Chia sẻ với các cụ một bài viết em thấy khá hay trên mxh Trung Quốc.
Cuộc cạnh tranh trên thế giới này luôn rất tàn khốc.
Dù thời đại có phát triển thế nào, vị trí của các quốc gia trên thế giới mãi mãi sẽ mang hình dạng của một kim tự tháp. Trong quá khứ, các quốc gia hoặc dân tộc ở tầng đáy sống còn tệ hơn cả gia súc. Khi người da đỏ bị tàn sát, một mảnh da đầu có thể đổi được 100 đô la Mỹ; khi người da đen châu Phi bị buôn bán, một nô lệ nam trưởng thành khỏe mạnh có giá 25 bảng Anh. Với sự tiến bộ của công nghệ, năng suất lao động tăng vọt, sự áp bức đối với các quốc gia tầng đáy không còn cần phải đẫm máu như trước, vì điều đó trông rất không lịch sự. Các quốc gia tầng đáy chỉ cần chịu trách nhiệm cung cấp nhân lực giá rẻ (người làm thuê), sản xuất các sản phẩm sinh hoạt (quần áo, giày dép), bán tài nguyên thiên nhiên (quặng sắt, trái cây), hoặc cung cấp các sản phẩm đặc biệt để tầng cao nhất tiêu khiển (ma túy từ Mexico và gái mại dâm từ Ukraine).
Tầng cao nhất của kim tự tháp là nơi cư ngụ của người Anglo-Saxon. Họ xây dựng các quốc gia, kết thành liên minh, chia sẻ thông tin tình báo, phân phối tài nguyên thế giới và duy trì lợi thế dẫn đầu của quốc gia mình. Bên cạnh người Anglo-Saxon là người Do Thái với nụ cười mỉm, tay trong tay cùng nhau, vừa ăn lẩu vừa hát hò, kiểm soát dầu mỏ, tài chính, công nghệ quân sự hàng đầu và quyền lực ngôn luận của thế giới. Họ ăn mặc sang trọng, bàn luận về những chủ đề cao cấp như bảo vệ môi trường và quỹ đầu cơ. Với vẻ mặt thánh thiện như cứu thế chủ, thỉnh thoảng họ ném xuống tầng đáy một vài miếng thịt béo, và phía dưới lập tức vang lên tiếng xâu xé lẫn nhau đầy huyên náo.
Tầng thứ hai của kim tự tháp là nơi ở của người Gaul (Pháp), người Đức, người Yamato (Nhật Bản), và người Viking (Bắc Âu). Những dân tộc này xây dựng đất nước bằng công nghệ, mỗi người có thế mạnh riêng. Người Gaul có các thuộc địa truyền thống ở Tây Phi, là nước xuất khẩu vũ khí lớn thứ ba thế giới, dẫn đầu trong ngành hàng không vũ trụ, đường sắt cao tốc, viễn thông, và giỏi kinh doanh cảm tính – mỹ phẩm và rượu vang của họ thuộc hàng đỉnh cao thế giới. Người Đức là bậc thầy về kỹ thuật tinh xảo, sở hữu các công ty ô tô và phụ tùng hàng đầu, tập đoàn máy công cụ, robot công nghiệp; họ thiên về lý trí, tôn thờ sự thực tế. Người Yamato, cũng là quốc gia bại trận trong Thế chiến II, tập trung vào công nghệ cao dân dụng, dẫn đầu trong ô tô, thiết bị y tế, sản phẩm quang học, và lọc dầu, cùng với người Đức cung cấp sản phẩm chất lượng cao cho thế giới. Người Viking sống ở vùng đất rộng người thưa, tập trung vào chuỗi cung ứng cao cấp như công nghiệp quân sự, nội thất, dược phẩm, thép đặc biệt; do dân số ít, họ xây dựng được hệ thống phúc lợi hàng đầu thế giới, nhưng các nước khác không nên mù quáng sao chép mô hình này, vì nó chỉ phù hợp với quốc gia có lợi nhuận cao và dân số thấp.
Những người ở tầng thứ hai đều có kỹ năng đặc biệt, nắm giữ ngành sản xuất cao cấp, và bán những sản phẩm rất đắt tiền.
Tầng thứ ba của kim tự tháp bắt đầu có phần nguy hiểm, nơi đây có người Hàn (Cao Ly), người La Mã (Ý), người Castilian (Tây Ban Nha), người Hy Lạp, và một số khu vực đặc biệt giống như thành bang, chẳng hạn Singapore và Hồng Kông. Người Hàn đứng ở ngưỡng cửa của các quốc gia phát triển, dựa vào ngành bán dẫn, sản xuất ô tô hạng hai, và đóng tàu để lập quốc; nhưng ngành nghề của họ tập trung, dễ bị các nước mới nổi vượt mặt. Người La Mã, Castilian, và Hy Lạp không còn những ngày huy hoàng, sống dựa vào ánh hào quang của tổ tiên để che đậy thân hình phì nộn. Dù vẫn là quốc gia phát triển, nợ công của họ quá cao, kinh tế hầu như không tăng trưởng, còn bị người ở tầng thứ hai khinh miệt, gọi họ là “lợn châu Âu”. Hồng Kông và Singapore là những thành bang đặc biệt, hưởng lợi từ những ưu đãi đặc thù, nhưng do quy mô nhỏ, khả năng chống chịu rủi ro rất thấp, dễ bị đánh bại chỉ trong một ván bài.
Những người ở tầng thứ ba đang ở vị trí nguy hiểm, bất cứ lúc nào cũng có thể rơi xuống dưới kim tự tháp.
Tầng thứ tư bắt đầu đông đúc, nơi đây có người Hán, người Đông Slav, người Thổ Nhĩ Kỳ, người Ả Rập, và người Nam Mỹ. Người Hán từng rơi từ tầng cao nhất xuống đáy trong 300 năm qua, giờ đang nỗ lực leo lên lại. Họ cực kỳ chăm chỉ, chăm chỉ đến mức khó tin, sản xuất đủ loại hàng công nghiệp cho cả thế giới, phát triển nhanh đến nỗi khiến ba tầng trên hoảng sợ. Người Đông Slav là đối tượng bị ba tầng trên cảnh giác nhất; họ hiếu chiến, từng mạnh đến mức có thể quét sạch các quốc gia ở ba tầng trên trong một đợt, là cơn ác mộng sâu thẳm trong lòng họ. Ba tầng trên chỉ muốn chia cắt người Đông Slav thành từng mảnh nhỏ cho đến khi đủ an toàn, chỉ mong họ cung cấp mỹ nữ và dầu mỏ, nhưng người Đông Slav rất cứng đầu, nghiến răng đối đầu đến tận bây giờ. Người Ả Rập kiếm bộn tiền nhờ dầu mỏ, nhưng kinh tế của họ đơn điệu, lại không ngừng tàn sát lẫn nhau vì giáo phái, ít học hành, chỉ dựa vào nhu cầu dầu mỏ của các tầng trên để trụ lại tầng thứ tư. Người Thổ Nhĩ Kỳ đứng ở vị trí nối liền Âu-Á, nhưng sức mạnh hiện tại không tương xứng với tham vọng; vì muốn làm hài lòng cả hai bên, họ thường bị tầng cao nhất bắt nạt. Người Nam Mỹ sinh ra ở vùng đất tuyệt vời, luôn sống trong hòa bình, nhưng mãi không phát triển được; dù bị bóng tối của người hàng xóm hùng mạnh phía Bắc che phủ, vấn đề chính là họ quá thích hưởng thụ, phóng đãng không giới hạn.
Trong tầng thứ tư, người Hán là mạnh nhất, có khả năng cao nhất để chen vào ba tầng trên. Nhưng do khối lượng quá lớn, nếu họ chen vào, sẽ chiếm một khoảng không gian khổng lồ, khiến nhiều người ở ba tầng trên rơi xuống như mưa bánh bao.
Tầng thứ năm càng ngày càng chật chội, không khí và môi trường cũng tệ hơn. Nơi đây có người Hindustan (Ấn Độ), người Kinh (Việt Nam), người Mã Lai, người Thái, v.v. Đây là lãnh địa của công nghiệp sơ cấp với ô nhiễm nặng nề và nhiều nhà máy mồ hôi (con đường tất yếu), là sân sau của ba tầng trên, cung cấp các dịch vụ công khai lẫn mờ ám. Những kẻ thất bại ở ba tầng trên thích chạy xuống đây, vì ở đây họ dễ tìm thấy sự tôn nghiêm và cảm giác vượt trội.
Những người ở tầng thứ năm vẫn đang cố leo lên, vừa vượt qua chân núi, nhưng càng leo cao, càng nguy hiểm.
Tầng thứ sáu là vực sâu đen tối của xã hội loài người, như Tây Phi hay Nam Phi, nơi chi tiêu bình quân đầu người mỗi ngày dưới 1 đô la, tuổi thọ trung bình chỉ hơn 40. Họ là phông nền cho ba tầng trên; thỉnh thoảng, người từ ba tầng trên xuống đây tìm cảm giác tồn tại, phát chút bánh mì và nước suối, tiện thể xem còn bao nhiêu mỏ uranium, mỏ vàng, trước khi rời đi sẽ rỏ vài giọt nước mắt, chụp ảnh đăng lên mạng với hiệu ứng trái tim tự động. Lần sau quay lại, họ sẽ dẫn theo một đống công ty khai khoáng của nước mình.
Thế giới ở tầng thứ sáu không có màu sắc, chỉ một mảng tối đen.
Khi kim tự tháp của thế giới đã được xây dựng, không ai dám tùy tiện thay đổi vị trí của mình. Tài nguyên thế giới chỉ có hạn, không thể để tất cả cùng leo lên đỉnh. Người ở tầng một và tầng hai cầm súng đi qua đi lại, đầy cảnh giác. Ai dám leo cao hơn một chút, họ sẽ nổ súng, bắn kẻ phía sau rơi xuống.
Chúng ta đã quan sát từng quốc gia trong kim tự tháp và nhận ra rằng, để leo lên các tầng cao hơn, một quốc gia cần có một số điều kiện chung.
Trước tiên, quốc gia đó phải có một dân tộc chủ thể ổn định, và dân tộc này phải là một dân tộc thế tục, không bị trói buộc bởi thần quyền.
Ví dụ, dân tộc Yamato chiếm 99,9% dân số Nhật Bản, dân tộc Đức chiếm 80% dân số Đức, dân tộc Anglo-Saxon chiếm 83,9% dân số Anh, dân tộc Cao Ly chiếm 96,25% dân số Hàn Quốc (giờ họ có còn tự gọi mình là dân tộc Cao Ly nữa không? Thôi cứ tạm gọi vậy đã), dân tộc Hán chiếm 91,51% dân số Trung Quốc, dân tộc Slav chiếm 77,7% dân số Nga.
Duy trì sự ổn định về số lượng của dân tộc chủ thể là để tránh một quốc gia rơi vào nội loạn. Gia đình nào suốt ngày cãi nhau thì không thể hạnh phúc; các thế lực dân tộc càng cân bằng, quốc gia càng khó phát triển. Hãy nhìn biên giới của một số nước Trung Đông và châu Phi – những đường thẳng tắp do thực dân vẽ đại trên bản đồ cho tiện, để lại vô số vấn đề. Lấy người Kurd làm ví dụ: một dân tộc hàng chục triệu người bị chia cắt vào bốn quốc gia, lại rất thiện chiến, khiến mọi thứ rối loạn. Erdogan nằm mơ cũng muốn tiêu diệt lực lượng vũ trang Kurd trong lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ, còn người Kurd thì đau khổ vì không thể lập quốc. Vậy nên, một quốc gia ổn định phải có dân tộc chủ thể ổn định. Nếu các dân tộc trong nước có số lượng ngang ngửa, nội chiến sẽ không thể tránh khỏi, bất kể dùng chế độ xã hội nào cũng không giải quyết được.
Nhật Bản là một ví dụ điển hình: họ kiểm soát chặt chẽ dân tộc thiểu số và người nhập cư, khiến mọi thứ thuận theo trật tự.
Tất cả các quốc gia ổn định và hùng mạnh trên thế giới đều có dân tộc chủ thể đơn nhất. Mỹ, được gọi là lò luyện lớn của thế giới, hơi đặc biệt vì là quốc gia nhập cư: người Mỹ gốc Âu chiếm 62,1%, người Mỹ gốc Latin chiếm 17,4%, người Mỹ gốc Phi chiếm 13,2%, người Mỹ gốc Á chiếm 5,4%. Cơ cấu này vẫn khá lành mạnh, vì người gốc Âu chủ yếu là người Anh (25,4%) và người Đức (16,5%) – hai dân tộc rất chăm chỉ (Trump là người gốc Đức). Có thể hiểu đơn giản rằng Mỹ thực chất do hậu duệ của người Anh và người Đức cai trị.
Vấn đề của châu Âu là tốc độ Hồi giáo hóa rất nhanh. Trung tâm Nghiên cứu Pew dự đoán đến năm 2070, chỉ 50% dân số Anh và Pháp theo đạo Cơ đốc. Còn vấn đề của Mỹ là người gốc Latin tăng mạnh, có thể trở thành dân tộc chủ thể vào cuối thế kỷ 21, khiến Mỹ có nguy cơ bị “Mexico hóa” hoặc “Argentina hóa”. Khi châu Âu thực sự Hồi giáo hóa và Mỹ thực sự Latin hóa, hai khu vực này sẽ rơi vào nội loạn do cơ cấu dân tộc quá cân bằng.
Dân tộc đang trỗi dậy này cũng phải là dân tộc thế tục. Dân tộc bị thần quyền trói buộc không thể hòa hợp với văn minh hiện đại. Bạn không thể xây nhà máy, lắp dây chuyền sản xuất, rồi nhân viên cứ mỗi ngày năm lần quỳ lạy cầu nguyện, mà bạn không thể lý luận với họ. Họ sẽ không cảm ơn lao động mang lại lương, mà cảm ơn thần vì “bạn cho họ việc làm là ý chỉ của thần”. Dân tộc tin vào thần quyền chưa bao giờ có đóng góp gì cho khoa học hiện đại – vật lý, hóa học, toán học, cơ khí, phần mềm – tất cả nhân tài trung và cao cấp đều đến từ các dân tộc thế tục.
Một quốc gia có dân tộc chủ thể ổn định và thế tục là điều kiện cơ bản để cầm được tấm vé leo lên tầng cao của kim tự tháp.
Chỉ riêng điều này đã loại bỏ hàng loạt quốc gia thần quyền ở Trung Đông và những nước thiếu dân tộc chủ thể ổn định như Indonesia.
Thứ hai, người dân quốc gia đó phải biết tiết kiệm.
Nói đơn giản là phải biết dành dụm tiền.
Chắc hẳn mọi người đã thấy nhiều câu chuyện chế giễu người Trung Quốc thích tiết kiệm, nên đọc đến đây có thể hơi khó chịu. Tôi từng đọc một bài du ký của một người thích lãng mạn hóa mọi thứ, kể rằng cô ấy du lịch ở một nước nào đó, thấy một người đàn ông ôm đầu khóc trước cổng bệnh viện vì không có tiền chữa bệnh cho con, do người dân địa phương không có thói quen tiết kiệm. Thế mà cô nàng này lại kết luận: “Dù không tiết kiệm, nhưng người dân ở đây sống rất phóng khoáng”. Các bạn biết đấy, tôi lại sắp không nhịn được mà chế giễu mấy người này rồi. Tôi hay chế giễu họ vì hơn chục năm trước, tôi cũng từng là một người ngốc nghếch thích lãng mạn mọi thứ, không hiểu rằng đời là một hành trình gian khó, đứng trong hố phân cũng có thể dạt dào cảm xúc văn nghệ.
Người Trung Quốc thích tiết kiệm là một đức tính tốt. Tiền họ gửi ngân hàng sẽ được cho vay để đầu tư, cuối cùng biến thành những nhà máy, những con đường cao tốc. Với một quốc gia đang phát triển, khi hệ thống tài chính chưa hoàn thiện, cần lượng tiền tiết kiệm lớn để thúc đẩy dòng tiền công nghiệp hóa. Theo IMF, tỷ lệ tiết kiệm của Trung Quốc là 47%, cao hơn mức trung bình thế giới 26,5%. Tổng tiền gửi ngân hàng của người Trung Quốc lên tới 178 nghìn tỷ nhân dân tệ, trong đó tiền gửi hộ gia đình là 68,4 nghìn tỷ. Số tiền này cực kỳ quan trọng cho sự phát triển đầu tư của Trung Quốc.
Trong OECD, ba quốc gia có tỷ lệ tiết kiệm thấp nhất là Thụy Sĩ (18,79%), Thụy Điển (16,02%), và Mexico (15,45%). Thụy Sĩ và Thụy Điển là nước phát triển nên dễ hiểu, nhưng Mexico với tỷ lệ tiết kiệm thấp như vậy là tự chuốc họa. Khi quốc gia không có tiền đầu tư, họ phải vay nợ nước ngoài rất nhiều, tài chính và các ngành trọng điểm chắc chắn bị nước ngoài kiểm soát, rủi ro quốc gia cực cao. Một khi bị đòi nợ, kinh tế sụp đổ, tiền tệ mất giá, vật giá leo thang. Người Trung Quốc không tiêu xài hoang phí, để dành tiền, không phải đến lúc con ốm mà không có nổi chút tiền nhỏ để khóc lóc trước bệnh viện.
Hiện tại, tỷ lệ tiết kiệm của Trung Quốc đứng thứ ba thế giới, sau Qatar và Kuwait. Top 9 gồm Qatar, Kuwait, Trung Quốc, Hàn Quốc, Botswana, Na Uy, Nepal, Turkmenistan, và Indonesia. (Tất nhiên, tỷ lệ tiết kiệm không phải càng cao càng tốt; quá cao sẽ ảnh hưởng tiêu dùng, quá thấp sẽ ảnh hưởng đầu tư).
Mỹ là một quốc gia kỳ lạ với tỷ lệ tiết kiệm chỉ 7,6%, nhưng họ có đặc thù: đồng đô la có thể “thu hoạch” cả thế giới, nên người Mỹ không vội. Tiền của họ chủ yếu nằm trong thị trường chứng khoán. Nhưng người Mỹ cũng là con người, ý thức tránh rủi ro vẫn có. Năm 2005, kinh tế Mỹ phát triển tốt, tỷ lệ tiết kiệm chỉ 3,2%; đến khủng hoảng tài chính 2008, họ sợ hãi tăng tỷ lệ tiết kiệm lên 8,9% vào năm 2012.
Nhìn xem, bản chất con người đều giống nhau, không ai cao quý hơn ai, chỉ khác nhau về điều kiện kinh tế mà thôi.
Các quốc gia đang phát triển cần tiết kiệm. Khi bạn còn ở giữa kim tự tháp, đừng học người ở đỉnh tháp hưởng thụ cuộc sống. Nhưng nếu quốc gia đã phát triển, lúc đó không nên khuyến khích tiết kiệm nữa, mà nên khuyến khích tiêu dùng.
Chỉ riêng việc tiết kiệm đã có thể loại bỏ 70% các quốc gia đang phát triển trên thế giới – phần lớn là những kẻ không chịu tiến thủ.
Với hai điều kiện cơ bản này – dân tộc chủ thể và tiết kiệm – một quốc gia đã có hy vọng. Dân tộc như vậy sẽ không rơi xuống tầng thứ năm, ít nhất cũng ở tầng thứ tư. Nhưng giờ đây, người dân quốc gia đó cần có ý thức khủng hoảng sâu sắc.
Ý thức khủng hoảng này nghĩa là phải chịu khổ một thế hệ, không vội hưởng thụ, và biết phấn đấu cho tương lai.
Về điểm này, người Đông Á và người Nam Mỹ là hai thái cực.
Một người Mexico bình thường có thể giỏi nghệ thuật hơn người Đông Á – họ có thể vẽ, nhảy múa, chơi guitar rất hay – nhưng họ không hiểu nổi tại sao người Đông Á có thể chịu đựng công việc nhàm chán suốt 20 năm.
Cũng như người Trung Quốc không hiểu tại sao người Mexico mở tiệc lại biến thành tụ tập hút ma túy. Họ hay dùng LSD, nấm ảo, cần sa (đôi khi cả cocaine), những thứ gây ảo giác 20 phút, rồi sau đó thường “loạn luân”. Trong khi tiệc của chúng ta chỉ là ăn uống, hát karaoke, nướng BBQ, còn tự chê mình không đủ phong nhã.
Người Hàn Quốc thời 1970, để đất nước trỗi dậy, đã gửi hàng triệu người đến sa mạc Trung Đông xây nhà cho người Ả Rập – là nhóm lao động duy nhất có thể làm việc trong môi trường khắc nghiệt suốt ba năm mà không uống rượu. Người Trung Quốc, để giành giật hợp đồng viễn thông với Âu-Mỹ, dám lao vào rừng sâu châu Phi, bất chấp côn trùng độc, thú dữ, thiếu nước, thiếu điện, giá còn rẻ hơn đối thủ. Người Đông Á đặc biệt thực tế.
Người Nam Mỹ thì ngược lại. Mỗi lần bầu tổng thống, ứng viên nào hứa hẹn phúc lợi nhiều nhất sẽ thắng. Họ hưởng thụ trước, làm việc sau, không bao giờ có ý nghĩ hy sinh cho quốc gia hay dân tộc.
Đừng nói hy sinh một thế hệ, họ còn không nỡ hy sinh một cuối tuần (cuối tuần để hút ma túy chẳng sướng hơn sao).
Ở giai đoạn đầu phát triển, một quốc gia không thể và không nên áp dụng chính sách phúc lợi cao cho toàn dân. Phúc lợi cao lúc này sẽ làm sụp đổ tài chính quốc gia, nuôi dưỡng lười biếng. Chính sách tốt nhất là tạo cơ hội việc làm để mọi người kiếm tiền, chứ không phải phát phúc lợi. Phúc lợi chỉ nên dần dần triển khai khi quốc gia đã mạnh lên.
Ngoài ra, đừng tin vào những “miếng bánh mê hoặc” mà hai tầng trên ném xuống. Phải kiên định công nghiệp hóa và nắm bắt nhịp độ công nghiệp hóa.
Hiện nay, nhiều quốc gia nghèo đói ở châu Phi vừa độc lập đã học Âu-Mỹ xây dựng hệ thống dân chủ. Cá nhân tôi không ủng hộ điều này. Tôi không nói chế độ nào chắc chắn là đúng, mà cho rằng “chế độ xã hội phải phù hợp với trình độ sản xuất của quốc gia”. Dân chủ đòi hỏi dân chúng có trình độ cao, nhưng hiệu quả rất thấp, không phù hợp với những nước châu Phi nghèo đói. Họ cần giải quyết vấn đề ăn uống, làm đường sá trước đã.
Ví dụ, ở Trung Quốc những năm 2000, các vụ xung đột giải tỏa đất đai thường xuyên xảy ra để xây cao tốc, đường sắt cao tốc, đôi khi dẫn đến sự kiện cực đoan. Nhưng nếu hộ dân không chịu di dời, ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng, như ở Ấn Độ kéo dài 3-5 năm không giải quyết được, thì những người này có đang kéo lùi kinh tế cả thành phố, kéo lùi chất lượng sống của người dân dọc tuyến đường không? Lúc đó, dân chủ có thực sự đúng không?
Đừng rơi vào cái bẫy tư duy rằng “miếng bánh” từ tầng một, tầng hai ném xuống là đúng. Trước khi leo lên tầng một, tầng hai, chỉ riêng Đế quốc Anh đã giết chết 200 triệu người. Nhân quyền, dân chủ là hàng xa xỉ, có hàm lượng kỹ thuật cao. Bất kỳ quốc gia nào cũng nên giải quyết vấn đề ăn uống, phát triển trước, rồi mới bàn đến những thứ xa xỉ này.
Nhân quyền lớn nhất trên thế giới là quyền sống – để mọi người có việc làm, thoát nghèo, ra đường không bị bắn loạn xạ – đó mới là nhân quyền thực sự.
Nếu một khu vực làm cách mạng màu, trông như dân chúng có tự do, nhưng tỷ lệ thất nghiệp lên tới 50%, thì tự do đó không phải tự do, mà là độc dược.
Thay vì học người ở tầng một, tầng hai nói về nhân quyền, hãy quan tâm xem lương năm nay có tăng không, con đường trước nhà đã lát xi măng chưa, đường sắt cao tốc đi xa đã xây xong chưa. Chỉ cần thu nhập còn tăng, đường sá còn được xây, nhà nào cũng từ xe đạp đổi thành ô tô, thì quốc gia đang tiến bộ. Cuộc sống tốt đẹp chính là nhân quyền thực tế.
Để giải quyết những vấn đề này, phải dựa vào công nghiệp hóa. Khi Trung Quốc đẩy mạnh công nghiệp hóa giai đoạn đầu, đã giải quyết được vấn đề cơm ăn cho toàn dân, phần lớn người dân có việc làm. Đến giai đoạn hai, chất lượng sống của người dân bình thường thay đổi vượt bậc, có tiền và sức lực để thực hiện xóa đói giảm nghèo chính xác. Lúc này, hệ thống an sinh xã hội của Trung Quốc mới dần hình thành.
Nhiều người không để ý, năm 2008 là bước ngoặt trong tâm lý người dân Trung Quốc đại lục. Trước 2008, do giai đoạn công nghiệp hóa đầu tiên, ô nhiễm môi trường, giải tỏa đất đai, tai nạn mỏ, trẻ em lưu thủ là những nỗi đau tất yếu, khiến mâu thuẫn xã hội rất gay gắt. Thời đó, Trung Quốc đầy rẫy “công chúng tri thức”. Sau 2008, giai đoạn công nghiệp hóa thứ hai phát huy sức mạnh, đời sống người dân ngày càng tốt, ai cũng mua được xe hơi, thu nhập tăng, mâu thuẫn xã hội giảm hẳn, và người dân không còn màng đến “miếng bánh” từ tầng một, tầng hai nữa.
Cuối cùng, một quốc gia muốn trỗi dậy còn phải biết giả vờ ngớ ngẩn.
Dân tộc ở tầng một, tầng hai của kim tự tháp cầm súng đi qua đi lại, cực kỳ cảnh giác với những dân tộc muốn leo lên. Họ có hai vũ khí: quân đội và sự thống trị của đồng đô la.
Hầu hết các quốc gia trên thế giới không có chủ quyền hoàn chỉnh, vì căn cứ quân sự Mỹ rải khắp toàn cầu, họ không có cơ hội quyết định số phận dân tộc mình. Những quốc gia phát triển lên thì dễ bị đế quốc đô la “thu hoạch” như cắt lúa, ai đứng lên là bị cắt – Argentina là ví dụ điển hình.
Để tránh bị đô la thu hoạch, Trung Quốc luôn biết giả vờ ngớ ngẩn, “im lặng làm giàu”. Vào những năm 2000, Trung Quốc cố tình làm thấp GDP, giữ GDP bình quân đầu người dưới 4.000 đô la trước năm 2010, ngày nào cũng kêu nghèo, để không thu hút hỏa lực của đế quốc đô la. Họ im lặng được ngày nào thì làm giàu ngày đó. Sau này do lớn lên quá nhanh nên vẫn bị phát hiện.
Thực tế, nếu tính theo cách của Mỹ, GDP Trung Quốc còn cao hơn hiện tại. Trung Quốc tính GDP theo kiểu sản xuất, còn Mỹ tính theo chi tiêu. Ở Trung Quốc, nhiều thứ không được tính vào GDP, như Mỹ có “GDP thuê nhà”, quy đổi nhà tự sở hữu của dân thành tiền thuê. Theo cách này, với lượng nhà tự sở hữu 200 nghìn tỷ nhân dân tệ, tính tỷ lệ chiết khấu 5%, GDP Trung Quốc có thể tăng thêm 10 nghìn tỷ nhân dân tệ. Nhà tự xây ở nông thôn Trung Quốc cũng không tính vào GDP, mà hiện nay nông thôn Trung Quốc đang có làn sóng xây nhà mới, từ nhà 3-4 tầng chuyển sang biệt thự – lại là một khoản GDP lớn. Trung Quốc còn không tính GDP của các doanh nghiệp dưới quy mô công nghiệp, mắt nhắm mắt mở với hoạt động của nhiều doanh nghiệp nhỏ và các chuỗi kinh tế xám như cờ bạc, ma túy – tất cả ẩn giấu một khối tài sản xã hội khổng lồ.
Iran là một ví dụ tiêu cực về việc không biết biết giả vờ ngớ ngẩn. Sau khi ký thỏa thuận hạt nhân năm 2015, Iran bán 2 triệu thùng dầu mỗi ngày, tài chính lập tức dư dả. Nhưng thay vì im lặng làm giàu, xây dựng trong nước, họ vội vàng thúc đẩy chiến lược “vòng cung Shiite”, tài trợ cho lực lượng Houthi ở Yemen, Hezbollah ở Lebanon, mở căn cứ ở Syria áp sát Israel. Kết quả là bị Israel và Mỹ tập trung tấn công, kinh tế lập tức sụp đổ.
Iran đã bỏ lỡ một cơ hội tuyệt vời để dân tộc trỗi dậy.
Hãy nhìn xem, một quốc gia muốn leo từ nghèo khó lên cao, từ tầng năm tối tăm nhất, cần rất nhiều “giấy thông hành lịch sử”: một dân tộc chủ thể thế tục, người dân biết tiết kiệm và chăm chỉ, có ý thức khủng hoảng, kiên định công nghiệp hóa không bị mê hoặc, và cuối cùng phải biết biết giả vờ ngớ ngẩn. Nhiều quốc gia không lấy được giấy thông hành thứ nhất hay thứ hai đã rơi khỏi bậc thang. Một số vừa lấy được giấy thứ ba, thứ tư, nhưng vì quá phô trương, lại bị tay súng bắn tỉa từ tầng một, tầng hai bắn xuống. Trung Quốc, đang ở tầng bốn, bắt đầu thò đầu lên tầng ba. Chỉ cần leo thêm một bước nhỏ, sẽ thấy một đám người từ tầng ba rơi xuống lộn nhào.
Bảng xếp hạng kim tự tháp của thế giới hiện đại đã gần 50 năm không thay đổi nhiều. Giờ đây, một gã khổng lồ đang leo lên, không lâu nữa, các nước ở ba tầng trên sẽ ngã xuống đau lắm đấy.
(Ngày 12 tháng 4 năm 2022, bài viết trên tài khoản công chúng của Studio Lukewen)
.
