Khi nói chuyện với các bạn K, dân tri thức, dân thành thị Phnom Penh, nếu sang vấn đề này, các bạn đều nói: cảm ơn bộ đội, nhân dân Việt Nam, không có VN thì tụi tao bị diệt chủng hết, không có ngày hôm nay. Em cảm giác đa phần các bạn nói thật lòng, nhưng có lúc cảm giác như là lời nói thôi.
Đọc các chuyện kể của chú Chan Thu và các cụ OF trên này thì em hiểu hơn, giai đoạn 79-83 và giai đoạn sau 83 họ có cái nhìn nhận, ứng xử khác nhau một chút. Hơn nữa em cũng thấy các bạn K có tri thức, có kinh tế thì có tính tự tôn dân tộc cao.
Đi dọc biện giới tây nam Việt Nam nơi có những vụ thảm sát dân Việt, rồi đến Phnom Penh thăm cái trường học bị biến thành nhà tù, thăm một khu trại tập trung để thảm sát dân K, rồi cái tháp chứa xương nạn nhân...thì em thấy chế độ diệt chủng Pốt tàn bạo, vô nhân tính không còn gì để nói thêm nữa.
Em ngồi uống cafe với các bạn, trước khi đi Sihanouk Ville, các bạn nói đại ý: mày trông giống dân Campuchia...nên đi đâu cũng khỏi lo...(em chơi thể thao và hay lượn nên da hơi đen
chứ bình thường coi là trắng cũng được
)
Em ra khỏi Phnom Penh đi Sihanouk Ville hay SeamReap, gặp người dân nói chuyện được, cảm giác họ không để ý hay phân biệt người Việt Nam hay gì, người nào hiểu biết chút thì họ cũng nói chuyện đại ý: ghi nhận và cảm ơn bộ đội Việt Nam, còn bổ xung thêm không có Metfone (Viettel bên bên K) thì bọn tao - dân tỉnh, không không có cơ hội được dùng mobile nhiều như này (những năm 2011). Nhưng nhìn chung, em thấy bây giờ dân K có chút tâm lý không "bằng mặt" với người Việt và cả người Thái, họ sính ngoại hơn (Tây, Nhật). Có người nhìn nhận cho rằng có mối nguy hại từ TQ, dù dòng tiền đổ vào Phnom Penh và Sihanouk Ville thời gian gần đây rất nhiều là từ TQ.
Năm 2019, em nghĩ chiến tranh, đau buồn càng lùi xa hơn ở Phnom Penh. Thay vào đó là Phnom Penh gần như lột xác so với năm 2011, 2012: các khu chung cư cao cấp, các tòa nhà cao tầng hoặc mới xây hoặc xắp xây dựng xong xuất hiện nhiều, nhiều công trình mới hiện đại hơn, đa phần là nguồn gốc liên quan đến TQ. Đường phố mở rộng hơn, có cầu vượt, có cảnh ùn tắc giao thông - những 2011, 2012 em không gặp ở Phnom Penh. Tiếc là thời điểm này em lại không chụp nhiều ảnh nữa.
Có ảnh này như là một cơ quan hợp tác quân sự Campuchia - Việt Nam, năm 2019.
View attachment 6485752