viết ba áng văn Nôm.
- Nguyễn Trường Tộ (1830-1871) là một người theo đạo Công giáo đã từng chu du nhiều nơi trên thế giới như Hongkong, Singapore, Roma, Paris và học được nhiều điều hay của nền văn minh và công nghệ tiên tiến thế giới
- Cao Bá Quát (1809-1854)


Âm nhạc Phú Xuân gồm âm nhạc cổ điển, âm nhạc dân gian và âm nhạc cung đình.

Âm nhạc cổ điển Phú Xuân gồm ca Huế và đờn Huế, với khoảng 50 tác phẩm cơ bản, chia ra thành hai điệu thức lớn là điệu Bắc và điệu Nam. Điệu Bắc có những bài bản quen thuộc như Cổ Bản, Lộng Điệp, Long Ngâm… Điệu Nam có các bài bản như Nam Ai, Nam Bình, Tương Tư Khúc, Tứ Đại Cảnh...

Trong khi các nữ nghệ nhân ca Huế có những cách nhấn nhá, láy luyến, lấy hơi, đưa hơi điêu luyện thì các nam nhạc công nhạc Huế có những ngón đàn tế nhị tinh vi. Một nghệ nhân tài hoa có thể sử dụng trên đàn tì bà những ngón chày, hưởng, vả, mổ, bấm, bịt, day, chớp, búng, phi, rải...

Nhạc cung đình ngày nay chỉ còn tồn tại ở Huế. Đây là một bộ môn âm nhạc đã được Khâm Định Đại Nam hội điển sự lệ đề cao, gồm có Đại Nhạc và Tiểu Nhạc. Dàn Đại Nhạc gồm kèn, trống, bộ gõ và nhiều cây đàn; dàn Tiểu Nhạc gồm sáo, đàn nguyệt, đàn nhị, tì bà. Nổi tiếng nhất là các bản Phẩm tiết, Nguyên tiêu, Hồ Quảng, Liên hoàn, Bình báng, Tây mai, Kim tiền, Xuân phong, Long hổ, Tẩu mã…

Do tính chất phong phú điêu luyện của nó, nhạc cung đình Phú Xuân-Huế đã được UNESCO công nhận là một bộ phận di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại vào năm 2003.

 

[Krupta]

Cụ nhắc thơ ca Cổ Nhuế thời hiện đại e mới nhớ ra văn học, thơ ca, âm nhạc thời Nguyễn đã sản sinh ra biết bao nhà văn nhà thơ, nhà sử học, nghệ nhân là niềm tự hào của dân tộc Việt, chỉ có thể là 1 triều đại thịnh trị, biết trọng nhân tài, nghệ thuật văn học thì mới được như thế

Khoa học nhân văn thời Nguyễn Sơ

Nói tới khoa học nhân văn thời này chủ yếu là nói về một nhà bác học bách khoa và hai cơ quan học thuật lớn của triều Nguyễn.

- Phan Huy Chú (1782-1840) là nhà bác học lớn ở thế kỷ 19. Đời làm quan của ông lắm lúc thăng trầm nên ông chán nãn đã xin từ quan về làng dạy học và viết sách. Cống hiến chủ yếu của Phan Huy Chú là công trình biên khảo đồ sộ Lịch triều hiến chương loại chí.

Bộ sách này gồm 49 quyển, chia thành 10 bộ môn: địa lý thiên nhiên và địa lý lịch sử Việt Nam; tiểu sử của các vua chúa, công thần, tướng lãnh và các nhà trí thức danh tiếng trong lịch sử đất nước; chế độ quan chức và guồng máy hành chính; lễ nghi và phẩm phục; chế độ khoa cử; chế độ thuế khóa; luật lệ; cách tổ chức và luyện tập quân đội; thư mục các sách Hán Nôm; chính sách và quan hệ ngoại giao. Lãnh vực nào Phan Huy Chú cũng tập hợp được tài liệu khá đầy đủ và sắp xếp có hệ thống. Đây là bộ bách khoa toàn thư lớn của thời đại quân chủ.

Cơ quan khoa học nhân văn quan trọng nhất thời Nguyễn là Quốc Sử Quán, được thành lập từ 1821, với những công trình quan trọng hàng đầu là :

- Đại Nam thực lục, 560 quyển ;

- Đại Nam liệt truyện, 85 quyển ;

- Đại Nam nhất thống chí, 45 quyển ;

- Khâm Định Việt sử thông giám cương mục, 53 quyển, trên 4.000 trang, v.v.


- Âm nhạc và múa cung đình thời Nguyễn Sơ

Văn học
- Nguyễn Du (1765-1820) vừa là nhà thơ Việt Nam kiệt xuất, vừa là danh nhân văn hóa thế giới. Khi Gia Long lên ngôi, ông ra làm quan đến chức Tham Tri bộ Lễ và từng đi sứ Trung Quốc. Là tác giả ba tập thơ chữ Hán, Nguyễn Du được biết nhiều nhất vì đã viết ba áng văn Nôm.
- Nguyễn Trường Tộ (1830-1871) là một người theo đạo Công giáo đã từng chu du nhiều nơi trên thế giới như Hongkong, Singapore, Roma, Paris và học được nhiều điều hay của nền văn minh và công nghệ tiên tiến thế giới
- Cao Bá Quát (1809-1854)


Âm nhạc Phú Xuân gồm âm nhạc cổ điển, âm nhạc dân gian và âm nhạc cung đình.

Âm nhạc cổ điển Phú Xuân gồm ca Huế và đờn Huế, với khoảng 50 tác phẩm cơ bản, chia ra thành hai điệu thức lớn là điệu Bắc và điệu Nam. Điệu Bắc có những bài bản quen thuộc như Cổ Bản, Lộng Điệp, Long Ngâm… Điệu Nam có các bài bản như Nam Ai, Nam Bình, Tương Tư Khúc, Tứ Đại Cảnh...

Trong khi các nữ nghệ nhân ca Huế có những cách nhấn nhá, láy luyến, lấy hơi, đưa hơi điêu luyện thì các nam nhạc công nhạc Huế có những ngón đàn tế nhị tinh vi. Một nghệ nhân tài hoa có thể sử dụng trên đàn tì bà những ngón chày, hưởng, vả, mổ, bấm, bịt, day, chớp, búng, phi, rải...

Nhạc cung đình ngày nay chỉ còn tồn tại ở Huế. Đây là một bộ môn âm nhạc đã được Khâm Định Đại Nam hội điển sự lệ đề cao, gồm có Đại Nhạc và Tiểu Nhạc. Dàn Đại Nhạc gồm kèn, trống, bộ gõ và nhiều cây đàn; dàn Tiểu Nhạc gồm sáo, đàn nguyệt, đàn nhị, tì bà. Nổi tiếng nhất là các bản Phẩm tiết, Nguyên tiêu, Hồ Quảng, Liên hoàn, Bình báng, Tây mai, Kim tiền, Xuân phong, Long hổ, Tẩu mã…

Do tính chất phong phú điêu luyện của nó, nhạc cung đình Phú Xuân-Huế đã được UNESCO công nhận là một bộ phận di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại vào năm 2003.

Giáo dục thời Nguyễn: “Ngày nay chúng ta lúc nhỏ thì học văn, từ, thơ, phú; lớn lên ra làm thì lại luật, lịch, binh, hình. Lúc nhỏ học nào Sơn Đông, Sơn Tây mắt chưa từng thấy; lớn lên ra làm thì đến Nam kỳ, Bắc kỳ.
Lúc nhỏ học nào thiên văn, địa lý, chính trị, phong tục tận bên Tàu (mà nay họ đã sửa đổi khác hết rồi) lớn lên ra làm thì lại dùng đến địa lý, thiên văn, chính trị, phong tục của nước Nam, hoàn toàn khác hẳn.
Lúc nhỏ học những lễ nhạc, cách ăn uống, cư xử chiến đấu, doanh trại từ xa xưa của Tàu, lớn lên ra làm thì phải dùng đến lễ nhạc, cách chiến đấu, phép ăn ở theo quan dân nước ta ngày nay.
Còn biết bao nhiêu những việc tương tự như thế, mòn bút khô môi cũng không kể xiết. Xưa nay các nước trên thế giới chưa từng có nước nào có nền học thuật như vậy. Quả thật lạ đời!
Tuy Nhật Bản, Cao Ly cũng đọc sách Tàu nhưng chỉ để làm vui (phải đọc sách của họ mới biết sự thật. Nếu xem sách Nho thì bao giờ cũng thấy nói khắp thiên hạ đều học theo phép Nho của mình cả. Đó chỉ là nói để khoe tốt, không đủ tin), còn ra làm thì đều theo sách của nước họ, công việc của nước họ, chưa bao giờ thấy họ học và dùng những gì mà mắt không trông thấy, chân không đặt đến như lối học của nước ta”.

 

[Krupta]

“Nước Nhật Bản theo học các nước Thái Tây mà nên được phú cường. ... nước Thái Tây, thì dẫu là có nên phú cường, về sau cũng hoá ra loài mọi rợ”

Vua ra đề thi cho các sỹ tử để xem trí thức nghĩ thế nào, ngụ ý đề rằng nước Nhật theo các nước thái Tây mà trở lên thịnh vượng, nước ta có nên theo nươc nó. Các sỹ tử lại đáp ngụ ý rằng nước ta và nước Nhật xưa nay đều theo văn hóa của Trung Hoa, nay nó theo thái Tây mà thành phú cường thì chẳng qua cũng là loài mọi rợ. Thế là ý chí bế quan tỏa cảng càng được củng cố, bỏ ngoài tai những lời cải cách, Vua tôi cùng trí thức khổng - nho đưa dân đen Việt Nam chui xuống bùn đen của đời nô lệ.

 

[Vinh Nguyễn]

Kể da từ đó cụ Ánh làm vua cụ Huệ làm tướng thì VN mình ngon dồi.

 

[Krupta]

Đến thời Thiệu Trị và Tự Đức, tổ chức quân đội không có gì thay đổi nhiều so với thời vua Gia Long và Minh Mệnh. Tuy nhiên, việc luyện tập, trang bị vũ khí, chính sách cho quân đội không còn được chú trọng nhiều như trước. Trang bị vũ khí của triều Nguyễn không theo kịp trình độ hiện đại so với các nước phương Tây, trình độ lực lượng quân sự còn lạc hậu, việc duy trì và tổ chức một lực lượng quân đội chính quy, kỉ luật của các triều vua sau như Thiệu Trị, Tự Đức đã không còn được chú trọng. Tinh thần và sức chiến đấu của binh lính giảm sút, những bất ổn trong bộ máy cầm quyền, mâu thuẫn giữa triều đình với nông dân ngày càng tăng là một trong những nguyên nhân quan trọng làm cho một quốc gia độc lập, có chủ quyền, có lực lượng quân đội đông đảo, hùng mạnh so với các nước trong khu vực đã thất bại trước sự xâm lược của thực dân.