[Funland] Số phận bi thãm của một số công thần sau cuộc khởi Nghĩa Lam Sơn

drcanhhoang

Xe tải
Biển số
OF-515450
Ngày cấp bằng
12/6/17
Số km
252
Động cơ
180,410 Mã lực
Nhân bàn zìa trò vắt-chanh-bỏ-vỏ, hết-thỏ-jiết-chó, Zì jảng cho các cô nghe zìa một taybương Lừa trong lãnhvực nài.


Đó chính là anh Lợi Lê, aka Lê Thái Tủ, vua đầutiên của triều Hậu Lê nhà các cô.


Zanhsách zững "ông chố" mà Lợi jiết sau khi "hết thỏ" aka khángchiến tỉn Minh Khựa thànhcông zài zằngzặc, zằngzặc. Trong đám nài nủibật có bọn Trần Nguyên Hãn, Ng Chích, Ng Trãi, Lê Lai, Phạm Văn Xảo, etc, toàn các tay khaiquốc côngthần.


Danhsách tươngđối đàyđủ các ông chố bị anh Lợi chém sau khi sạch thỏ nhẽ gồm: Phạm Văn Xảo, Trần Nguyên Hãn, Lưu Nhân Chú, Lê Sát, Lê Ngân, Ng Chích, Ng Trãi, Trịnh Khả, Đỗ Bí, Trịnh Khắc Phục, Lê Thụ.. Quãng 13 con.


Trong zững "ông chố" côngthần bị anh Lợi jiết đó, anh Lai Lê là trứdanh nhất, công cũng to nhất.
 

Single Mom Mum

Xe hơi
Biển số
OF-559957
Ngày cấp bằng
21/3/18
Số km
126
Động cơ
151,330 Mã lực
Tuổi
36
Nơi ở
Hanoi Phố
Theo sách của con thợsử Lê Sát, là thợ chép sử chánhthức của nhà Hậu Lê (cuốn Lam Sơn Thực Lục, tươngtruyền zo chính tay anh Lợi biên), thì sau khi anh Lai jả làm anh Lợi, đánh thua, gòi bị bọn Minh Khựa tóm, chúng *** jiết anh (như sử Lừa chép sau này), mà đãiđằng tửtế, gòi thả anh zìa Thanhhoacho, bảo anh đừng đánhđấm *** jì nữa.


Bọn Minh Khựa thuyếtphục cách *** nào, mà anh Lai (một con hehe bầnnông Mường) tin chắc mình mới đáng làm vua Lừa, chứ *** fải anh Lợi, zù lúc ý anh đang đónggiả anh Lợi.
Đọc méo, vênh hếtcarmom
 

fun4u

Xe điện
Biển số
OF-396176
Ngày cấp bằng
10/12/15
Số km
2,862
Động cơ
-99,535 Mã lực
Nơi ở
Gia Long thành
Việc Bắc triều can thiệp ĐV là dã tâm muôn đời của họ, các yếu tố còn lại như đánh Chăm, nội loạn chỉ là cái cớ thôi cụ.

Về cụ Đán coi như đã rõ, cụ ý là nhà nho ưa nhàn, đã từng có công phò giúp Nghệ Tông lấy lại ngai vàng cho nhà Trần từ Dương Nhật Lễ; nhưng do mang tư tưởng Nho gia quả mới mẻ nên bị Nghệ Tông hắt hủi, do chê ghét quân đội nên bị các tông thất nhà Trần vốn giỏi võ hơn văn coi là "không có tài lạ".

Bất lực trước đại nghiệp phục hưng nhà Trần với 1 ông vua chỉ biết bỏ kinh đô, bỏ quân dân ôm tiền đi trốn, cụ Đán tìm thấy nghĩa lớn ở việc yên dân trăm họ, tránh cho muôn dân cảnh tương tàn do các tập đoàn phong kiến gây ra. Việc cụ hợp tác với nhà Hồ chủ yếu là để hoàn tất nốt về mặt hình thức cuộc chuyển giao quyền lực, chủ yếu để tránh họa đầu rơi máu chảy làm suy kiệt nguyên khí quốc gia như đã từng xảy ra trước đó ở sự biến Dương Nhật Lễ, khi mà họa xâm lăng từ phương Bắc ngày càng hiện rõ.

Lịch sử sau này vẫn còn thấy thấp thoáng hình ảnh một cụ Đán nữa, nhận về mình hết thảy chê trách nghi kỵ để đầu hàng vô điều kiện "bên thắng cuộc", qua đó sớm kết thúc cuộc chiến tranh khốc liệt nhất khu vực, đem lại hòa bình cho dân tộc.

mâu thuẩn giữa Nguyên Đán và Trần Ngạc sau này em Trần Ngạc là Trần Ngỗi xử lý bằng cách giết sạch con cháu Nguyên Đán.
Trần Nguyên Đán nắm rõ thời cơ, ông ta biết Quý Ly sẽ lên nên ông ta theo phe Quý Ly không đứng về team Trần Ngạc và Khát Chân để giết Quý Ly. Khả năng cụ Đán còn mật báo cho Quý Ly khiến vụ đảo chính bị Quý Ly biết và xử hết tôn thất nhà Trần. Vì vậy sau khi đảo chính xong Team Quý Ly lại sử dung rất nhiều con cụ Đán làm quan
Cuối dời Trần và đầu đợi Lê là lúc xã hội chuyển mình giữa Phật giáo và Nho giáo. Muốn trị quốc phải dùng Nho giáo phải rập khuôn phương bắc. việc cai trị của nhà Trần khi mà triều đình không thể khống chế một cách độc lập và hệ thống xuống toàn bộ nhân dân dẫn đến loạn cuối đời Trần đã cho thấy sự lạc hậu và không hiệu quả, buộc nhà Lê phải thay đổi.
các vua Nghệ Tông và Thuận Tông, Thiếu Đế ban đầu đều không được nhà Minh phong vương lý do vì Nghệ Tông đảo chính giết Nhật Lễ người được nhà Minh phong vương, sau nhà Minh vẫn phong vương nhưng bắt xài lại ấn triện của Nhật Lễ. Sau cái chết của Nhật lễ không rõ ràng lại đến cái chết của Phế Đế khiến nhà Minh càng có cớ đem binh sang.
đặc biệt là vụ Hồ Quý Ly tự ý chiếm đất Chiêm Thành 4 châu Thăng Hoa Tư Nghĩa và bao vây thành Đồ Bàn buộc Minh phai xuất quân can thiệp
 
Chỉnh sửa cuối:

drcanhhoang

Xe tải
Biển số
OF-515450
Ngày cấp bằng
12/6/17
Số km
252
Động cơ
180,410 Mã lực
Anh Lai, theo bọn thợsử xaxưa chép, từng đeo áo hoàngbào Bành Đạnh Vương của anh Lợi trong một trận đánh sanhtử chống quân Minh Khựa, lừa chúng tưởng anh chính là Lợi, júp anh Lợi thoát-thân gangtấc.


Sau khi khángchiến thànhcông, anh Lai được anh Lợi ban cho ghế Tư Mã, tươngđương "ủyviên thườngtrực bộ chánhtrị" ngàynay. Một chứcvụ sángláng, nhiều bủnglục và quyềnhạn, nhẽ chỉ sau vua aka anh Lợi, trên anh Trãi nhiều chục boong.


Trong quãng trên 90 khaiquốc côngthần được anh Lợi banthưởng, anh Lai đứng vịtrí thứ nhất. Các cô nhớ nhế. Anh Lai là No1.
 

belo

Xe điện
Biển số
OF-76592
Ngày cấp bằng
29/10/10
Số km
3,164
Động cơ
374,865 Mã lực
Nơi ở
Da nang
Việc Bắc triều can thiệp ĐV là dã tâm muôn đời của họ, các yếu tố còn lại như đánh Chăm, nội loạn chỉ là cái cớ thôi cụ.

Về cụ Đán coi như đã rõ, cụ ý là nhà nho ưa nhàn, đã từng có công phò giúp Nghệ Tông lấy lại ngai vàng cho nhà Trần từ Dương Nhật Lễ; nhưng do mang tư tưởng Nho gia quả mới mẻ nên bị Nghệ Tông hắt hủi, do chê ghét quân đội nên bị các tông thất nhà Trần vốn giỏi võ hơn văn coi là "không có tài lạ".

Bất lực trước đại nghiệp phục hưng nhà Trần với 1 ông vua chỉ biết bỏ kinh đô, bỏ quân dân ôm tiền đi trốn, cụ Đán tìm thấy nghĩa lớn ở việc yên dân trăm họ, tránh cho muôn dân cảnh tương tàn do các tập đoàn phong kiến gây ra. Việc cụ hợp tác với nhà Hồ chủ yếu là để hoàn tất nốt về mặt hình thức cuộc chuyển giao quyền lực, chủ yếu để tránh họa đầu rơi máu chảy làm suy kiệt nguyên khí quốc gia như đã từng xảy ra trước đó ở sự biến Dương Nhật Lễ, khi mà họa xâm lăng từ phương Bắc ngày càng hiện rõ.

Lịch sử sau này vẫn còn thấy thấp thoáng hình ảnh một cụ Đán nữa, nhận về mình hết thảy chê trách nghi kỵ để đầu hàng vô điều kiện "bên thắng cuộc", qua đó sớm kết thúc cuộc chiến tranh khốc liệt nhất khu vực, đem lại hòa bình cho dân tộc.
Ngăn chặn một cuộc chiến tranh xảy ra không được đánh giá cao bằng chiến thắng một cuộc chiến. Thế mới đau. Giờ cụ Mạc Đăng Dung vẫn bị chửi đó.
 

dtrung

Xe điện
Biển số
OF-8577
Ngày cấp bằng
20/8/07
Số km
3,569
Động cơ
582,403 Mã lực
Nhân bàn zìa trò vắt-chanh-bỏ-vỏ, hết-thỏ-jiết-chó, Zì jảng cho các cô nghe zìa một taybương Lừa trong lãnhvực nài.


Đó chính là anh Lợi Lê, aka Lê Thái Tủ, vua đầutiên của triều Hậu Lê nhà các cô.


Zanhsách zững "ông chố" mà Lợi jiết sau khi "hết thỏ" aka khángchiến tỉn Minh Khựa thànhcông zài zằngzặc, zằngzặc. Trong đám nài nủibật có bọn Trần Nguyên Hãn, Ng Chích, Ng Trãi, Lê Lai, Phạm Văn Xảo, etc, toàn các tay khaiquốc côngthần.


Danhsách tươngđối đàyđủ các ông chố bị anh Lợi chém sau khi sạch thỏ nhẽ gồm: Phạm Văn Xảo, Trần Nguyên Hãn, Lưu Nhân Chú, Lê Sát, Lê Ngân, Ng Chích, Ng Trãi, Trịnh Khả, Đỗ Bí, Trịnh Khắc Phục, Lê Thụ.. Quãng 13 con.


Trong zững "ông chố" côngthần bị anh Lợi jiết đó, anh Lai Lê là trứdanh nhất, công cũng to nhất.
Hơn sáu chục trang mà vẫn có ông đùng cái vào hô khẩu hiệu :))
 

drcanhhoang

Xe tải
Biển số
OF-515450
Ngày cấp bằng
12/6/17
Số km
252
Động cơ
180,410 Mã lực
Đứng vịtrí thứ nhất trong các côngthần khaiquốc, zưng anh Lai chả tàigiỏi *** jì. Anh chỉ là một bùđội bầnnông Mường.

Tên của anh cũng zo anh Lợi đặt, đúng theo phôngcách banthưởng của quânvương củxưa, nghĩa là đặt đúng theo tên vua, tươngtự các anh Lê Thạch, Lê Lẽ, Lê Triện.

Zođó các cô thấy, công anh Lai to đùng to đoàng đếu đùa được đâu DDDD.
 

belo

Xe điện
Biển số
OF-76592
Ngày cấp bằng
29/10/10
Số km
3,164
Động cơ
374,865 Mã lực
Nơi ở
Da nang
Anh Lai, theo bọn thợsử xaxưa chép, từng đeo áo hoàngbào Bành Đạnh Vương của anh Lợi trong một trận đánh sanhtử chống quân Minh Khựa, lừa chúng tưởng anh chính là Lợi, júp anh Lợi thoát-thân gangtấc.


Sau khi khángchiến thànhcông, anh Lai được anh Lợi ban cho ghế Tư Mã, tươngđương "ủyviên thườngtrực bộ chánhtrị" ngàynay. Một chứcvụ sángláng, nhiều bủnglục và quyềnhạn, nhẽ chỉ sau vua aka anh Lợi, trên anh Trãi nhiều chục boong.


Trong quãng trên 90 khaiquốc côngthần được anh Lợi banthưởng, anh Lai đứng vịtrí thứ nhất. Các cô nhớ nhế. Anh Lai là No1.
Cụ cứ tài liệu lên đây, đỡ phải gõ, mệt thân ra.
 

drcanhhoang

Xe tải
Biển số
OF-515450
Ngày cấp bằng
12/6/17
Số km
252
Động cơ
180,410 Mã lực
Sau này, khi bọn Minh Khựa zút quân mẹ khỏi Lừa, gòi anh Lợi tuyênngôn khángchiến thànhcông, thì anh Lai có ý nhắc chiện xưa. Zì đoán, anh đã được bọn Minh Khựa hứa sẽ ủnghộ.


Lậptức, anh Lợi cho banhlánh bùđội bắt và trudi anh Lai, tịchbiên toànbộ jasản.


Anh Lai không là Tư Mã zuynhất bị anh Lợi chém. Ngoài anh, còn 2 Tư Mã nữa cũng chịu phận ý, đó là các anh Ng Chích và Đèo Mạnh Vương (Zhao Man Wong).
 

drcanhhoang

Xe tải
Biển số
OF-515450
Ngày cấp bằng
12/6/17
Số km
252
Động cơ
180,410 Mã lực
Mod là xóa bài nữa là thôi luôn. Chia sẻ cũng bị chặn, khó chịu.
 

dtrung

Xe điện
Biển số
OF-8577
Ngày cấp bằng
20/8/07
Số km
3,569
Động cơ
582,403 Mã lực
Việc Bắc triều can thiệp ĐV là dã tâm muôn đời của họ, các yếu tố còn lại như đánh Chăm, nội loạn chỉ là cái cớ thôi cụ.

Về cụ Đán coi như đã rõ, cụ ý là nhà nho ưa nhàn, đã từng có công phò giúp Nghệ Tông lấy lại ngai vàng cho nhà Trần từ Dương Nhật Lễ; nhưng do mang tư tưởng Nho gia quả mới mẻ nên bị Nghệ Tông hắt hủi, do chê ghét quân đội nên bị các tông thất nhà Trần vốn giỏi võ hơn văn coi là "không có tài lạ".

Bất lực trước đại nghiệp phục hưng nhà Trần với 1 ông vua chỉ biết bỏ kinh đô, bỏ quân dân ôm tiền đi trốn, cụ Đán tìm thấy nghĩa lớn ở việc yên dân trăm họ, tránh cho muôn dân cảnh tương tàn do các tập đoàn phong kiến gây ra. Việc cụ hợp tác với nhà Hồ chủ yếu là để hoàn tất nốt về mặt hình thức cuộc chuyển giao quyền lực, chủ yếu để tránh họa đầu rơi máu chảy làm suy kiệt nguyên khí quốc gia như đã từng xảy ra trước đó ở sự biến Dương Nhật Lễ, khi mà họa xâm lăng từ phương Bắc ngày càng hiện rõ.

Lịch sử sau này vẫn còn thấy thấp thoáng hình ảnh một cụ Đán nữa, nhận về mình hết thảy chê trách nghi kỵ để đầu hàng vô điều kiện "bên thắng cuộc", qua đó sớm kết thúc cuộc chiến tranh khốc liệt nhất khu vực, đem lại hòa bình cho dân tộc.
Cái đậm đậm là bình luận/nhận định của cụ thôi hay là cụ Đán cụ ý nói thế để em về làng còn kể :))

https://nghiencuulichsu.com/2017/02/10/tran-nguyen-dan-1325-1390-dai-than-nho-si-nha-thien-van-kiem-dao-gia-phan-12/

Tặng Tư đồ Nguyên Đán

Hiện nay, tôi thuộc hạng vất đi,
Ông không phải bậc kỳ tài trong dòng họ.
Cùng già bệnh như nhau,
Nên sớm liệu về vườn ruộng.

Trần Ngạc khẳng định Nguyên Đán không có tài lạ và về vườn là phải, càng sớm càng tốt. Với cách dùng người của Nghệ tông, cả Ngạc lẫn Đán đều biết điều gì sẽ xảy ra và cả hai đều tuyệt vọng. Dường như Nguyên Đán cố nấn ná những giây phút sau cùng mong Thượng hoàng tỉnh ngộ nhưng thất bại. Với cá tính nho nhã, dị ứng bạo lực, Ông không phải là con người thích hợp trong thời điểm gian nan. Trần Ngạc hiểu rất rõ điểm này.

Nguyễn Trãi qua Băng Hồ di sự lục thể hiện lòng kính trọng, trìu mến rất mực đối với ông ngoại. Dưới mắt cháu, người ông là nhân cách lớn : lo đời, thương dân, biết thời thế.

Sau đó hơn nửa thế kỷ, Ngô Sĩ Liên phê phán Nguyên Đán rất nặng lời, cho rằng Ông biết trước vận nước truân chuyên, không tính cách vượt qua lại đem con gửi gắm cho họ Hồ để mưu lợi. Sĩ Liên kết luận Nguyên Đán là người không giữ được lòng nhân.

Sau đó năm thế kỷ, sử quan triều Nguyễn phê bình càng nghiệt ngã, chê bai Nguyên Đán là người nói suông, lo hão, bỏ mặc triều đại sụp đổ, không giữ được lòng trung.

Ngô Thì Sỹ (1726 – 1780), nho thần phủ chúa Trịnh, thống trách Nguyên Đán một cách văn vẻ. Ông cho rằng Nguyên Đán vui chơi Thanh Hư, quên lãng Thiên Trường; tính lợi nhà mình, bỏ mặc nhà vua; chú trọng toàn thân, trối trăn nhòa nhạt.

Phan Huy Chú (1782 – 1840), nhà nho thận trọng, ý kiến nhẹ nhàng hơn, thông cảm Nguyên Đán gặp đời suy, công lao không rõ rệt, nhưng biết phận lui về nên cũng đáng là người hiền.

Người thân như con rể hay cháu ngoại ngưỡng mộ và ca ngợi cụ Trần. Người dòng vua như Nghệ tông hay Trang Định có khoảng cách, nghi ngại hoặc bất bình do khác biệt quan niệm xử lý việc nước.

Bởi nhu cầu giáo dục nhằm đào tạo con người công cụ nên chính sử công kích Nguyên Đán. Thực ra Ông không bất trung, bất nhân, nhưng bất lực. Người muốn thành công trong việc duy trì họ Trần cầm quyền phải đủ can đảm giết không chỉ Quý Ly mà cả Nghệ tông, như Nghệ tông từng giết Nhật Lễ. Đại sự đòi hỏi cá tính chính trị tàn độc như vậy chắc chắn không dành cho tướng công Băng Hồ. Phẩm bình mang tính đạo đức Nho giáo xơ cứng, cận quân thượng, bất cận nhân tình.

Bình luận từ nhà nho kiêm tác gia Ngô Thì Sỹ chất văn thì rõ, chất sử hàm hồ. Nhà nho “hàng thần lơ láo” Phan Huy Chú nếm đủ mùi cay đắng lại tỏ ra kinh lịch việc đời.

Nguyên Đán sống như một người cầm bút, một lãnh đạo hành chính và chính sách có tâm. Ông đã làm hết khả năng trên cương vị được giao. Yêu cầu Ông phải xoay trời chuyển đất là phi thực tế. Còn việc mưu tìm đường sống cho hậu duệ khi biết trước thảm họa thì phụ mẫu nào đành lảng tránh ? Quan Tư đồ không trọn đạo làm anh hùng, nhưng với đạo làm người hẳn không có gì hổ thẹn.
 
Chỉnh sửa cuối:

drcanhhoang

Xe tải
Biển số
OF-515450
Ngày cấp bằng
12/6/17
Số km
252
Động cơ
180,410 Mã lực
Trong loạt cồng jảng trên của Zì, có vài thôngtin mà xưanay các cô toàn bị bịp, nghĩa là hehe sử chép bốláo, theo truyềnthống sử Lừa.

Một là, anh Lai *** bị quân Minh Khựa jiết. Anh *** hysanh *** jì, zù đúng là anh từng đónggiả anh Lợi đi đánhnhau. Anh Lai theo anh Lợi thànhcông, được banthưởng xứngđáng, zưng sauđó bị anh Lợi chém luôn, khi anh này còn chưa kịp xưng vương.
 

drcanhhoang

Xe tải
Biển số
OF-515450
Ngày cấp bằng
12/6/17
Số km
252
Động cơ
180,410 Mã lực
Hai là, anh Lợi *** có khángchiến thànhcông *** jì cả. Anh Lợi, theo thỏathuận mới bọn Minh Khựa, lập anh Trần Cảo lên mần vua Lừa, vào niên 1426.


Anh Lợi hứa mới anh Vương Thông (tưlệnh bùđội Minh Khựa năm ý) sẽ phù một hoàngthân Trần Triều mần vua. Đủi lại, anh Thông sẽ cút zìa Khựa, *** truysát anh nữa.


Anh Lợi chọn za anh Trần Cảo. Anh Cảo lên vua, anh Thông y nhời hứa cút mẹ zìa Khựa. Sau 2 niên, anh Lợi tuyênngôn anh Cảo *** xứng mần vua, hehe, và anh đá mẹ anh Cảo đi, tự lên ngôi, và tuyênbố khángchiến thắnglợi. Đó nhằm niên 1428.


Khángchiến cái con ***. Niên 1426 đã xong đánhđá bômđạn, các côngthần được bantước và trọngthưởng. Niên 1427 anh Lai đã bị chém bay đầulâu.


Zững chiện này có hết trong Sử. Chỉ là các cô bị bịp, mà thôi.
 

drcanhhoang

Xe tải
Biển số
OF-515450
Ngày cấp bằng
12/6/17
Số km
252
Động cơ
180,410 Mã lực
Niên 1428, anh Lợi jiết xong một loạt côngthần ngangbướng và nguycơ, jiết luôn vị vua hợppháp Trần Cảo, thì zâng mẹ sớ lên vua Minh Khựa, xin làm vua, thay anh Trần Cảo.


Vua Khựa đồngtình chấpthuận anh Lợi mần An Nam Quốc Vương. Và anh Lợi, hehe, tuyêncáo khángchiến kháng Minh thắnglợi zựczỡ.
 

drcanhhoang

Xe tải
Biển số
OF-515450
Ngày cấp bằng
12/6/17
Số km
252
Động cơ
180,410 Mã lực
Các cô biết con nào là con đầutiên chém bốláo zìa các anh Le Lai, Le Loi, hay không?


Đó chính là con phảnđụng Kim Trần Trọng, các cô ạ.


Ôngcụ của các cô ghét con Kim caiđắng, zưng lại vác nguyên bộ sử của cỏn, zạy cho các cô, thế mới tài, suốt ngót trăm năm.


Con Kim cũng chính là tácgiả của zững ngón láokhoét mà Zì thường bócmẽ báynay, như:


- Chiện lạchsử zài tận 4,000 niên



- Chiện các anh vua Hùng (bịa hoàntoàn, từ 0 thành 1)


- Chiện các anh vua Trần 3 lần khángchiến Mông Khựa


- Chiện Lừa hai lần đóng cọc Bachdangcho đánh tàothủy


- Chiện anh Ng Huệ thầntốc đánh Thanh Khựa trong chục ngày


- Zìmhàng các anh Trần Ích Tắc, Hồ Quý Ly, Mạc Đăng Dung, Lê Chiêu Thống, Ng Ánh..


- Nângbi các anh Kiệt Lý, Đạo Trần, Lợi Lê, Huệ Ng, etc.
 

drcanhhoang

Xe tải
Biển số
OF-515450
Ngày cấp bằng
12/6/17
Số km
252
Động cơ
180,410 Mã lực
Tàiliệu sưutầm còn nhiều, đếu tiếp nữa. Nói về lịchsử từ thời cách đây 5,6 trăm niên tranhthủ đá thêm tí ti lịchsử hiệnđại để sosánh đốichiếu cũng bị xóa bài. Kiểmduyệt hơn cả Ban tuyên giáo, vãi mod.
 

fun4u

Xe điện
Biển số
OF-396176
Ngày cấp bằng
10/12/15
Số km
2,862
Động cơ
-99,535 Mã lực
Nơi ở
Gia Long thành
Post #1325 là nhận định riêng của e.

Ở các post khác, ý nào trích dẫn thì e đều dẫn nguồn.

Cái đậm đậm là bình luận/nhận định của cụ thôi hay là cụ Đán cụ ý nói thế để em về làng còn kể :))

https://nghiencuulichsu.com/2017/02/10/tran-nguyen-dan-1325-1390-dai-than-nho-si-nha-thien-van-kiem-dao-gia-phan-12/

Tặng Tư đồ Nguyên Đán

Hiện nay, tôi thuộc hạng vất đi,
Ông không phải bậc kỳ tài trong dòng họ.
Cùng già bệnh như nhau,
Nên sớm liệu về vườn ruộng.

Trần Ngạc khẳng định Nguyên Đán không có tài lạ và về vườn là phải, càng sớm càng tốt. Với cách dùng người của Nghệ tông, cả Ngạc lẫn Đán đều biết điều gì sẽ xảy ra và cả hai đều tuyệt vọng. Dường như Nguyên Đán cố nấn ná những giây phút sau cùng mong Thượng hoàng tỉnh ngộ nhưng thất bại. Với cá tính nho nhã, dị ứng bạo lực, Ông không phải là con người thích hợp trong thời điểm gian nan. Trần Ngạc hiểu rất rõ điểm này.

Nguyễn Trãi qua Băng Hồ di sự lục thể hiện lòng kính trọng, trìu mến rất mực đối với ông ngoại. Dưới mắt cháu, người ông là nhân cách lớn : lo đời, thương dân, biết thời thế.

Sau đó hơn nửa thế kỷ, Ngô Sĩ Liên phê phán Nguyên Đán rất nặng lời, cho rằng Ông biết trước vận nước truân chuyên, không tính cách vượt qua lại đem con gửi gắm cho họ Hồ để mưu lợi. Sĩ Liên kết luận Nguyên Đán là người không giữ được lòng nhân.

Sau đó năm thế kỷ, sử quan triều Nguyễn phê bình càng nghiệt ngã, chê bai Nguyên Đán là người nói suông, lo hão, bỏ mặc triều đại sụp đổ, không giữ được lòng trung.

Ngô Thì Sỹ (1726 – 1780), nho thần phủ chúa Trịnh, thống trách Nguyên Đán một cách văn vẻ. Ông cho rằng Nguyên Đán vui chơi Thanh Hư, quên lãng Thiên Trường; tính lợi nhà mình, bỏ mặc nhà vua; chú trọng toàn thân, trối trăn nhòa nhạt.

Phan Huy Chú (1782 – 1840), nhà nho thận trọng, ý kiến nhẹ nhàng hơn, thông cảm Nguyên Đán gặp đời suy, công lao không rõ rệt, nhưng biết phận lui về nên cũng đáng là người hiền.

Người thân như con rể hay cháu ngoại ngưỡng mộ và ca ngợi cụ Trần. Người dòng vua như Nghệ tông hay Trang Định có khoảng cách, nghi ngại hoặc bất bình do khác biệt quan niệm xử lý việc nước.

Bởi nhu cầu giáo dục nhằm đào tạo con người công cụ nên chính sử công kích Nguyên Đán. Thực ra Ông không bất trung, bất nhân, nhưng bất lực. Người muốn thành công trong việc duy trì họ Trần cầm quyền phải đủ can đảm giết không chỉ Quý Ly mà cả Nghệ tông, như Nghệ tông từng giết Nhật Lễ. Đại sự đòi hỏi cá tính chính trị tàn độc như vậy chắc chắn không dành cho tướng công Băng Hồ. Phẩm bình mang tính đạo đức Nho giáo xơ cứng, cận quân thượng, bất cận nhân tình.

Bình luận từ nhà nho kiêm tác gia Ngô Thì Sỹ chất văn thì rõ, chất sử hàm hồ. Nhà nho “hàng thần lơ láo” Phan Huy Chú nếm đủ mùi cay đắng lại tỏ ra kinh lịch việc đời.

Nguyên Đán sống như một người cầm bút, một lãnh đạo hành chính và chính sách có tâm. Ông đã làm hết khả năng trên cương vị được giao. Yêu cầu Ông phải xoay trời chuyển đất là phi thực tế. Còn việc mưu tìm đường sống cho hậu duệ khi biết trước thảm họa thì phụ mẫu nào đành lảng tránh ? Quan Tư đồ không trọn đạo làm anh hùng, nhưng với đạo làm người hẳn không có gì hổ thẹn.
 

TÀU NGẦM NỔI

Xe container
Biển số
OF-550192
Ngày cấp bằng
12/1/18
Số km
7,189
Động cơ
237,121 Mã lực
Tuổi
37
Mấy cái loạt còm của thiến sĩ Cảnh hoang kia nhức mắt thật. Chả muốn đọc. Màu mè, sai chính tả, bậy, hằn học. Min mod làm ơn xóa hộ.
 
Thông tin thớt
Đang tải
Top