[Funland] về bản dịch (mới!) của bài Nam Quốc Sơn Hà

[dangtuan999]

Có câu chuyện xưa nhỏ hầu các cụ. Có thể nhiều cụ thấy chả liên quan. Mong các cụ lượng thứ.

Vương An Thạch là Tể Tướng triều đại Tống bên Tầu, chẳng những giỏi văn thơ mà còn giỏi về chính trị (Vương An Thạch Tân Pháp là cải cách chính trị nổi tiếng của ông lúc bấy giờ). Tô Đông Pha là một quan Hàn Lâm cùng triều, cũng rất giỏi văn thơ.(Trong Đường Tống Bát Đại Gia thì cha con Tô Đông Pha chiếm hết 3 ghế rồi). Có lẽ vì thế mà ông cũng hơi hợm mình, nên mới cả gan sửa thơ của Tể Tướng trong khi ông chỉ là quan bé trong triều vì ông cho Vương An Thạch đã nhầm lẫn khi sáng tác 2 câu thơ dưới đây:
Minh nguyệt đương đầu khiếu
Hoàng khuyển ngọa hoa tâm
Nghĩa :
Trăng sáng kêu trên đầu
Chó vàng nằm giữa đóa hoa.

Ông cho là Tể Tướng già đã lẩm cẩm nên lầm, mới sửa là :
Minh nguyệt đương đầu CHIẾU
Hoàng cẩu ngọa hoa ÂM
Nghĩa :
Trăng sáng soi trên đỉnh đầu
Chó vàng nằm dưới bóng hoa.

Vương giận, đày ông xuống miền Mân Nam (Phúc Kiến, Quảng Đông ngày nay).
Một hôm, Tô Đông Pha đi dạo trong làng để thăm hỏi dân tình thì thấy một con chim lạ rất đẹp, mới hỏi dân làng đó là chim gì ? Dân làng đáp là con chim Minh Nguyệt. Tô nghe nói giật mình. Dân lại nói tiếp, loài chim này chuyên tìm ăn loại sâu màu vàng nằm giữa lòng hoa. Tô hỏi loại sâu gì ? Dân bèn tìm ngắt một đóa hoa thật đẹp, nhưng ở giữa nhụy hoa có một con sâu màu vàng nằm cuốn tròn, m.õm dài và mình đầy lông trông như một con chó con bé xíu. Dân bảo con sâu đó tên là Hoàng Cẩu. Tô bèn thở dài và chép miệng: "Thật đáng kiếp".
Thì ra hai câu thơ của Tể Tướng nói về 2 loài động vật nầy:
Chim Minh Nguyệt hót ở trên đầu
Sâu Hoàng Cẩu nằm giữa đóa hoa.

 

[HuyArt]

Bài này là bản dịch nghĩa thôi ạ. Bản dịch nghĩa các bài thơ Hán-Việt thường nghe rất ngang.

Dịch nghĩa cũng đoé sát, đấy là em nói khiêm tốn và lịch sự.

 

[dangtuan999]

Dịch nghĩa cũng đoé sát, đấy là em nói khiêm tốn và lịch sự.

Bản dịch thơ đó không phải là của mấy ông biên soạn. Nó là của 2 cụ Lê Thước và Nam Trân. Em dỏng tai nghe cụ chỉ ra cái không đúng của họ để học tập ạ.

 

[HuyArt]

Bản dịch thơ đó không phải là của mấy ông biên soạn. Nó là của 2 cụ Lê Thước và Nam Trân. Em dỏng tai nghe cụ chỉ ra cái không đúng của họ để học tập ạ.

Bài thơ này không có các dị bản, nó chỉ có nhiều bản dịch khác nhau, em lanh chanh dịch ngược cho nó hiếm độc lạ...
- Thủ bại hư: nhận lấy sự thua, hỏng...mà dịch là tan vỡ nghe rất dùi đục. Dùng đại từ nhân xưng "bọn bay" cũng là cách dùng từ của bậc bề trên vương giả, chứ dùng "chúng mày" nó hơi tá điền 1 cục.
-

 

[HuyArt]

"Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm"
Câu nguyên tác không có đại từ nhân xưng ngôi thứ 3 nào hết, không có "giặc dữ" nào cả. Nó đi liền với tổng thể bài thơ, ám chỉ kẻ nào làm trái ý trời sẽ chuốc lấy thất bại. Câu trên có thể dịch thoát ý là: nếu như(bằng như) ngang ngược xâm phạm tới đây...thành giặc dữ cớ sao xâm phạm đến đây... khác gì nhét chữ vào mồm tác giả?
Từ 1 câu giả định mang tính cảnh cáo thành 1 câu miêu tả 1 việc đã xảy ra( mặc dù trong thực tế là quân Tống đã có dấu hiệu xâm phạm bờ cõi) là lỗi dịch sai nghiêm trọng

 

[HuyArt]

Sợ cái cách phân tích "sát nghĩa" kiểu này

Chưa nói tới dịch thoát xác, chỉ cần word by word mà sát nghĩa vẫn thuyết phục hơn

 

[chothuexemoi]

Đọc bản dịch này nhiều cụ tự nhiên ái cương mệ hết lên. Vì như lol

Mẹ thằng cha dịch đêm nay sướng nhất quả đất cụ nhể?

 

[CCCK]

Bản dịch sai cả về ngữ nghĩa lẫn niêm luật thơ mà cụ cũng suýt xoa em thấy phí cả...

Thế mà F1 nhà em vẫn phải học thuộc lòng, kiểm tra miệng mấy kiểu dịch đấy cụ nhé.

 

[dangtuan999]

cái bài này chắc do ông nào ấy mún lên top dịch ra đây mà

Mẹ thằng cha dịch đêm nay sướng nhất quả đất cụ nhể?

Cái "ông nào" với cái "thằng cha" dịch chết lâu rồi hai giáo sư ạ.

 

[HuyArt]

"Tiệt nhiên định phận tại thiên thư" tiệt nhiên chỉ sự rõ ràng, sự khẳng định bất biến. Dịch thành "vằng vặc" vốn xưa nay miêu tả ánh sáng, độ sáng hoặc tính ước lệ sự trong sáng mang tính ẩn dụ. Cùng là từ láy thuần Việt, nhưng " rành rành" sát và rõ nghĩa hơn "vằng vặc"
" Định phận" có 1 dị bản nữa là "phân định" thì phải, lâu rồi em không chắc lắm, nhưng dịch thành "chia xứ sở" nghe chừng vất vả như khỉ vần dưa hấu

 

[dangtuan999]

Bài thơ này không có các dị bản, nó chỉ có nhiều bản dịch khác nhau, em lanh chanh dịch ngược cho nó hiếm độc lạ...
- Thủ bại hư: nhận lấy sự thua, hỏng...mà dịch là tan vỡ nghe rất dùi đục. Dùng đại từ nhân xưng "bọn bay" cũng là cách dùng từ của bậc bề trên vương giả, chứ dùng "chúng mày" nó hơi tá điền 1 cục.
-

Cụ có chắc bài thơ đó không có dị bản không?

Về bản dịch đó em chả phản đối gì cả. Vì em nhất trí với tác giả bài viêt này:
http://laodong.com.vn/văn-hóa/tranh-cãi-về-bản-dịch-nam-quốc-sơn-hà-đừng-nói-bản-dịch-đến-nguyên-tắc-còn-có-nhiều-dị-bản-395171.bld
"..... Trần Quang Đức kết luận: “Tóm lại, những gì khác với điều tai nghe mắt thấy xưa nay chưa hẳn đã sai, và cũng không nên nâng cao quan điểm chính trị làm gì. Nguyên tác còn có nhiều dị bản, huống hồ là bản dịch”.

(Tuy nhiên, cá nhân thì em thích bản dịch mà em và nhiều cụ đã được học rồi hơn. )

 

[keyon]

Có câu chuyện xưa nhỏ hầu các cụ. Có thể nhiều cụ thấy chả liên quan. Mong các cụ lượng thứ.

Vương An Thạch là Tể Tướng triều đại Tống bên Tầu, chẳng những giỏi văn thơ mà còn giỏi về chính trị (Vương An Thạch Tân Pháp là cải cách chính trị nổi tiếng của ông lúc bấy giờ). Tô Đông Pha là một quan Hàn Lâm cùng triều, cũng rất giỏi văn thơ.(Trong Đường Tống Bát Đại Gia thì cha con Tô Đông Pha chiếm hết 3 ghế rồi). Có lẽ vì thế mà ông cũng hơi hợm mình, nên mới cả gan sửa thơ của Tể Tướng trong khi ông chỉ là quan bé trong triều vì ông cho Vương An Thạch đã nhầm lẫn khi sáng tác 2 câu thơ dưới đây:
Minh nguyệt đương đầu khiếu
Hoàng khuyển ngọa hoa tâm
Nghĩa :
Trăng sáng kêu trên đầu
Chó vàng nằm giữa đóa hoa.

Ông cho là Tể Tướng già đã lẩm cẩm nên lầm, mới sửa là :
Minh nguyệt đương đầu CHIẾU
Hoàng cẩu ngọa hoa ÂM
Nghĩa :
Trăng sáng soi trên đỉnh đầu
Chó vàng nằm dưới bóng hoa.

Vương giận, đày ông xuống miền Mân Nam (Phúc Kiến, Quảng Đông ngày nay).
Một hôm, Tô Đông Pha đi dạo trong làng để thăm hỏi dân tình thì thấy một con chim lạ rất đẹp, mới hỏi dân làng đó là chim gì ? Dân làng đáp là con chim Minh Nguyệt. Tô nghe nói giật mình. Dân lại nói tiếp, loài chim này chuyên tìm ăn loại sâu màu vàng nằm giữa lòng hoa. Tô hỏi loại sâu gì ? Dân bèn tìm ngắt một đóa hoa thật đẹp, nhưng ở giữa nhụy hoa có một con sâu màu vàng nằm cuốn tròn, m.õm dài và mình đầy lông trông như một con chó con bé xíu. Dân bảo con sâu đó tên là Hoàng Cẩu. Tô bèn thở dài và chép miệng: "Thật đáng kiếp".
Thì ra hai câu thơ của Tể Tướng nói về 2 loài động vật nầy:
Chim Minh Nguyệt hót ở trên đầu
Sâu Hoàng Cẩu nằm giữa đóa hoa.

Cụ ví dụ sát quá, Vương An Thạch đúng thời cụ lý nhà mềnh chủ trương hướng dư luận trong nước ra ngoài bằng cuộc chiến với nhà lý , dưng giỏi nhưng chửa gặp thời va đúng cụ lý thường Kiệt khác gì Chu Du va khổng Minh...

 

[CCCK]

Các cụ quan tâm, mời xem link gốc:
http://m.vietnamnet.vn/vn/giao-duc/272109/ban-khoan-ban-dich--song-nui-nuoc-nam--trong-sgk.html

 

[Maus]

Tặng các cụ vài bản dịch bất hủ:

Bài: Lương Châu từ.

Thơ rằng:
Bồ đào mỹ tửu dạ quang bôi
Dục ẩm tỳ bà mã thượng thôi
Túy ngọa sa trường quân mạc tiếu
Cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi.

Dịch nghĩa rằng:
Rượu bồ đào, chén dạ quang
Muốn uống tiếp mà tiếng đàn đã gọi lên ngựa
Say rượu nằm giữa sa trường, mọi người đừng cười
Xưa nay ra trận, mấy người quay về được đâu?


Dịch thơ rằng:
Rượu bồ đào chén dạ quang
Cứ lai rai mãi lên đàng làm sao?
Rượu vào ai chẳng tào lao?
Ngựa đi chiến trận, còn... tao trở về.

----------------------

Bài: Đề thi hậu

Thơ rằng:
Nhị cú tam niên đắc
Ngâm thành song lệ lưu
Tri âm như bất thưởng
Quy ngọa cố sơn thu.

Dịch rằng:
Ba năm làm được hai câu
Ngâm lên chỉ thấy... con trâu gật gù
Tri âm có mắt như mù
Nghe thơ sao giống gà rù chết toi.

 

[Kappuccino]

Các cụ nên dùng bản hiện đại của em:

Sông núi nước Nam nguời Nam ở
Điều này đã viết trong sách vở
Láng giềng thân thiện sao đến đây?
Như thế đại cục dễ tan vỡ

 

[HuyArt]

Dịch nghĩa không sát, dịch thoát ý thì cũng chẳng nâng tầm ý chí cương cường của tác giả. Tạm kết luận bản dịch không thành công, khắt khe thì có thể cho rằng nó làm tầm thường hoá bài thơ nguyên tác.
Còn về niêm luật, sở dĩ nghe bài thơ kia nó ngang như cua vì nó gieo vần không đúng luật bằng - trắc. Câu 1 thanh trắc thì câu 2 bắt buộc phải thanh bằng, câu 3 và câu 4 cũng vậy.
Nôm ra thì nó phải thế này:
Sông núi nước Nam vua Nam ở
Vằng vặc sách trơi chia xứ sờ
Giặc dữ cớ thao pham đến đậy
Chúng may nhất định phải tan vờ
Hố hố...

 

[Maus]

Đây là bản dịch của Phan An Khoa, cựu thành viên nhóm Hoa Học Trò những năm đầu tiên.
Dịch theo kiếu Nhất chùa là sư, bán chùa cũng là sư (Nhất tự vi sư, bán tự vi sư)

Em mới biết đó là của Phan Anh Khoa cụ ạ. Em đọc hai bản dịch đó trong tập truyện tiếu lâm của Lê Minh Quốc hồi khoảng năm 1990. D(ọc chỉ 1 lần là nhớ.

Cái gì đểu đểu bậy bậy là em nhớ dai lắm.

 

[Kappuccino]

Đây là version biển đảo:

Biển nước Nam người Nam bắt cá
Điều này sách đã nói rõ quá
Nhưng sao tàu lạ kéo sang đây
Chúng mày sẽ bị... Phi kiện đó

(Phi = Philippin)

 

[HuyArt]

Em dịch bậy thế này cho nó thoát xác nhoé
Sông núi Việt Nam dân Nam ở
Rành rành phân định trên goole
Cớ sao 4 tốt vẫn xâm phạm?
Kẹp đầu vào háng đánh chết giờ

 

[HuyArt]

Em lạy cái hiểu biết về niêm luật và trình độ dịch nghĩa Hán của cụ.

Em trình độ hán nôm côm lắm. Cụ khai sáng cho em phát. Kkk