Em "thử đánh giá" tính hiệu quả thực tiễn của dự án vay ODA Nhật tiếp. (Đại hội 13 và cụ Ajinomoto hay nhắc tới cụm từ "đánh giá qua thực tiễn", "lấy thực tiễn làm thước đo", "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ"... Em thấy rất đúng).
Dự án Đại lộ Đông - Tây tp HCM, bao gồm hầm Thủ Thiêm, ban đầu có tổng mức đầu tư khoảng 9800 tỷ. Dự án sau đó "đội vốn" lên 16.000 tỷ khi hoàn thành. (khoảng 1 tỷ $).
Dự án cầu Nhật Tân và đường nối cầu Nhật Tân đến sân bay Nội Bài có tổng mức đầu tư 13.600 tỷ cầu và 6.800 tỷ đường, tương đương với 1.2 tỷ $.
Cái việc đắt đỏ và sự cố lớn (nứt hầm Thủ Thiêm) thì không cần bàn thêm.
Cái đáng nói ở đây là phía Nhật không cho phép chủ đầu tư công trình lập trạm thu phí để thu hồi vốn vì lý do ..vay vốn ODA!
Thành ra, phía Nhật vừa được ăn, vừa được nói, vừa được gói mang về. 1 mũi tên trúng 5 đích:
1. Giải ngân nguồn vốn: khi Nhật đang thừa vốn (lãi suất âm tại Nhật) thì cho vay nước ngoài với lãi suất dương đã là thành công về mặt tài chính.
2. Nhà thầu Nhật: Điều kiện vay vốn ODA Nhật kèm theo nên nhà thầu Nhật thi công với giá đắt đỏ và nguồn tiền này quay trở về phục vụ nước Nhật.
3. Không thu phí ở dự án: Đương nhiên là nhân dân đi lại được lợi, và biện pháp này chính là để quảng bá và làm hình ảnh về đất nước Nhật tuyệt vời nhất, tưởng chừng như Nhật đang "cho tặng" người Việt cái công trình đó. Đội cuồng Nhật đông đảo cũng từ những điều này. Mà họ đâu có biết người miễn phí sử dụng công trình là do ngân sách nhà nước bỏ ra đâu. (Kiểu như ông bác sĩ chữa bệnh cho bệnh nhân, bệnh nhân khỏi bệnh quay lại chửi bác sĩ và ...tạ ơn Trời!
)
4. Gây tổn hại ngân sách nhà nước: Với việc không được thu phí hoàn vốn dự án, khiến cho ngân sách không có nguồn thu để trả nợ mà phải lấy từ nguồn khác để trả và duy tu bảo trì dự án. Trực tiếp làm hao hụt ngân sách vốn đã ít ỏi của nhà nước. -> Nguồn thu ngân sách cạn thì không còn tiền đầu tư dự án mới, thì lại phải vay ODA tiếp, thành 1 vòng lặp như con bạc khát nước mà càng uống càng khát).
5. JICA can thiệp thô bạo vào điều hành chính sách của nhà nước. Chúng tôi vay tiền thì chúng tôi trả, chứ có phải xin xỏ gì mà JICA "cấm thu phí" ? Nhưng JICA vẫn can thiệp để 2 dự án trên không thu phí hoàn vốn đầu tư. Trong khi luật trước có quy định được thu phí các dự án hạ tầng lớn do ngân sách đầu tư để thu hồi vốn cho dự án và có nhiều dự án đã thu phí từ trước đó, sau đó anh # ra nghị định bỏ hết trạm thu phí nhà nước để chuyển sang ...BOT (thảm nhựa 1 đoạn rồi cắm trạm thu giá). Nhưng JICA Nhật đã can thiệp để "phá luật" của VN phục vụ cho mục đích số 3 và số 4 ở trên.