Dịch sách lịch sử : Mô tả xứ Đông Kinh ( Thăng Long)

[NHD123]

Thới hữu ích ủng hộ cụ chủ!

 

[fordeverest2012]

Em đặt chiếc dép ngồi hóng ợ

 

[doctor76]

Quân lính luyện tập võ nghệ, lính ở đây tuy vẫn mang danh là quân đội nhà Lê, nhưng thực tế do chúa Trịnh chỉ huy và quản lý​

 

[doctor76]

Thành Thăng Long nhìn từ sông ( trong nguyên văn và trong tiếng Việt hồi ấy, nhân dân ta gọi thủ đô là Kẻ Chợ, S.Baron cũng viết là Cha Cho, đây là cảnh vẽ khoảng năm 1680​

 

[doctor76]

Những chiếc xe chở đồ tiến Vua, trong tranh là các con vật dùng trong lễ tang vua Lê​

 

[doctor76]

Đám tang vua Lê​

 

[cán bộ quèn]

Em hóng tiếp, cám ơn Cụ!

 

[doctor76]

Đình hoặc chùa thời Lê -Trịnh​

 

[comay8x]

doctor76 Cụ ơi, cái này có bản in không ạ? Nếu ko em xin phép cụ cho em copy em in ra đọc thôi vì đọc online nhiều chữ đau mắt quá. Tác giả dịch là cụ hay ai ạ?

 

[doctor76]

Cảnh 1 đám cưới thời ấy​

 

[doctor76]

doctor76 Cụ ơi, cái này có bản in không ạ? Nếu ko em xin phép cụ cho em copy em in ra đọc thôi vì đọc online nhiều chữ đau mắt quá. Tác giả dịch là cụ hay ai ạ?

Em tự dịch thôi cụ, để tối xong topic em gửi cụ bản dịch trên file doc hoặc pdf cho liền mạch cụ nhé

 

[comay8x]

Em tự dịch thôi cụ, để tối xong topic em gửi cụ bản dịch trên file doc hoặc pdf cho liền mạch cụ nhé

Dạ, em cảm ơn cụ, cụ cho em xin vào ib nhé, chắc là nặng cụ úp giúp lên mediafire nhé?

 

[Bachsima]

Hà nội 1876-1883, rõ các cửa ô, mỗi tội Phớp nó không ghi tên.

 

[HuyArt]

Bờ dồ Sổ có thể lấy tư liệu về sự tham ăn của người Việt từ 400 năm trước ở trong thớt này
Thớt của cụ Đốc rất hay!

 

[volanggo]

Em đáng dấu đọc dần của cụ, em đang đọc cuốn Xứ Đông Dương của Toàn quyền Đông Dương Pauul Doumer(1897-1902)

 

[doctor76]

CHƯƠNG XIII.

VỀ LỄ LÊN NGÔI, KẾ VỊ

Không có kiểu tổ chức lễ lên ngôi, kế vị của vua như tác giả Taverniere miêu tả​

Vì tác giả của chúng ta sai- lầm suốt cuốn sách của mình, nên chương 13 của ông ấy cũng hoàn toàn sai lầm theo đúng cách- thức ấy. Mà dù tôi có siêng- năng thăm hỏi các nho sĩ hay những người có quyền lực của họ như thế nào, tôi cũng chẳng thể phát hiện ra là họ sử dụng nghi lễ trọng thể cho việc lên ngôi hoặc kế vị của vua họ với quá chừng rực rỡ và lộng lẫy như thế, hoặc bất cứ thứ gì tương tự mà ông ấy đã kể. Sợ rằng họ cũng chưa từng thấy bất kỳ buổi lễ nào.

Họ nói với tôi rằng, những sự lịch- sự và phô trương ngoại hạng đó đối- nghịch với phong- tục và lối- sống của họ. Khi Chúa hoặc Vua họ chết, cả cộng đồng may chặt tất cả những gì bày tỏ sự vui mừng, hoặc trình diễn bất cứ thứ gì lộng lẫy, hoặc bất cứ hình ảnh nào bóng bẩy, ví dụ như là đeo vàng bạc, mặc áo khoác cầu kỳ - chúng không chỉ bị cấm trên khắp vương quốc, mà còn bị xem là rất khiếm nhã nếu sử dụng.

Cũng không có một vị cận thần nào trong thời gian thương tiếc chủ của mình lại tỏ ra dùng đồ đạc xa hoa, hoặc dùng ngựa, voi, kiệu, võng… mà phải dùng y phục tồi nhất, thô xấu, kém nhất mà họ có thể sáng tạo ra – đó mới được coi là đúng đắn, đặc biệt với những thân thuộc gần nhất, trang nghiêm nhất, cùng nhiều người quan sát tử tế khác từ nhiều nơi đến chứ không chỉ ở cung điện.

Tất cả nghi lễ họ dùng trong những dịp này, bao gồm chỉ có u sầu và đưa ra mắt vị hoàng tử kế vị, người đãi yến những kẻ viết lời ca tụng, nhưng không phải với sự huy hoàng hay vui vẻ thường lệ của triều đình – Vì ông ấy vẫn còn đang để tang cho người tiền nhiệm. Nhưng thường là họ ca tụng vua của mình (người mà hiện tại chẳng quan tâm gì đến đất nước) rất nhiều vẻ hùng vĩ và vị thế của ngai vàng. Không nghi ngờ gì, họ sẽ được vài sự tôn trọng có mức độ tương tự như vị Chúa khi ông nắm được ngôi vị của mình, khi mà quyền lực và sức mạnh của ông – dù là xâm phạm của kẻ khác–vẫn kiểm soát tất thảy, và trong tất cả những dịp này ông vẫn được tôn trọng và dõi theo nhất.

Trong năm 1682, khi tôi đến đây từ Xiêm, vị Chúa già vừa mất, thế tử của ông ấy không cất một tiếng nào khi kế- vị. Ngược lại, ông ta tự đi đến một nơi riêng tư, không hề ra ngoài để nghe vấn đề triều chính, hoặc nhận biết những thay đổi nào của chính phủ. Ông cũng chẳng nhận sự tôn kính thường lệ từ chính quan chức của ông, hoặc cho phép người nước ngoài vào xem hay để chia buồn, hoặc chúc mừng sự thăng tiến của ông ấy, chỉ nhận những món quà của họ. Vì thế, không hề có thêm hình thức nào khác, vị Chúa nhận lấy quyền lực chức vị của mình, và không nghi ngờ gì, ông sẽ không bao giờ nhường cho vị Vua vượt qua ông trong loại này. Không chỉ vì ông phải chịu mọi chi phí và cái giá phải trả, mà ông còn sợ rằng người kia sẽ tăng thêm danh tiếng từ đó.

Tác giả của chúng ta rất đáng khen ngợi vì kể những điều không ai biết, và đối nghịch với phong tục của những người này, nhưng khẳng định tự tin rằng anh của ông ấy đã tận mắt chứng kiến sự lãng mạn được phát minh khéo léo trong dịp này: Chúng chẳng là gì khác ngoài chuyện ngụ ngôn để nói rằng, trong nghi lễ này, tất cả pháo trên tường thành đều nổ? Khi mà chẳng có thứ như là một khẩu súng lớn trên thành - Hay tất cả binh bính được rút về từ biên giới, nghĩa là mở cửa vương quốc cho Nam Hà, kẻ luôn dòm ngó cơ hội này để liên kết với lãnh thổ của họ 2 tỉnh tranh chấp, nơi đã từng được cai trị bởi tổ tiên vị Chúa của họ. Rằng họ thề trung thành với vua, và rằng họ sẽ bảo vệ ông ta cùng đất nước chống lại kẻ thù truyền đời Trung Quốc – khi mà, như chúng ta đã nói trước, họ cống nạp cho đế chế Trung Hoa, bây giờ đang ở trong quyền thống trị của Tartar, những người mà họ cố gắng bằng mọi cách có thể tưởng tượng để không xúc phạm đến vì sợ mất nước và tự do. Rằng nhà vua rộng rãi sử dụng trong ngày hôm đó tới 1 triệu thỏi vàng – mà chỉ tính đồng bạc đã có giá ít nhất là 150 triệu đồng – một con số mà tôi chắc chắn rằng cả vương quốc cũng khó có thể tập hợp được chừng ấy vàng và bạc, dù ông ấy có nhắm đến thuyết phục cho cả thế giới rằng nhà vua Bắc Hà sở hữu kho tàng của Croesus (không rõ ai?). Rằng nhà vua tặng tiền quà cho các quan viên không biết tên, và những chức quan cũng chưa bao giờ nghe thấy trong đất nước. Rằng ông tặng rất nhiều thỏi vàng bạc cho nguyên soái, ở đây nghĩa là vị Chúa, từ người đã cho ông tất cả những gì ông có. Rằng sẽ có rất nhiều vụ tự sát, và như để chứa số lượng đồ sộ quái thú đó, việc cày cấy cần thiết phải dừng lại, và mọi người vui lòng ăn chay trong cả năm, cũng không giết mổ.

Sau buổi tiệc Epicurean (không rõ tiệc gì?) này, cùng với những gì ông ấy kể về các tu sĩ, pháo hoa, tổ chim, thịt ngựa non… những điều mâu- thuẫn nhảm- nhí không đáng nhắc tới, tôi phải thừa nhận rằng ông ấy đã ghi vài điều và vài đoạn ở đây thích hợp với Xiêm La, và tương ứng với kiểu cách và pháp luật của những người ấy, chỉ là ông ấy đặt chỗ sai- lầm. Với những gì được kể về chuyện vua đi ra ngoài, tôi sẽ nói trong chương kế.

Phụ nữ có danh- vị khi đi ra ngoài thì được khiêng – tùy theo cấp bậc của họ - hoặc là trong những cái kiệu kín, hoặc võng trên vai những người đàn ông. Quốc gia này không hề cấm giữ người phụ nữ tránh ánh mắt của người khác như người Trung Quốc và người Moor.

Lễ sinh nhật của họ được họ xem rất đúng giờ, từ hoàng tử cho đến tiện dân, tùy theo khả năng và quyền lực của mình mà tổ chức ăn uống, ca nhạc, cùng những trò giải trí khác ngoại trừ pháo hoa – mà họ rất là thiếu thốn, như tôi đã nói trước.

Họ cũng tặng quà trong dịp ấy cho họ hàng, bạn bè và tùy thuộc, những người đem lại vinh dự tôn kính cho họ.

Về sự rộng rãi của nhà vua – người cho con ông ta và người kế vị một lúc một khoản tiền 1000 thỏi vàng hay giá trị tương tự 150.000 đô la, và 500 thanh bạc giá trị hơn 70.000 đô la – Tất cả đều không thể. Bởi vì khoản lương hàng năm chỉ cho phép ông có một khoản không hơn 8000 đô la. Cứ thế nhân lên, những thỏi vàng bạc ấy chỉ có giá trị khoảng 120.000 livre. ( Đoạn này S.Baron hoàn toàn chính xác, vua Lê lúc ấy chỉ còn được chúa Trịnh cho ăn thuế quãng chừng 200 xã, có thể nói là eo hẹp về kinh tế)

Với người kế- vị nhà vua, ông ta thường tự chẳng để ý đến người con nào sẽ thừa- kế mình, nếu ông ấy có hơn 1 người con. Nhưng dù chỉ có 1 người con, đó cũng không chắc- chắn người đó sẽ kế- vị ông ta, vì nó tùy thuộc vào vị Chúa gọi tên người nào ông ấy thích nhất, cho người ấy địa vị hoàng gia. Ông ấy cũng hiếm khi đặt Thái tử thừa kế, trừ khi có một lý- do lớn, hoặc tình- thế chính- trị cấp- bách.

 

[doctor76]

CHƯƠNG XIV.

VỀ LỄ TẾ GIAO

Về lễ cầu- nguyện cho quốc gia của nhà vua, thông-tục được gọi là Vua đi Giao, hoặc được viết là Càn Gia​

Nhà vua hiếm- khi rời khỏi những khoái- lạc của mình, nhưng một lần trong năm, ông ấy sẽ xuất hiện trước cộng đồng (không bao gồm những khi ông ấy được vị Chúa đưa đi trong những dịp đặc biệt) trong nghi thức của buổi lễ trọng thể của họ vào đầu năm mới, vào một ngày đặc biệt được chọn – mà họ cho là ngày tốt, một số tốt hơn, một số bình thường, và một số ngày thì xấu. Họ xem ngày cực kỳ mê tín, đến mức không làm điều gì quan trọng mà không tham vấn nghiêm túc trước theo lịch niên giám của Trung Quốc và những tiên tri mù của nước này.

Nhà Vua, vị Chúa và hoàng tử, cùng với hầu hết đại quan triều đình, trong dịp trang trọng này, trước ngày hôm ấy sẽ đi riêng- rẽ đến một cung điện nằm ở cực Nam thành phố được xây dựng dành riêng cho dịp này, có 3 cánh cửa khác biệt với những chùa tháp khác cũng như hình ảnh các tòa nhà khác của họ. Tại đây, họ ở trong các căn nhà khác nhau cho đến khi trời sáng. Nhà Vua, trong lúc đó, đi tắm rửa cơ thể và mặc quần áo mới chưa từng được mặc trước đó. Chừng 8 giờ sáng, một mảnh pháo được bắn lên, làm dấu hiệu cho vị Chúa, hoàng tử và đại quan chuẩn bị đến làm lễ tôn kính nhà Vua, dù với vị Chúa và hoàng tử, nó chẳng hơn là một hình- thức làm ra vẻ. Sự xưng- tụng này trôi qua trong im- lặng nhưng rất long- trọng và nghiêm- trang với cả 2 bên. Ngay lậy tức sau đó, tiếng súng dấu hiệu thứ 2 sẽ được nghe thấy, và từ đó nhà Vua sẽ được hộ tống tới cánh cổng của tòa nhà đã nói trước đó. Tất cả cổng đều đóng, nhà vua sẽ gõ cửa, và người giữ cửa hỏi ông là ai. Ông ấy trả lời “Đức vua”, và họ sẽ để cho ông vào, nhưng không ai được phép vào cùng ông ấy, điều đó trái- ngược với tín- ngưỡng của họ. Nhà Vua làm điều này 3 lần, cho đến khi vào tòa nhà, nơi ông sẽ cúi lạy tôn- kính với những lời cầu nguyện và nài xin được giữ nghiêm ngặt chuyển cho các vị thần theo kiểu của họ. Sau khi xong, ông tự ngồi lên một chiếc ghế mạ vàng được đặt trong sân của ngôi nhà đã nói, và dừng lại một chút để cái cày cùng một con trâu được buộc chung với nó theo cách họ dùng nó để cày đất, được đưa đến cho ông. Ông sẽ sử dụng nó theo kiểu thường dùng khi đi cày, và ông ban phước cho đết nước, dạy cho người dân bằng biểu tượng này rằng không có gì phải xấu hổ khi là nông phu; và rằng sự siêng năng, cần cù và cẩn trọng, đặc biệt trong nền văn- hóa nông- nghiệp, chắc chắc có thể mong đợi sự hưởng- thụ công khổ và nỗi đau của họ.

Tôi được vài người nói cho biết rằng, cùng lúc đó, lễ chén bát được dùng, người khác lại mâu thuẫn với điều đó, nói chắc chắn rằng nó chỉ được dùng trong ngày vua mới lên ngôi. Nhưng dù nó được tổ chức vào lúc nào, cách thức là như sau: Trên một chiếc bàn sơn mài, vài chiếc chén sẽ được đặt lên cùng với thực phẩm được chuẩn bị sẵn cho chúng, và ở giữa là 1 chiếc đầy cơm trắng, chiếc khác là thóc, một chiếc đựng nước, 1 chiếc chứa dược thảo hoặc rau xanh. Tất cả chén được đậy gọn bằng giấy tốt và được dán bằng tinh bột để không ai có thể phân biệt được. Một chiếc sẽ được nhà vua lấy đi, và nó sẽ ngay lập tức được mở ra. Nếu ông lấy được chén thóc, thì sẽ có được niềm vui lớn vì nó báo hiệu (như họ tin) đất đai sinh -trưởng nhiều. Nếu là cơm trắng, đó là vụ mùa bội thu. Nếu là nước, năm mới không khác biệt. Nhưng nếu là thảo dược hoặc rau xanh thì là rất xấu, biểu thị tỉ- lệ tử vong cao, nạn đói và sự tàn- phá. Và với tất cả cốc còn lại, mỗi cái chứa một ý nghĩa đặc biệt và điềm báo tùy theo những gì họ thần tượng và tín ngưỡng.

Khi kết- thúc nghi- lễ trọng- đại này, phát súng thứ 3 được bắn, nhà vua leo lên chiếc ghế mở đặc biệt được che phủ bởi rất nhiều lọng, và được khiêng trên vai của 8 binh sĩ, và nó được rước qua nhiều đường phố trở về cung điện, cùng được hộ tống bởi nhiều nho sĩ mặc quần áo lễ kiểu Trung Quốc và đi bộ. Ông ấy hầu như sẽ được đồng hành bởi một hộ vệ đẹp trai trong những binh sĩ của vị Chúa, vài con voi, theo tiếng trống, trống cơm, scalmay, chũm chọe đồng, kèn ô boa,… các loại cờ nghi thức và màu sắc.

Khi đi qua, ông sẽ biểu- hiện sự rộng- rãi của mình với các khán giả nghèo và người thôn quê bằng cách ném tiền hoặc đồng xu vào họ. Sau nhà Vua một quãng, vị Chúa theo sau, ở trên một con voi trang- trọng, được chờ- đợi bởi nhiều thế tử của ông ấy và gia đình hoàng tộc, hầu hết các quan chức quân đội và quan tòa dân sự của đất nước, tất cả mặc trang phục giàu- có, được bảo vệ bởi 1 đội chừng 3 hay 4 ngàn ngựa và khoảng 100 hay 150 voi trang sức xa- hoa, và đội quân không ít hơn 10.000 người, tất cả đều mặc quần áo tốt và lịch sự - với áo dài và mũ được làm từ sản phẩm châu Âu – Nên vị Chúa vượt- xa nhà Vua trong sự tráng- lệ và lộng- lẫy. Ông ấy đến theo cùng cách trang trọng như nhà vua. Khi ông tới con đường dẫn thẳng về cung điện của ông, ở khúc quanh, ông để mọi người lại trong đoàn diễu hành. Thế tử tiếp tục đem theo phần cuối của đoàn người này, ông có một nửa nhóm của cha mình, đi theo cùng 1 cách, nhưng đi theo con đường gần nhất về cung phủ riêng của ông.

 

[pain]

Ôi ôi, sao tới hôm nay em mới thấy thớt này nhỉ

Quá hay, quá chi tiết! Cả một khoảng xã hội lúc bấy giờ được hiên tả rõ nét, em đọc mà thấy như mình đang ở đó.

Cám ơn cụ doctor76 ! Xin Cho phép em copy về để lưu trữ như một tài liệu tham chiếu khi cần?

 

[doctor76]

Ôi ôi, sao tới hôm nay em mới thấy thớt này nhỉ

Quá hay, quá chi tiết! Cả một khoảng xã hội lúc bấy giờ được hiên tả rõ nét, em đọc mà thấy như mình đang ở đó.

Cám ơn cụ doctor76 ! Xin Cho phép em copy về để lưu trữ như một tài liệu tham chiếu khi cần?

Vâng, mời cụ ạ, em còn đang dịch dở nốt mấy chương, lại viết bằng tiếng Latin, nói về đám ma, lễ trừ tà, đám tang vua Lê, hay lắm cụ ạ

 

[Nokfev]

Vâng, mời cụ ạ, em còn đang dịch dở nốt mấy chương, lại viết bằng tiếng Latin, nói về đám ma, lễ trừ tà, đám tang vua Lê, hay lắm cụ ạ

Cụ uống thuốc sổ đê Định tàu ngầm mà sốt hết cả ruột lai phải nổi lên