[TT Hữu ích] Hồ Nguyên Trừng, vài dòng biên-khảo

[Xe nội lước]

Vài lời giới thiệu:
Nhu cầu tìm hiểu Lịch Sử của các cụ OF rất nhiều, trên OF cũng có nhiều cụ biên về sử, nhưng mở thớt thường là cãi, chửi nhau, nên em ít đóng góp- được.
Cá nhân em thấy, muốn hiểu Sử thì phải biết Ngoại ngữ, Sử Vn liên quan rất nhiều đến Trung Quốc, nên nếu biết chữ Hán, cũng tìm hiểu được nhiều.
Nhân đọc Minh Thực Lục, có nhiều cái hay ho về Sử nước ta giai đoạn cuối Trần, Hồ, đầu Lê, thiết nghĩ giúp ích được ít nhiều, nên em gắng dịch hầu các cụ đam mê Sử.
Thớt này em xin biên khảo đôi dòng về cụ Hồ Nguyên Trừng, một nhân vật lịch sử, về công lao với Đại Việt, ông hầu như có rất ít, nhưng lại là người Việt thành công nhất ở Trung Hoa, làm đến Công Bộ Thượng Thư của nhà Minh, đây là chức quan khá to, hàm Tam Phẩm ( tương đương Bộ.Tr bây giờ), với 1 nước lớn như Trung Quốc, 1 triều đại mà không thiếu nhân tài, mưu- mẹo, thì làm đến chức như vậy, cũng phải là người tài và rất khôn- ngoan.
Hồ Nguyên Trừng khi gặp sứ giả nhà Lê sang thì lạnh- nhạt, không bắt chuyện, nhưng ông lại viết : Nam Ông Mộng Lục, một tác phẩm tự sự những chuyện thời ông còn ở Vn, tỏ ra nhớ quê, và không quên nguồn gốc của mình, tác phẩm này đã được dịch, các cụ có thể tìm thấy trên mạng.
Tư liệu để viết bài, em lấy chuyếu từ Minh Thực Lục
https://ctext.org/searchbooks.pl?if=en&searchu=明實錄
Cụ nào rành chữ Hán có thể đọc, ngoài ra còn tham khảo thêm cuốn : Việt Kiệu Thư ( 越 嶠 書) của Lý Văn Phượng, có nhiều cái hay có thể bổ- xung.
Vì trình độ vô cùng quê- mùa, kiến thức nông- cạn, bản dịch sẽ nhiều thiếu sót, kính mong các cụ lượng thứ.

Cụ 76 khiêm nhường quá.nhưng quê mùa như cụ thì em nghi.

 

[KAXIHAN]

Em nghĩ cụ Đốc lúc mở thớt ghi rõ bản dịch Minh Thực Lục liên quan Hồ Nguyên Trừng thì hơn, không chú thích dịch từ Minh Thực Lục lại ghi biên khảo nhưng có biên mà chưa thấy khảo.

 

[Atlas01]

Tháng 12 năm 1394.

Nghệ Tông qua đời.

Lê Quý Ly lên làm Nhập nội Phụ chính Thái sư Bình chương quân quốc trọng sự, Tuyên trung Vệ quốc Đại vương, đeo lân phù vàng tỏ ý tiếm ngôi, cho người dịch thiên Vô Dật ( Một thiên trong sách Thượng thư được coi do Chu Công Đán soạn ra để răn dạy Thành Vương nhà Chu. "Vô dật" có nghĩa là chớ có lười biếng, an nhàn. Nội dung của thiên này là làm vua nên chăm lo chính sự, hiểu nỗi khó nhọc của dân, không nên đánh thuế nặng...) ra chữ Nôm để dạy Thuận Tông và tự xưng là Phụ chính Cai giáo Hoàng đế.

Vua mới cho Quý Ly ở bên hữu sảnh, đài gọi là Họa lư ( không rõ Họa Lư là gì)

Họa lư là nhà của đại thần thân cận với vua.

 

[Xe nội lước]

Liên hệ thực tế thực tại đuê

Cụ nói vạy khó hiểu quá.cụ thêm tí nhời cho đc tỏ với

 

[Xe nội lước]

"Công Bộ Thượng Thư của nhà Minh" chức này là ********* bộ công thương bây giờ ạ ?

Hình như là bộ xd+ gt+th lợi cụ ạ

 

[Atlas01]

Hình như là bộ xd+ gt+th lợi cụ ạ

Bộ công nó bao gồm cả khoa học và công nghệ nửa

 

[Bastion.P]

Ko chỉ không tin họ hàng thân thích, mà Nghệ Tông còn không tin cả con đẻ của mình (Trần Ngạc).

Nội tình thì vậy, ngoại tình còn có 2 biến cố nữa khiến nhà Trần đến hồi mạt vận sớm, vỏn vẹn 100 năm sau chiến thắng quân Nguyên Mông, lừng lẫy 5 châu - chấn động địa cầu. 2 biến cố này đều có liên quan đến cụ CVA

Trần Nghệ Tông chỉ vừa làm vua được 2 năm thì bị ép nhường ngôi cho em ruột. Cơn nghiện quyền lực của ông vừa được nếm trãi ngôi báu thì bị dứt dĩ nhiên ông rất khó chịu. Hơn nửa em trai ông ta lên tự mình làm chủ quyết đoán mọi việc chả nghe lời ai biến Nghệ Tông thành 1 thượng hoàng bù nhìn càng làm sự khó chịu trong Nghệ Tông lên tột đỉnh.
Vì vậy Nghệ Tông bắt đầu thấy sợ những người anh em cùng dòng họ vương tộc Trần nhà mình. Những người này cùng ông lật đổ Nhật Lễ và cũng họ ép ông thoái vị nhường ngôi cho em trai. Cho nên Nghệ Tông bắt đầu tạo phe cánh những người thân khác họ mà Quý Ly em họ đằng ngoại trở thành cánh tay đắc lực của Nghệ Tông tạo nên 1 liên minh bắt đầu hình thành

 

[doctor76]

Tháng 2 năm 1398.

Quý Ly Quý Ly bắt vua Thuận Tông nhường ngôi cho Thái tử An, tức vua Trần Thiếu Đế; lúc ấy Thái tử mới có 3 tuổi. Quý Ly vốn không ưa Nho Giáo, nên bảo vua ( Thuận Tông) đi theo Đạo Giáo, làm Đạo Sỹ.
Thái tử An lên ngôi, tức là Trần Thiếu Đế, mẹ là Khâm Thánh Hoàng hậu trở thành Hoàng thái hậu. Thuận Tông Hoàng đế được tôn hiệu là Thái thượng Nguyên quân Hoàng đế (太上元君皇帝), một cái hiệu rất xấc xược. Coi mình ngang Thái Thượng Lão Quân.

Ly tự xưng Khâm đức Hưng liệt Đại vương.

Thấy QUý Ly ngày càng quá, tôn thất nhà Trần họp lại bàn cách trừ khủ Ly, đó là Thái Bảo Trần Nguyên Hãng ( cháu gọi Trần Minh Tông là ông nội, và gọi Trần Nghệ Tông là bác ruột) cùng tướng Trần Khát Chân.
Tháng 6 năm 1399.
Quý Ly tổ chức hội thề ở trên đỉnh núi Đốn Sơn, ngoài cửa chính Môn thành Tây Đô, Thanh Hóa, phe của Khát Chân và Công Hãng bèn quyết dịp này giết Quý Ly.

Theo kế hoạch, Khát Chân mời QUý Ly xem múa, sau đó 2 thích khách là Phạm Thu Tổ và Phạm Ngưu Tất cầm gươm múa phụ họa rồi đâm chết Ly, 2 thích khách tiến lên, không hiểu sao Khát Chân lại không kịp ra ám hiệu, ngồi im, Quý Ly giật mình, vội vàng bỏ xuống lầu, có đông vệ sỹ canh,

Ngưu Tất liền vứt gươm xuống đất, khóc mà nói: “Cả lũ chết thôi”.

 

[Atlas01]

Ko chỉ không tin họ hàng thân thích, mà Nghệ Tông còn không tin cả con đẻ của mình (Trần Ngạc).

Nội tình thì vậy, ngoại tình còn có 2 biến cố nữa khiến nhà Trần đến hồi mạt vận sớm, 100 năm sau chiến thắng quân Nguyên Mông, lừng lẫy 5 châu - chấn động địa cầu. 2 biến cố này đều có liên quan đến cụ CVA

Liên quan Chu Văn An à?
Theo em biến cố liên can đến Trần mạt vận là vụ bất lực của vua Dụ Tông và ông ta phải chịch bà chị ruột.
Do Minh Tông làm đạo diễn.
2 bà cô ruột của Quý Ly đều là vợ của Minh Tông.
Mầm họa từ đây

 

[o0NewDriver0o]

Em oánh dấu để đọc. Sử TQ nó viết chắc là chuẩn, thông tin sẽ chính xác hơn ở ta.

 

[doctor76]

Quý Ly trả thù tàn bạo, giết gần hết tôn thất nhà Trần, lệnh bắt bọn tôn thất (Trần Nguyên) Hãng, Trụ quốc (Trần) Nhật Đôn, Tướng quân Trần Khát Chân, Phạm Khả Vĩnh, Hành khiển Hà Đức Lân, Lương Nguyên Bưu, Phạm Ông Thiện, Phạm Ngưu Tất và các thân đảng cộng hơn 870 người đều bị giết cả; tịch thu gia sản, con gái bắt làm tì, con trai từ một tuổi trở lên hoặc chôn sống, hoặc dìm nước cho chết sạch.

Quý Ly giải tất cả tôn thất nhà Trần lên núi Đốn Sơn, chém sạch, Khát Chân khi bị chém kêu to : Trời Hại Ta, rồi bình tĩnh vươn cổ chịu chết.

Quý Ly lại làm ra lệnh cho dân gian tố cáo lẫn nhau, 3 nhà phải giám sát, có gì báo, hễ có tin báo về tạo phản là bắt giết, đến nỗi người Nam ra đường không dám nhìn nhau, không có ai dám tụ họp nữa, chỉ đưa mắt nhìn nhau mà thôi.

( Trần Nguyên Hãng đã nhanh chân chạy mất, vào phủ Diễn Châu huyện Đông Thành lập nên Điền Trang gọi là Trang Kè,ở đây Ông thay đổi họ tên thành Nguyễn Công Hàng, Ông cũng là người đầu tiên đến định cư tại mảnh đất Trang Kè nay thuộc xã Mỹ Thành huyện Yên Thành tỉnh Nghệ An)

 

[Atlas01]

Tháng 2 năm 1398.

Quý Ly Quý Ly bắt vua Thuận Tông nhường ngôi cho Thái tử An, tức vua Trần Thiếu Đế; lúc ấy Thái tử mới có 3 tuổi. Quý Ly vốn không ưa Nho Giáo, nên bảo vua ( Thuận Tông) đi theo Đạo Giáo, làm Đạo Sỹ.
Thái tử An lên ngôi, tức là Trần Thiếu Đế, mẹ là Khâm Thánh Hoàng hậu trở thành Hoàng thái hậu. Thuận Tông Hoàng đế được tôn hiệu là Thái thượng Nguyên quân Hoàng đế (太上元君皇帝), một cái hiệu rất xấc xược. Coi mình ngang Thái Thượng Lão Quân.

Ly tự xưng Khâm đức Hưng liệt Đại vương.

Thấy QUý Ly ngày càng quá, tôn thất nhà Trần họp lại bàn cách trừ khủ Ly, đó là Thái Bảo Trần Nguyên Hãng ( cháu gọi Trần Minh Tông là ông nội, và gọi Trần Nghệ Tông là bác ruột) cùng tướng Trần Khát Chân.
Tháng 6 năm 1399.
Quý Ly tổ chức hội thề ở trên đỉnh núi Đốn Sơn, ngoài cửa chính Môn thành Tây Đô, Thanh Hóa, phe của Khát Chân và Công Hãng bèn quyết dịp này giết Quý Ly.

Theo kế hoạch, Khát Chân mời QUý Ly xem múa, sau đó 2 thích khách là Phạm Thu Tổ và Phạm Ngưu Tất cầm gươm múa phụ họa rồi đâm chết Ly, 2 thích khách tiến lên, không hiểu sao Khát Chân lại không kịp ra ám hiệu, ngồi im, Quý Ly giật mình, vội vàng bỏ xuống lầu, có đông vệ sỹ canh,

Ngưu Tất liền vứt gươm xuống đất, khóc mà nói: “Cả lũ chết thôi”.

Cụ hình như chưa kể đoạn sau cái chết của Nhật Lễ nhà Minh nó không phong vương cho vua Trần nào nửa.
Và đoạn đi sứ của Nguyễn Phi Khanh cha ruột Nguyễn Trãi cầu phong cho Thiếu Đế nhưng thất bại

 

[doctor76]

Tháng 4 năm 1399

Quý Ly bắt vua Thuận Tông phải đi tu đạo ở quán Ngọc Thanh, thôn Đạm Thủy. Quý Ly lại mật sai Nội tẩm học sinh Nguyễn Cẩn đi theo để giám sát vua cũ ở quán Ngọc Thanh là chỗ ông tu hành. Sau đó Quý Ly viết bài thơ, bảo ( vua) sớm liệu ( mà chết) đi, đừng để bị giết.

THuận Tông không muốn chết, Quý Ly mang thuốc độc đến, uống không chết, Quý Ly bắt không cho vua ăn, quân lính thấy bất nhẫn quá bèn lấy nước dừa cho vua uống, thấy vua mãi không chết, Quý Ly bèn tướng Phạm Khả Vĩnh bóp cổ chết và chôn ở lăng Yên Sinh, miếu hiệu là Thuận Tông. Năm đó (vua) mới 22 tuổi.

Quý Ly thực đại nghịch bất đạo, giết liền bao vua, chém hết tôn thất nhà Trần, khiến ( lòng) Trời nổi giận.

 

[doctor76]

Cụ hình như chưa kể đoạn sau cái chết của Nhật Lễ nhà Minh nó không phong vương cho vua Trần nào nửa.
Và đoạn đi sứ của Nguyễn Phi Khanh cha ruột Nguyễn Trãi cầu phong cho Thiếu Đế nhưng thất bại

Nó không chép kỹ nên em không dịch, để em xem lại đã ạ, không cụ bổ xung luôn.

 

[doctor76]

Tháng 6, năm 1399.

Quý Ly tự xưng làm Quốc tổ Chương hoàng, vào ở cung Nhân Thọ, điềm nhiên mặc áo vàng, ra vào hoàng cung theo lệ như Hoàng đế, dùng 12 cái lọng vàng.

Con thứ là Hán Thương xưng là Nhiếp thái phó, ở bên hữu điện Hoàng Nguyên. Con cả là Nguyên Trừng làm Tư đồ. Bảng văn thì đề là Phụng Nhiếp chính Quốc tổ Chương hoàng, chỉ xưng là "dư" ( Dư là tiếng tự xưng của các vị vua sắp lên ngôi, trong Đại Cáo Bình Ngô, Lê Lợi cũng xưng là Dư, nghĩa như là Ta) mà chưa dám xưng "Trẫm".

 

[trangvuduc]

Em đặt dép hóng!

 

[doctor76]

Quý Ly thay đổi chính sách dồn dập, cải cách mọi thứ, nhưng kết quả thì ngược lại, do không nắm được quy luật kinh tế.

Quý Ly đã cho phát thứ tiền giấy gọi là Thông bảo hội sao. In xong, ra lệnh cho dân cả nước đến đổi 1 quan tiền đồng lấy 1 quan 2 tiền giấy. Cấm tiêu riêng, chứa riêng tiền đồng; số tiền đồng thu hồi chứa ở kho ở kinh thành và trị sở các huyện.

Phạm tội chứa tiền đồng hình phạt cũng như làm tiền giả. Thể thức tiền giấy: tờ 10 đồng vẽ Rồng, tờ 30 đồng vẽ sóng biển, tờ 1 tiền vẽ mây bay, tờ 2 tiền vẽ con rùa, tờ 3 tiền vẽ con kỳ lân, tờ 5 tiền vẽ con chim phượng, tờ 1 quan vẽ Rồng.

Kẻ nào làm tiền giả bị xử tử, tài sản bị tịch thu. Xem ra, Quý Ly rất ham chém giết dân lành.

Tiền giấy, do trước đây thời nhà Tống đã thử phát hành, song thất bại,sau nhà Nguyên kế tiếp nhà Tống, thời Nguyên Vũ Tông ( 1307-1311) do bị thiếu hụt ngân khố nên đã hạ lệnh in rất nhiều tiền giấy, kết quả là tiền giấy bị mất giá. Hồ Quý Ly cũng giải quyết vấn đề ngân khố theo cách làm của Nguyên Vũ Tông, và kết quả là cũng thất bại giống hệt như vậy.
Nguyên do, tiền giấy chất lượng kém, hay bị rách, dễ làm giả, sức mua bán và tài sản trong dân chỉ có ( vài) triệu lượng ( bạc), Quý Ly cho ( in) đến cả chục triệu lượng ( vàng), dẫn đến tiền càng mất giá, dân chúng bị đói hơn. ( đoạn này thì sử gia TQ đánh giá kinh tế chính xác hơn Vn).

Quý Ly phát hành tiền giấy, cấm tiêu tiền đồng không chỉ vì vấn đề ngân khố, mà còn để thu về tiền đồng nhằm lấy nguyên liệu đúc vũ khí.

 

[doctor76]

Tháng 2 năm 1400.

Quý Ly bức vua Trần nhường ngôi, buộc các quan và tôn thất ba lần dâng biểu khuyên lên ngôi.

Quý Ly giả vờ ba lần từ chối cho đúng thủ tục.

Rồi tự lập làm vua, đặt niên hiệu Thánh Nguyên, quốc hiệu Đại Ngu, đổi thành họ Hồ.

Nguyên xưa, Quý Ly mạo nhận mình là họ Hồ, dòng dõi Ngu ( Nghiêu), Thuấn, đặt tên nước là Đại Ngu, (chữ Ngu ở đây: 大虞, Ngu nghĩa là to lớn, tốt đẹp, vui sướng, hạnh phúc).

Làm vua được 9 tháng, Quý Ly nhường ngôi cho con là Hồ Hán Thương, xưng Thái Thượng Hoàng. Vua Trần ( Thiếu Đế) gọi QUý Ly là ông ngoại, giáng xuống làm Bảo Ninh Đại VƯơng, giam lỏng rồi sau Quý Ly sai giết nốt.

( Chuyện nhận họ Hồ là dòng dõi Nghiêu, Thuấn của Quý Ly không có cơ sở, vì họ ngày xưa của Trung Quốc thường lấy theo đất phong, ví dụ được phong ở đất Trần thì lấy họ Trần, do đó, con cháu Nghiêu, Thuấn được các vua sau phong ở đất Quy, đất Trần, họ lấy họ Quy, họ Trần, chứ không có họ Hồ như Quý Ly nhận)

 

[MDPlaza2]

Hay quá, thế mà em nhớ cách đây độ chục năm bắt đầu có xu hướng đòi đánh giá lại và đề cao Hồ Quý Ly, tung hô như một nhà cải cách nhưng không gặp thời. Điền hình là cuốn tiểu thuyết về ông này của nhaf văn Nguyễn Xuân Khánh được tung hô rất kinh (cá nhân em đọc quyển này cũng được, nhưng rõ ràng toàn do ông nhà văn tưởng tượng ra).

 

[doctor76]

Tạm dừng để dịch về Hồ Nguyên Trừng, hẹn các cụ ngày mai