1/ Bối cảnh và lực lượng trước chiến tranh
Cuộc chiến chính thức nổ ra chỉ 1 năm sau ngày độc lập của Algeria và chỉ ít ngày sau khi Algeria công bố hiến pháp mới.
Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cuộc chiến được coi là tranh chấp lãnh thổ giữa 2 nước. Nhưng sâu xa là do căng thằng về chính trị, thể chế giữa 2 quốc gia Bắc Phi, và được đổ thêm dầu do sự can thiệp của quân đội Cuba.
Trong lịch sử, Algeria và Morocco vốn có mối quan hệ gần gũi. 2 nước đều nằm ở phía Tây Bắc châu Phi bên bờ Địa Trung Hải, thuộc vùng Maghreb xa xôi trong thế giới Arab. Sự gần gũi này tiếp tục được duy trì đến thời người Pháp chiếm đóng, khi cả 2 đều thuộc khối Liên Hiệp Pháp.
Tuy nhiên, suốt chiều dài lịch sử đó, có một vấn đề chưa bao giờ được giải quyết. Đó là đường biên giới gần 1.500 km giữa 2 nước chưa bao giờ được phân định. Đơn giản là bởi vì vùng biên giới giữa 2 nước quá khó xâm nhập, nên suốt hàng thế kỉ nó thuộc về các bộ lạc du mục, không vạch ra bất cứ ranh giới nào. Đến thời thực dân Pháp, với công nghệ hiện đại, người Pháp cũng chỉ có thể vạch ra chính xác 165km đường biên giới thực địa, còn lại đều chỉ là trên bản đồ. Với chính quyền Pháp, khu vực biên giới khô cằn giữa Morocco và Algeria không có người và tài nguyên, nên không cần thiết phải mạo hiểm tính mạng các đoàn thám hiểm.
Nhưng từ năm 1956, giữa 2 quốc gia bắt đầu có sự khác biệt. Với phong trào đấu tranh của nhiều Quốc vương Morocco, người Pháp đã trao trả độc lập cho Vương quốc Morocco vào năm 1956. Vào thời kỳ đầu độc lập, Morocco là một quốc gia Quân chủ chuyên chế dưới sự kiểm soát của nhà vua, các đảng đối lập không được phép hoạt động. Nhà vua Morocco chọn cách đóng cửa với các nước châu Âu, bất kể là Pháp hay Liên Xô, và gắn chặt mình với khối Arab. Vì thế cho đến ngày nay, người dân Morocco hiếm khi coi mình là một phần của châu Phi và chỉ nhận mình là đứa con của thế giới Arab.
Ngược lại, Algeria vẫn bị Pháp chiếm đóng. Dù đã nổi dậy vào năm 1954, nhưng phải mất 8 năm, Algeria mới giành được độc lập vào năm 1962. Sau độc lập, Algeria trở thành nước Cộng hòa, mà quan trọng hơn là một nước Cộng hòa thân Liên Xô, lấy tên nước là Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Algérie, đứng đầu bởi lãnh đạo Ahmed Ben Bella.
Vấn đề lãnh thổ bùng phát ngay sau khi Algeria độc lập. Khi Morocco độc lập nhiều năm trước, do thỏa thuận lỏng lẻo với người Pháp, 2 vùng đất ở biên giới phía Nam là Tindouf và Bechar được người Pháp giữ ở lại Algeria. Nhưng sau khi Algeria độc lập, Morocco đã xé bỏ thỏa thuận với thực dân cũ, đòi lại các vùng đất này.
Tuy nhiên, lãnh thổ không phải nguyên nhân quan trọng nhất, mà nó nằm ở sự nghi kị lẫn nhau giữa 2 quốc gia, mà cụ thể là sự lo ngại của Morocco về ý đồ lật đổ nhà vua từ những người cách mạng Algeria. Mối lo sợ này không phải không có cơ sở, khi mà trước đó, Algeria đã thúc đẩy mối quan hệ với Ai Cập của nhà lãnh đạo Nasser, một tổng thống theo đường lối Xã hội chủ nghĩa của Bắc Phi. Nasser nhiều lần không dấu ý định ''nối liền một dải cách mạng Bắc Phi từ biển Đỏ đến Đại Tây Dương nhằm ngăn chặn ảnh hưởng của châu Âu và lục địa châu Phi''. Người Morocco coi ý định của Nasser không gì khác ngoài việc tiến hành cách mạng lật đổ nhà vua Morocco như những gì đã diễn ra ở Ai Cập năm 1952.
Sự thù nghịch giữa nền quân chủ và cộng hòa không phải là duy nhất. Càng về sau lãnh đạo Algeria càng ngả về phía Liên Xô và khối Xã hội chủ nghĩa. Dù Quốc vương Morocco không phải là người thân phương Tây quá mức, ông cũng bị ảnh hưởng từ những lời đe dọa ''mối nguy Cộng sản'' được tuyên truyền. Vậy nên Morocco đã chọn cách hỗ trợ cho một số nhóm nổi dậy ở Algeria chống lại chính quyền Cộng hòa Nhân dân.
Nhưng sự thù địch giữa 2 nước có thể đã không leo thang đến chiến tranh, nếu không phải có sự tác động từ Cuba và Ai Cập.
Về Ai Cập, nước này được cho là châm ngòi cho một cuộc chiến ngoại giao vào tháng 3 năm 1963. Đó là khi Quốc vương mới của Morocco (lên ngôi mới hơn 1 năm) thăm Algeria để giảm căng thẳng. Lúc này ở Ai Cập, tổng thống Nasser lên tiếng tố cáo rằng chế độ quân chủ Morocco dựa vào nền kinh tế mạnh chèn ép nước láng giềng Algeria. Nasser còn ''xếp các chế độ quân chủ Ả Rập là chế độ *********, ủng hộ các phong trào cách mạng chống nhân dân, tương tự đối với các nước phương Tây, đặc biệt là Pháp và Hoa Kỳ''.
Nhà vua Morocco cảm thấy bị xúc phạm và bỏ chuyến thăm Algeria. Về nước, ông chỉ đạo xuất bạn một tấm bản đồ Morocco mới, bao gồm cả những lãnh thổ tranh chấp với Algeria. Sự kiện này gây ra một cuộc khủng hoảng ngoại giao giữa Morocco với Algeria-Ai Cập.
Còn với Cuba, nước này luôn lên tiếng ủng hộ Algeria và tố cáo quốc vương Morocco. Từ sau khi cách mạng Algeria thành công, đã có rất nhiều cố vấn, bác sĩ, sĩ quan,...từ Cuba đến Algeria. Đây là điều mà nhiều người Arab rất lo ngại, vì nó đe dọa sự thống nhất của thế giới Arab trước các thế lực bên ngoài. Morocco nhiều lần thông qua khối Arab yêu cầu Algeria trục xuất các cố vấn Cuba về nước nhưng đều bị từ chối.
Khi chiến tranh nổ ra, nó biến thành cuộc chiến 3 đánh 1, khi một mình Morocco đánh lại liên quân 3 nước Algeria-Cuba-Ai Cập.
2/ Chiến tranh
Ngày 8/10/1963, một cuộc đụng độ bất ngờ giết chết 10 binh sĩ Hoàng gia Morocco. Đây không phải là phát súng đầu tiên của chiến tranh, nhưng là sự kiện gây thương vong lớn nhất. Trước đó từ tháng 8/1963, quân đội 2 bên đã triển khai dọc biên giới, kể cả những khu vực khô cằn nhất. Các cuộc đấu súng đôi lúc xảy ra nhưng đều né tránh những dòng người tị nạn qua lại giữa 2 nước.
Các nỗ lực vũ trang chuẩn bị cho cuộc chiến đến từ Algeria. Do nước này có quân đội yếu hơn Morocco, họ đã nhờ đến nước ngoài và được hỗ trợ.
Liên Xô gửi cho Algeria 10 xe tăng T-34, mặc dù chính họ vừa bán xe tăng T-54 hiện đại hơn cho Morocco.
Đầu tháng 10 năm 1963, quân đội Ai Cập gửi 1000 binh lính cùng nhiều phương tiện đến hỗ trợ Algeria. Nhưng mãi đến sau này người ta mới biết, quân đội Ai Cập đã gửi không quân trực tiếp chiến đấu, và đã bị bắn rơi.
Còn với Cuba, những sự can thiệp của nước này được ghi chép rất cụ thể. Họ đã lập ra đơn vị ''Grupo Especial de Instrucción'' tình nguyện đến Algeria. Đơn vị gồm 686 người dưới sự chỉ huy của tướng Efigenio Ameijeiras cùng 22 xe tăng T-34. Dù được chỉ thị giấu kín cuộc can thiệp này, Cuba vẫn bị lộ danh bởi tình báo Pháp.
Đó là những gì người ta biết trước cuộc chiến. Còn lại khi trận chiến diễn ra trong sa mạc từ tháng 10/1963 đến khi một thỏa thuận được giàn xếp vào tháng 2/1964, gần như không có tin tức gì về cuộc chiến. Nhưng những gì diễn ra vào lúc ký kết hiệp định cho thấy một chiến thắng của quân Morocco. Quân đội Morocco có lợi thế về vũ khí và trang bị, thậm chí hầu hết tư liệu ảnh và video liên quân đến cuộc chiến này là do họ ghi lại. Đến cuối tháng 10 năm 1963, đã có tin tức quân đội Morocco chiếm được Tindouf và Bechar. Đó cũng là thời điểm mà Tổ chức châu Phi Thống nhất (OAU) sắp xếp thỏa thuận ngừng bắn. Dù vậy, phải đến tháng 2 năm 1964, một hiệp định chấm dứt chiến tranh mới được ký kết.
Thỏa thuận này là một thắng lợi ngoại giao với Algeria, dù họ đã thua trên chiến trường. Theo hiệp định, Morocco từ bỏ yêu cầu chủ quyền với các vùng lãnh thổ tranh chấp Tindouf và Bechar. Đổi lại, Algeria sẽ chấm dứt các hành động thù địch với chế độ quân chủ Morocco, đồng thời trục xuất các cố vấn nước ngoài khỏi Algeria. Khu vực tranh chấp được giám sát bởi Tổ chức châu Phi Thống nhất, đánh dấu vai trò đầu tiên của Tổ chức này.
Không ai biết rõ thương vong hai bên, cả 2 phía đều tuyên bố tiêu diệt từ ''hàng trăm đến hàng nghìn'' quân đối phương. Nhưng tình báo Pháp chỉ cho thấy 39 người Morocco và 60 người Algeria xác nhận thiệt mạng.
Không có báo cáo về thương vong của Cuba và Ai Cập, nhưng chắc chắn có 4 phi công Ai Cập bị bắn rơi và bắt giữ.