[Funland] Lịch sử, văn hoá dân tộc Chăm.

[Tứ Vô Lượng]

Không phải do đất rộng mà cũng là do văn hóa cụ ạ. Người Trung Quốc đất họ rộng hơn Việt Nam.nhiều nếu tính bình quân đầu người, nhưng ở đâu cũng thành một cộng đồng nhỏ gắn bó chặt chẽ, đoàn kết bảo vệ nhau, dân Âu kém hơn nhưng cũng còn tạm được, còn người Khmer, người Chăm và các dân tộc Mã Lai thường không gắn kết, thiếu đoàn kết với nhau, từ cách xây nhà đã thế, giận lẫy một chút là bỏ đi vào vùng sâu cất nhà ở một mình (cụ tham khảo sách của cụ Vương Hồng Sển về văn hóa Nam Bộ), làng xóm rời rạc, không có sự đoàn kết và gắn kết (cãi nhau là sẵn sàng mang hết ruộng đất của chính mình đi biếu quan để giành thắng lợi với hàng xóm). Cụ xem.nhà cửa ở ngay các thành phố miền Nam hiện nay cũng vậy, ngoài việc lụp xụp (vì nghèo) thì cũng manh ai nấy xây, cực kỳ lộn xộn, không ai nghe ai. Nói chung dân Mã Lai cực kỳ kém về chữ Nhẫn (đối nghịch hẵn với dân Tàu, dân Nhật).

Chăm pa ngày xưa được mỗi thời Chế Bồng Nga là mạnh, còn lại là chia rẽ, tự đánh lẫn nhau cũng vì thiếu đoàn kết. Các dân tộc Mã Lai ở Malaysia và Indonesia cũng thế, đất bé tí mà chia làm vài chục tiểu quốc. Ân Độ khi người Anh đến chia làm gần 2000 tiểu quốc nhỏ, cho đến giờ cái đám Maharaja đó vẫn còn, chính quyến TW vẫn phải chấp nhận cho tồn tại.

Cấu trúc như vậy là dân chủ hơn chứ hiện nay các nhà khoa học cũng cơ bản đồng thuận Phù Nam là tổ hợp các thành bang, mạnh nhất là bang Ốc Eo - Angkor Borei. Tương tự như Athen thủ đô Hy lạp cổ đại. Chứ không phải là một "quốc gia" thống nhất.

 

[Hự.]

Ko hiểu về quân đội Chăm thì trang thiết bị, vũ khí, võ thuật, chiến thuật đánh trận... có gì độc đáo ko nhỉ? Hay cứ ào ạt xông vào trận đâm chém tự do, thắng thì tốt, thua thì chạy. Em thích tìm hiểu về món này nên tò mò. Liệu cho 1 lính Chăm trung bình solo với 1 lính ĐV trung bình có ăn được ko nhỉ?

 

[Buryat]

Cấu trúc như vậy là dân chủ hơn chứ hiện nay các nhà khoa học cũng cơ bản đồng thuận Phù Nam là tổ hợp các thành bang, mạnh nhất là bang Ốc Eo - Angkor Borei. Tương tự như Athen thủ đô Hy lạp cổ đại. Chứ không phải là một "quốc gia" thống nhất.

Nghe thì hay nhưng đó là biểu hiện của trình độ văn minh thấp cụ ơi. Cũng như ngày xưa, dân Khương Tây Tạng chỉ có thủ lĩnh bầu ra, không có vua. Đứng trên quan điểm bây giờ thì đó là văn minh, nhưng thời đó là lạc hậu. Không có chế độ cha truyền con nối chặt chẽ, không có tư tưởng chính thống thì không ổn định được, ông nào tự thấy mình giỏi hơn cũng muốn làm lãnh đạo hết thi xã hội không có sự ổn định, cả đời chỉ đánh lẫn nhau, con giết cha, anh giết em, chú giết cháu vì cứ giỏi hơn là được, không cần chính thống, thế thì xã hội khá thế nào được, cuối cùng thì béo cho người Hán.

Mà không có trung ương tập quyền thì làm gì có cơ cấu quản lý thống nhất, có bộ ban ngành như hiện tại, có luật pháp áp dụng chung...nói chung vẫn là xã hội man rợ.

 

[Euro2CityStar]

Truyện hay sách ngày xưa đa phần thuộc nhà nước quản lý. Rất ít cơ sở in.

ngày nay cũng vậy .
nhà xuất bản cũng phải nhà nước .

coá nhà xuất bản cầu vồng là ngoại lệ

 

[Tứ Vô Lượng]

Nghe thì hay nhưng đó là biểu hiện của trình độ văn minh thấp cụ ơi. Cũng như ngày xưa, dân Khương Tây Tạng chỉ có thủ lĩnh bầu ra, không có vua. Đứng trên quan điểm bây giờ thì đó là văn minh, nhưng thời đó là lạc hậu. Không có chế độ cha truyền con nối chặt chẽ, không có tư tưởng chính thống thì không ổn định được, ông nào tự thấy mình giỏi hơn cũng muốn làm lãnh đạo hết thi xã hội không có sự ổn định, cả đời chỉ đánh lẫn nhau, con giết cha, anh giết em, chú giết cháu vì cứ giỏi hơn là được, không cần chính thống, thế thì xã hội khá thế nào được, cuối cùng thì béo cho người Hán.

Mà không có trung ương tập quyền thì làm gì có cơ cấu quản lý thống nhất, có bộ ban ngành như hiện tại, có luật pháp áp dụng chung...nói chung vẫn là xã hội man rợ.

Vậy là cụ đang chứng minh 1 định đề: trình độ thấp thì không nên quá dân chủ?

 

[Euro2CityStar]

lĩnh nam chích quái

 

[vdtours]

Ko hiểu về quân đội Chăm thì trang thiết bị, vũ khí, võ thuật, chiến thuật đánh trận... có gì độc đáo ko nhỉ? Hay cứ ào ạt xông vào trận đâm chém tự do, thắng thì tốt, thua thì chạy. Em thích tìm hiểu về món này nên tò mò. Liệu cho 1 lính Chăm trung bình solo với 1 lính ĐV trung bình có ăn được ko nhỉ?

Đánh nhau giữa các nước ai lại solo 1 - 1. Champa có đội voi chiến khá là ngon.

 

[XSim]

Con em học cũng có môn giáo dục địa phương mà. Cháu người Việt học ở VN. Thời em đi học 8x - 9x chưa có môn này.

Em 8x hồi lớp 9 có một kỳ học địa lý Hà Nội mà. Không rõ các năm sau thì thế nào.

 

[Hự.]

Đánh nhau giữa các nước ai lại solo 1 - 1. Champa có đội voi chiến khá là ngon.

là em đang tò mò năng lực quân sự, trong đó có khả năng chiến đấu của 1 người lính.

 

[vdtours]

là em đang tò mò năng lực quân sự, trong đó có khả năng chiến đấu của 1 người lính.

Sô lô 1 - 1 khả năng cao là ĐV thua, nhưng về độ hiếu chiến & đoàn kết & lực lượng + trang thiết bị thì hơn.
1 cái nữa là chênh lệch về vũ khí. Thời Lê Đại Việt đã có súng thần công, Champa, Khme không có. Có súng thần công việc công thành, phá lũy dễ dàng nên Champa, Khme thua là điều dễ hiểu.

 

[chessgenius]

Sử ký, Tiền Hán thư chỉ thấy ghi chép từ thời Triệu Đà trở đi. Tuy nhiên, Cựu Đường thư viết khoảng năm 941-945 thời Hậu Tấn, dẫn sách Nam Việt chí của Thẩm Hoài Viễn viết khoảng cuối thế kỷ 5 (sách này nay không còn) khi viết về huyện Bình Đạo (Phong Khê thời Hán) thuộc Giao Châu của An Nam đô đốc phủ đề cập tới Hùng vương, Hùng hầu, An Dương vương, Triệu Đà, [Trọng] Thủy, Mị Châu, thần nỏ. Nhà cháu trích lại đoạn dịch thô sang tiếng Việt như sau:

Bình Đạo, Hán Phong Khê huyện địa, Nam Tề trí Xương Quốc huyện. “Nam Việt chí”: Giao Chỉ chi địa, tối vi cao du. Cựu hữu quân trưởng viết Hùng vương, kì tá viết Hùng hầu. Hậu Thục vương tương binh tam vạn thảo Hùng vương, diệt chi. Thục dĩ kì tử vi An Dương vương, trị Giao Chỉ. Kì quốc địa, tại kim Bình Đạo huyện đông. Kì thành cửu trọng, chu cửu lí, sĩ thứ phiền phụ. Úy Đà tại Phiên Ngung, khiển binh công chi. Vương hữu thần nỗ, nhất phát sát Việt quân vạn nhân, Triệu Đà nãi dữ chi hòa, nhưng dĩ kì tử Thủy vi chất. An Dương vương dĩ Mị Châu thê chi, tử Thủy đắc nỗ hủy chi. Việt binh chí, nãi sát An Dương vương, kiêm kì địa.

An Nam chí lược của Lê Tắc (1263-1342) không ghi chép gì về họ Hồng Bàng (Kinh Dương Vương, Lạc Long Quân, Hùng Vương) hay An Dương Vương. Đại Việt Sử ký của Lê Văn Hưu (1230-1322) nay không còn nên không rõ có ghi chép gì về họ Hồng Bàng, An Dương Vương hay không. Từ Đại Việt Sử ký toàn thư (https://www.informatik.uni-leipzig.de/~duc/sach/dvsktt/dvsktt01.html) mới thấy xuất hiện họ Hồng Bàng, An Dương Vương với nội dung tổng kết: Trở lên là [kỷ] Hồng Bàng thị, từ Kinh Dương Vương được phong năm Nhâm Tuất, cùng thời với Đế Nghi, truyền đến cuối thời vua Hùng Vương, ngang với đời Noãn Vương nhà Chu năm thứ 57 [258 TCN] là năm Quý Mão thì hết, tất cả 2.622 năm [2879-258 TCN]. Đây chỉ là một niên đại suy đoán trên cơ sở (như trong Phàm lệ đã nói) muốn đặt Kinh Dương Vương ngang với Đế Nghi trong truyền thuyết của Trung Quốc mà thôi.

Cụ nói thiếu 2 cuốn cổ nhất của sử việt và sử tàu nhắc về Lạc Vương rồi.

Cổ nhất sách Tàu là Thuỷ kinh chú thế kỉ 3:
Thủy kinh chú, quyển 37, Diệp Du hà (Bắc Ngụy – Lịch Đạo Nguyên soạn) dẫn Giao châu ngoại vực kí chép: “交州外域記》曰：交趾昔未有郡縣之時，土地有雒田，其田從潮水上下，民墾食其田，因名為雒民，設雒王、雒侯，主諸郡縣。縣多為雒將，雒將銅印青綬。” – “Đất Giao Chỉ ngày xưa khi chưa đặt thành quận huyện, đất đai có ruộng Lạc, dân làm ăn ở ruộng ấy theo nước thủy triều lên xuống, nhân đó có tên là dân Lạc, đặt ra Lạc Vương – Lạc Hầu để làm chủ các quận huyện, huyện phần nhiều có chức Lạc tướng, Lạc tướng đeo ấn đồng thao xanh.” [1]

Còn sách của Việt cổ nhất là đời Trần, cuốn Việt sử lược.
“Đến đời Trang Vương nhà Chu (696-682 trước Công nguyên-ND) ở bộ Gia Ninh có người lạ, dùng ảo thuật qui phục được các bộ lạc, tự xưng là Hùng Vương đóng đô ở Văn Lang, đặt quốc hiệu là Văn Lang, phong tục thuần lương chơn chất, chính sự dùng lối thắt gút.” [14]

 

[Tứ Vô Lượng]

Cụ nói thiếu 2 cuốn cổ nhất của sử việt và sử tàu nhắc về Lạc Vương rồi.

Cổ nhất sách Tàu là Thuỷ kinh chú thế kỉ 3:
Thủy kinh chú, quyển 37, Diệp Du hà (Bắc Ngụy – Lịch Đạo Nguyên soạn) dẫn Giao châu ngoại vực kí chép: “交州外域記》曰：交趾昔未有郡縣之時，土地有雒田，其田從潮水上下，民墾食其田，因名為雒民，設雒王、雒侯，主諸郡縣。縣多為雒將，雒將銅印青綬。” – “Đất Giao Chỉ ngày xưa khi chưa đặt thành quận huyện, đất đai có ruộng Lạc, dân làm ăn ở ruộng ấy theo nước thủy triều lên xuống, nhân đó có tên là dân Lạc, đặt ra Lạc Vương – Lạc Hầu để làm chủ các quận huyện, huyện phần nhiều có chức Lạc tướng, Lạc tướng đeo ấn đồng thao xanh.” [1]

Còn sách của Việt cổ nhất là đời Trần, cuốn Việt sử lược.
“Đến đời Trang Vương nhà Chu (696-682 trước Công nguyên-ND) ở bộ Gia Ninh có người lạ, dùng ảo thuật qui phục được các bộ lạc, tự xưng là Hùng Vương đóng đô ở Văn Lang, đặt quốc hiệu là Văn Lang, phong tục thuần lương chơn chất, chính sự dùng lối thắt gút.” [14]

Cụ trích sót mất câu: "Việt Vương Câu Tiễn (505-462 tr.CN) cho người đến dụ hàng nhưng Hùng Vương không theo". Bây giờ đã khẳng định Câu Tiễn ở vùng hạ lưu Dương Tử, nên khả năng "Hùng vương" trong câu đó chỉ loanh quanh Dương Tử thôi.

 

[TimeBreak]

Ko hiểu về quân đội Chăm thì trang thiết bị, vũ khí, võ thuật, chiến thuật đánh trận... có gì độc đáo ko nhỉ? Hay cứ ào ạt xông vào trận đâm chém tự do, thắng thì tốt, thua thì chạy. Em thích tìm hiểu về món này nên tò mò. Liệu cho 1 lính Chăm trung bình solo với 1 lính ĐV trung bình có ăn được ko nhỉ?

Các đời Lý, Trần thì có vẻ như binh sỹ Chăm trang bị cũng ngang ngửa binh sỹ Đại Việt
Nhưng sang đến Hậu Lê, dường như quân binh Đại Việt dần trang bị hỏa khí tốt hơn

Để em tìm lại, em có đọc ở đâu đó là khi quân Đại Việt đã dùng đến hỏa khí thì bên quân Chăm vẫn dùng giáo mác cán tre thì phải

 

[chessgenius]

Cụ trích sót mất câu: "Việt Vương Câu Tiễn (505-462 tr.CN) cho người đến dụ hàng nhưng Hùng Vương không theo". Bây giờ đã khẳng định Câu Tiễn ở vùng hạ lưu Dương Tử, nên khả năng "Hùng vương" trong câu đó chỉ loanh quanh Dương Tử thôi.

cụ đúng, em cũng k để ý cái vụ Câu Tiễn này lắm. Nhưng Thuỷ Kính Chú thì nói về đồng bằng sông Hồng thật.

 

[Tứ Vô Lượng]

Các đời Lý, Trần thì có vẻ như binh sỹ Chăm trang bị cũng ngang ngửa binh sỹ Đại Việt
Nhưng sang đến Hậu Lê, dường như quân binh Đại Việt dần trang bị hỏa khí tốt hơn

Để em tìm lại, em có đọc ở đâu đó là khi quân Đại Việt đã dùng đến hỏa khí thì bên quân Chăm vẫn dùng giáo mác cán tre thì phải

Có thể điểm khác biệt là nhà khoa học Hồ Nguyên Trừng. Nhà Hồ chế ra pháo cải tiến còn trước cả Trung Hoa mà. Pháo nổ là đại kỵ của voi - hơn bằng tiếng nổ chứ không chỉ sát thương. Nên Chăm (voi) thua chắc Hậu Lê (pháo), có thể một phần do khoa học vũ khí Bắc Việt tiên tiến hơn. Chăm cũng bị anh của Hồ Nguyên Trừng (Hồ Hán Thương) đập bẹp.

 

[Tứ Vô Lượng]

cụ đúng, em cũng k để ý cái vụ Câu Tiễn này lắm. Nhưng Thuỷ Kính Chú thì nói về đồng bằng sông Hồng thật.

Mình có đọc một số nghiên cứu phân tích Thủy Kính, nhưng vẫn còn hơi nghi vấn (nhất là phân vân ko biết nói về sông Hồng hay Lục đầu giang). Nếu được nhờ cụ post lên những đoạn Thủy Kính nói về sông Hồng, Bắc Việt để Ofer cùng mổ xem? Cái này là mổ giải trí thôi ko phải là nhà nghiên cứu

 

[TimeBreak]

Trong lịch sử, không chỉ Chiêm Thành, mà cả Khmer (Chân Lạp) cũng nhiều lần đem quân đánh Đại Việt
Cụ doctor76 , cụ Tứ Vô Lượng ... các Cụ mợ có tài liệu về những cuộc chiến này có thể post lên để anh em mở mang kiến thức ợ

 

[Tứ Vô Lượng]

Đây cụ chessgenius cùng mổ xem: Các địa danh như Luy Lâu xác định chắc cú rồi (Thuận Thành, Bắc Ninh) từ đó định hướng xem là sông Hồng hay Lục đầu giang?

其水又東逕曲易縣，東流注于泿鬱。《經》言：于郡東界復合為三水，此其一也。其次一水，東逕封溪縣南，又西南逕西于縣南，又東逕羸𨻻縣北，又東逕北帶縣南，又東逕稽徐縣，涇水注之。水出龍編縣高山，東南流入稽徐縣，注于中水。中水又東逕羸𨻻縣南，《交州外域記》曰：縣，本交趾郡治也。

Sông ấy lại chảy về phía đông qua huyện Khúc Dị (曲易), chảy về phía đông đổ vào sông Ngân Uất (泿鬱). [Thủy] kinh chép “Ở cõi phía đông quận lại hợp lại thành ba dòng.” Đấy là một dòng. Còn có một dòng nữa chảy về phía đông qua phía nam huyện Phong Khê (封溪). Lại chảy về phía tây nam qua phía nam huyện Tây Vu (西于). Lại chảy về phía đông qua phía bắc huyện Luy Lâu (羸𨻻). Lại chảy về phía đông qua phía nam huyện Bắc Đái (北帶). Lại chảy về phía đông qua huyện Kê Từ (稽徐), có sông Kinh thủy (涇水) đổ vào đó, sông này chảy ra từ núi Cao Sơn (高山) của huyện Long Biên (龍編), chảy về phía đông nam vào huyện Kê Từ (稽徐), đổ vào sông Trung thủy (中水). Sông Trung thủy (中水) lại chảy về phía đông qua phía nam huyện Luy Lâu (羸𨻻).

其水自縣東逕安定縣，北帶長江，江中有越王所鑄銅船，潮水退時，人有見之者。其水又東流，隔水有泥黎城，言阿育王所築也。

Sông ấy từ phía đông huyện [Luy Lâu (羸𨻻)] chảy qua huyện An Định (安定), phía bắc huyện liền với sông lớn, giữa sông có thuyền đồng mà vua Việt Vương (越王) đúc nên, vào lúc nước triều rút, có người thấy được thuyền ấy. Sông ấy lại chảy về phía đông, cạnh sông có thành Nê Lê (泥黎), [truyền thuyết] nói là thành mà vua A Dục Vương (阿育王) đắp nên.

 

[Mandalord]

Tư duy chinh phục biển của người Tàu kém Cụ ạ
Nói về hàng hải, thì yếu tố con người, số 1 là team Anglo Saxon, đội Âu châu
Tàu nghĩ/ phát minh ra 1 số điều quan trọng với hàng hải, nhưng họ ko có tư duy mạnh chinh phạt bằng hải quân

Nó là do mấy nước như Anh, Hà Lan, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha về cơ bản là không còn đường phát triển trong lục địa, nên họ có nhiều động lực ra biển. Chứ như Phổ, Áo, Nga cũng có mạnh gì về hải quân đâu. Ngay cả Pháp cũng èo uột về hải quân.

TQ cũng thế thôi, họ có không gian rộng lớn phát triển về hướng Tây và hướng Bắc, đánh mãi không hết nên tư duy biển kém. Ngay cả thời mà TQ suy yếu, bị phương Tây chèn ép, họ vẫn có thể tổ chức quân đội đánh chiếm Tân Cương là minh chứng cho tư duy lục địa của họ.

 

[doctor76]

Trong lịch sử, không chỉ Chiêm Thành, mà cả Khmer (Chân Lạp) cũng nhiều lần đem quân đánh Đại Việt
Cụ doctor76 , cụ Tứ Vô Lượng ... các Cụ mợ có tài liệu về những cuộc chiến này có thể post lên để anh em mở mang kiến thức ợ

Có đấy cụ, trong Đường Thư nhắc tới vài lần.