Anh em mình đương phân tích bình luận về chuyện xưa, và đương nhiên là với nhãn quan của chúng mình. Chính bác cũng làm như thế mà!Có cần em dẫn chứng không?
Thời kỳ Gia Long lập cuốc, không có anh vua nào ở châu Á có quan hệ chiến hìu gần gũi với người Tây Lông bằng Gia Long. Trung Hoa lúc đó cũng giao liu với phương Tây nhưng với một vị thế khác. Và em bình luận với một sự tiếc nuối rằng, Ngài Gia Long và các công thần lập quốc của Ngài đều là những người ít bị ràng buộc bởi lề lối Nho giáo thậm chí là so với cả 3 anh em Tây Sơn, lại đứng chân trên vùng đất mà ảnh hưởng Nho Giáo là cực kỳ ít. Thế mà sau khi bôn ba giao liu như thế, vẫn loay hoay quay về cái khuôn mẫu mấy nghìn năm đã đến hồi cáo chung. Chả "*********" là gì?
Thực tế thì vua Gia Long cũng có nhiều điều khổ tâm lắm cụ ợ. Có đặt mình vào hoàn cảnh của ông thì thực lòng mà nói, chúng ta cũng chẳng biết phải làm thế nào cho đúng.
Khi nhà vua bôn tẩu và phục quốc, nhà vua tất nhiên phải tận dụng tất cả những gì mang lại lợi thế cho mình, thậm chí mạo hiểm như việc cầu viện Pháp (Xiêm với ta thì chã lạ gì nhau nên không gọi là mạo hiểm).
Có một thực tế là chế độ thực dân đã hiện diện ở đông nam á từ khá sớm, mà cụ thể là việc Tây Ban Nha đã chiếm Philipines làm thuộc địa từ thế kỷ thứ 16. Nhà vua đã nhìn thấy được sức mạnh của người Âu châu qua việc chiếm thuộc địa (bởi thế nhà vua mới tập trung phát triển hải quân và quan tâm an ninh biển) và việc chọn Pháp, một QG thực dân chưa hiện diện tại ĐNA, đúng là một việc làm khá mạo hiểm.
Sau khi thống nhất đất nước, tất nhiên, những sự phiêu lưu, mạo hiểm của nhà vua kết thúc. Với tầm nhìn và kiến thức lúc bấy giờ thì việc bế quan tỏa cảng là phương thức tốt nhất để chống lại sự dòm ngó của thực dân châu Âu. Bởi hơn ai hết, trong thời gian còn kháng chiến với Tây Sơn, vua Gia Long đã chứng kiến sự hiện diện của nhiều chiến thuyền Anh, Bồ Đào Nha ... lãng vãng ngoài khơi nước ta, thậm chí họ còn ve vãn giúp đỡ nhà vua.
Mặc dù đóng cửa giao thương nhưng nhà vua vẫn rất chú trọng phát triển lực lượng hải quân nói riêng cũng như hiện đại hóa quân đội nói chung bằng cách cử nhiều thương thuyền mang cờ nước ta đi trao đổi, mua sắm vũ khí, khí tài của các nước châu Âu.
Tất cả những điều ấy đã nói lên được một điều rằng: vua Gia Long đã nhận thức được mối đe dọa của thực dân châu Âu và nhà vua đã đối phó lại bằng những kiến thức phổ biến thời đấy : Đóng cửa và tăng cường quân đội.
Có thể hậu thế cười ông ngu muội, bởi hậu thế được hấp thu kiến thức tiên tiến và nhìn thấy tổng quan thế giới đã qua, nên phán như thánh. chứ thời của nhà vua, không thể làm khác nếu không muốn ngai vàng của mình bị đe dọa. Chẳng hạn như mọi người ai cũng biết một nước Nhật đã mở cửa, cải cách để trở thành một đế quốc hùng mạnh như thế nào, nhưng chưa chắc nhiều người biết được trước đấy, nước Nhật cũng là một QG phong kiến, có những tư tưởng và hành động y chang vua Gia Long, cũng bế quan tỏa cảng. Có điều hoàn cảnh của họ khác ta, đã đưa đẩy họ "buộc" phải cải cách để tồn tại. Nước Nhật lúc ấy cũng bị những thế lực thủ cựu kìm hãm (chính quyền Shogun) và cũng bị thực dân dòm ngó. Các cuộc chiến Nga-Nhật, Mỹ-Nhật ...chã phải vì họ bắt buộc Nhật phải mở cửa thông thương đấy sao. Nước Nhật lại không có một nước lớn bên cạnh như TQ để che chở họ, thì chuyện mở bung cửa là chuyện họ bị bắt buộc phải làm nếu muốn tồn tại "giữa bầy sói".
Và như một chuỗi domino, việc đóng cửa để tránh sự dòm ngó của thực dân phương Tây tất nhiên phải được làm triệt để, thông qua việc quản lý các nhà truyền giáo và ngắn cấm, hạn chế đạo giáo này.
Từ Bá đa lộc, vua Gia Long biết rõ ràng có sự liên hệ giữa họ với chính quyền nước họ. Nhưng như đã nói ở trên, vì trong quá trình phục quốc, ông phải tận dụng mọi sự giúp đỡ cho dù mạo hiểm, nên việc trọng dụng Bá Đa Lộc hay tự do truyền giáo được nhà vua chấp thuận. Thế nhưng, nhà vua nhận thức được sự nguy hiểm của thứ tôn giáo này, ngoài tác dụng là tai mắt cho các nước phương Tây thì tôn giáo này lại đi ngược, thậm chí đạp lên "cương thường đạo lý" của dân tộc đã ăn rễ hàng nghìn năm qua. Không thờ cúng ông bà tổ tiên, cha mẹ, không thờ vua, thờ thần mà chỉ thờ Chúa. Lời Chúa là thánh chỉ, còn có sức mạnh thậm chí còn hơn cả vua. Như vậy, nếu là chúng ta ở cương vị của vua Gia Long, chúng ta có chấp nhận để nhân dân mình hấp thu cái tôn giáo ấy không ? Có chấp nhận để nó phát triển và mở rộng trên toàn lãnh thổ không ? Chã ai chấp nhận cả, thậm chí ngay cả những chế độ hiện nay. Đạo thiên chúa nguy hiểm như thế nào trong quá khứ thì nó cũng giống như Pháp luân công nguy hiểm như thế nào đối với hiện nay.
Tóm lại, thay vì chê trách tiền nhân thì ta nên có cái nhìn khách quan hơn. Phải thấu hiểu hoàn cảnh khách quan, yếu tố chính trị, xã hội của thời điểm lúc bấy giờ có tác động thế nào lên tư tưởng của con người thì mới nhận định chính xác được. Còn cứ lấy lăng kính thời đại để soi xét thì chả có thứ gì tốt cả.
Vua Gia Long, dẫu sao cũng có những tiến bộ, tầm nhìn vượt thời đại như thấy được sức mạnh của hải quân cũng như tầm quan trọng của an ninh biển đảo. Chỉ tiếc hậu sinh không kế thừa cũng như duy trì, phát triển được sức mạnh ấy. Mãi đến thế kỷ thứ 21 thì con cháu mới bắt đầu lục đục thực hiện ý tưởng của ông: Đầu tư và phát triển lực lượng hải quân. Không biết có kịp không?
