[TT Hữu ích] Dịch sách siêu cổ: Bổ An Nam dị lược đồ ký

[doctor76]

Người Di Ai Lao, tổ tiên là một nữ nhân tên Sa Nhất 沙壹, sống ở vùng núi Lao [ 哀牢山 Ai Lao Sơn là tên một dãy núi nằm ở miền trung tỉnh Vân Nam, Nó là phân giới của cao nguyên Vân Quý ở phía đông với dãy núi Hoành Đoạn ở phía Tây, là đường chia nước tự nhiên của hai con sông là Vân Giang và A Mặc Giang]. Nàng thường bắt cá trong suối, ngày nọ chạm vào một cây trầm hương bỗng động lòng, nhân đó mang thai, mười tháng sau sinh được mười con trai. Sau đó cây trầm kia biến thành con rồng, bay lên khỏi mặt nước. Sa Nhất chợt nghe tiếng rồng nói:

- Nàng vì ta mà sanh hạ con cái, hiện chúng ở đâu rồi?

Chín đứa con thấy rồng kinh hãi chạy mất, chỉ đứa nhỏ nhất thì không, nó ngồi lên vai rồng [long bối 背龍], rồng nhân đó dùng lưỡi liếm con mình. Người mẹ vốn nói ngôn ngữ của loài chim, gọi “Bối背” là “Cửu九”, “Tọa 坐” là “Long 隆” do đó gọi tên con là Cửu Long 九隆 [ngồi trên vai].
Sau này trưởng thành, các anh trai thấy Cửu Long tài giỏi thông tuệ bởi đã được cha rồng liếm vào người, bèn cùng nhau nhường cho ngôi vương. Dưới núi Lao có một đôi vợ chồng, lại sinh mười người con gái, anh em nhà Cửu Long cùng cưới làm vợ, sau dần dần sinh sôi nảy nở đông đúc. Tộc người này có tục xăm mình, thể hiện hình tượng con rồng, quần áo cũng đính đuôi rồng. Con của Cửu Long, đời đời tiếp nối. Bèn phân đặt tiểu vương, cấp cho làng ấp sinh sống, phân tán ra nhiều nhánh suối thung lũng. Ai Lao là vùng đất hoang sơ tận cùng phía ngoài biên ải, sông núi thâm sâu cách trở, ít người lai vãng, chưa từng thông giao với Trung Quốc.

 

[doctor76]

Năm Kiến Vũ 建武 thứ hai mươi ba [47], Ai Lao vương Hiền Lật 賢栗 khiển binh cưỡi bè kết bằng gỗ và tre xuôi xuống phía Nam trên sông, Trường Giang, Hán [ Thủy], đánh vào biên giới bộ tộc Lộc Kỵ 鹿茤 người Di. Người Lộc Kỵ yếu nhược, vì thế bị bắt giữ. Bỗng nhiên sấm chớp mưa giông dữ dội, gió nam cuốn thổi, sông ngòi đảo dòng, hơn hai trăm dặm [Trường Giang] nổi sóng cồn, bè mảng chìm hết, người Ai Lao chết đuối mấy ngàn mạng. Hiền Lật lại sai sáu vương gia cùng cả vạn quân đánh Lộc Kỵ một lần nữa, Lộc Kỵ vương nghênh chiến, giết được sáu vị vương. Các kỳ lão [耆老 người trên 60 tuổi] Ai Lao mai táng [ 埋 sơ sài] sáu vị vương này, nhưng đêm đến hổ xuất hiện ăn hết tử thi, mọi người hoảng sợ dẫn quân về nước. Hiền Lật kinh hoàng, gọi các kỳ lão đến nói:

- Bọn ta xâm nhập biên giới, từ xưa đến nay mới có chuyện ấy, nay đánh Lộc Kỵ, lần nào cũng bị trời phạt, Trung Quốc có thánh đế chăng? Trời giúp như thế, nay đã rõ rồi.

Năm thứ hai mươi bảy [ 51], bọn Hiền Lật bèn đem 2.770 hộ, 11.659 khẩu đến yết kiến đầu hàng thái thú Việt Tây 越巂 là Trịnh Hồng 鄭鴻, xin nội thuộc. Hán Quang vũ phong Hiền Lật cùng những [ thủ lĩnh khác] làm quân trưởng, từ đó hằng năm vào triều cống.

 

[doctor76]

Hiển Tông, năm Vĩnh Bình 永平 [ niên hiệu của Hán Minh Đế 漢明帝; 15 tháng 6, 28 – 5 tháng 9, 75, tên Lưu Trang 劉莊, cũng gọi Hán Hiển Tông 漢顯宗, là vị Hoàng đế thứ hai của nhà Đông Hán, cũng như là Hoàng đế thứ 17 của triều đại nhà Hán, Minh Đế được coi là một Hoàng đế tài giỏi, không chỉ giữ được sự hưng thịnh từ cha mình là Hán Quang Vũ Đế mà còn phát huy cùng phát triển thêm nữa. Khi ông chấp chính, tuy không theo chủ trương dựa vào "nhu" để trị nước như cha mình Hán Quang Vũ Đế mà thi hành sự thống trị hà khắc nhưng vẫn có những công lao nhất định. Ông củng cố chính quyền, thu phục được Hung Nô và Tây Vực, mở đường cho Phật giáo phát triển, mở ra sự giao lưu văn hóa giữa Trung Quốc và Tây Á] thứ mười hai [70], Ai Lao vương Liễu Mạo 柳貌 sai con đem dân chúng nội thuộc, có tất cả 77 ấp vương, 51.890 hộ, 553.711 khẩu. [ Nhà Hán] giờ đây từ miền tây nam đến Lạc Dương rộng bảy ngàn dặm, thời Hiển tông trí đặt hai huyện Ai Lao và Bác Nam [ chính là nước Đại Lý sau này, gồm cả vùng Tây Bắc Vn, bây giờ còn 1 phần là Châu tự trị dân tộc Bạch Đại Lý 大理白族自治州 Đại Lý Bạch tộc Tự trị châu, là một châu tự trị tỉnh Vân Nam, và thủ phủ là Đại Lý], phân đô úy tây bộ quận Ích Châu lĩnh quản sáu huyện, nhập vào quận Vĩnh Xương 永昌. Đường thủy thông đến núi Bác Nam 博南山 [ thuộc huyện Vĩnh Bình, Vân Nam], qua sông Lan Thương 蘭倉水 [đầu nguồn sông Mekong], đi lại rất cực khổ. Có bài hát viết rằng:

- Đức nhà Hán bao la, khai mở quốc gia đến cả những kẻ không thần phục. Trải đến tận núi Bác Nam, bến Việt Lan 度蘭 Qua dòng Lan Thương, mới là đất của người khác.

 

[doctor76]

Người Ai Lao đều xuyên mũi và căng tai, thủ lĩnh tự xưng là vương, thùy tai rũ xuống ba thốn [cỡ 1 ngón tay ~10cm], dân thường thùy tai dài chấm vai. Đất đai màu mỡ tươi đẹp, thích hợp với ngũ cốc, trồng dâu nuôi tằm. Họ biết nhuộm vải thêu hoa rất đẹp, biết dùng lông thú làm len cũng như dệt vải từ cây bông, từ đó tạo thành sợi Lan Can 蘭干 (người dịch không rõ là gì?) và vải gai nhuyễn mịn, dệt nên loại gấm lụa có hoa văn lộng lẫy.
Xứ này có cây hoa ngô đồng 梧桐木華, xe đánh và dệt thành vải, khổ năm xích [ 1 xích = 0,33cm], trắng ngần không một vết ố bẩn. Trước đây dùng vải này khâm liệm người chết, tuy nhiên về sau cũng dùng may y phục. Ở đây có loại tre đốt dài một trượng, gọi là bộc trúc 濮竹. Có mỏ quặng sản xuất đồng, sắt, chì, thiếc, vàng, bạc, đá dạ quang, hổ phách, thủy tinh, ngọc lưu li, con trai, con sò, chim công, bích ngọc, tê giác, voi, khỉ vượn, mạch thú [ 貊獸 gấu trúc]. Ở huyện Vân Nam 雲南縣 có con nai thần hai đầu, ăn được cỏ độc.

 

[doctor76]

Đầu tiên, tây bộ đô úy người Quảng Hán 廣漢 là Trịnh Thuần 鄭純 cai trị, thực hành chính trị thanh khiết, triển khai giáo hóa người Di, các tù trưởng cảm mến, đều hiến tặng của ngon vật lạ trong xứ, ca tụng công đức. Nhà vua khen ngợi, liền phong chức thái thú Vĩnh Xương. Trịnh Thuần cùng người Ai Lao thỏa thuận, trưởng làng mỗi năm thu mỗi đầu người hai súc vải, một hộc muối, đây là thuế định kỳ, đã trở thành thông tục và làm hài lòng Di dân. Trịnh Thuần đảm nhận chức đô úy và thái thú được mười năm thì mất. Năm Kiến Sơ 建初 thứ nhất [76], Ai Lao vương Loại Lao 類牢 tranh chấp dữ dội với quan huyện, lấy làm tức giận, rồi giết quan huyện làm phản, đánh Đường Thành ở Việt Tây. Thái thú Vương Tầm 王尋 chạy trốn đến Điệp Du 楪楡. Hơn ba ngàn người Ai Lao đánh phá Bác Nam 博南, đốt phá nhà cửa của dân chúng. Túc tông chiêu mộ và phát binh Việt Tây 越巂, Ích Châu 益州, Vĩnh Xương 永昌 gồm cả người Hán và người Di được 9.000 quân đi thảo phạt. Mùa xuân năm sau, người Di Côn Minh 昆明 là bọn Lỗ Thừa 鹵承 ở huyện Tà Long 邪龍 [ nay là Huyện tự trị người Di người Hồi Nguy Sơn, gọi tắt là Nguy Sơn, là một huyện tự trị trong châu tự trị Đại Lý ở miền tây tỉnh Vân Nam], hưởng ứng, đem người theo quân lính các quận tấn công Loại Lao 類牢 tại Bác Nam, đại phá và giết được. Đầu Loại Lao được chuyển về Lạc Dương báo công, vua thưởng Lỗ Thừa một vạn xấp vải, tấn phong làm Phá lỗ bàng ấp hầu.

Năm Vĩnh Nguyên 永元 thứ sáu [94], ở vùng đất phía ngoài quận Vĩnh Xương có vua Đôn Nhẫn Ất 敦忍乙 [ vùng đất bây giờ là Bắc Lào, Điện Biên và giáp Myanmar] tên Mạc Diên 莫延 hâm mộ nhà Hán, sai sứ thông dịch tiến cống tê giác và voi lớn. Năm thứ chín, vua nước Man Cập Đạn及撣 [ bây giờ là vùng dân tộc Shan tại Myanmar] tên Ung Do 雍由 sai sứ thông dịch dâng lên những thứ quý báu của xứ mình, Hòa đế cấp cho ấn vàng dây đeo tía, các tiểu tù trưởng cũng được ấn đeo cổ, tiền bạc, lụa là.

 

[BinhWalker]

Người Ai Lao đều xuyên mũi và căng tai, thủ lĩnh tự xưng là vương, thùy tai rũ xuống ba thốn [cỡ 1 ngón tay ~10cm], dân thường thùy tai dài chấm vai. Đất đai màu mỡ tươi đẹp, thích hợp với ngũ cốc, trồng dâu nuôi tằm. Họ biết nhuộm vải thêu hoa rất đẹp, biết dùng lông thú làm len cũng như dệt vải từ cây bông, từ đó tạo thành sợi Lan Can 蘭干 (người dịch không rõ là gì?) và vải gai nhuyễn mịn, dệt nên loại gấm lụa có hoa văn lộng lẫy.
Xứ này có cây hoa ngô đồng 梧桐木華, xe đánh và dệt thành vải, khổ năm xích [ 1 xích = 0,33cm], trắng ngần không một vết ố bẩn. Trước đây dùng vải này khâm liệm người chết, tuy nhiên về sau cũng dùng may y phục. Ở đây có loại tre đốt dài một trượng, gọi là bộc trúc 濮竹. Có mỏ quặng sản xuất đồng, sắt, chì, thiếc, vàng, bạc, đá dạ quang, hổ phách, thủy tinh, ngọc lưu li, con trai, con sò, chim công, bích ngọc, tê giác, voi, khỉ vượn, mạch thú [ 貊獸 gấu trúc]. Ở huyện Vân Nam 雲南縣 có con nai thần hai đầu, ăn được cỏ độc.

Ai Lao nhiều thứ quý quá nhỉ, ko biết bây giờ những thứ này nằm trên đất Vân Nam hay Lào, nếu ở Lào để mình đi Lào 1 chuyến

Có mỏ quặng sản xuất đồng, sắt, chì, thiếc, vàng, bạc, đá dạ quang, hổ phách, thủy tinh, ngọc lưu li, con trai, con sò, chim công, bích ngọc, tê giác, voi, khỉ vượn, mạch thú [ 貊獸 gấu trúc].

 

[doctor76]

Ai Lao nhiều thứ quý quá nhỉ, ko biết bây giờ những thứ này nằm trên đất Vân Nam hay Lào, nếu ở Lào để mình đi Lào 1 chuyến

Có mỏ quặng sản xuất đồng, sắt, chì, thiếc, vàng, bạc, đá dạ quang, hổ phách, thủy tinh, ngọc lưu li, con trai, con sò, chim công, bích ngọc, tê giác, voi, khỉ vượn, mạch thú [ 貊獸 gấu trúc].

Có điều dân Lào bây giờ lại không căng tai nữa ,nghe tả lại thấy hơi giống dân ...Việt Nam hồi ấy.
Các vùng giàu có mà Hán Thư mô tả, theo em hiểu là thuộc vùng Bắc Lào bây giờ, gồm Vân Nam ( khu Si Xoong Ba Na, phiên âm Hán Việt là Tây Sương Bản Nạp, còn đúng tiếng Lào hay Thái là Síp Xoong Chau Tay : 12 xứ Thái), các tỉnh Bò Kẹo, U Đôm Xay, Luông Nậm Thà, Điện Biên....

 

[BinhWalker]

Có điều dân Lào bây giờ lại không căng tai nữa ,nghe tả lại thấy hơi giống dân ...Việt Nam hồi ấy.
Các vùng giàu có mà Hán Thư mô tả, theo em hiểu là thuộc vùng Bắc Lào bây giờ, gồm Vân Nam ( khu Si Xoong Ba Na, phiên âm Hán Việt là Tây Sương Bản Nạp, còn đúng tiếng Lào hay Thái là Síp Xoong Chau Tay : 12 xứ Thái), các tỉnh Bò Kẹo, U Đôm Xay, Luông Nậm Thà, Điện Biên....

Khu Tây Sương Bản Nạp này cách Tam Giác Vàng có mấy chục cây nhỉ? Chắc vùng này nhiều tài nguyên lắm sao dân Việt mình ko sang đào có thể nhiều vùng chưa khám phá hết

 

[doctor76]

Khu Tây Sương Bản Nạp này cách Tam Giác Vàng có mấy chục cây nhỉ? Chắc vùng này nhiều tài nguyên lắm sao dân Việt mình ko sang đào

Dân nó hung hăng lắm hay sao cụ ạ, dân ta toàn thích di động đến Chăm Pa thôi cụ, hơn nữa, cái miền Bắc Lào cũng thuộc Đại Việt cả 500 năm mà dân ta cũng không thèm di cư đến ở.

 

[Phán Thông]

Dân nó hung hăng lắm hay sao cụ ạ, dân ta toàn thích di động đến Chăm Pa thôi cụ, hơn nữa, cái miền Bắc Lào cũng thuộc Đại Việt cả 500 năm mà dân ta cũng không thèm di cư đến ở.

Có đấy chứ cụ.
Lúc đầu em không hiểu cộng đồng người Việt ở Đông Bắc Thái Lan từng che chở cho cụ Thầu Chín ở đấy từ bao giờ? Sao vùng này lại nhiều Việt kiều như vậy?
Hóa ra vùng này ngày xưa nó là Trấn Ninh, hoặc bên cạnh Trấn Ninh. Có thể họ là cư dân Việt vẫn ở lại sau khi Trấn Ninh bị cắt cho Lào.

 

[timeout]

Dân nó hung hăng lắm hay sao cụ ạ, dân ta toàn thích di động đến Chăm Pa thôi cụ, hơn nữa, cái miền Bắc Lào cũng thuộc Đại Việt cả 500 năm mà dân ta cũng không thèm di cư đến ở.

Đất Lào mạn Hủa Phăn và Xiêng Khoảng cũng mãi đến thời Pháp thuộc mới bị cắt cho Lào thôi. Từ thời Trần nhà ta đã hành quân đánh rất sâu vào đất Ai Lao bằng cả hai lối nên địa bàn bao phủ của Đại Việt sau này không hề nhỏ. Mấy vùng này toàn núi cao rừng rậm, đi lại giờ vẫn còn khó khăn thì ngày xưa chắc các cụ nhà ta cũng không nhằn nổi là đúng ợ.

 

[doctor76]

Có đấy chứ cụ.
Lúc đầu em không hiểu cộng đồng người Việt ở Đông Bắc Thái Lan từng che chở cho cụ Thầu Chín ở đấy từ bao giờ? Sao vùng này lại nhiều Việt kiều như vậy?
Hóa ra vùng này ngày xưa nó là Trấn Ninh, hoặc bên cạnh Trấn Ninh. Có thể họ là cư dân Việt vẫn ở lại sau khi Trấn Ninh bị cắt cho Lào.

Thời vua Lê Thánh Tông, sau khi lấy được vùng đất này, đã vẽ bản đồ, lập địa danh ( căn cứ Hồng Đức Bản Đồ), còn mô tả đường đi cụ ạ.
À, đúng rồi cụ, có tranh vẽ của Tây người dân Nghệ An đi làm ruộng giáp Thái Lan.
Đáng tiếc cho mảnh đất quá rộng lớn của Đại Việt.

 

[doctor76]

Đất Lào mạn Hủa Phăn và Xiêng Khoảng cũng mãi đến thời Pháp thuộc mới bị cắt cho Lào thôi. Từ thời Trần nhà ta đã hành quân đánh rất sâu vào đất Ai Lao bằng cả hai lối nên địa bàn bao phủ của Đại Việt sau này không hề nhỏ. Mấy vùng này toàn núi cao rừng rậm, đi lại giờ vẫn còn khó khăn thì ngày xưa chắc các cụ nhà ta cũng không nhằn nổi là đúng ợ.

Bây giờ mới thấy nó là vùng chiến lược đấy cụ, ngày xưa chắc nó hoang vu quá, các cụ vẫn cho người Thái cai quản ,nhưng nộp cống đều đặn.
Nó là vùng giáp TQ,Thái, Myanmar... Một khu vực quá đẹp.

 

[tuhuan]

Có đấy chứ cụ.
Lúc đầu em không hiểu cộng đồng người Việt ở Đông Bắc Thái Lan từng che chở cho cụ Thầu Chín ở đấy từ bao giờ? Sao vùng này lại nhiều Việt kiều như vậy?
Hóa ra vùng này ngày xưa nó là Trấn Ninh, hoặc bên cạnh Trấn Ninh. Có thể họ là cư dân Việt vẫn ở lại sau khi Trấn Ninh bị cắt cho Lào.

Dân Nghệ An đấy cụ. Dân đấy mới có máu cm kiểu ấy.

 

[BinhWalker]

Bây giờ mới thấy nó là vùng chiến lược đấy cụ, ngày xưa chắc nó hoang vu quá, các cụ vẫn cho người Thái cai quản ,nhưng nộp cống đều đặn.
Nó là vùng giáp TQ,Thái, Myanmar... Một khu vực quá đẹp.

Bây giờ mình vẫn di dân kinh tế mới sang được mà Lào chắc ko cản đâu người Lào đâu có kỳ thị người Việt như Campuchia

 

[timeout]

Bây giờ mới thấy nó là vùng chiến lược đấy cụ, ngày xưa chắc nó hoang vu quá, các cụ vẫn cho người Thái cai quản ,nhưng nộp cống đều đặn.
Nó là vùng giáp TQ,Thái, Myanmar... Một khu vực quá đẹp.

Thực sự là cực kỳ hùng vĩ và nguyên sơ cụ ạ. Em chạy vòng cung đường phía bắc Lào mà chỉ thấy có rừng và núi thôi ạ. Dân số Lào thưa thớt, tập trung chủ yếu ở một số khu trung tâm nên mấy vùng phía Bắc khá thưa thớt. Dân Lào lành, dễ gần nên em ấn tượng vô cùng, các cụ thích ở ẩn tránh đời thì đất Lào thực sự là một lựa chọn tốt.
Bảo sao Tàu nó xây dựng hệ thống cao tốc xuyên dọc nước Lào luôn, chỉ riêng phục vụ công tác di dân chiếm đất, chiếm nguồn nguyên liệu và năng lượng (thuỷ điện) ở đây là thắng to rồi.

 

[doctor76]

Bây giờ mình vẫn di dân kinh tế mới sang được mà Lào chắc ko cản đâu người Lào đâu có kỳ thị người Việt như Campuchia

Chính ra là như vậy, bây giờ người Việt ở bên Lào nhiều mà cụ. Chính quyền Lào thì cũng bình thường, nhưng không quá đáng như Cam đối xử với người Việt ở vùng Biển Hồ .
Cái chính bây giờ Lào bị TQ nhòm ngó kinh hoàng, so sánh về kinh tế, nó bóp doanh nghiệp Vn lập tức nếu muốn.

 

[doctor76]

Thực sự là cực kỳ hùng vĩ và nguyên sơ cụ ạ. Em chạy vòng cung đường phía bắc Lào mà chỉ thấy có rừng và núi thôi ạ. Dân số Lào thưa thớt, tập trung chủ yếu ở một số khu trung tâm nên mấy vùng phía Bắc khá thưa thớt. Dân Lào lành, dễ gần nên em ấn tượng vô cùng, các cụ thích ở ẩn tránh đời thì đất Lào thực sự là một lựa chọn tốt.
Bảo sao Tàu nó xây dựng hệ thống cao tốc xuyên dọc nước Lào luôn, chỉ riêng phục vụ công tác di dân chiếm đất, chiếm nguồn nguyên liệu và năng lượng (thuỷ điện) ở đây là thắng to rồi.

Người dân Lào thì bình thường, chính quyền thì chơi nước nước đôi giữa Vn-TQ cụ ạ.
Dân TQ rất thèm khát đất của nước khác, đó là đặc sản.

 

[Đốc tờ Phương]

Em thấy Lào ép người Việt kiểu Lào và Cam ép kiểu Cam.
Lào không cho lập trường của riêng người Việt. Trường của người Việt nằm trong hệ thống giáo dục Lào, học theo chương trình Lào, tiếng Việt là một môn ngoại ngữ.
Trong khi Cam cho người Việt lập trường học thoải mái, đón thày giáo Việt Nam sang dạy, dạy theo chương trình của Bộ Giáo dục Việt Nam, sách giáo khoa Việt Nam.
Ở sân bay Cam công an cửa khẩu nói tiếng Việt thoải mái.
Trong khi ở sân bay Lào, mặc dù cán bộ biết tiếng Việt nhưng nhất định không nói.
Nhân tiện cũng xin đề nghị các cụ khi xuống sân bay Lào đừng có xông ra anh công an cửa khẩu rồi "Anh ơi, chị ơi, làm ơn cho em hỏi a, b, c" bằng tiếng Việt rất chi là hãm và vô duyên.
Ông công an Lào ngậm hột thị, dek thèm trả lời.

 

[Phán Thông]

Dân Nghệ An đấy cụ. Dân đấy mới có máu cm kiểu ấy.

Quảng Bình, Quảng trị nhiều hơn Nghệ An đấy cụ.
Sanvannakhet toàn dân hai xứ Quảng đấy.