[Funland] Dịch sách cổ: Tục Tư Trị Thông Giám Trường Biên: chuyện nhà Lý, Lý Thường Kiệt, Nùng Trí Cao.

[Mr met]

Em đặt còm hóng sử của cụ Đốc

 

[doctor76]

Ngày Đinh Tỵ tháng 7 [11/8/1052], trước đây [viên tướng] Ngụy Quán 魏瓘 cho xây thành Quảng Châu, đào giếng chứa nước, chế tạo nỏ lớn để phòng thủ. Đến lúc Nùng Trí Cao đánh thành rất gấp, lại ngăn nước không cho chảy vào; nhưng thành chắc, nước giếng dùng không hết; nỏ bắn thì trúng dù quân [Trí Cao] dùng khiên che 2 bên thân người nhưng vẫn bị trúng tên vào giữa người nên [ tinh thần] dao động, thế giặc nao núng.

Ngày Bính Tuất tháng 6 [11/7/1052], dùng Tri Việt Châu [tỉnh Quảng Tây] Cấp sự trung Ngụy Quán làm Thị lang bộ Công Tập hiền viện học sĩ Tri Quảng Châu. Trước đó ra mệnh cho Lang trung bộ Công Vương Quì 王逵 làm Thái thường thiếu khanh Trực chiêu văn quán thay Trọng Giản Tri Quảng Châu. Nhưng quan can gián tâu rằng vùng Lĩnh ngoại [ Quảng Đông, Quảng Tây] mới dùng binh, Quì không có tài che chở dân chúng cũng như phòng thủ, nên bãi chức; rồi chọn Quán. Vì từ khi Nùng Trí Cao làm phản, chỗ nào giặc đi qua đều phá tan được, chỉ riêng thành Quảng Châu là không hạ nổi. Triều đình xét lúc Quán coi thành Quảng Châu, xây dựng phòng thủ thành công, nên tăng tước trật, cấp thêm 5.000 cấm binh, lại cho tiện nghi thi hành sự việc.

 

[doctor76]

Ngày Mậu Tý [13/7/1052], dùng Tri Nghi Châu Văn tư phó sứ Tống Khắc Long 宋克隆 làm Lễ tân sứ Tri Ung Châu. Ban chiếu cho Khắc Long chiêu tập những người lưu vong tản mát, sửa sang lại thành trì, nhằm yên dân.

Ngày Canh Dần [15/7/1052], [ các viên tướng gồm] Đô đại đề cử Quảng Châu, Huệ Châu mang quân đánh giặc. Tây kinh tả tàng khố phó sứ Vũ Nhật Tuyên 武日宣, Tuần kiểm Huệ Châu Tả thị cấm Ngụy Thừa Hiến 魏承憲 giao chiến với quân Nùng Trí Cao dưới chân thành Quảng Châu, đều bị tử trận.

Ngày Bính Ngọ tháng 7 [31/7/1052], nhà vua ra lệnh cho Tri Quế Châu Dư Tĩnh chế ngự giặc tại Quảng Nam Đông Tây Lộ. Lúc bấy giờ Gián quan Giả Ảm 賈黯 tâu rằng:

- Tĩnh và Dương Điền 楊畋 đều được ban tùy nghi mà hành sự, nếu 2 người ra lệnh không giống nhau, thì kẻ dưới không biết theo ai. Lại nếu Tĩnh chuyên trách Tây lộ, mà giặc hướng về phía Đông; chỗ đó Tĩnh không thống trị, thì không có cách gì sai phái đám đông; như vậy nên cho Tĩnh phụ trách cả 2 lộ.

Riêng Tĩnh cũng tâu rằng:

- Giặc tại phía Đông, mà Thần chỉ có quyền lực tại phía Tây, không hợp với ý thần.

Nhà vua chấp nhận lời xin, nên mới có lệnh này.

Ngày Kỷ Sửu [14/7/1052], Chiếu cho Tri Quảng Châu, Quế Châu từ nay đều kiêm chức Kinh lược an phủ sứ.

Ngày Bính Thân tháng 6 [21/7/1052], chiếu ban Quảng Nam Đông Lộ [Quảng Đông], Tây Lộ [Quảng Tây], những vùng bị giặc Man dày xéo, chưa cho thu thuế hay giục thu [thuế] mùa hè này.
Ngày Nhâm Tý [6/8/1052], chiếu ban viên Thẩm Quan rằng các châu Liên [Quảng Nam Đông Lộ], Hạ [Quảng Nam Tây Lộ], Đoan [Quảng Nam Đông Lộ], Bạch [Quảng Nam Tây Lộ] mới đây bị giặc dày xéo, cần tùy nghi lựa chọn quan đứng đầu coi sóc phủ dụ dân chúng.

Lại ban chiếu từ Quảng Châu đến kinh sư tăng đặt các phố trạm cho ngựa chuyển thư; vẫn ra lệnh 1 viên Đề cử nội thần phụ trách.

Ngày Đinh Tỵ tháng 7 [11/8/1052], Khu mật viện tâu rằng bọn Man tặc và đồ đảng khoảng 2 vạn tên, 1 ngày ăn hết 500 thạch gạo, nếu không có chỗ dựa về lương thực, chúng không thể ở lâu; cần phải cấm đoán bên ngoài giao dịch lương thực nghiêm, coi như ngoài vòng pháp luật. Ngày Tân Dậu [15/8/1052], ra chiếu ban bắt thủ phạm [ bán lương] xử chém, tòng phạm đày đi lao thành [ như kiểu nhà tù] tại Lãnh Bắc [ phía bắc lưỡng Quảng] xe, thuyền đều tịch thu sung công.

 

[doctor76]

Ngày Mậu Tý tháng 8 [11/9/1052], ra chiếu ban cho vùng Quảng Nam [Quảng Đông, Quảng Tây], ai bắt được Nùng Trí Cao được ban chức Chánh thứ sử, thưởng 3.000 quan tiền, 2.000 tấm gấm lụa sống; bắt được mẹ Trí Cao được ban Phó sứ các ty, thưởng tiền 3.000 quan, 2.000 tấm gấm lụa; bắt Hoàng Vi được ban Đông đầu cung phụng quan, thưởng 1.000 quan tiền.

Ngày Đinh Tỵ tháng 7 [11/8/1052], trước đây, Ngụy Quán xây thành Quảng Châu, đào giếng chứa nước, chế tạo nỏ lớn để phòng thủ. Đến lúc Nùng Trí Cao đánh thành rất gấp, lại ngăn nước không cho chảy vào; nhưng thành chắc, nước giếng dùng không hết; nỏ bắn thì trúng; quân [Trí Cao bị] trúng tên độc, vết thương lở loét nên giao động, thế giặc [bắt đầu] nao- núng. Viên Tri Anh Châu Tấn Giang [Anh Đức, Quảng Đông], Tô Giam 蘇緘, bắt đầu nghe tin Quảng Châu bị vây, bảo mọi người rằng:

- Quảng Châu và châu ta vốn rất gần nhau, nay thành nguy trong sớm tối, mà điềm nhiên không đến cứu là phi- nghĩa.

Bèn chiêu mộ trai tráng hàng vạn người, giao ấn của châu cho Đề điểm hình ngục Bao Kha 鮑軻, trong đêm đi cứu nạn, đóng binh cách Quảng Châu 20 dặm. Hoàng Sư Mật là người Quảng Châu, theo giặc làm mưu chủ; Giam bèn sai người bắt trói cha Mật, đem chém để làm răn; giặc nghe tin rất uất hận. Lúc bấy giờ quân vô loại tụ tập cướp phá, Giam bắt được hơn 60 tên, đem chém sạch; chiêu dụ những kẻ bị ăn hiếp trở về với nghề cũ, được hơn 6.700 người.

Thành bị vây đã lâu ngày, mấy lần đánh không thắng; giặc bèn tụ- tập vài trăm chiếc thuyền đánh gấp phía Nam. Có viên huyện lệnh Phiên Ngung番禺 tên là Tiêu Chú 蕭注, người đất Tân Dụ 新喻 [Nam Xương, Giang Tây], từ trong giữa vòng vây vượt thoát ra ngoài, chiêu mộ dân cường tráng ven biển được hơn 2.000 người, dùng hải thuyền đánh miền thượng lưu. Khi chưa ra quân, thì trong đêm gió nỗi lên, bèn dùng hỏa công đốt thuyền giặc, khói lửa nổi lên sáng cả góc trời, đại phá khiến thây giặc chất như núi. Đến hôm sau, lập tức mở cửa huyện, viện binh từ các lộ vào, cùng dân mang rượu, bò, lương thảo tiếp tục vào thành; khí thế người trong thành phấn khởi, mỗi lần đánh tất thắng, Lại có Chuyển vận sứ Vương Hãn 王罕, mộ dân binh từ bên ngoài vào thành, càng tăng thêm việc phòng- bị.

Giặc vây 57 ngày, rồi biết rằng không lấy được thành, đến ngày Nhâm Tuất [16/8/1052] bèn bỏ đi.
Nùng Trí Cao theo đường thủy trở về Ung Châu, tại con sông nhỏ Biên Độ Võng 邊渡蛧 [ sông nối hai sông Bắc Giang, và Tây Giang], quân Tô Giam dùng chướng ngại vật chặn sông [nên Trí Cao] không thể theo đường cũ ngược dòng Tây Giang trở về Ung Châu được, Trí Cao điều quân ngược dòng Bắc Giang rồi đi vòng sang phía tây. Tại Biên Độ Võng quân triều đình do Hội Trung 會忠chỉ huy giao chiến.

 

[doctor76]

Ngày Đinh Tỵ tháng 7 [11/8/1052]. Trước đó, Giam cùng Đô giám Hồng Châu [Giang Tây] Thái Bảo Cung 蔡保恭 dùng 8.000 quân đóng tại Biên Độ Võng, chặn đường về của giặc. Hội Trung từ kinh sư tới, tiến đánh; lúc lâm chiến bảo thuộc hạ rằng:

- Ta 10 năm về trước chỉ là một chẳng trai tráng kiện, nhờ chiến công mà lên đến chức Đoàn luyện sứ, các người hãy gắng lên.

Rồi nhảy trên lưng ngựa tiên phong, gặp đúng lúc giặc chạy đến, Trung dùng tay bắt 2 chỉ huy giặc; chẳng may ngựa sa vào bãi bùn, không cất bước được, Hội Trung bị giáo đâm chết.

Ngày Tân Mão tháng 8 [14/9/1052] Tri Anh châu Bí thư thừa Tô Giam được ban chức Cung bị khố phó sứ 供備庫副使. Trước đó giặc đến vùng Quảng Châu, không kịp thi hành chính sách vườn không nhà trống khiến giặc mặc sức cướp phá (nguyên văn 清野 thanh dã). Sau này Giam biết giặc sắp chạy đến, chia quân ngăn tại Biên Độ Võng, chặn đường trở về của giặc bằng cách đặt bè gỗ, đá lớn đến 40 dặm. Giặc đến quả nhiên không tiến được, phải đi vòng mấy chục dặm rồi vào sông Sa Đầu Độ 沙頭渡江 từ huyện Thanh Viễn 清遠 qua phía tây đến Liên Châu, Hạ Châu để rồi trở về lối cũ. Số quân giặc bị thương rất nhiều, Giam lấy được hầu hết đồ vật giặc để lại.

 

[doctor76]

Ngày Đinh Hợi [10/9/1052], dùng Tiêu Chú làm Lễ tân phó sứ, vẫn trao quyền điều động tại huyện Phiên Ngung. [Tiêu Chú được lên chức vì dùng kế hỏa công].

Giặc vây 57 ngày, rồi biết rằng không lấy được thành, đến ngày Nhâm Tuất [16/8/1052] bèn bỏ đi, theo ngược dòng sông Tế Giang 濟江 đến huyện Thanh Viễn 清遠 [Quảng Đông], [tướng giặc] trên thuyền ôm phụ nữ vừa ca hát tiếp tục hành trình. Rồi đánh Hạ Châu 賀州 [Quảng Tây] nhưng không lấy được. Gặp Đô giám Quảng Đông Trương Trung 張忠 tại Bạch Điền 白田, Trung đánh thua, bị giết. Tuần kiểm Kiền Châu 虔州 [Giang Tây] Đổng Ngọc 董玉, Tuần kiểm Khang Châu 康州 [Quảng Đông] Vương Ý 王懿, Tuần kiểm Liên Châu 連州 [Quảng Đông] Trương Tú 張宿, Tuần kiểm Hạ Châu賀州 Triệu Duẫn Minh 趙允明, Giám Áp Trương Toàn 張全, Ty lý tham quân Đặng Miện 鄧冕 đều bị tử trận cả.

Ngày Mậu Thân tháng 9 [1/10/1052], ngày hôm nay Nùng Trí Cao giết Quảng Nam kiềm hạt Tưởng Giai 蔣偕 tại bãi [chiến trường] Thái Bình 太平場 [Quảng Tây], Trang trạch Phó sứ Hà Tông Cổ 何宗古, Hữu thị cấm Trương Đạt 張達, Tam ban phụng chức Đường Hiện 唐峴 đều tử trận.

Giai lúc trước nhận mệnh đi dẹp giặc Man, đi đường 17 ngày đến chân thành Quảng Châu. Lúc vào thành, chưa chào hỏi xong vội bảo Tri châu Trọng Giản 仲簡 rằng:

- Ngươi giữ binh tự ý phòng thủ, không đánh giặc, lại dung túng cho lính cắt tai dân để lãnh thưởng, tội đáng chém.

Giản nói:

- Làm sao có việc Đoàn luyện sứ muốn chém quan Thị tòng?

Giai nói:

- Ta có kiếm chém chư hầu trong tay, [ thì chức] Thị tòng [cũng] không đáng bàn luận!

Người xung quanh khuyên giải, bèn dừng. Đến khi giặc rời Quảng Châu, Dương Điền 楊畋 ban hịch ra lệnh cho Giai đốt lương tích trữ, rút về giữ Thiều Châu 韶州 [Quảng Đông]; quân đến Hạ Châu, giặc tập kích doanh trại trong đêm, giết Giai tại chỗ. Giai hành động khinh suất, chết là đáng kiếp.

 

[doctor76]

Ngày Bính Thìn [9/10/1052], giáng Quảng Nam Đông Tây Lộ Thể lượng an phủ kinh chế tặc đạo, Khởi cư xá nhân, Trực sử quán đồng tri gián viện Dương Điền 楊畋 làm Tri Ngạc châu lạc tri gián viện; Đồng thể lượng an phủ kinh chế tặc đạo, Tây thượng hạp môn phó sứ Tào Tu 曹修 làm Đô giám Kinh Nam荊南; Quảng Nam đông lộ kiềm hạt kiêm tróc sát Man tặc doanh uyển sứ, Thiều châu Đoàn luyện sứ Tưởng Giai làm Đô giám Đàm Châu.

Lúc đầu [Dương] Điền và [Tào] Tu nghe tin quân Trí Cao di chuyển đến sông Sa Đầu 沙頭, sắp vượt sông, bèn ra lệnh [Tưởng] Giai bỏ Anh Châu英州, đốt lương thảo tích trữ, cùng gọi Nội điện thừa chế Ngột Bân là Sầm Tông Mẫn 岑宗閔, Tây đầu cung phụng quan hạp môn chi hầu Vương Tòng Chính 王從政 rút lui giữ Thiều Châu; gửi văn thư cho Ngự sử đài cùng Gián Viện biết; vì vậy nên đều bị trách phạt. Lúc này Giai tử trận đã qua 9 ngày. Tòng Chí là người phủ Khai Phong 開封.

Cung bị khố phó sứ Tô Giam 蘇緘, Lễ tân phó sứ Tiêu Chú 蕭注 đều được làm Đô giám Quảng Nam Đông Lộ kiêm Quản câu tặc đạo sự hai lộ Đông Tây.

Ngày Đinh Tỵ [10/10/1052], ban mệnh phong Tri Quế châu Dư Tĩnh làm Đề cử Quảng Nam Đông Lộ [Quảng Đông] binh giáp. Đề cử Quảng Nam binh giáp, kinh chế đạo tặc [để thay thế các viên Đồng thể lượng kinh chế đạo tặc Quảng Nam Đông Tây lộ là Dương Điền, Tào Tu, đã bị giáng chức].

Ngày Canh Thân [13/10/1052], Nùng Trí Cao đánh phá Chiêu Châu昭州, Tri châu Liễu Ứng Thần 柳應辰 bỏ thành chạy. Lạc uyển sứ Quảng Tây kiềm hạt Vương Chính Luân 王正倫 giao chiến với giặc tại trạm dịch Quan Môn 館門驛, tử trận. Đông đầu cung phụng quan, Hạp môn chi hầu Vương Tòng Chính 王從政; Tam ban phụng chức Từ Thủ Nhất 徐守一; Tá chức Văn Hải 文海 đều bị giết hại hết. Núi trong châu có mấy hang động, có thể chứa vài trăm người; dân chúng thấy giặc đến bèn chui vào trốn, bị giặc đốt chết. Lúc giặc mới bắt Tòng Chính, Chính chửi giặc không ngừng, giặc lấy nước sôi đổ vào mồm vẫn chửi, bất khuất nên bị giết.

 

[doctor76]

Ngày Đinh Sửu tháng 10 [30/10/1052], Nùng Trí Cao đánh Tân Châu賓州 [ Tân Dương, Quảng Tây, phía đông đông bắc Ung Châu trên 60 km], Tri châu Quốc tử giám bác sĩ Trình Đông Mỹ 程東美 bỏ thành chạy trốn.

Ngày Quí Hợi tháng 9 [16/10/1052], 2 viên tướng Dương Điền 楊畋, Tào Tu曹修 khống chế Man tặc không lập được công; bèn sửa mệnh ban cho Tôn Miện 孫沔, Dư Tĩnh 余靖 cùng phụ trách. Thiên tử vẫn còn lo lắng, có kẻ nói rằng Trí Cao muốn chiếm được 7 châu七州 tại Ung [Nam Ninh, Quảng Tây] Quế [Quế Lâm], lên làm Tiết độ sứ rồi mới chịu hàng. Khu mật phó sứ Lương Thích 梁適 nói:

- Nếu mà chúng nó chiếm được 2 Quảng [ Quảng Đông, Quảng Tây], thì đến lúc triều đình cũng không còn vậy.

Vua hỏi Tể tướng Bàng Tịch 龐籍 rằng ai có thể làm tướng [đánh Nùng Trí Cao], Tịch tiến cử Khu mật phó sứ 樞密副使 Địch Thanh 狄青; Thanh cũng dâng biểu xin đi. Ngày hôm sau vào triều yết, Thanh tự xưng xuất thân từ lính, không đánh nhau thì không có gì để đền ơn nước; nguyện có dưới tay vài trăm kỵ binh giỏi, tăng thêm cấm binh, sẽ mang đầu giặc về kinh khuyết. Thiên tử hài lòng vì lời hùng tráng.

Ngày Canh Ngọ [23/10/1052], Thanh được phong chức Tuyên huy nam viện sứ 宣徽南院使, Kinh Hồ Bắc lộ tuyên phủ sứ 荊湖北路宣撫使, Đề cử Quảng Nam Đông 提舉廣南東, Tây lộ kinh chế tặc đạo sự 西路經制賊盜事. Lúc đầu muốn dùng hoạn quan Nhập nội đô tri 入內都知 Nhậm Thủ Trung 任守忠 làm phó cho Thanh, sau Gián quan Lý Đoái 李兌 tâu rằng nhà Đường mất do để cho Hoạn quan coi quân, cản-trở đến chủ tướng, không nên theo; cuối cùng bãi Thủ Trung.

Ngày Canh Thìn [2/11/1052], Địch Thanh từ-giã kinh đô, đặt tiệc tiễn biệt tại điện Thùy Củng 垂拱殿. Vua [Tống] nói với quan phụ tá rằng:

- Thanh có uy danh, lúc đến chắc giặc sợ; cần cảnh-giác, những kẻ phục dịch xung quanh, nếu không thân-cận không được dùng; lúc ăn ngủ nên đề phòng thích khách bắn lén.

Nhân sai Sứ giả phi ngựa đến để chuyển lời răn.

 

[doctor76]

Ngày Tân Tỵ [3/11/1052], Vua [Tống] sai Nội thị mang chiếu chỉ chuyển bằng tay cho Địch Thanh như sau:

- Đối phó cần tránh giặc nơi núi rừng, cấp tốc gọi dân trở về với nghiệp cũ; kẻ lợi-dụng thế giặc ăn cướp không xử tội chết; kẻ bị giặc ăn hiếp phải theo nay trở về cũng không bắt tội, ngừng việc thích chữ vào mặt [kẻ có tội], lệnh cho phải nắm được kẻ cầm đầu, cho tự xử trí sao cho công-bằng. Nếu có kẻ bị giết, rồi mạo xưng là thủ cấp giặc; xét thấy rõ, cấp tiền gạo an ủi gia đình họ. Nhà bị cướp đốt, tạm thời cho người trong nhà miễn sưu dịch, nếu hiện tại ngũ thì cho nghĩ để sửa sang nhà cửa. Phàm thành quách bị đốt phá; hoặc trước kia không có thành, hay thành không kiên-cố, thì xây cho tốt; khí giới hư-hỏng không sử-dụng được, cho tu-sửa lại.

[ Viên quan] Hữu chính ngôn 右正言 là Hàn Ráng 韓絳 tâu rằng Địch Thanh là quan võ, không nên nắm chức một mình; Thiên tử đem việc này hỏi [Tể tướng] Bàng Tịch 龐籍, Tịch tâu:

- [Địch] Thanh xuất thân từ lính, nếu sai quan văn làm Phó ắt sẽ bị chế ngự, hiệu lệnh trở nên bất nhất; như thế thì tốt hơn là đừng sai đi.

Bèn ban chiếu cho tướng tá tại Quảng Nam [Quảng Đông, Quảng Tây] tuân theo tiết chế của Thanh. Nếu như Tôn Miện 孫沔, Dư Tĩnh 余靖 chia đường truy đánh giặc, thì tuân theo sự chỉ huy của Miện.
Ngày Giáp Thân [6/11/1052], hôm nay Nùng Trí Cao trở lại chiếm thành Ung Châu [Nam Ninh, Quảng Tây], Tri châu Lễ tân sứ Tống Khắc Long 宋克隆 bỏ thành chạy. Triều đình đàn hặc y không chịu chuẩn bị doanh trại và việc phòng thủ.

Khắc Long tiếp thu sau khi thành bị giặc dày xéo, không chịu sửa sang chăm lo việc phòng thủ; thả lỏng quân lính dến các sơn trại lân cận, giết những người dân trốn tránh giặc, nói dối trá là bắt được giặc, cứ một đầu người lãnh 1.000 đồng tiền; lại dối trá ban giấy [khen] cho bọn lính thân cận để thưởng công. Đến lúc Trí Cao tái chiếm, Khắc Long không chống cự, mang quân bỏ trốn.

 

[doctor76]

Ngày Giáp Thân [6/11/1052], chiếu ban các châu huyện tại Quảng Nam Đông Lộ bị giặc cướp-phá đã được miễn thuế mùa hè, mùa thu này cũng không bị đòi- hỏi.

Ngày Ất Tỵ tháng 11 [27/11/1052], chiếu ban An phủ chuyển vận sứ Quảng Nam Đông Tây Lộ cần gia tăng yên- ổn các châu huyện bị giặc cướp phá; giúp đỡ tre gỗ để làm nhà, cùng miễn trừ thuế.
Ngày Ất Mão [7/12/1052], chiếu ban cho Địch Thanh rằng dân hoặc quan lại tại Quảng Nam ai buôn bán với giặc Man hãy chém rồi tâu lên; gia đình bắt dời qua phía bắc Lĩnh [tức là phía Bắc Lưỡng Quảng].

Ngày Mậu Thân [30/11/1052], chiếu ban về việc Dư Tĩnh 余靖 dụ được quân Man ở 9 khe động tình nguyện giúp quân nhà Vua [Tống]; [nhà Tống] sợ là mưu gian bị giặc lợi-dụng; [bèn sai người] cùng Địch Thanh, Tôn Miễn xem xét dò- hỏi. Trước đó Tĩnh lo Nùng Trí Cao sẽ cầu viện Giao Chỉ và bức bách các động [ Man khác] để củng cố thế lực; nên hẹn ước với Lý Đức Chính 李德政 hội binh đánh giặc; lại chiêu mộ các Tù trưởng họ Nùng儂, họ Hoàng 黃, các vùng Ky My 羈縻 [vùng quản lý lỏng lẻo] bằng chức tước để tiết chế; [ tuy nhiên, nhà Tống] vẫn nghi-ngờ là không thể dùng được. Dư Tĩnh nói:

- Mong bọn chúng không-cấu kết với [ Nùng] Trí Cao, là được rồi.

 

[doctor76]

Ngày mồng một Nhâm Thân tháng 12 [24/12/1052], Kiềm hạt Quảng Tây Trần Thự đánh Nùng Trí Cao, bại trận tại trạm dịch Kim Thành; Đông đầu cung phụng quan Vương Thừa Cát, Trưởng sử Bạch Châu Từ Ngạc tử trận. Thự vốn không có uy lãnh đạo, khi chạm địch thì quân dưới quyền còn ở trong trại, sai Thừa Cát mang 500 quân Trung Cảm của Nghi châu làm tiên phong, vội vã khoác áo giáp tiến trước, rồi quân bị sụp đổ.

Ngày Mậu Tý năm Hoàng Hựu thứ 4 [9/1/1053], Tri Quế Châu là Dư Tĩnh 余靖 tâu lên:
- Năm nay Giao Chỉ đáng phải đến triều cống, nhân vì việc Nùng Trí Cao 儂智高 làm phản, đường đi hiểm-trở không thông; [Đại Việt] mấy lần gửi văn thư xin hội binh đánh giặc [ Nùng Trí Cao], nhưng đã lâu triều đình [nhà Tống] không đáp. Xem ra thấy lời ước hẹn [của Giao Châu] rất thành thực, nếu chưa có thể diệt đảng giặc, thì cũng có thể [ làm kế] chia rẽ chúng thêm; tại các châu Ung, Khâm đã dự trữ sẵn số lương thực đủ cho vạn người ăn để đợi.

Chiếu thư cũng đã cấp 2 vạn quan tiền để hỗ trợ binh phí, đợi khi bình xong giặc lại thưởng tiền 3 vạn quan. Lúc đầu, triều đình không chấp-thuận cho Giao Chỉ ra quân; [Dư] Tĩnh lại tâu Trí Cao [ có thể] là phản tặc của Giao Chỉ, nên cho ra quân, đừng ngăn trở thiện ý. Nay không cho, Giao Chỉ tất giận, quay lại trợ giúp Trí Cao; vậy nên thuận tiện hứa cho. Triều đình đã định chấp thuận lời xin [của Dư Tĩnh], nhưng Địch Thanh 狄青 [viên tướng nổi tiếng thời Bắc Tống] tâu:

- Lý Đức Chính cứ nói quá rằng mang bộ binh 5 vạn, kỵ binh 1.000 đến viện giúp, đó không phải là thực tình. Vả lại thật nguy nếu dùng binh nước ngoài để trừ giặc bên trong, thần thấy không có lợi cho ta. Chỉ một mình Trí Cao dày xéo 2 xứ Quảng [Quảng Đông, Quảng Tây] lực không dẹp được; lại thêm quân lính của Man. Người Man tham được lợi, quên nghĩa; nếu chúng nhân đó mà khởi loạn, ta lấy gì chống cự đây! Xin bãi quân Giao Chỉ đừng dùng, và ban hịch cho Tĩnh đừng thông sứ với Giao Chỉ.

Triều đình cuối cùng dùng kế sách của Địch Thanh, mọi người ai cũng cảm phục Thanh có sách lược nhìn xa trông rộng.

 

[doctor76]

Sau khi trở về thành Ung, Nùng Trí Cao tung tin rằng sẽ quay trở lại đánh chiếm Quảng Châu, hàng ngày cho đi tìm gỗ đóng thuyền. Triều đình lo sợ sự việc này xảy ra, ngày Canh Ngọ tháng 11 [22/12/1052], chiếu ban Tri Quảng Châu Ngụy Quán, Chuyển vận sứ Quảng Đông Nguyên Giáng 元絳 như sau:

- Phàm việc phòng thủ không được cẩu thả; dân tạm thời đang lao khổ, không thể được an nhàn lâu dài. Thành trì tại Quảng Châu cần mộ các hộ giàu có người Phiên, người Hán cùng đinh tráng ra sức tu bổ hoàn thành. Nếu không có kế sách cản địch, chỉ lo tập thủy chiến, giặc đến đánh không được, không phải là sách lược hoàn hảo.

Ngày mồng một Nhâm Thân tháng 12 [24/12/1052], Kiềm hạt Quảng Tây là Trần Thự 陳曙 đi đánh Nùng Trí Cao, quân bị bại trận tại trạm dịch Kim Thành 金城; Đông đầu cung phụng quan Vương Thừa Cát 王承吉, Trưởng sử Bạch Châu Từ Ngạc 徐噩 đều tử trận. Thự vốn tố chất không có uy lệnh, khi chạm địch thì quân dưới quyền còn ở trong trại, sai Thừa Cát 承吉 mang 500 quân Trung Cảm 忠敢 của Nghi châu làm tiên phong, vội vã khoác áo giáp tiến trước, rồi quân giặc bao vây phục kích, quân tan vỡ cả.

 

[doctor76]

Năm Hoàng Hựu 皇祐 thứ 5 [1053]

Ngày Đinh Vị tháng giêng [28/1/1053], chiếu ban Quảng Nam Tây Lộ Chuyển vận ty gửi văn thư cho Giao Chỉ đình chỉ việc giúp binh; theo lời xin của Địch Thanh. Địch Thanh hợp quân của hai tướng Tôn Miện 孫沔 và Dư Tĩnh 余靖, từ Quế Châu di chuyển đến Tân Châu [Tân Dương, Quảng Tây]. Thanh cho rằng Trương Trung 張忠, Tưởng Giai 蔣偕 khinh địch mà bị tử trận, uy danh quân [Tống] bại hoại, bèn răn trước các tướng không được tự tiện khinh suất giao chiến với giặc, thi hành theo lệnh của chủ tướng. Trần Thự sợ Địch Thanh một mình lập công, thừa lúc lúc Thanh chưa đến, mang 8.ooo quân bộ đi đánh giặc, thua thảm tại ải Côn Lôn 崑崙關; bọn thuộc hạ như Triển trực Viên Dụng 袁用 đều bỏ trốn. Thanh bảo:

- Lệnh không cùng nhau, quân thua là phải.

Vào sáng sớm ngày Kỷ Dậu [30/1/1053] họp các tướng tại võ đường, bắt giải Trần Thự đến, và triệu tập tất cả 32 người; xét tội trạng thua bại quân chết, lệnh đem ra cửa quân chém; Tôn Miện, Dư Tĩnh nhìn nhau, ngạc nhiên. Tĩnh thường bắt Thự xuất chiến, nhân rời chiếu bái tạ nói:

- Thự làm trái luật, cũng do tội tiết chế của Tĩnh.

Thanh nói:

- Ông là quan văn, không phải gánh trách nhiệm trong quân.

Chư tướng đều run sợ kính cẩn [ Địch Thanh].

Ngày Đinh Tý tháng Giêng [7/2/1053] Địch Thanh sau khi giết Trần Thự bèn án binh bất động, rồi ra lệnh điều động khoảng 10 ngày lương; quân do thám giặc quay về cũng không đoán được, ngay cả quân dưới quyền không biết được ý định của chủ tướng như thế nào.

 

[doctor76]

Ngày hôm sau ra lệnh tiến quân, Thanh đi theo đội tiền quân, Tôn Miện đội thứ hai, Dư Tĩnh theo hậu quân; buổi chiều đến ải Côn Lôn. Sáng hôm sau, cho chỉnh trang chuẩn bị cờ xí chiêng trống của các viên đại tướng, các tướng đứng xung quanh trướng đợi lệnh xuất phát. Thanh mặc thường phục giống như đồng đội, cùng quân tiên phong vượt quan ải; đốc thúc các tướng họp nhau ăn tại ngoài quan ải, tới gần phố Qui Nhân 歸仁鋪 bày trận. Ngày Mậu Ngọ [8/2/1053], giặc điều động đại quân, dàn trận thành 3 mũi tinh nhuệ đến đánh quan quân; quân giặc dùng dùng đại thuẫn, thương dài, y phục binh giáp màu đỏ thẫm, trông xa giống như lửa.

Hai bên giáp chiến, đội tiền phong [quân Tống bị tấn công mạnh nên] hơi nhụt lùi về, Hữu tướng khai phong Tôn Tiết 孫節 tử trận. [ Thanh] kêu Võ Quý武貴 truyền lệnh thay vị trí tiền quân của Tôn Tiết, Trương Ngọc sung tướng tiên phong, [Ngọc] sợ quá. Khí thế giặc ngút trời, quân tinh nhuệ lớp lớp, bọn Miễn đều thất sắc, mặt cắt không còn hột máu. Thanh đứng lên, cầm cờ trắng vẫy kỵ binh người Phiên tại 2 cánh phải, trái. Quân kỵ trang bị cung nỏ xuất hiện đánh vào phía sau lưng giặc, rồi từ phía trái đánh sang phải, lại từ phải đánh sang trái; rồi tiếp tục phía phải đánh sang trái, phía trái đánh sang phải; giặc không chống cự được, đại bại bỏ chạy. Nùng Trí Cao lại chạy gấp về Ung Châu, quân nhà vua truy đuổi 50 dặm, chém được 2.200 thủ cấp. Bọn đồ đảng Hoàng Sư Mật 黃師宓, Nùng Kiến Trung 儂建中, Nùng Trí Trung 智忠, cùng quan ngụy 57 người chết; bắt sống hơn 500 giặc. Trí Cao trong đêm đốt thành rút lui, theo sông Hợp Giang 合江 vào nước Đại Lý.

Sáng muộn ngày hôm sau Địch Thanh cho quân vào thành, lấy được vàng bạc hàng vạn, mấy ngàn súc vật các loại, chiêu hồi 7.200 già, trẻ bị giặc hiếp bắt, an ủi rồi cho người đưa trở về quê. Chém bêu đầu bọn Sư Mật dưới thành Ung Châu, gộp 5.341 thây giặc, làm mồ tập thể thành gò lớn cho dân xem (nguyên văn: kinh quan 京觀) tại phía bắc thành. Bấy giờ thấy có thây giặc khoác áo Kim Long [rồng vàng], mọi người cho rằng đó là thây của Trí Cao, muốn tâu lên, nhưng Thanh nói:

- Biết đâu không phải là giả, chưa chắc là Trí Cao, không dám lừa dối triều đình, để mong thưởng công.

Lúc Thanh mới đến Ung Châu, gặp lúc khí độc mây mù giăng mắc, có kẻ bảo giặc bỏ thuốc độc tại thượng nguồn, quân lính uống chết nhiều, Thanh rất buồn. Rồi một buổi chiều bất ngờ nước suối phun lên tại dưới trại, uống thấy ngọt, quân lính yên ổn.

Trí Cao từ khi nổi dậy đến lúc bình định, thời gian gần một năm, phá hại một phương như vào chốn không người. Tàn hại quan lại, dân chúng ác độc không thể tả nổi. Trước đó có câu đồng dao rằng:
- Nùng gia chủng 農家種, Địch gia thu 糴家收 [Họ Nùng gieo hạt, họ Địch gặt hái]

Sự việc Nùng Trí Cao bị Địch Thanh đánh phá giống như lời đồng dao.

Cuộc chiến tại Qui Nhân Phố 歸仁, Hữu ban điện trực Trương Ngọc 張玉 làm Tiên phong, Như kinh phó sứ Giả Quỳ 賈逵 làm Tả tướng, Tây kinh tả tạng phó sứ Tôn Tiết làm Hữu tướng. Lúc vào trận Thanh thề rằng:

- Không đợi lệnh mà làm sẽ chém.

Đến lúc Tiết giằng co với giặc bị giết dưới chân núi; Quì riêng nghĩ rằng dưới quyền đều là quân thiểu số Trung Cảm 忠敢, Trừng Hải 澄海 cùng với quân bản địa, trường hợp bị vây khốn [quân lính] trở nên khiếp sợ sẽ dễ bị thua, còn nếu đợi lệnh trên chắc sẽ bị giặc đánh, vả lại binh pháp dạy rằng kẻ chiếm điểm cao trước sẽ thắng, bèn dẫn binh hướng nhanh về núi, bố trí xong thì giặc đến. Quì mang quân xông xuống, vung kiếm hô lớn, chia cắt quân giặc thành hai, Ngọc dùng quân tiên phong đột xuất trận tiền, còn Thanh điều động kỵ binh người Phiên đánh sau lưng giặc, khiến giặc thua to. Sau đó Quì bèn đến trướng Thanh xin chịu tội, Thanh vỗ lưng Quì mà bảo rằng:
- Trái lệnh mà thắng, [là biết] tùy cơ [ứng biến], có tội gì đâu!

Ngọc là người Bảo Định 保定 [Hà Bắc], Quì người Cảo Thành 藁城 [ Thạch Gia Trang, Hà Bắc].
Năm Chí Hòa 至和 thứ 2 [1055]

Cuối cùng, Nùng Trí Cao bị giết tại Đại Lý, nước này mang thi hài Trí Cao nộp. Trước đó quân binh đã bắt được A Nùng 阿儂 mẹ Trí Cao, cùng con và em.

Ngày Ất Tỵ tháng 6 [15/7/1055], A Nùng mẹ Nùng Trí Cao, em là Trí Quang 智光, con là Kế Tông 繼宗, Kế Phong 繼封 đều bị giết. Trước đó muốn giữ bọn Kế Phong để chiêu hàng Trí Cao, ngày cấp cho ăn uống, nay có tin báo Trí Cao đã chết, bèn mang tất cả chúng ra phanh thây.

 

[doctor76]

CHUYỆN NHÀ LÝ
​

Tống Nhân Tông 宋仁宗 năm Chí Hòa 至和 thứ 2 [1055]
Ngày Kỷ Tỵ tháng 11 [6/12/1055], [Lý] Nhật Tuân 日遵 [tức vua Lý Thánh Tông], con Vương An Nam Lý Đức Chính 李德政, sai Sứ cáo Đức Chính [vua Lý Thái Tông] mất, đem tiến phụng vật kỷ niệm lưu lại, cùng hiến 10 con voi thuần.

Ngày Quí Dậu [10/12/1055], truy tặng Đức Chính chức Thị trung, tước Nam Việt vương, cho tiền phúng viếng và ban thưởng rất hậu. Mệnh Chuyển vận sứ Quảng Tây, Đồn điền viên ngoại lang Tô An Thế 蘇安世 làm Điếu tế sứ 弔贈使.

Ngày Ất Hợi [12/12/1055] ban cho Nhật Tuân chức Tĩnh hải tiết độ sứ靜海節度使, An Nam đô hộ 安南都護, Giao Chỉ quận vương 交阯郡王.

Tống Nhân Tông năm Chí Hòa thứ 2 [1055]

Ngày Mậu Thìn tháng giêng [8/2/1055] Ung Châu tâu rằng Man châu Tô Mậu vào cướp phá, bèn ra lệnh ty kinh lược Quảng Nam Tây Lộ mang quân đánh; còn ra lệnh cho 7 viên Tam ban viện vũ dũng sứ thần chỉ huy.

Nguyên do sau khi Địch Thanh diệt Nùng Trí Cao. Tiêu Chú được ban chức Đô giám Quảng Nam Tây Lộ [Quảng Tây]. Tiêu Chú chủ trương lôi kéo các Tù trưởng dân thiểu số giáp Giao Chỉ, quay sang [theo Tống]. Đối phó lại, Giao Chỉ áp dụng sách lược 2 mặt, tại vùng biên giới thổ binh và các Tù trưởng ra tay đánh phá [nhà Tống].

 

[doctor76]

Tống Nhân Tông ngày Giáp Tuất tháng 4 [3/6/1057]. Nùng Tông Đán儂宗旦 thuộc man Hỏa Động 火峒, cùng họ với Trí Cao, chiếm cứ chỗ hiểm, tụ tập dân chúng, mấy lần ra cướp phá ngoài phạm vi. Viên tri châu Ung Châu là Tiêu Chú muốn mang quân binh tại các động đánh phá một trận lớn; viên tri châu Quế Châu là Tiêu Cố 蕭固 một mình xin dùng sắc mệnh chiêu hàng. Chuyển vận sứ Vương Hãn 王罕 cho rằng Tông Đán [ở] giữa chốn núi sâu rừng tre trúc, nếu dùng phục binh quân ta chưa chắc có thể thắng, lại gây nên mối hoạn biên giới. Bèn một mình mang binh đến biên giới, cho người chiêu dụ con Tông Đán là Nhật Tân 日新, nói rằng:

- Cha người bên trong thì vốn thù địch với Giao Chỉ, phía bên ngoài thì làm mồi cho các quan biên giới được thưởng. Hãy về báo cha người, chọn điều có lợi mà làm.

Do đó cha con Tông Đán đều hàng, việc phương Nam bình yên. Ban cho Tông Đán chức Trung vũ tướng quân 忠武將軍, Nhật Tân làm Tam ban phụng chức 三班奉職. [nhà Tống] đổi tên [vùng đất mà Nùng Tông Đán lấy của Đại Việt sáp nhập vào nhà Tống] thành châu Thuận An.

 

[doctor76]

Năm Gia Hựu thứ 3 [1058]

Ngày Đinh Mão tháng 6 [21/7/1058], Giao Chỉ cống 2 thú kỳ lạ. Lúc đầu nước này xưng cống con Lân 麟, hình dáng giống như trâu nước, thân che bởi giáp thịt, cuối mũi có sừng, ăn cỏ hoặc trái dưa, phải dùng gậy đánh trước rồi mới cho ăn. Lúc đưa đến nơi, Khu mật sứ Điền Huống 田况 viện dẫn lời tâu của viên quan tại châu Nam Hùng 南雄州 [Nam Hùng, Quảng Đông], cho rằng con thú không phải là Lân, đừng để cho lừa dối:

- Hôm qua Thiêm phán châu Nam Hùng Đồn điền viên ngoại lang Tề Đường 齊唐 tâu con thú này so với những điều trong sách sử chép thì không giống, sợ không phải là Kỳ Lân 麒麟, như vậy triều đình sẽ bị man di lừa dối.

Lại có Tri châu Kiền Châu 虔州, Tỷ bộ lang trung Đỗ Thực 杜植 cũng tâu:

- Tại Quảng Châu [thần] từng nghe viên Thương biện Phiên [viên quan phụ trách buôn bán với ngoại quốc] nói rằng: đó chỉ là con Sơn Tê 山犀 [Tê ngưu trên núi hay Tê giác] mà thôi.

Kính cẩn xét sách Phù Thụy Đồ 符瑞圖 chép: Lân là con thú có lòng nhân [hậu], thân mình giống như con Quân [麕, con hoẵng] đuôi trâu, một sừng, cuối sừng có thịt. Nay Giao Chỉ hiến, [ con vật này] không có thân hình như con Quân, mà có giáp, tất nhiên biết rằng nó không phải là Lân, nhưng cũng không biết tên là con gì. Trước kia vào cuối đời Tống Thái Thủy 宋太始, Vũ Tiến 武進 đưa ra một con thú có 1 sừng, đầu giống con dê, cánh giống rồng, chân ngựa, các phụ lão không biết giống gì, như vậy vật lạ tại Trung Nguyên cũng có. Sách Nhĩ Nhã 爾雅 [ là bộ từ điển của Trung Quốc thời kỳ cổ đại, một trong những tác phẩm kinh điển của Nho giáo được xếp vào danh sách Thập Tam Kinh. Nhĩ 爾 nghĩa là gần, Nhã 雅 nghĩa là nhã ngôn - lời nói nhã nhặn, nên Nhĩ Nhã nghĩa là cận chính, tức là tiếp cận với quy cách ăn nói sao cho nhã nhặn, đúng mực. Nội dung chủ yếu của Nhĩ Nhã là giải thích và khảo chứng vốn từ ngữ Trung Quốc thời cổ đại] chép con Quân, lớn như con nai 麃, đuôi như con trâu, có 1 sừng, lại có con Huề 驨 nhìn giống ngựa, 1 sừng; Con Lân thân giống con Quân, đuôi trâu, 1 sừng; lại nữa còn một con gọi là Hủy兕 [con tê, giống con trâu], 1 sừng, có màu xanh, nặng cỡ 1.000 cân. Nói chung đều cùng tranh cãi mãi mà chưa biết con gì. Lại xem sách Quảng Chí Vân 廣志云 [sách nói về địa lý Quảng-Vân Nam] ghi rằng chân xem như Lân, da có giáp Lân; trông thì cũng gần giống, nhưng hình thể lại như trâu, lại sợ rằng không phải. Bởi vậy các quan ở ngoài triều, mấy lần dâng tấu chương tranh biện. Vậy không biết phải chăng triều đình muốn cho nước Di xa xôi hưởng lợi trong việc triều cống, để ràng buộc; thì cũng không nên nói là có được Lân rồi cho đó là điềm lành. Hãy xin tuyên dụ cho Tiến phụng sứ Giao Chỉ, cùng ban chiếu chỉ hồi đáp rằng được phụng tiến thú lạ, nhưng không nói là Kỳ Lân, đủ để cho thói tục lạ không lừa được ta, nhưng cũng không mất ý nghĩa triều đình luôn nhớ bao dung vỗ về với nước xa xôi.


Cuối cùng chiếu ban chỉ xưng thú lạ mà thôi.

 

[doctor76]

Tống Nhân Tông ngày Giáp Tuất [25/3/1059], Quảng Tây An phủ sứ đô giám Tiêu Chú [ do tức giận việc bị Giao Chỉ đem quân tấn công cướp] bèn tâu lên:

- Giao Chỉ cướp phá các động Tư Lẫm 思稟, Cổ Sâm 古森, Thiếp Lãng貼浪 [đều tại Khâm Châu, Quảng Tây], cướp người và súc vật tại 19 thôn, không biết bao nhiêu mà kể, [thần] muốn xuống Quảng Châu chặn đường giữ lại người tiến phụng thú lạ, đợi khi lấy lại được người và súc vật bị cướp, mới cho trở về đường cũ. Nếu không tuân mệnh, tức mang quân đánh sâu vào thảo phạt.


[ Vua Tống thấy kế này quá hạ sách, nên không nghe], bèn ban chiếu cho Tiêu Cố An phủ sứ lộ này, Chuyển vận sứ Tống Hàm 宋咸, Đề điểm hình ngục Lý Sư Trung 李師中 cùng Tiêu Chú xử trí.

 

[doctor76]

Tống Nhân Tông ngày Canh Dần tháng 7 [13/8/1058], chiếu ban cho Tri Ung châu, từ nay không được mang quân tuần tra biên giới. Bấy giờ Tiêu Chú mấy lần mang quân tuần tiễu các khe động, Chuyển vận sứ Vương Hãn tâu việc này [chỉ gây thêm] sinh sự [với Giao Chỉ] mà thôi.

Tống Nhân Tông Năm Gia Hựu 嘉祐 thứ 4 [1059]

Ngày Bính Thân tháng 7 [14/8/1059], truy tặng Binh giáp tam ban phụng chức Lý Duy Tân 李惟賓 thuộc trại Cổ Vạn Ung Châu, chức Nội điện thừa chế, do người Man tại Tô Mậu cướp phá biên giới, Duy Tân giao chiến tử trận.

Tống Nhân Tông năm Gia Hựu thứ 4 [1059]

Ngày Canh Ngọ tháng 2 [21/3/1059], ty kinh lược Quảng Nam tâu Giao Chỉ cướp phá động Tư Lẫm 思稟峒, Khâm Châu.

Tống Nhân Tông ngày Mậu Thân tháng 9 [25/10/1059], Đề điểm Quảng Nam Tây Lộ hình ngục Lý Sư Trung 李師中 tâu:

- Tri Ung Châu Tiêu Chú muốn đánh Giao Chỉ, Tri Nghi Châu [Nghi Châu, Quảng Tây] là Trương Sư Chính 張師正 muốn giữ lấy quân An Hóa 安化, sợ người xa xôi [Giao Chỉ] nghe tin sẽ không yên tâm; xin [triều đình] ngăn bọn Tiêu Chú đừng có sinh sự tại biên giới.

Triều đình chấp thuận.

Tiêu Chú ở tại Ung Châu đã lâu, vẫn ngấm ngầm lấy lợi dụ dỗ những thủ lĩnh Man tại Quảng Nguyên 廣源 [Cao Bằng], bí mật tu bổ giáp binh, rồi tâu rõ như sau:

- Giao Chỉ ngoài mặt thì triều cống, bên trong ngầm gây mối họa, thường mưu như con tằm ăn đất đai nhà vua. Vào năm Thiên Thánh 天聖 [1023-1031] Trịnh Thiên Ích 鄭天益 làm Chuyển vận sứ thường trách Giao Châu không nên tự tiện chiếm cứ thu thuế tại động Vân Hà 雲河洞, nay động Vân Hà vào trong tay Man đến mấy trăm dặm, do năm tháng chồng chất xâm lấn dần dần xảy ra như vậy. Thần hiện nay biết hết tâm địa của chúng, rõ các chỗ đất trọng yếu, thừa lúc này không chiếm, ngày sau sẽ lo lắng không nhỏ; mong được đến kinh khuyết, để trình bày kế sách.

[ Triều đình] bàn luận cho rằng Tiêu Chú sinh chuyện cho nước, không nhận định như vậy.

 

[doctor76]

Tống Nhân Tông năm Gia Hựu thứ 5 [1060]

Ngày Mậu Dần tháng 6 [21/7/1060], ty Kinh lược Quảng Tây tâu: giặc thuộc các động như động Giáp hơn 50 người cướp phá trong nội địa, xuống chiếu ban Ung Châu phát binh đánh dẹp.

Ngày Tân Mão tháng 7 [3/8/1060], khởi đầu viên tướng thuộc động tại châu Tây Bình 西平州 là Vi Huệ Chính 韋惠政 ngầm thu nạp những hộ Giao Chỉ trốn tránh; [ viên chỉ huy người] Man động Giáp là Thân Chiếu Thái 申詔泰 mang binh dân đuổi bắt người trốn, bị Đô tuần kiểm Tống Sĩ Nghiêu 宋士堯 cầm quân chống cự, [Nghiêu] tự tiện xông vào địa giới Giao Chỉ chém bắt rất nhiều. Ngày hôm sau, Giao Chỉ cùng quân động Giáp hợp binh đến cướp phá, Sĩ Nghiêu cùng bọn tùy tướng đều tử trận.

Tống Chân Tông ngày Quí Tỵ [5/8/1060] Ung Châu tâu lên, chiếu ban Tri Quảng Châu Tiêu Cố đến Ung Châu phát quân các châu, cùng Chuyển vận sứ Tống Hàm, Đề điểm hình ngục Lý Sư Trung bàn việc đánh [ Giao Chỉ].

Tống Nhân Tông ngày Tân Sửu tháng 7 [13/8/1060]

Mùa xuân, châu mục Lạng Châu là Thân Thiệu Thái 申紹泰 [ phò mã nhà Lý] sang [đất Tống] đánh bắt những binh lính bỏ trốn, bắt luôn cả chỉ huy sứ [ nhà Tống] là Dương Bảo Tài 杨保材 và quân lính, trâu ngựa đem về.

Mùa thu, tháng 7, sai Thị Lang bộ lại là Dư Tĩnh đến Ung Châu để hội nghị. Giao Chỉ sai sứ là Phí Gia Hựu 費家佑 đi. Tĩnh hậu tặng cho Gia Hựu và đưa thư xin trả Bảo Tài, [ Giao Chỉ] không nghe.

Ty kinh lược Quảng Tây tâu:

- Giao Chỉ cùng dân [man] di ở động Giáp lại cướp phá trại Vĩnh Bình 永平寨, xin triều đình 3.000 quân Kinh Hồ Bắc Lộ [Kinh Châu, Hồ Bắc] giỏi sử dụng phiêu bài 摽牌 [ khiên dùng chắn tên] đến lộ này.

[ Triều đình] Chấp thuận.