Nhân tiện nói về thời nhà Lý có nhân vật lịch sử này, võ công cũng rất oanh liệt mà lai lịch bị thằng Minh Thành tổ nó đốt sách, thành ra ít được biết đến, chứ công huân không kém gì Tô Hiến Thành, thậm chí còn hơn, vì Tô Hiến Thành chủ yếu là nội trị, không đánh giặc ngoại xâm mấy, trong khi Lý Công Bình đập tan hai cuộc xâm lược của đế quốc Khmer vào thời hưng thịnh nhất, đang ở đỉnh cao Angkor.
Lý Công Bình (
chữ Hán: 李公平
1081 -
1141) là một tướng lĩnh, đại thần
nhà Lý trong
lịch sử Việt Nam. Ông có công đánh bại hai cuộc tấn công của quân đội
Chân Lạp (
Đế quốc Khmer hay vương triều Angkor) vào năm
1128 và
1137, thời vua
Lý Thần Tông.
Lý Công Bình quê làng Thanh Nghĩa, xã Đồn Xá, huyện
Bình Lục,
Hà Nam (ngày nay) là con ông Nguyễn Danh Khang và bà Trương Thị Nguyệt đỗ Tiến sĩ năm 1125. Ông xuất hiện lần đầu trong sử với sự kiện năm 1128, khi quân
Chân Lạp (
Đế quốc Khmer) sang xâm chiếm
Nghệ An. Khi đó Lý Công Bình đang giữ chức Nhập nội Thái phó.
Sau khi người Việt giành lại độc lập từ Trung Hoa thì hai chính quyền
Đại Việt với Angkor đã có nhiều lần giao thiệp. Trong đó, phía Angkor ở bổn phận một nước chư hầu, phải thực hiện nghĩa vụ triều cống với Đại Việt. Năm 1113,
Suryavarman II, được xem là một trong những vị vua vĩ đại nhất của triều đại Angkor lên ngôi vua.
Suryavarman II sau đó đã tiến hành nhiều cuộc chiến tranh và xâm lược để mở rộng lãnh thổ. Đối với Đại Việt, trong thời gian mới nắm quyền lực, Suryavarman II vẫn duy trì sứ giả sang cống nạp một lần năm 1120.
Tháng 1 (ÂL) năm
1128, nhân lúc vua
Lý Nhân Tông mới mất, Thái tử
Lý Dương Hoán lên ngôi khi mới 12 tuổi, Suryavarman II cho 20.000 quân sang tấn công bến Ba Đầu thuộc châu
Nghệ An. Triều đình nhà Lý cử Nhập nội Thái phó Lý Công Bình điều động các đô quan chức đi đánh dẹp. Đến tháng 2 (ÂL), Lý Công Bình đại phá quân Chân Lạp, gửi thư báo thắng trận về kinh thành Thăng Long.
Lý Thần Tông đến các cung Thái Thanh, Cảnh Linh và các chùa quán trong thành để lễ tạ ơn
Phật và
Đạo đã giúp ngầm cho Công Bình đánh được người Chân Lạp. Đến tháng 3 (ÂL), Lý Công Bình về kinh thành, dâng số tù nhân bắt được là 169 người.
Sau đó
Suryavarman II còn 2 lần tấn công đất Nghệ An của Đại Việt (tháng 8 năm 1128 và năm 1132) nhưng đều bị đánh bại và đến năm 1135, Chân Lạp buộc phải triều cống Đại Việt trở lại.
Cuối năm
1135 và năm
1136, các đại thần nhà Lý là
Trương Bá Ngọc (Lê Bá Ngọc),
Lưu Khánh Đàm,
Dương Anh Nhĩ lần lượt qua đời,
Mâu Du Đô thì bị bãi chức, triều đình nhà Lý mất đi nhiều trụ cột. Tháng 1 (ÂL) năm 1137, Suryavarman II lần thứ tư đem quân sang đánh Đại Việt, cho tướng Tô Phá Lăng tấn công Nghệ An. Lý Công Bình khi đó đang giữ chức Thái úy được cử đi đánh dẹp. Đến tháng 2 (ÂL), trước đó Nghệ An xảy ra động đất và nước sông hiện màu đỏ như máu, Lý Công Bình báo cáo về triều đình, sau đó đem quân đánh bại quân đội Chân Lạp.
Sử sách không ghi chép gì về việc phong thưởng sau khi thắng trận.
Về Lý Công Bình, sau đó sử sách cũng không nhắc đến ông. Không rõ ông mất vào năm nào, đến năm
1141 (5 năm sau thắng lợi Chân Lạp lần thứ 4), người giữ chức Thái úy dưới thời vua mới
Lý Anh Tông là
Đỗ Anh Vũ. Về phía Chân Lạp, năm 1150, quân đội Khmer một lần nữa đem quân sang tấn công
Nghệ An, đến núi Vụ Thấp (nay là núi Vụ Quang, huyện
Vũ Quang) thì tự tan rã. Từ đó Chân Lạp duy trì triều cống Đại Việt đến hết thời nhà Lý.