Một câu hỏi khá thú vị!
Và, cũng có thể là một cái bẫy, để cho ai, hễ trả lời sẽ mắc bẫy dễ dàng! :
Khi liếc qua "lý lịch trích ngang" của một "tân binh" OF với vỏn vẹn 10 "còm" trong đó có bốn "còm" viết về chủ đề cà phê và cùng một "thớt" với những ý kiến, nội dung "vô thưởng vô phạt", em định im lặng cho khỏi mất thời giờ. Nhưng thấy bác chủ "thớt" quý khách vào sân, đã mở lời hồi đáp, nên em e, nếu không làm rõ, thì sẽ có nhiều hệ luỵ về thông tin, kiến thức cùng như, logic sau này, nên em cũng đành "té nước theo mưa" mà góp ý kiến như thế này:
Em đồ rằng bác chủ "thớt"
Patriots, chỉ quen xài cà phê tốt có "thương hiệu tử tế", nói nôm na là cà phê ngon xé bọc ra và pha hoặc cà phê từ những nguồn cung cấp có uy tín, nên bác phán một cách dễ dàng, và chính xác là như vậy: Nghĩa là nhìn hạt cà phê là có thể cho ý kiến dựa trên cảm quan của mình.
Tuy nhiên, biết là điều bác chủ "thớt" nói hoàn toàn không có gì sai, vì đó thuộc về quyền tự do của mỗi người, cũng như như tùy vào một thực tế là nếu chỉ đơn thuần nhìn bằng mắt thường, thì nó lại như vậy!
Nhưng nếu áp dụng cho tất cả các loại cà phê, mà bất cứ ai cầm một nhúm cà phê đem ra hỏi, như hình trên thì vấn đề lại khác!
Với em, để nhận định một mẻ cà phê, cách duy nhất là phải trực tiếp tiếp xúc với nó: nhìn, cầm, ngửi, bóp nhẹ, cắn,.... thậm chí phải pha uống thì mới có một kết quả chính xác và đúng đắn!
Còn nếu đơn thuần chỉ nhìn vào hình mà phán thì sẽ có rất nhiều bất cập"
+ Thứ nhất, là độ chính xác của màu thực tế, và màu trong hình có giống nhau hay không?
+ Thứ hai, cho dù là giống đi chăng nữa thì nếu chỉ nhìn bên ngoài hạt cà phê không nói lên được điều gì hết, nếu không biết rõ về hai nhóm cà phê (Arabica và Robusta) mình được đem ra hỏi ý kiến!
Với em, nếu gặp một tình huống bất kỳ, em chỉ có thể trả lời câu hỏi đó, một cách rõ ràng, khi người đưa câu hỏi cung cấp cho em 2 thông tin:
1/ Cà phê đó được rang bằng công cụ, thiết bị gì (máy hay thủ công? nếu máy thì máy gì? và thủ công thì dụng cụ gì? và tay nghề người rang cafe đó ntn?)
2/ Cà phê đó tên gì và và rõ hơn nữa là cà phê đó, (cà phê tên đó) nhưng được chế biến tự nhiên (Natural process) hay chế biến nước (washed process)?
Vì tất cả các thông tin đó, sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng của cà phê mà mình nhìn thấy!
Em xin phân tích:
Nếu cà phê từ một nguồn cung cấp có uy tín, thì thì chúng ta dễ dàng có thể khẳng định là là nhìn sao biết vậy, và không cần phải lăn tăn. Tuy nhiên trong trường hợp cà phê từ những nguồn cung cấp mà mình còn hồ nghi, thì rất cần biết là hạt cà phê đó đã được rang bằng máy gì, hay thiết bị gì?
Bởi vì nếu hạt cafe được rang từ những máy chuyên dùng hoặc thiết bị chuyên dùng hoặc danh thủ công mà người danh có tay nghề tốt, thì hạt cà phê nhìn bên ngoài như thế nào bên trong sẽ như thế đó.
Còn những hạt cà phê nếu được rang bằng những thiết bị không tốt, thì khi nhìn bên ngoài thấy như vậy nhưng bên trong sẽ không là như vậy! Nói cho dễ hiểu, với những máy móc chuyên dùng, khi hạt cà phê nhìn hơi cháy hoặc chảy dầu bên ngoài, nghĩa là hạt cà phê đó ở bên trong cũng đã chín và và đạt mức độ cần thiết theo hình dáng bên ngoài mình thấy. Còn nếu những hạt cà phê được rang bằng những thiết bị thủ công nhất là người rang không có kinh nghiệm thì tuy hạt cà phê nhìn bên ngoài cháy nhưng thật ra là bên trong vẫn chưa chín! Cái "cháy này" là do người ta không biết đảo trộn dẫn tới hạt cà phê không được đảo đều và cháy xém bên ngoài nhưng bên trong vẫn còn sống! Nghĩa là trong mẻ rang đó, có rất nhiều hạt tuy chín cháy nhưng bên trong vẫn chưa chín. Điều đương nhiên kéo theo,
cả mẻ cà phê nhìn một nhiều hạt tuy chín đều, nhưng bên trong cũng chưa đạt!
Do đó đó nếu bảo, như bác chủ thớt nói, thì điều chảy dầu là rang kỹ hơn, là chưa chính xác! Đó là lý do phải biết được thiết bị dùng để rang mẻ cà phê đó thì mới có thể khẳng định được là cái chín, cái chảy dầu đó là do đạt chuẩn mà chảy hay là chỉ mới ở chảy bên ngoài mà bên trong hạt cà phê còn sống và chưa đạt!
Chúng ta phải biết được tên của loại cà phê đem ra bởi vì mỗi loại cà phê sẽ có những những tiêu chuẩn profile rang riêng để đạt được mức ngon nhất! Cũng như sự phối có phù hợp hay không vì như trong một "còm" phân tích cặn kẽ về hương cà phê, em đã từng nói nhiều khi hai loại cà phê rất ngon nhưng trộn chung kết kết quả của nó sẽ không ngon! Do đó, khi biết tên của loại cà phê mình có thể biết được là cái arabica này trộn với arrabica hay Robusta kia có ngon hay không?
Ngoài ta khi biết tên của hạt cà phê cũng cho ta biết được rằng mức độ ra như vậy là đạt optimum (tối ưu) hay chưa.
Bởi vì có những loại cà phê ra ở mức độ nào cũng ngon, và có nhiều số loại cà phê chỉ rang ở cấp độ đó mới ngon nếu ra ở cấp độ khác thì sẽ không ngon hay không đạt được optimum!
Chẳng hạn như Robusta thì sẽ luôn luôn đạt yêu cầu nếu rang ở cấp độ Espresso hay cao hơn (Italian Roast, French roast). Cá biệt, trường hợp rang Robusta ở full City hay Full city+ là do người rang cần
vị chát cũng như cần một Hương nào đó, nhưng thông thường thì
rất ít khi Robusta được ra ở cấp độ nhạt hay vừa mà phần lớn và rang ở cấp độ đậm.
Rang dù đậm nhạt, cà phê chín đều, nâu thì cũng nâu đều mà nâu đen thì cũng nêu đen đều cả một hạt
chứ không phải nâu một góc, mà đen một góc như những hạt cà phê mà được đem ra để hỏi ở "còm" này!
Ngoài ra với Arabica, thì cấp độ rang sẽ rộng hơn, Người uống có thể thưởng thức được độ ngon của nó từ cấp đỏ nhạt nhất là City cho tới cấp độ đậm nhất là French roast.
Tuy nhiên khi biết tên của (thông tin chính xác về) loại cà phê, ta có thể biết được rằng hạt cà phê đó, đã được rang đúng cấp độ hay chưa. để cho ra một một tách cà phê với chất lượng tốt nhất!
Nói cho dễ hiểu, cũng là gà nhưng có những loại gà chỉ nấu được món này hay món kia mà không thể nấu được món nọ!
Ví dụ như:
+ Nếu để luộc, nấu cà ri, trộn gỏi, hay nấu cháo, hoặc xe phay, hầm nhanh, nấu thang, thì con gà mái dầu luôn luôn là chọn lựa ưu tiên!
+ Ở những mớn quay nhanh hay nướng "mọi", hoặc nấu cháo thì có lẽ không con gà nào được người ta thích hơn là con gà giò.
+ Riêng những con gà nòi đá, gà trống già thì món ngon nhất mà người ta có thể nói là món cà ri hoặc những món hầm nhừ. Cầm bằng những con gà này mà dùng để luộc nướng thì ôi thôi, cứ gọi là
"vừa ăn vừa chửi"!
+ Cá biệt hơn có những những con gà nấu ra những món ngon mà không loại nào qua mặt được như luộc và "đồ xôi", mà ai đã ăn thì nhớ đời, như con gà trống thiến!
Cà phê Arabica cũng vậy! Phải biết tùy loại mà xem rằng profile đó có phải là với tối ưu cho loại cà phê đó hay không? Do đó,
việc biết tên cà phê để khẳng định được mức độ ngon của hạt thành phẩm cũng rất quan trọng!