Liệu Nga có đang đánh mất Ấn Độ?
Liệu Nga có đang đánh mất Ấn Độ? Trên thực tế, câu hỏi này đã được đưa ra tại mọi hội nghị, hội thảo hoặc cuộc họp cấp chuyên gia về quan hệ Nga-Ấn kể từ thời Liên Xô tan rã đầu những năm 1990. Quan điểm chủ yếu của các đại biểu tham dự thường mang tính bi quan, nếu không muốn nói là đáng báo động.
Quả thực, Nga đang hoặc có thể đánh mất quan hệ với Ấn Độ trong tương lai gần nếu một số hành động quyết liệt không được gấp rút thực hiện. Sự bi quan tới mức đáng báo động như vậy không thực sự gây ngạc nhiên – không giống như các chính trị gia, các học giả thường tập trung vào các vấn đề và thách thức hơn là các thành tựu và cơ hội.
Tất nhiên, việc chúng ta tiếp tục nói về khả năng “Nga mất Ấn Độ” trong 30 năm cho thấy những kết luận như vậy ít nhất là quá sớm và mang tính phiến diện. Tuy nhiên, khó có thể đơn giản là bác bỏ những dự đoán ảm đạm vì cho rằng chúng vô căn cứ và không thể kiểm chứng.
Các khu vực có vấn đề
Thật vậy, Moskva và New Delhi có quan điểm khác nhau về nhiều vấn đề quan trọng của lục địa Âu-Á và toàn cầu – từ Ukraine đến Afghanistan, từ Sáng kiến “Vành đai và Con đường” (BRI) đến Bộ tứ và khái niệm về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Điều này đôi khi dẫn đến sự nghi ngờ và làm xói mòn sự tin tưởng lẫn nhau, vốn luôn là nền tảng vững chắc của quan hệ hai nước. Vào năm 2020 và 2022, Nga và Ấn Độ thậm chí còn không tổ chức hội nghị thượng đỉnh hằng năm theo truyền thống, và không rõ khi nào Tổng thống Vladimir Putin và Thủ tướng Narendra Modi sẽ có cuộc gặp trực tiếp tiếp theo.
Xe tăng T-90 của Ấn Độ
Hợp tác kỹ thuật-quân sự, vốn luôn được coi là nền tảng không thể phá vỡ của quan hệ song phương, đang trải qua giai đoạn căng thẳng nghiêm trọng. Trong 5 năm qua, tỷ trọng nhập khẩu quốc phòng của Nga từ Ấn Độ đã giảm từ 60% xuống 45% và có khả năng còn giảm hơn nữa trong tương lai gần. Moskva phải đối mặt với sự hiện diện ngày càng tăng nhanh của phương Tây tại các thị trường vũ khí của Ấn Độ và chiến lược “Make in India” mà giới lãnh đạo Ấn Độ đang theo đuổi. Ngoài ra, có nhiều câu hỏi ở Ấn Độ về mức độ đáng tin cậy của vũ khí Nga, việc Nga tuân thủ thời hạn giao hàng, cũng như dịch vụ khách hàng và bảo hành sau bán hàng.
Su-30MKI của Ấn Độ
Thương mại giữa hai quốc gia có thể là điểm sáng trong bức tranh khá ảm đạm này: Kim ngạch thương mại đã tăng vọt vào năm 2022 và đạt mức 35 tỷ USD, điều chưa từng xảy ra trước đó. Tuy nhiên, mức tăng trưởng đáng kinh ngạc (gấp 2,5 lần) này hầu như chỉ có thể đạt được nhờ sự gia tăng tới mức bùng nổ hoạt động vận chuyển dầu thô cũng như than đá và phân bón của Nga tới Ấn Độ. Trước các lệnh trừng phạt kinh tế ồ ạt của phương Tây và sự sụp đổ nhanh chóng của quan hệ đối tác năng lượng chiến lược Nga-EU, Moskva đã phải bán rất nhiều dầu cho Ấn Độ với giá chiết khấu cao. Mặt khác, xuất khẩu của Ấn Độ sang Nga không thay đổi đáng kể trong năm qua – cả về số lượng lẫn cấu trúc. Kết quả là, giờ đây chúng ta có thể nhận thấy sự mất cân bằng thương mại Nga-Ấn tới mức nghiêm trọng. Điều này đặt ra câu hỏi về tính bền vững của sự tiến bộ đáng kinh ngạc gần đây trong thương mại.
Nhưng Ấn Độ đang trỗi dậy
Danh sách các vấn đề và dấu hiệu cảnh báo có thể còn kéo dài. Tất nhiên, chúng không nên bị trầm trọng hóa.
Toàn bộ ý tưởng rằng một bên nào đó – có thể là Moskva, Washington hay Bắc Kinh – có thể sẽ “mất” Ấn Độ nghe có vẻ kiêu ngạo, nếu không muốn nói là hoàn toàn phi lý. Đơn giản là nước này quá lớn, quá hùng mạnh và quá quan trọng đối với cả thế giới nên không thể bị bên nào “đánh mất”. Lịch sử hợp tác hiệu quả trên nhiều mặt giữa Moskva và New Delhi đủ lâu để tương lai của sự hợp tác này không bị đặt câu hỏi trong bối cảnh có những diễn biến kinh tế hoặc chính trị đáng lo ngại nhưng không bất ngờ trong những năm gần đây. Sự hợp tác này phản ánh lợi ích lâu dài của hai quốc gia và sẽ tồn tại mãi mãi.
Máy bay chiến đấu nội địa của Ấn Độ
Đồng thời, Ấn Độ hiện đại có nền kinh tế đang bùng nổ, một xã hội sôi động và một nhà lãnh đạo đầy tham vọng. Những thành tích về chính sách đối ngoại và đầu tư an ninh của nước này lớn hơn và đa dạng hơn nhiều so với nửa thế kỷ hoặc thậm chí chỉ hai thập kỷ trước. Không có gì đáng ngạc nhiên khi đóng góp của Nga trong hồ sơ thành tích này có thể trở nên khiêm tốn hơn – không phải vì New Delhi quyết định tách khỏi tình hữu nghị truyền thống với Moskva, mà bởi Ấn Độ cũng ra sức tìm kiếm các cơ hội quốc tế mới. Tuy nhiên, bất chấp việc đa dạng hóa danh mục chính sách đối ngoại của New Delhi đang diễn ra, “mối quan hệ đối tác chiến lược đặc quyền” gắn kết hai nước vẫn tiếp tục đóng vai trò là hình mẫu cho quan hệ giữa các cường quốc ngay cả khi các bên nhất trí chấp nhận quan điểm khác biệt của nhau về một số vấn đề cụ thể.
Tuy nhiên, tình trạng quan hệ Nga-Ấn không thể biện minh cho sự tự hài lòng. Các vấn đề của mối quan hệ này không chỉ giới hạn ở tính trì trệ về mặt thể chế, quan liêu, thiếu trí tưởng tượng hoặc sự can thiệp phá hoại của bên thứ ba. Càng hiểu biết về các xu hướng phát triển chung của nền chính trị thế giới trong thời đại chúng ta, chúng ta càng cần đánh giá lại toàn diện mối quan hệ này.
.....
Liệu Nga có đang đánh mất Ấn Độ? Trên thực tế, câu hỏi này đã được đưa ra tại mọi hội nghị, hội thảo hoặc cuộc họp cấp chuyên gia về quan hệ Nga-Ấn kể từ thời Liên Xô tan rã đầu những năm 1990. Quan điểm chủ yếu của các đại biểu tham dự thường mang tính bi quan, nếu không muốn nói là đáng báo động.
Quả thực, Nga đang hoặc có thể đánh mất quan hệ với Ấn Độ trong tương lai gần nếu một số hành động quyết liệt không được gấp rút thực hiện. Sự bi quan tới mức đáng báo động như vậy không thực sự gây ngạc nhiên – không giống như các chính trị gia, các học giả thường tập trung vào các vấn đề và thách thức hơn là các thành tựu và cơ hội.
Tất nhiên, việc chúng ta tiếp tục nói về khả năng “Nga mất Ấn Độ” trong 30 năm cho thấy những kết luận như vậy ít nhất là quá sớm và mang tính phiến diện. Tuy nhiên, khó có thể đơn giản là bác bỏ những dự đoán ảm đạm vì cho rằng chúng vô căn cứ và không thể kiểm chứng.
Các khu vực có vấn đề
Thật vậy, Moskva và New Delhi có quan điểm khác nhau về nhiều vấn đề quan trọng của lục địa Âu-Á và toàn cầu – từ Ukraine đến Afghanistan, từ Sáng kiến “Vành đai và Con đường” (BRI) đến Bộ tứ và khái niệm về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Điều này đôi khi dẫn đến sự nghi ngờ và làm xói mòn sự tin tưởng lẫn nhau, vốn luôn là nền tảng vững chắc của quan hệ hai nước. Vào năm 2020 và 2022, Nga và Ấn Độ thậm chí còn không tổ chức hội nghị thượng đỉnh hằng năm theo truyền thống, và không rõ khi nào Tổng thống Vladimir Putin và Thủ tướng Narendra Modi sẽ có cuộc gặp trực tiếp tiếp theo.
Xe tăng T-90 của Ấn Độ
Hợp tác kỹ thuật-quân sự, vốn luôn được coi là nền tảng không thể phá vỡ của quan hệ song phương, đang trải qua giai đoạn căng thẳng nghiêm trọng. Trong 5 năm qua, tỷ trọng nhập khẩu quốc phòng của Nga từ Ấn Độ đã giảm từ 60% xuống 45% và có khả năng còn giảm hơn nữa trong tương lai gần. Moskva phải đối mặt với sự hiện diện ngày càng tăng nhanh của phương Tây tại các thị trường vũ khí của Ấn Độ và chiến lược “Make in India” mà giới lãnh đạo Ấn Độ đang theo đuổi. Ngoài ra, có nhiều câu hỏi ở Ấn Độ về mức độ đáng tin cậy của vũ khí Nga, việc Nga tuân thủ thời hạn giao hàng, cũng như dịch vụ khách hàng và bảo hành sau bán hàng.
Su-30MKI của Ấn Độ
Thương mại giữa hai quốc gia có thể là điểm sáng trong bức tranh khá ảm đạm này: Kim ngạch thương mại đã tăng vọt vào năm 2022 và đạt mức 35 tỷ USD, điều chưa từng xảy ra trước đó. Tuy nhiên, mức tăng trưởng đáng kinh ngạc (gấp 2,5 lần) này hầu như chỉ có thể đạt được nhờ sự gia tăng tới mức bùng nổ hoạt động vận chuyển dầu thô cũng như than đá và phân bón của Nga tới Ấn Độ. Trước các lệnh trừng phạt kinh tế ồ ạt của phương Tây và sự sụp đổ nhanh chóng của quan hệ đối tác năng lượng chiến lược Nga-EU, Moskva đã phải bán rất nhiều dầu cho Ấn Độ với giá chiết khấu cao. Mặt khác, xuất khẩu của Ấn Độ sang Nga không thay đổi đáng kể trong năm qua – cả về số lượng lẫn cấu trúc. Kết quả là, giờ đây chúng ta có thể nhận thấy sự mất cân bằng thương mại Nga-Ấn tới mức nghiêm trọng. Điều này đặt ra câu hỏi về tính bền vững của sự tiến bộ đáng kinh ngạc gần đây trong thương mại.
Nhưng Ấn Độ đang trỗi dậy
Danh sách các vấn đề và dấu hiệu cảnh báo có thể còn kéo dài. Tất nhiên, chúng không nên bị trầm trọng hóa.
Toàn bộ ý tưởng rằng một bên nào đó – có thể là Moskva, Washington hay Bắc Kinh – có thể sẽ “mất” Ấn Độ nghe có vẻ kiêu ngạo, nếu không muốn nói là hoàn toàn phi lý. Đơn giản là nước này quá lớn, quá hùng mạnh và quá quan trọng đối với cả thế giới nên không thể bị bên nào “đánh mất”. Lịch sử hợp tác hiệu quả trên nhiều mặt giữa Moskva và New Delhi đủ lâu để tương lai của sự hợp tác này không bị đặt câu hỏi trong bối cảnh có những diễn biến kinh tế hoặc chính trị đáng lo ngại nhưng không bất ngờ trong những năm gần đây. Sự hợp tác này phản ánh lợi ích lâu dài của hai quốc gia và sẽ tồn tại mãi mãi.
Máy bay chiến đấu nội địa của Ấn Độ
Đồng thời, Ấn Độ hiện đại có nền kinh tế đang bùng nổ, một xã hội sôi động và một nhà lãnh đạo đầy tham vọng. Những thành tích về chính sách đối ngoại và đầu tư an ninh của nước này lớn hơn và đa dạng hơn nhiều so với nửa thế kỷ hoặc thậm chí chỉ hai thập kỷ trước. Không có gì đáng ngạc nhiên khi đóng góp của Nga trong hồ sơ thành tích này có thể trở nên khiêm tốn hơn – không phải vì New Delhi quyết định tách khỏi tình hữu nghị truyền thống với Moskva, mà bởi Ấn Độ cũng ra sức tìm kiếm các cơ hội quốc tế mới. Tuy nhiên, bất chấp việc đa dạng hóa danh mục chính sách đối ngoại của New Delhi đang diễn ra, “mối quan hệ đối tác chiến lược đặc quyền” gắn kết hai nước vẫn tiếp tục đóng vai trò là hình mẫu cho quan hệ giữa các cường quốc ngay cả khi các bên nhất trí chấp nhận quan điểm khác biệt của nhau về một số vấn đề cụ thể.
Tuy nhiên, tình trạng quan hệ Nga-Ấn không thể biện minh cho sự tự hài lòng. Các vấn đề của mối quan hệ này không chỉ giới hạn ở tính trì trệ về mặt thể chế, quan liêu, thiếu trí tưởng tượng hoặc sự can thiệp phá hoại của bên thứ ba. Càng hiểu biết về các xu hướng phát triển chung của nền chính trị thế giới trong thời đại chúng ta, chúng ta càng cần đánh giá lại toàn diện mối quan hệ này.
.....
