[Funland] Dịch sách cổ : An Nam Tức Sự của sứ thần nhà Nguyên

edc

Xe lăn
Biển số
OF-195781
Ngày cấp bằng
27/5/13
Số km
10,187
Động cơ
417,262 Mã lực
Nơi ở
Ha Noi
Mà ông ấy đến vào mùa đông thì lấy đâu ra vải mà ăn nhỉ?
Hay là vải trái mùa hả cụ? kiểu tiến vua ấy? ông ấy đến tháng Giêng, ở lại khoảng 52 ngày, tức là vẫn chưa hết rét???
- Nếu tác giả đến VN đầu và giữa đông, thì vải nhãn vẫn còn. Vì ngày xưa chỉ có Cây nhãn gi + vải thiều (k có giống lai). Quả nhãn + vải trên cây tươi rất lâu.
- Theo logic em nhớ, ngày trước Vải, Nhãn ra hoa muộn hơn bây giờ (ngoài tháng 3 âm lịch cây ăn quả mấy bắt đầu ra hoa, do thời tiết lạnh hơn) Vậy nên cuối hè nhãn mấy chín. Vải thì muộn hơn.
Thời tiết mấy chục năm nay khác xưa, giống cây trồng lai tạo ngắn ngày hơn.
 

LangThinh

Xe buýt
Biển số
OF-730441
Ngày cấp bằng
26/5/20
Số km
548
Động cơ
76,855 Mã lực
Tuổi
37
Cháu nghĩ chắc cây bương. To thân dầy hơn luồng có cành nhiều gai cứng. Hồi nhỏ quê cháu thi thoảng có nhà trông nhưng có vẻ không hợp đất nhưng nó vẫn rất to và thẳng.
À Cây này miền Nam gọi là Mạnh Tông ấy.Gốc rất to.Nếu theo thổ nhưỡng ngày xưa thì có thể gốc 60cm à cụ
 

doctor76

Xe ba gác
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
24,914
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Phụ lục​
Thượng thư Trương Lập Đạo ghi chép về chuyến đi sứ An Nam
張尚書型錄 Trương Thượng thư hành lục

Trương Lập Đạo 張立道, (?-1298) tự Hiển Khanh 顯卿, người Trần Lưu, đỗ tiến sĩ năm Trinh Hữu thứ 4 đời Nguyên. Ông từng đi sứ nước ta dưới thời vua Trần Nhân Tông.

Trước chuyến đi sứ của Trần Cương Trung chỉ 1 năm, 1291, vua Nguyên cử Trương Lập Đạo và Buyan Tamur sang sứ đòi vua Trần Nhân Tông sang chầu, trong chuyến đi này, Trương Lập Đạo cũng có ghi chép ít nhiều về vua Trần, cảnh hoàng cung, các cuộc đấu lý căng thẳng giữa vua Trần và sứ Nguyên.

Không hiểu sao, phần này lại nằm trong 1 cuốn sách của Lê Tắc nhà Trần là An Nam Chí Lược, phần phụ hành, [Vũ Thượng Thanh hiệu đính, Trung Hoa Thư cục xuất bản, Bắc Kinh, 1989]
 

doctor76

Xe ba gác
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
24,914
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Phần văn bản:

Vào tháng Chạp năm Tân Mão, niên hiệu Chí Nguyên 至元 thứ 28 [1291] phái đoàn khởi hành từ Đại Đô 大都 [ tiếng Mông cổ Khanbaliq, tức Bắc Kinh, cũng là Kinh đô nhà Nguyên], kinh qua khe động vùng Hồ Quảng [ Hồ Nam- Quảng Tây] cuối cùng tới An Nam. Hơn 8.000 dặm hành trình, vượt sông leo núi không sao kể xiết!

Vào ngày 18 tháng 3 năm sau [ 1292], đến địa giới Khâu Ôn 丘溫. Quốc vương sai Tư thần mang rượu, đồ ăn tới nghênh tiếp. Sau khi vượt sông Lô [ tức sông Hồng], phái đoàn đến sứ quán.

Sáng hôm sau, Thế tử [ vua Trần Nhân Tông] đích thân đến sứ quán làm lễ chiêm ngưỡng chiếu thư, rồi vái. Thế tử hỏi thăm sức khỏe Thiên tử [ tức Nguyên Thế tổ Hốt Tất Liệt 元世祖 忽必烈, người sáng-lập triều đại nhà Nguyên]. Lập Đạo đáp:

- Thiên tử vạn phúc.

Kế tiếp hỏi thăm Đại thần. Lập Đạo đáp:

-Tể tướng cũng được bình-an.

Lại hỏi thăm sứ giả Thiên triều đi đường vất-vả không. Lập Đạo trả lời:

-Thiên tử không cho An Nam là xa-xôi, vậy có gì gọi là vất-vả.

Chuyện trò xong, Hàn lâm Đinh Củng Viên 丁鞏袁 cùng Ngự sử Đại phu Đỗ Quốc Kế 杜國繼 thưa rằng:

- Năm ngoái định lễ vua ngồi ngoảnh mặt hướng Nam, khách ngồi quay mặt phía vua; vậy xin Sứ thần tọa vị.

Lập Đạo trả lời:

- Khanh tướng nước lớn với vua nước nhỏ ngang hàng, sao lại có lễ Nam diện [ theo lễ chỗ ngồi của bậc Đế Vương quay mặt về hướng Nam. Kinh Dịch có câu “Thánh nhân Nam diện nhi thính thiên hạ, hướng minh nhi trị”; ý nói bậc thánh nhân ngồi hướng Nam nghe thiên hạ là quay mặt về phía sáng để cai trị dân]. Cùng ngồi theo hướng Đông Tây có được không?

Củng Viên trả lời:

- Vương tôi tuy nhỏ, nhưng theo thứ tự đứng đầu các nước chư hầu.
Lập Đạo nói:

- Vương các ngươi cũng do triều đình ta đặt ra mà thôi.

Rồi ngồi theo hướng Đông Tây, cùng uống rượu đàm-đạo. Nhà vua nói:

- Cha Cô 孤 [ Cô có nghĩa là mồ côi, cũng là tiếng nhún mình của các vua chư hầu, nghĩa là nói tự khiêm là kẻ đức độ kém] trước khi mất có dặn-dò rằng phải kính-trọng Thiên triều, không được khiếm-khuyết việc tuế cống. Mấy năm trước Sứ thần Thiên triều không đến, có sai sứ hàng năm sang cống, không hiểu ý trên có bằng lòng không? Sản vật tại tiểu quốc không có gì quí hiếm, chỉ đem hết lòng thành mà thôi; hôm nay được Sứ thần đến thực hân hạnh.
 

doctor76

Xe ba gác
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
24,914
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
[ nhà vua] Lại nói:

- Sứ giả tiểu quốc trở về cho biết Thiên tử tuổi cao nhưng rất tráng-kiện, Cô nghe vậy có lời chúc lành.
Lập Đạo trả lời:

- Thiên tử tóc bạc trắng nhưng sắc diện như người trẻ tuổi.

Nhà vua chấp tay lên trán rồi ân-cần nói:

- Thiên hạ hưởng phúc, tiểu quốc cũng được phúc lây.

Lại hỏi thêm:

- Mấy năm trước đây Thiên triều sao không sai sứ tới?
Lập Đạo trả lời:

- Thiên tử giận Tiên Quốc vương 先國王 [ vua đã mất, chỉ vua Trần Thánh Tông] không sang chầu nên không cho sứ tới. Nay nhận được tờ tâu biết rằng Tiên Quốc vương đã mất; Thánh ý nghĩ rằng tội của Quốc vương xưa không di lụy đến con, nên cho chúng tôi sang đây.

Nhà vua nói:

-Thiên tử hiếu sinh, ghét chém giết là điều may cho tiểu quốc không gì lớn hơn; Thiên tử vạn vạn tuế!

Lập Đạo trả lời:

- Thiên tử cai trị cả bốn biển, lòng nhân như Nghiêu Thuấn, đâu nỡ gia binh! Chỉ bảo phải làm lễ sang chầu, Tiên Quốc vương không nghe, nên gây sự hấn khích khiến dân tàn quốc phá, nông nỗi nầy đều do các ngươi tự gây ra cả. Triều đình không ham đất đai và đồ tuế cống của các ngươi, chỉ do việc không chịu sang chầu gây ra mà thôi.

Nhà vua nói:
- Mấy năm trước đây đại quân đến; thiêu hủy nhà cửa, khai quật phần mộ tổ tiên, xương cốt bộc lộ rải rác khắp mọi nơi.

Nói chưa dứt lời, thì đám quần thần ngồi xung quanh khóc ròng.
 

Binbi

Xe điện
Biển số
OF-303482
Ngày cấp bằng
1/1/14
Số km
2,804
Động cơ
346,533 Mã lực
Vâng cụ, bây giờ thì em sẽ lưu lại bằng email cho chắc , bao nhiêu bản dịch của em như:
Chân Lạp phong thổ ký, Xứ Đàng trong năm 1621, Lịch sử vương quốc đàng ngoài, Viễn chinh Nam Kỳ, Viễn Chinh Đà Nẵng -Nam Kỳ, Chăm Pa phong thổ ký, Nam Ông mộng lục, Nhật ký ở Bắc Hà...đã mất, thú thực em cũng tiếc lắm cụ ạ.
Cảm ơn cụ Đốc, tài liệu của cụ toàn là thứ hay.
Về vụ lưu trữ, em nghĩ cụ nên up lên Google Drive hoặc One Drive là chuẩn nhất. Trên đấy vừa không lo bị virus lại vừa có thể sắp xếp theo các thư mục để tiện quản lý, tra cứu.
 

Dở người

Xe điện
Biển số
OF-492539
Ngày cấp bằng
27/2/17
Số km
2,210
Động cơ
220,929 Mã lực
Ở khu vực khác thì em không rõ .Riêng khu vực phường Lĩnh Nam chính là điền trang , thái ấp mà cư dân là tù binh Chăm lập lên .Ở đây tất cả những gia đình mang họ Dương đều là gốc gác tù binh Chăm vì mang họ của ông tướng họ Dương đã đưa họ đến đây để khai hoang lập ấp .Đơn vị em có ông người địa phương này vẫn mang đúng nét người Chăm , da ngăm đen tóc xoăn , mũi hơi khoằm .Như vậy là Hồ Quý Ly cũng chưa diệt chủng hết người Chăm ở Thăng Long .
Không chỉ Lĩnh Nam đâu cụ.
Tất cả địa danh mang chữ Sở như Ngã Tư Sở... đều xuất phát từ những nơi tù binh Chăm sinh sống. Giờ ở Chèm, Vẽ còn nhiều dấu vết Chăm cổ như giếng vuông, kỹ thuật xây giếng rất đặc biệt, mang đậm dấu ấn Chăm.
Nguyên vùng Hà Tây cũ, vùng Thạch Thất, Quốc Oai, giọng nói cực kỳ đặc biệt, không giống bất cứ vùng nào ở đồng bằng Bắc bộ. Vì vùng này là con cháu của tù binh Chăm bị bắt, quần cư sống qua nhiều đời và lưu giữ âm sắc của tổ tiên trong giọng nói.
Nói là giết tù binh chứ chắc Hồ Quý Li giết một phần thôi, làm sao giết hết. Với lại, tù binh Chăm đến Đại Việt làm nhiều đợt, theo bước chân chinh phục phương Nam của cha ông. Thời Lê cũng có mấy đợt bắt tù binh ấy cụ.
 

Hoadaols

Xe tải
Biển số
OF-724611
Ngày cấp bằng
9/4/20
Số km
287
Động cơ
79,843 Mã lực
Tuổi
48
Cũng chỉ nghe sách Tàu mô tả thời cụ vua Hùng là: xăm con chim vào trán, đeo ấn đồng thao, ..chắc có mặc áo mới đeo được dây thao chứ cụ, chả lẽ cởi trần, hehe
Đầu tk19 bà con Tây Nguyên còn thả rông, thì thời vua Hùng có cái khố là ngon rồi, dân thường sợ còn không có khố vải ấy chứ 😂
 

wishman2

Xe tải
Biển số
OF-782738
Ngày cấp bằng
6/7/21
Số km
238
Động cơ
33,029 Mã lực
[ nhà vua] Lại nói:

- Sứ giả tiểu quốc trở về cho biết Thiên tử tuổi cao nhưng rất tráng-kiện, Cô nghe vậy có lời chúc lành.
Lập Đạo trả lời:

- Thiên tử tóc bạc trắng nhưng sắc diện như người trẻ tuổi.

Nhà vua chấp tay lên trán rồi ân-cần nói:

- Thiên hạ hưởng phúc, tiểu quốc cũng được phúc lây.

Lại hỏi thêm:

- Mấy năm trước đây Thiên triều sao không sai sứ tới?
Lập Đạo trả lời:

- Thiên tử giận Tiên Quốc vương 先國王 [ vua đã mất, chỉ vua Trần Thánh Tông] không sang chầu nên không cho sứ tới. Nay nhận được tờ tâu biết rằng Tiên Quốc vương đã mất; Thánh ý nghĩ rằng tội của Quốc vương xưa không di lụy đến con, nên cho chúng tôi sang đây.

Nhà vua nói:

-Thiên tử hiếu sinh, ghét chém giết là điều may cho tiểu quốc không gì lớn hơn; Thiên tử vạn vạn tuế!

Lập Đạo trả lời:

- Thiên tử cai trị cả bốn biển, lòng nhân như Nghiêu Thuấn, đâu nỡ gia binh! Chỉ bảo phải làm lễ sang chầu, Tiên Quốc vương không nghe, nên gây sự hấn khích khiến dân tàn quốc phá, nông nỗi nầy đều do các ngươi tự gây ra cả. Triều đình không ham đất đai và đồ tuế cống của các ngươi, chỉ do việc không chịu sang chầu gây ra mà thôi.

Nhà vua nói:
- Mấy năm trước đây đại quân đến; thiêu hủy nhà cửa, khai quật phần mộ tổ tiên, xương cốt bộc lộ rải rác khắp mọi nơi.

Nói chưa dứt lời, thì đám quần thần ngồi xung quanh khóc ròng.
Đọc thấy mồm mép bọn nó điêu ngoa có nòi
Vua Trần 3 lần đánh thắng, bọn nó chạy trối chết chui cả vào ống đồng , thế mà vẫn phải nhún nhường để đất nước không bị nạn binh đao , đủ thấy ngoại giao phương Bắc bao nhiêu đời nay vẫn phải thế , dù nó làm điều ngang ngược thì mình vừa phải mềm mỏng , vừa phải cứng rắn giữ cho bằng được chủ quyền
 

Ga Leo Cay

[Tịch thu bằng lái]
Biển số
OF-580492
Ngày cấp bằng
21/7/18
Số km
1,221
Động cơ
151,474 Mã lực
Em nghĩ thời ấy lũ lụt thường xuyên lượng phù sa nhiều nên cáy trái tươi tốt hoa quả ăn rất ngon .Con sông quê em trước 1954 mỗi khi nước lên là tràn hết vào đồng ruộng , nước rút thì tôm cá nhiều vô kể .Sau 1954 chính phủ mới huy động dân công đắp đê bao để chống lụt mới cấy được 2 vụ và gối vụ thì trồng mầu khoai ngô .Vì bị đê chắn nên không còn phù sa như trước nữa và đất bạc mầu dần + với phân hoá học nên hoa trái không còn ngon như trước nữa .Thanh Hoá thời ấy có lẽ là nơi thương cảng sầm uất vì phía Chiêm Thành , Malaysia , Indonesia ...họ sang gần hơn ra Thăng Long chăng ?
Sông Hồng kể cả trước khi có thủy điện Sơn La mỗi năm lượng phù sa bồi thêm ở các bãi 2 bên bờ khoảng 30- 50cm. Đất cực tốt, trồng trọt không cần phân bón cây trái cũng tốt um cụ ạ. Sở dĩ em biết như vậy vì những năm 90 nhà em làm lò gạch nung bán, mỗi lò 10 vạn mà cứ đào đất đốt lò xong đến mùa lũ nó lại bồi đầy đất luôn. Đến mùa khô hanh tháng 9-10 âm thì bùn phù sa nó khô lại, nứt nẻ ra những rãnh chân chim sâu hoắm. Cày lên trồng khoai củ to bằng bắp chân, chuối quả to bằng cổ tay.
 

doctor76

Xe ba gác
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
24,914
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Lập Đạo trả lời:

- Mấy năm trước đây, Thiên tử ra lệnh cho Vân Nam vương Dã Tiên Thiếp Mộc Nhi đánh Miến Điện, dụ rằng không đốt chùa chiền cung thất, không khai quật phần mộ. Khi đại quân đến vua Miến Điện chạy trốn, Vân Nam vương không giết một ai, tự quán cung thất đều không bị thiêu hủy; vua Miến cảm ân đức xin hàng, hàng năm sai người đến triều cống. Vậy ngày Trấn Nam vương xuất quân sang đây, chẳng lẽ Thiên tử không dặn dò như vậy sao? Nếu không, thì cung thất này làm sao còn được!
Hàn lâm Đinh Củng Viên tiếp lời:

- Thiên tử nhân-từ như vậy, nếu người không dùng đến can qua là điều hay nhất!
Lập Đạo nạt lớn:

- Nước An Nam mắc họa há chẳng do bọn người như ngươi gây ra hay sao? Ngươi làm sao có đủ bản lĩnh để biết được ý Thiên tử?

Lập Đạo cùng phái đoàn giận dữ phất tay áo đứng dậy, Đinh Củng Viên bèn xin nhận lỗi.
Nhà vua lúc mới đến sứ quán có tâm sự rằng:

-Chịu tang phụ thân giữ trai giới 5 năm, mặc áo vải, ăn rau quả, đến nay mới được hai năm.
 

Bastion.P

[Tịch thu bằng lái]
Biển số
OF-579316
Ngày cấp bằng
15/7/18
Số km
7,914
Động cơ
384,616 Mã lực
Vụ dùng chữ Sở cho làng người Chăm này của cụ khá lạ đó. Cụ cho thêm thông tin nhé :)

Không chỉ Lĩnh Nam đâu cụ.
Tất cả địa danh mang chữ Sở như Ngã Tư Sở... đều xuất phát từ những nơi tù binh Chăm sinh sống. Giờ ở Chèm, Vẽ còn nhiều dấu vết Chăm cổ như giếng vuông, kỹ thuật xây giếng rất đặc biệt, mang đậm dấu ấn Chăm.
Nguyên vùng Hà Tây cũ, vùng Thạch Thất, Quốc Oai, giọng nói cực kỳ đặc biệt, không giống bất cứ vùng nào ở đồng bằng Bắc bộ. Vì vùng này là con cháu của tù binh Chăm bị bắt, quần cư sống qua nhiều đời và lưu giữ âm sắc của tổ tiên trong giọng nói.
Nói là giết tù binh chứ chắc Hồ Quý Li giết một phần thôi, làm sao giết hết. Với lại, tù binh Chăm đến Đại Việt làm nhiều đợt, theo bước chân chinh phục phương Nam của cha ông. Thời Lê cũng có mấy đợt bắt tù binh ấy cụ.
 

Dở người

Xe điện
Biển số
OF-492539
Ngày cấp bằng
27/2/17
Số km
2,210
Động cơ
220,929 Mã lực
Vụ dùng chữ Sở cho làng người Chăm này của cụ khá lạ đó. Cụ cho thêm thông tin nhé :)
Em đọc trong một nghiên cứu lịch sử lâu rồi, thời còn sách giấy ấy cụ. Để moi móc xem có bản online không gửi cụ tham khảo.
Tuy nhiên, cụ có thể đọc tạm cái link dài ngoẵng này. Rất dài dòng, lan man nhiều nội dung nhưng có thể thấy nơi dành cho tù binh Chăm sinh sống rất nhiều nơi có chữ Sở: Yên Sở, Cổ Sở, Đắc Sở.... Một điều rất hiếm thấy với các làng cổ người Việt, thường đặt với cái tên Kẻ: kẻ Đăm, Kẻ Noi...
Ngay nội ô Hà Nội bây giờ cũng có dấu vết nơi định cư của tù binh Chăm. Thực sự mà nói, trong quá trình Nam tiến lâu dài, người Chăm hòa huyết với người Việt không ít đâu cụ, nhất là vùng miền Trung từ Quảng Bình, Huế đổ vào.
Link đây cũ, của ông Tạ Chí Đại Trường cụ tham khảo.
 

Visser III

Xe tăng
Biển số
OF-613353
Ngày cấp bằng
2/2/19
Số km
1,392
Động cơ
193,236 Mã lực
Tuổi
43
Đầu tk19 bà con Tây Nguyên còn thả rông, thì thời vua Hùng có cái khố là ngon rồi, dân thường sợ còn không có khố vải ấy chứ 😂
Tây nguyên khác miền bắc cụ ạ.cởi trần đóng khố vào mùa đông chắc chết rét hết.
 

doctor76

Xe ba gác
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
24,914
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Tây nguyên khác miền bắc cụ ạ.cởi trần đóng khố vào mùa đông chắc chết rét hết.
Đúng rồi cụ, cởi trần đóng khố miền Bắc mùa đông chắc toi mạng. Mà ngày xưa mùa đông miền Bắc lạnh ác, kèm mưa phùn liên miên.
 

Joker Tiger

Xe tăng
Biển số
OF-709566
Ngày cấp bằng
5/12/19
Số km
1,864
Động cơ
19,889 Mã lực
Có khi ông phó sứ tưởng nhầm quả nhãn lồng Hưng Yên thành quả vải
Ông này đi sứ đầu năm, trời đang lạnh thì vải với nhãn đâu ra. Ổng sáng tác liên thiên chứ Phượt với trải nghiệm được gì. Nhà Trần làm sao cho ổng đi thám thính khắp nơi thế.
 

Joker Tiger

Xe tăng
Biển số
OF-709566
Ngày cấp bằng
5/12/19
Số km
1,864
Động cơ
19,889 Mã lực
Cụ Khải là người lãng du
Ngày nay thì phải là tay phượt cự phách, biết nhiều ngoại ngữ, biết nhiều phong tục lạ của thổ dân, ăn ngủ lang bạt, thường xuyên không có ở nhà, uống rượu bằng mũi, nói chuyện với sứ giả các nước ko cần phiên dịch...
Đấy là cụ Duật, cụ Khải thái sư phải trông coi nội các
 

doctor76

Xe ba gác
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
24,914
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày 24, nhà vua đáp xe loan đến sứ quán làm lễ đón chiếu thư, quần thần mặc triều phục đi bộ tháp-tùng. Giờ Ngọ [ từ 11 đến 13 giờ] rước chiếu thư đến Thành Hoàng Thánh Cung 城 隍 聖 宮, qua cầu Ngoạn Nguyệt 翫 月 橋 [ Ngoạn Nguyệt Kiều: cầu thưởng Nguyệt], lầu Trường Minh 長 鳴 樓 [ Trường Minh Lâu: lầu có tiếng tốt đã lâu], rồi đến cửa Chính Dương 正 陽 門 [ Chính Dương Môn: Cửa chính hướng Nam đón ánh mặt trời].

[Tại đây] Lập Đạo xuống ngựa, kính-cẩn bưng tờ chiếu qua cửa Minh Dương 明 陽 門 [ Minh Dương Môn: cửa đón ánh sáng bình minh], đám tùy tùng qua cửa Vân Hội 雲 會 門 [ Vân Hội Môn: cửa mây tụ hội], các quan An Nam qua cửa Nhật Tân 日 新 門 [ Nhật Tân Môn: cửa đón ngày mới]. Đám rước đến dưới gác Minh Hà 明 霞 閣 [ Minh Hà Các: Lầu đón ánh sáng rực rỡ], vừa đi vừa đốt hương trên đường trải thảm. Nhà vua cùng chú là viên tiếm Thái sư Chiêu Minh Vương 太師昭明王 [ Trần Quang Khải 陳光啓], em là Tả Thiên vương 佐天王 [ Trần Đức Diệp 陳德曄], Thiếu bảo, Ngự sử, Hàn lâm tất cả 8 người lên điện Thọ Quang 壽 光 殿 làm lễ. Trước Long ỷ 龍依 [ kiểu bàn thờ của vua] đặt sẵn hương án, nhà vua bái chiếu [ của vua Nguyên]. Lễ xong, tuyên đọc rồi nói:

- Được thấy tận mắt chiếu thư, vô cùng sung sướng! Hoàng đế vạn vạn tuế!
 

doctor76

Xe ba gác
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
24,914
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Lễ xong ra gác Triều Thiên 朝 天 閣 [ Triều Thiên Các], rồi bước xuống điện Tập Hiền 集 賢 殿 dự yến tiệc, chủ khách ngồi theo hướng Đông Tây. Chỉ có viên tiếm Thái sư ngồi bên cạnh nhà vua; các viên Thái úy, Thái bảo đứng hầu; các quan lại khác ngồi tại điện dưới, không gọi không được tự tiện tiến lên. Đại nhạc tấu ở điện dưới, tiểu nhạc tấu ở điện trên. Yến tiệc gồm 8 bàn, rượu ngon, đủ các thứ sơn hào hải vị; thỉnh thỏang được mời ăn trầu têm vôi vỏ hàu. Các Vương chuyện trò làm thơ tặng, Lập Đạo cũng ứng-khẩu làm thơ họa lại.

Yến tiệc xong, mời Lập Đạo vào trong trướng, cả hai thân mật ngồi trên sàn nhà; nhà vua nói:

- Bản quốc quy phụ Thiên triều đã ba mươi năm nay, lòng thành thờ bề trên không bao giờ quên, hàng năm tuế cống chưa bao giờ thiếu, từ đời ông cha đến nay vẫn theo đúng một đường. Thường nhận chiếu thư bắt phải sang chầu, vì tật bệnh không thể đi được nên Thiên tử giận mang binh thảo phạt, sinh linh bị giết, khai quật lăng tẩm, thiêu hủy chùa chiền, chặt phá cây cối, đau đớn không thể kể xiết! Tiểu quốc vô tội, mắc phải đại nạn. Chiếu thư của Thiên tử kết tội bản quốc giết Quốc thúc 國叔 [ chú của vua, tức Trần Di Ái. Di Ái được vua Trần Thánh Tông cho sang chầu nhà Nguyên. Vua Nguyên phong Di Ái tước Vương, rồi cho người đưa về nước để thay vua Trần Thánh Tông], đuổi Sứ thần, chống lại Vương sư [ quân đội nhà vua, chỉ quân Nguyên] nên chưa xá tội. Quốc thúc do cha Cô sai sang chầu Thiên tử, Thiên tử phong Quốc thúc tước Vương, Quốc thúc sợ hãi không biết đi đâu, chứ không phải do nước Cô giết. Sự việc do Quốc thúc tự ý bỏ trốn xuống biển Nam, người trong họ lại cầm quân chống lại Vương sư, Quốc vương hoàn toàn không biết điều đó. Chỉ có lỗi duy nhất là không sang chầu, thực tình do tham sống sợ chết. Xa xôi vạn dặm, đường sá gian hiểm, lam sơn chướng khí, lại không quen thủy thổ; lỡ bị chết dọc đường thì có ích lợi gì cho Thiên triều? Tuy tại đây nhưng hàng năm vẫn lo việc tiến cống, cẩn thận thờ bề trên, có làm điều gì hại cho Thiên triều đâu? Nếu lòng kẻ dưới chưa bộc bạch được với bề trên, nay có Thiên sứ tới, được nói nỗi oan của mình, chẳng khác gì đến để trình bày trước cung khuyết vậy. Xưa có câu: “Ở dưới cõi trời nầy, chẳng có đất nào không phải là đất của Thiên tử; chẳng có dân nào không phải là dân của Thiên tử”; vậy dân nước An Nam là dân của Thiên tử, không có chí hướng nào khác. Bởi vậy bốn biển là nhà của Thiên tử, tuy Cô không đến chầu nhưng cũng là thần dân của Thiên tử vậy; lòng thành chỉ có trời đất biết mà thôi.

Lập Đạo nói:

- Trong buổi lễ cáo từ Thiên tử, Thừa tướng nhắc nhở rằng ‘Các Sứ giả trước đây không tuyên dương được ý của Thiên tử, khiến cho tiểu quốc nghi ngờ; nay sai các ngươi đi, chớ noi theo sự sai lầm cũ.’ Nay chúng tôi đến đây cùng Thế tử hội diện, chỉ dùng lời nói mà thôi sợ không diễn tả được hết ý, nên soạn một văn kiện mang tên là ‘Thư giảng nghĩa’ để trình bày cho hết lý, thư như sau:

Thư giảng nghĩa của Thượng thư Trương Lập Đạo tự Hiển Khanh gửi Thế tử [ tức vua Trần]

Năm Chí Nguyên thứ 28 [1291] Thượng thư Trương Hiển Khanh gửi thư cho Thế tử như sau:

Với lòng thành khẩn, không ngại sự hiềm nghi; đây là lúc phải nói đến sự lợi hại giữa hai nước. Chúng tôi thừa mệnh Thiên tử, phụng sứ đến chốn xa xôi này. Ngày khởi hành lên xe, các quan đại thần trong triều dặn dò rằng:
“Chiếu chỉ của nhà vua bao dung như trời đất đối với vạn vật; nhưng nước nhỏ [ Đại Việt] đa nghi, các ngươi cần phải nói với Thế tử kỹ hơn.”
Vĩ đại thay triều Nguyên, từ đời Tam đại
三代 [ Hạ , Thương , Chu ] đến nay chưa lúc nào thịnh trị như vậy. Phía bắc vượt Âm Sơn 阴山 [ dãy núi tại phía bắc Trung Quốc thuộc các tỉnh Tuy Viễn, Sát Cáp Nhĩ, Nhiệt Hà], đó là nơi Thánh triều gây dựng cơ nghiệp; phía Nam qua vùng biển nóng nhiệt, những quốc gia xứ đó đều xưng thần. Các Tù trưởng Hồi Hột 回紇 [ các bộ tộc thuộc dòng dõi Hung Nô tại vùng Tân Cương], Tây Vực 西域 [ Trung Á, Trung Đông, Ấn Độ] lặn lội qua sa mạc đến triều cống; Quốc chúa di địch phương đông là Cao Ly 高麗 băng qua biển tới cung đình. Vua Khiết Đan 契丹, Nữ Chân 女眞 [ nước Kim, sau này chính là nhà Mãn Thanh] Tây Hạ西夏 vì chống lại nên đều bị tiêu diệt. Các Quốc trưởng Bạch Thát , Úy Ngô 猥吳, Thổ Phồn 吐蕃 [ Tây Tạng] tuân lệnh đưa con đến liên kết hôn nhân. Quốc vương Vân Nam, Kim Xỉ [ Mán răng vàng, nay thuộc Vân Nam], Bồ Cam 葡甘 [ tên 1 triều đại mở Miến Điện] gửi con trai tới làm con tin. Nước Đại Hạ ở Trung Nguyên [ tức Trung Hoa của người Hán bị người Mông Nguyên chiếm] và nhà Tống mới mất, thì người người trong lãnh thổ đều biến thành con dân.
Chỉ có An Nam là nước nhỏ bé, miệng thì nói phục-tùng, nhưng tâm thì chưa phục. Tuy được cai-trị một phương, hàng năm triều cống không khuyết, nhưng chưa tỏ hết lòng thành. Việc mang quân đi hỏi tội là lý đúng của đại quốc, nếu trốn tránh đi cũng là lẽ thường tình của kẻ hèn kém. Cớ sao lại tranh hoành với quân của Trấn Nam vương [Thoát Hoan], dám quên cả đạo vua tôi; há lại dùng mưu lược của bậc tướng tướng [ Lập Đạo rất kính trọng, nên gọi Trần Hưng Đạo là tướng tướng] để đánh úp, tranh thắng với bọn Ô Mã Nhi. “Năm việc không phải” nêu đầu trong kinh Xuân Thu đã thể hiện ra trong những ngày đó; “ba điều đáng sợ” [ Luận Ngữ, Khổng Tử nói người quân tử có 3 điều đáng sợ: Sợ mệnh trời, sợ bậc đại nhân, sợ lời nói của thánh nhân] cũng ghi trong lời nước Lỗ, người quân tử cần biết rõ ràng. Trước kia bảo rằng “Nếu đánh đòn ít thì khứng chịu, đánh nhiều thì chạy trốn” lời nói đó đâu rồi? [ câu này ý Lập Đạo nói, tuy Đại Việt rất nhún nhường, nhưng vẫn chống cự đến cùng, nói là sợ Thiên triều, nhưng đáng nhau đến 3 lần].
Cái tội của ngươi có thể thấy được hai, ba; nếu không, thì có cách nào để biết được đây?
Nếu quân của nước lớn đến, nước nhỏ cố giữ bờ cõi, thua nhưng không chịu theo hàng; thì dân chúng phải chạy tản cư đến vùng góc biển; sống khổ sở lầm than, tuy sống cũng như đã chết, tuy còn cũng chẳng khác gì mất. Vậy góc biển tuy hiểm, nhưng không nương dựa được, đó là lý thứ nhất.
Giang Nam của nhà Tống có 400 châu, nhưng không đương nổi mũi nhọn Trung Nguyên [ nhà Nguyên]. An Nam so với Giang Nam dân đông ít bao nhiêu đã biết rõ, vậy làm sao có thể chống cự được với thượng quốc? Rồi năm nay đánh nhau, năm sau đánh nhau; ngày nay chết trận, ngày mai chết trận. Dân nước nhỏ còn được bao nhiêu; vấn đề nhân lực không đủ để nương tựa, đó là lý thứ hai.
Nhà Tống có nước đến 300 năm, bị quét sạch trong một sớm. Nước này đối với An Nam là nước cha con, như môi với răng. Nay môi mất, răng lạnh, cha chết con cô đơn, đó là lý đương nhiên. Để không đến nỗi cô đơn lạnh lẽo, hãy qui phụ triều Nguyên, đạo trời tương ứng, khí vận lưu thông. Nay bỏ đạo trời, chỉ chuộng vào sức người; như vậy không đi ngược lại ý trời ư! Vậy là xa với lịch số, không thể nương dựa được, đó là lý thứ ba.
Ngu này [ tức Lập Đạo] nghe rằng thuận với trời thì thịnh-vượng, nghịch với trời thì tiêu-vong. Xưa các nước chư hầu, hoặc triều cận chốn kinh sư, hoặc họp hội đồng nơi núi lớn, nhân việc quân lữ thường vượt biên cảnh không cho là khó khăn. Cớ sao ngươi cứ sợ cái khó-nhọc hành trình qua núi cao sông rộng? Chính là chỗ sai trong hào Ly
[ một quẻ trong Kinh Dịch, ý nói sai rất ít], mất cả ngàn dặm. Việc phải làm ngay là phải hối chuyện cũ, tự đổi mới, đến chầu tạ tội. Thiên tử là vua của vạn nước, đức như Nghiêu, Thuấn; làm sao có thể nuốt lời. Tất xá tội nhỏ, lại ban thêm ân; An Nam vĩnh viễn hưởng hạnh phúc ngàn năm, như cha mẹ với con cái cùng sung sướng, không có kế nào hay hơn như vậy!
Nước ngươi nhỏ, không kể cái lợi ngày hôm nay; nếu sau này nơi bờ biển xa có địch đến xâm phạm, biết được nhà Nguyên che chở, họ cũng không dám gây hấn với nước An Nam. Có thể nhờ, có thể dựa; đó là uy đức lớn của triều Nguyên; như bộ phận hô hấp, không thể ngưng trong giây phút.
Kẻ ngu này không phải là thuyết khách, ngươi chớ nghi ngờ. Nói đến vậy mà chưa có thể tin được, thì cứ tự ý mà làm; nhưng cái hậu họa thì ta không lường được!
 

doctor76

Xe ba gác
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
24,914
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Tuy dọa nạt vậy, rốt cuộc thì vua Trần vẫn lấy lý do không sang chầu [ vua Nguyên], Lập Đạo về tay không.
 
Thông tin thớt
Đang tải
Top