Bản chất của tiền mặt và trái phiếu chính phủ là như nhau.
Chính phủ Mỹ là 1 chính phủ chi tiêu ngân sách khổng lồ. Khi mua sắm hàng hoá dịch vụ, trả lương cho nhân viên, tiến hành chiến tranh (sau đây gọi tắt là hàng hoá dịch vụ)... thì CP Mỹ đều phải thanh toán. CP Mỹ thanh toán như thế nào?
- Cách 1: Trực tiếp thanh toán bằng tiền mặt. Để có tiền mặt, chính phủ Mỹ thực hiện thu ngân sách, chủ yếu thông qua thuế. Vấn đề là, nước Mỹ thường xuyên chi nhiều hơn thu (ngân sách thâm hụt nặng). Vậy phải làm thế nào?
- Cách 2: Phát hành trái phiếu. Trái phiếu CP Mỹ có thể phát hành trực tiếp cho người bán hàng hoá, dịch vụ cho CP Mỹ, hoặc phát hành cho 1 bên thứ 3 (một ngân hàng chẳng hạn), rồi lấy tiền đó thanh toán cho nhà cung cấp.
Như vậy, bản chất của tiền mặt và của trái phiếu CP Mỹ là như nhau, đều là công cụ tài chính để đổi lấy hàng hoá dịch vụ.
Quốc gia/tổ chức sở hữu USD Mỹ hay trái phiếu CP Mỹ đều có chung 1 mục đích tối hậu là mua sắm hàng hoá của Mỹ (việc các quốc gia/tổ chức/người dân mua bán với nhau bằng USD cũng chỉ để cuối cùng là có được sức mua đối với hàng hoá của Mỹ). Khác nhau chỉ là vấn đề thời gian: Người sở hữu USD Mỹ nắm giữ sức mua ở ngay thời điểm hiện tại; người nắm giữ trái phiếu CP Mỹ nắm giữ sức mua ở thì tương lai (thời điểm trái phiếu đáo hạn).
Giả sử như CP Mỹ từ chối trả nợ trái phiếu CP Mỹ đến hạn do TQ nắm giữ, TQ có lựa chọn khả thi nhất là bán tháo số trái phiếu này ra thị trường quốc tế, nhằm gỡ gạc không ít thì nhiều (lựa chọn khác là TQ gây chiến với Mỹ, nhưng chắc họ không làm thế). Mặc dù số TP CP Mỹ mà TQ giữ chiếm khoảng 5-6% tổng số nợ TP mà CP Mỹ đang có, nó chiếm tới 1/3 tổng số TP CP Mỹ ở nước ngoài, và lớn hơn nhiều lần so với tổng khối lượng giao dịch TP CP Mỹ hàng ngày trên thị trường quốc tế.
Hậu quả trong ngắn hạn là giá giao dịch trái phiếu CP Mỹ tuột dốc, lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực của trái phiếu CP Mỹ phát hành mới sẽ tăng lên. Vấn đề là TQ sẽ không bán trái phiếu CP Mỹ để lấy USD, mà lấy 1 đồng tiền khác như EUR chẳng hạn.
Điều này có nghĩa là các tổ chức quốc tế ngoài TQ sẽ nắm giữ một lượng lớn TP CP Mỹ, hay nói cách khác là nắm giữ một lượng lớn sức mua hàng hoá, dịch vụ của Mỹ, vì sớm hay muộn số TP CP này cũng đáo hạn và chuyển thành tiền mặt. Chính các tổ chức này sẽ đưa TP CP Mỹ và tiền mặt về Mỹ, để mua sắm hàng hoá dịch vụ của Mỹ. Cung tiền tại Mỹ sẽ tăng vọt, dẫn tới lạm phát.
Trong dài hạn, Mỹ cơ bản mất hết uy tín hơn 200 năm, TP CP và USD Mỹ không ai dám giữ vì ai cũng sợ bị xù nợ, số này sẽ quay trở về Mỹ thông qua hệ thống ngân hàng. Nói đơn giản: Bây giờ ngoài chợ có 10 hàng thịt, 9 hàng nhận VNĐ, 1 hàng chấp nhận lá mít. Như vậy thì tất cả số lá mít ngoài chợ sẽ bị dồn vào cái hàng thịt chấp nhận lá mít. Người nào sở hữu lá mít sẽ là người phải cầm (vận chuyển) lá mít đến cái cửa hàng thịt.
Còn nếu cụ hỏi về "tiền có chân à", thì em có thể nói luôn là tiền đi máy bay đấy. Những hãng bay như Norsk, American Airlines... đều nhận vận chuyển tiền mặt, vàng... số lượng lớn.
