[Funland] Dịch sách: Viễn chinh Đà Nẵng-Nam Kỳ 1858-1859.

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Trước đây, tôi chỉ nhìn thấy người Trung Quốc trong những cuốn sách có minh họa; bây giờ vào bữa tối, trong phòng ăn, những người bồi bàn [Trung Quốc] trong bộ đồ trắng, đuôi tóc được tết cẩn thận, phục vụ chúng tôi tại bàn. Sức hấp dẫn, sự đúng đắn hoàn hảo trong động tác của họ có thể so sánh với những người hầu có phong cách tốt nhất ở châu Âu, trước sự vui vẻ tột độ, những trò đùa của chúng tôi không khiến họ có phản ứng thái quá: không một cơ trên mặt họ cử động.

Trong phòng ăn, những chiếc đĩa lớn được đậy bằng vung với đôi cánh lớn màu trắng, được chuyển động bởi những bàn tay gần như vô hình, đập qua đầu chúng tôi và làm bầu không khí ngập tràn hơi nước nóng.
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày 13 tháng Bảy.

Chúng tôi ngủ rất ngon, dù khó ngủ. Những chiếc giường bao gồm khung mây lớn bọc trong xốp và được trang bị một tấm thảm, hai tấm lót được bện, một trong số đó đặt giữa hai đùi để ngăn mồ hôi. Trên mỗi chiếc giường là chiếc quần dây rút rộng, - quần Moorish - mặc vào để đi ngủ.

Thật là một cảnh tượng gây tò mò trên những con phố sầm uất của Singapore! Ngoài người châu Âu, còn có các hạng người của tất cả các quốc gia châu Á: Trung Quốc, Mã Lai, Ấn Độ, Ả Rập, Ba Tư… với trang phục kỳ quái và sặc sỡ.

Vào năm 1819, một người Anh, Ngài Stamford Raffles [Thomas Stamford Bingley Raffles, là một người Anh, Phó thống đốc vùng Đông Ấn Hà Lan và Phó thống đốc Bencoolen, được biết đến với việc thành lập Singapore hiện đại và Malaya thuộc Anh] , đã mua từ Quốc vương Johore hòn đảo nhỏ Singapore, nơi kiểm soát lối vào eo biển Malacca và do đó, [ kiểm soát cả ] tuyến đường lớn từ Ấn Độ đến Trung Quốc, ông được thừa nhận mà không có quyền kiểm soát, để phát triển dân cư thuộc địa, cho phép tất cả những người nhập cư và tuyên bố Singapore là một cảng tự do. Tuyên bố này là một cú hích lớn: tự do, không có các quyền bị cấm, đã thu hút tất cả các tàu thương mại thường xuyên qua lại các khu vực này. Trong một thời gian ngắn, Singapore đã trở thành quốc gia chính và là kho hàng lớn nhất của vùng Viễn Đông, hoạt động thương mại quá cảnh của nó đã được mở rộng rất nhiều.

Người Anh, [là loại] vô đạo đức khi liên quan đến thương mại, thậm chí bán cho cướp biển, rất nhiều ở Trung Quốc và các vùng lân cận, vũ khí và đạn dược chiến tranh; tuy nhiên sau đó họ lại đuổi theo sau cướp lại, đây đúng là một cách thuận tiện mà không gây thiệt hại cho túi tiền, trong việc mua bán bao giờ người Anh cũng giành phần thắng.

Singapore có khoảng một trăm nghìn dân, bao gồm sáu mươi lăm nghìn người Trung Quốc và gần năm trăm người châu Âu. Khu phố Anh được ngăn cách với thành phố thương mại sầm uất bởi một con sông lầy lội, ở cửa của nó là một pháo đài được bảo vệ bởi một số lính pháo binh tinh nhuệ; nhà thống đốc nằm trên một đồi cao phía sau thị trấn.

Thành phố thương mại, cứ mỗi phần tư là nơi sinh sống của một nhóm dân cư riêng biệt, theo quốc tịch của họ, có một khu chợ rộng lớn thường trực; các cửa hàng tràn ngập hàng hóa các loại và từ tất cả các nước. Khu phố Tàu được tẩm mùi đàn hương, bạn có cảm giác khắp nơi là dân Trung Quốc, một phần cũng xuất phát từ lượng lớn giấy thơm và hương được đốt trong chùa và trong nhà, trước bàn thờ tổ tiên.

Các kho chứa than cách thành phố một dặm [ nguyên văn là Lieue, dặm Pháp = 4km], một con đường được bảo dưỡng tốt dẫn đến các kho chứa này; tàu đến đó bằng cách đi theo đường sông bên trái.

Vào buổi chiều, tôi đi thăm chùa Trung Quốc, nhà thờ Hồi giáo Mã Lai và đền thờ Ấn Độ giáo. Riêng chùa Trung Quốc đã cho tôi khá nhiều điều thú vị; để vào nhà thờ Hồi giáo, bạn phải cởi giày.
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày 14 tháng 7.

Tôi đã quay trở lại trên tàu. Mức lương của một thiếu úy không đủ để sống cuộc sống của một kẻ giàu có [dịch thoát từ nabab, ám chỉ một người đàn ông giàu có dễ kiếm được tài sản của mình ở phương Đông, đặc biệt là ở Ấn Độ trong thế kỷ 18 với Công ty Đông Ấn tư nhân]. Mặc dù chúng tôi đang ở trong một thuộc địa của Anh, các chủ khách sạn không dành cho người Scotland lòng hiếu khách; Tôi cũng thích chỗ ở trên tàu của mình hơn là chiếc giường khách sạn không quá mềm, ít nhiều được che chắn khỏi muỗi, những vết muỗi cắn ở đây rất đau. Một chuyến đi bộ hàng ngày cũng đủ để tôi có được một cái nhìn tổng thể khá đầy đủ về thành phố và môi trường xung quanh.



Ngày 29 tháng 8.

Trở lại tàu Saône, chúng tôi nhận được sự thăm hỏi của đông đảo của bạn bè. Những người đã tham gia chuyến thám hiểm đến Trung Quốc cho chúng ta một câu chuyện rất thú vị; họ hết lời ca ngợi nghị lực và con mắt của vị đô đốc:

- Với một người chỉ huy như vậy, họ nói, bạn có thể làm bất cứ điều gì.

Ngày 31 tháng 8, 6 giờ tối.

Rời vịnh Yu-li-Kan [ Hải Nam], sáng hôm qua, lúc mười một giờ rưỡi, hạm đội vừa buông neo ở bãi biển tráng lệ Đà Nẵng; các pháo đài bảo vệ lối vào vẫn im lặng. Các xạ thủ của chúng ta đang cầm súng, sẵn sàng khai hỏa. Mỗi con tàu cập bến trước pháo đài được giao theo thứ tự chiến đấu; tàu Saône băng qua các pháo đài của Aiguade và Đài quan sát [ tức là Đồn Hai].
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
PHẦN II

VIỄN CHINH NAM KỲ

I. Đánh chiếm Đà Nẵng

Bắn phá và đánh chiếm các pháo đài ở Đà Nẵng- Đổ bộ lên bán đảo Tiên Sa-Đóng trại ở eo đất-Cảnh Đà Nẵng hùng vĩ-Chiếm pháo đài An Hải và Điện Hải- Một ngôi làng ở Đà Nẵng-Phá hủy pháo đài phía Tây-Báo động giả- Câu chuyện của 1 thủy thủ làm nhiệm vụ báo động- Bệnh kiết lỵ- Đại đội pháo binh Labbé- Di tản khỏi eo đất-Các khu vực đóng quân- Trinh sát trên sông Đà Nẵng.


Ngày 1 tháng 9. Đánh chiếm Đà Nẵng.

Chúng tôi tiếp cận phần phía đông của vịnh Đà Nẵng, nơi có khu neo đậu tốt nhất, được bảo vệ bởi Pháo đài phía Bắc [ nguyên văn: fort du Nord, tức là đồn Trấn Dương], nằm trên mỏm đầu tiên của một khối núi và cây cối chiếm ưu-thế ở bến cảng. Đồn Trấn Dương được hỗ-trợ bởi pháo đài Phòng Hải ở bên dưới [nguyên văn là “ụ pháo thấp”: batterie basse, pháo đài Phòng Hải nằm ở đảo Mỏ Diều, tên chữ là Diên Chủy, phía dưới chân đồn Trấn Dương; ở đó có thêm một đồn xây bằng đất là bảo Trấn Dương 1, còn gọi là đồn Nhất]. Thêm đồn Trấn Dương 2, cũng gọi là đồn Hai, nằm trên đảo Cô, còn gọi là hòn Mồ Côi [nguyên văn “là pháo đài đảo Quan sát”: fort de l’ îlot de l’Observatoire, được trang bị 12 khẩu đại bác cỡ nòng lớn], được nối liền với bờ bằng con đường được xây dựng trên một dãy sàn đóng cọc.

Tiếp đến là đồn Trấn Dương 3, cũng gọi là đồn Ba, [nguyên văn là “ụ pháo Nơi lấy nước ngọt”: batterie de l’Aiguade], có hỏa lực bắn chéo với các pháo đài khác [phía trong đồn đất Trấn Dương 3 là đồn đất Trấn Dương 4, còn gọi là đồn Tư, nhưng không thấy tác giả đề cập, không thấy mô tả trong bản đồ hay các trận giao chiến; những tài liệu khác của Pháp cũng vậy. Có lẽ các đồn đất Trấn Dương 5, 6, 7 ở sâu bên trong thì đã bị triều Nguyễn dẹp bỏ từ năm 1850 vì xét thấy không hiệu quả trong việc bảo vệ vịnh biển].

Về phía Nam, ở hai bên lối vào sông [Hàn], có hai thành An Hải [nguyên văn là “pháo đài Đông”: fort de l’Est] và Điện Hải [nguyên văn là “pháo đài Tây”: fort de l’Ouest].

Vào lúc 7 giờ 45 sáng, một sĩ quan tham mưu của Phó Đô đốc Hải quân [Rigault de Genouilly] tiến đến gần lối vào đồn Ba để đưa tối hậu thư cho vị quan chỉ huy tối cao An Nam yêu cầu giao nộp các pháo đài trong thời hạn hai giờ.

9 giờ 45 phút, không một phản-hồi nào được đưa ra, soái hạm Némésis [nguyên văn: vaisseau amiral, là chiến hạm hạng nhì có buồm, trang bị 50 khẩu đại bác] của Phó Đô đốc [ tàu do Đại tá hải quân, Tham mưu trưởng Reynaud chỉ huy, nhưng Charles Rigault de Genouilly đặt bộ chỉ huy quân viễn chinh trên tàu này] liền phát tín hiệu khai hỏa. Soái hạm Némésis, vận hạm Gironde và tuaand dương hạm hơi nước Tây Ban Nha El Cano [tiếng Tây Ban Nha viết tên tàu này là Elcano, còn tiếng Pháp ghi là El Cano, hoặc có chỗ ghi là el Cano, trang bị 2 đại bác cỡ nòng 16 livres do Thiếu tá Gonzalès chỉ huy. Lúc này, kích cỡ của nòng súng đại bác đang còn được tính theo trọng lượng của quả đạn; đơn vị tính của người Pháp là livre (1 livre = 0,4895kg) chứ không phải tính theo pound như khối các nước Anh và Mỹ (1 pound = 0,45359237kg). Đại bác cỡ nòng 30 livres có nghĩa quả đạn nặng chừng 14,685kg (30 x 0,4895). Đại bác cỡ nòng 30 livres thì đường kính nòng súng tương đương khoảng 16cm] khạc lửa vào đồn Hai trên đảo Cô.
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Các chiến hạm Primauguet [trang bị 12 đại bác do Trung tá hải quân Vrignaud chỉ huy] và Phlégétonn [trang bị 12 đại bác do Trung tá hải quân Lévêque chỉ huy] tấn công đồn Trấn Dương và pháo đài Phòng Hải, đồng thời chiến hạm Phlégéton còn có nhiệm vụ giám sát cả con đường nối từ đảo vào bờ của đồn Hai trên đảo Cô, để ngăn chặn lính phòng thủ An Nam ở đó rút lui.

Pháo hạm hạng nhất hơi nước Alarme [chỉ huy bởi Thuyền trưởng Sauze]; pháo hạm hơi nước Dragonne [do Đại úy hải quân, Thuyền trưởng Barry chỉ huy]; pháo hạm hơi nước Avalanche [do Đại úy hải quân, Thuyền trưởng Lafond chỉ huy]; pháo hạm hơi nước Mitraille [do Đại úy hải quân, Thuyền trưởng Beranger chỉ huy]; pháo hạm hơi nước Fusée [do Đại úy hải quân, Thuyền trưởng Gabrielli de Carpégna chỉ huy]; vận hạm hỗn hợp hơi nước Gironde [do Trung tá hải quân Jauréguiberry chỉ huy]; vận hạm hỗn hợp Saône [do Trung tá hải quân Liscoat làm Thuyền trưởng, mang theo từ Pháp 447 lính thủy quân lục chiến do Trung tá Reybaud chỉ huy, một nửa đại đội pháo binh hải quân và một nửa đại đội sơn pháo]; thiết vận hạm hỗn hợp Dordogne [mang theo 450 lính bản xứ Tagal Philippines do Đại tá Oscaritz chỉ huy].

Vận hạm Saône hướng hỏa lực vào đồn Ba và đồn Hai, rồi nó bị trúng một quả đạn từ đồn Ba bắn ra làm vỡ toác cột buồm trước mũi. Pháo hạm Avalanche cũng bắt đầu tấn công đồn Ba.

Các pháo hạm khác đậu ở giữa vịnh liên tục bắn phá các thành An Hải và Điện Hải.
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Vào 10 giờ 30, pháo hạm hơi nước Mitraille bắn trúng kho thuốc súng của thành An Hải. [Một vụ nổ khủng khiếp xảy ra, thành An Hải bị thổi tung; cột khói cuồn cuộn bốc lên từ kho thuốc súng bao trùm toàn bộ và phun lên trong miệng hố]. Lính An Nam khiếp sợ bởi vụ nổ kinh khủng này nên đã ngừng bắn trả. [Trên các bờ biển, sức đề kháng chấm dứt, các pháo đài và ụ pháo, ngoại trừ thành Điện Hải, bị bỏ ngỏ]

Ngay sau khi các ụ pháo bảo vệ chỗ thả neo bị dập tắt, các đại đội đổ bộ từ các chiếc Némésis, Phlégéton, Primauguet, và một nửa đại đội công binh tiếp đất.

Các toán quân và các đại đội đổ bộ lèn chặt nhau trên những chiếc sà lúp được hạ xuống, lao vào tiếp đất! lưỡi lê sáng lòa và đồng thanh hô to:

- Hoàng đế vạn tuế!

Tiểu đoàn hải quân tấn công lên đồn Trấn Dương [Đại tá hải quân Reynaud, người chỉ huy, dẫn đầu lực lượng tiến nhanh về phía đồn Trấn Dương và pháo đài Phòng Hải] lính bộ binh và hải quân của soái hạm Némésis tấn công đồn Hai; tiểu đoàn của chúng tôi đánh chiếm đồn Ba; còn trung đoàn 4 là lực lượng dự phòng.

Quân An Nam bỏ chạy mà không hề kháng cự [línhPháp và Tây Ban Nha đều lên bộ; Phó Đô đốc bố trí đội hình chiến đấu và chuẩn bị tiến quân về phía trước]. Khi bước vào đồn Ba, chúng tôi tìm thấy bức tối hậu thư của đô đốc trên bàn; nó đã không được mở ra để đọc. Quân An Nam bỏ lại những người chết và những người bị thương, nhưng tại pháo đài của Đồn Hai không ai có thể trốn thoát; thậm chí các tù nhân, cả viên quan chỉ huy đồn, tổng cộng lên đến 60 người [đều bị chết hoặc bị thương] gần các phòng là một tá xác chết.

Các pháo đài ở Đà Nẵng được xây-dựng phần lớn dưới triều Gia Long, theo kiến trúc Vauban, dưới sự hướng-dẫn của các sĩ quan và của các kỹ sư Pháp, súng ống được trang-bị là súng đồng và súng gang được sản xuất phần lớn từ Pháp hoặc Bỉ.

Ở đồn Trấn Dương chúng tôi tìm thấy một khẩu súng bằng đồng là vũ khí với biểu tượng oai vệ “Vua – Mặt trời” [ khẩu này sau bị Pháp tịch thu làm chiến lợi phẩm tặng vua Pháp]. Mặt đất còn vứt đầy các loại súng trường cũ sản xuất tại Saint-Etienne [súng trường kiểu cũ từ thời Nguyễn Ánh, tức là, trong suốt thời gian sau khi Nguyễn Ánh chết, nhà Nguyễn không hề mua sắm thêm vũ khí mới], kiếm, giáo, có cả những thùng thuốc súng do Anh sản xuất bị vỡ toác. Một tình trạng hỗn loạn đến cực độ, những kho thuốc súng đều mở toang. Khắp nơi mọi vật cực kỳ hỗn độn, kinh tởm, là cảnh tượng được gây ra bởi cuộc tấn công của liên quân.

4 giờ chiều, sau khi các pháo đài bị chiếm đóng bởi các phân đội hải quân và lính Tagal [lính người Philippines trong quân Tây Ban Nha], Phó Đô đốc Rigault de Genouilly phát mệnh lệnh hành quân về phía eo đất nối bán đảo Sơn Trà với đất liền và kết thúc vịnh Đà Nẵng ở hướng đông-nam. Mục đích của cuộc hành quân là để nhận diện địa hình xung quanh, các pháo đài hai bên sông Hàn và nếu cần thiết, để đẩy lùi quân An Nam.
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
[Trong suốt cả ngày, sức nóng tràn ngập; bầu không khí cháy bỏng, để nói và thở. Trời không có một ngọn gió để làm dịu những bộ ngực nóng cháy. Những người lính kiệt sức đôi khi dừng lại đột ngột trên đường như thể họ đang chóng mặt. Phó Đô đốc Rigault de Genouilly ra mệnh lệnh chỉ bắt đầu hành quân lúc mặt trời đã ngả bóng]

[Bất chấp sự đề phòng khôn ngoan này, và mặc dù các cuộc hành quân không bao giờ vượt quá 2 giờ đồng hồ, nhiều binh sĩ đã gục ngã chỉ sau vài giờ. Cái chết vì say nắng này, hoàn toàn xa lạ với những người châu Âu chúng ta, là kẻ thù đáng gờm nhất để chiến đấu. Thật là một cảnh tượng buồn khi thấy những người lính ngã xuống trên mặt đất nóng cháy, buông bỏ cả vũ khí mà họ không còn giữ được nữa]

Cánh quân dẫn đầu gồm tiểu đoàn hải quân và Trung đoàn 4 Thủy quân lục chiến đã tiếp cận eo đất mà không có đụng độ [Phó Đô đốc đã nhận ra một địa điểm thích hợp để thiết lập một doanh trại trên phần bằng phẳng của bán đảo, gần thành An Hải].

Đến 6 giờ chiều, một vị trí được chỉ định để đóng trại cách thành An Hải bốn cây số. Tiểu đoàn của Trung đoàn 2 và đội pháo binh đi trước nó lập thành tuyến đóng quân thứ hai để sẵn sàng chi viện.

Liên quân tạm nghỉ hành quân trên mỗi chặng đường. Các đội pháo binh gặp nhiều vất vả mỗi khi phải đưa những khẩu pháo băng qua những con đường mòn hẹp và xấu dọc theo bờ vịnh.

Đêm xuống nhanh, liên quân bắt buộc phải đóng quân ngoài trời lúc 8 giờ tối trên lối vào của eo đất.

[Vào buổi tối cùng ngày, quân Pháp đã đóng trại dưới quyền chỉ huy của Trung tá Reybaud cùng với tiểu đoàn lính Tây Ban Nha do Đại tá Oscaritz chỉ huy. Các đại đội đổ bộ, tách ra khỏi tiểu đoàn hải quân, được đặt dưới sự chỉ huy cấp cao phụ tá doanh trại của Phó Đô đốc, và chiếm giữ các công trình chính để bảo vệ bến cảng].

[Khi màn đêm bao phủ, Đại tá hải quân, Tham mưu trưởng Reynaud dùng một chiếc thuyền vũ trang chiến đấu, có Kỹ sư phó thủy văn Ploix tháp tùng, tiến hành khảo sát phần phía tây nam của vịnh, để có thể sáng sớm ngày hôm sau đưa các pháo hạm tiếp cận đánh chiếm thành Điện Hải mà không gặp nguy cơ bị mắc cạn].
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày 2 tháng 9.

Suốt đêm, chúng tôi cứ bị những ánh đèn lồng lập lòe và những tiếng súng cảnh giới, hình dáng lính An Nam di chuyển đến chi viện các đồn, thậm chí lính gác phải đứng nhón chân canh suốt.

Đúng 4 giờ sáng, tiểu đoàn của Trung đoàn 2 Thủy quân lục chiến và đội pháo binh rời khỏi doanh trại dã chiến, đến 6 giờ 30 thì tiếp cận với doanh trại của cánh quân dẫn đầu.

Phân đội công binh do Đại úy Labbe chỉ huy đã chiếm đóng thành An Hải vào lúc rạng đông, sau đó họ được thay bằng Đại đội 16 của Đại úy Guillot thuộc Trung đoàn 4 Thủy quân lục chiến [Sử ta đều nói thành An Hải thất thủ vào ngày đầu tiên của cuộc chiến, nhưng theo sách này có thể khẳng định đúng là quân Nguyễn đã rút khỏi thành An Hải ngay ngày 1-9-1858, sau khi kho thuốc súng bị nổ tung vì trúng đạn từ pháo hạm Mitraille bắn trúng vào lúc 10 giờ 30 sáng, nhưng liên quân Pháp – Tây Ban Nha cuối đêm hôm đó mới chỉ dừng lại đóng trại cách thành An Hải 4 cây số, và đến rạng sáng ngày 2-9-1858 mới chiếm đóng thành này]

[Cũng vào sáng sớm, 5 pháo hạm và tuần dương hạm hơi nước El Cano, do Tham mưu trưởng Reynaud chỉ huy cuộc hành quân, mất vài khoảnh khắc sau khi cả 6 tàu chiếm giữ các vị trí mới để nhanh chóng khai hỏa].

Đúng 8 giờ, các chiến hạm Dragonne, Fusée, Mitraille nã đại bác dồn dập vào Pháo đài Điện Hải; đối phương không bắn trả. [Những loạt đạn chính xác và đều đặn bắn cấp tập liên tục vào thành Điện Hải]. Nửa giờ sau, một quả đạn pháo từ chiến hạm La Dragonne làm nổ tung kho đạn của pháo đài [một vụ nổ lớn vang lên; thành Điện Hải đã bị đổ sập]; ngọn lửa tắt lúc 9 giờ.

Đúng 10 giờ, phân đội công binh được hỗ trợ bởi một đội lính hải quân vượt qua sông Hàn trên những chiếc ca-nô và chiếm được thành Điện Hải mà không gặp sự kháng cự nào, bởi dường như quân An Nam đã rút lui từ đêm hôm trước, sau vụ nổ tan tành ở thành An Hải.

[Liền ngay sau đó, Trung tá hải quân Jauréguiberry dẫn đầu một đội thuyền vũ trang chiến đấu tiến vào Sông Hàn và đóng trạm gần thành An Hải. Pháo hạm hơi nước Dragonne và tuần dương hạm hơi nước El Cano đến thả neo bên ngoài vịnh, gần doanh trại, phía lối vào giữa bán đảo Sơn Trà và Cù lao Chàm, từ đó bảo vệ sườn bên trái của lực lượng viễn chinh, cho phép dựa vào thành An Hải, nơi được bố trí hai đại đội thủy quân lục chiến Pháp với một nửa đại đội lính Tây Ban Nha]
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Eo đất của bán đảo Sơn Trà là lưỡi cát dài như ruột chiếc bánh mì và chật hẹp. Phần đất liên quân đang đóng doanh trại khá thấp, bị thiêu đốt bởi ánh nắng mặt trời, gần như không có cây cối gì sinh trưởng. Cũng chỉ thấy vài chiếc lều tồi tàn mà cư dân của nó đã bỏ trốn hết. Chúng tôi nhanh chóng ổn định đội ngũ, nhiệt độ quá cao đến mức không thể ngồi lâu trong trại, phải đi tìm cành cây mà phủ lên.

Khoảng 6 giờ 30 chiều, một làn gió nhẹ làm dịu bớt cái nóng bức, mặt trời đang dần dần tắt nắng. Bước lên trên một đụn cát gần doanh trại, tôi lặng ngắm bức tranh toàn cảnh hùng vĩ đang trải ra trước mắt mình.

Ở phía Bắc nhô lên hai dãy núi dựng đứng đồ sộ, trùm bóng lên cả lối vào trong vịnh. Ở tiền cảnh phía trước, đảo Cô được tách thành một mảng sáng nhạt đẹp như tranh vẽ. Phía Đông, dãy núi Sơn Trà giăng ra những cánh rừng tím thẫm, kéo dài đến giáp ranh của eo đất nối bán đảo với đất liền.

Phía Tây thì tương phản nổi bật, mặt trời nhuốm đỏ chiếu những tia nắng cuối ngày qua những vòng triền đồi và nhẹ nhàng tỏa xuống vịnh Đà Nẵng, vẽ lên ở đó những nếp cuộn hình Sin duyên dáng, những tán cây, những cụm dừa che bóng xuống vịnh.

Phía nam, núi Ngũ Hành Sơn [Montagnes de marbre] với những đỉnh núi phớt hồng nổi lên như bộ ngực của biển cả, phản chiếu lung linh vô vàn sắc màu rực rỡ.
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày 3 tháng Chín.

9 giờ sáng, đại úy của tôi [tức Đại úy Duplaix, Đại đội trưởng đại đội 35 thuộc tiểu đoàn viễn chinh của trung đoàn 2 thủy quân lục chiến Pháp, đơn vị của tác giả lúc đó] nhận lệnh đi cùng đại đội của mình đến thành An Hải, qua núi Ngũ Hành Sơn, 1 kỳ quan của nước này, 2 trong số 5 ngọn núi có những hang động đẹp kỳ lạ với những bức tường đầy màu sắc, những ngôi chùa với những bức tượng thần và những con vật vô cùng kỳ lạ. Sau một giờ hành quân trên cát dưới cái nắng nóng như thiêu đốt, chúng tôi buộc phải dừng lại, vì một người lính tên Kroemer vừa mới ngã xuống chết do bị say nắng.

11 giờ, đơn vị lại lên đường. Chúng tôi đến thành An Hải vào 1 giờ 30 chiều với những đôi chân kéo lê trên đất và xác thân lừ đừ bởi cơn khát nước. Vào 2 giờ chiều, Phó Đô đốc [Rigault de Genouilly] đến thành An Hải.Thuyền trưởng Duplaix thông báo với ông rằng chúng tôi đã mất một người lính.

- Tại sao các anh lại đến muộn? Đúng ra các anh phải lên đường trước khi mặt trời mọc.

Đúng là Chúa muốn dành cho các chỉ huy của chúng tôi những lợi thế huấn thị khôn ngoan này!

Phó Đô đốc ban bố các mệnh lệnh của ông:

- Thành Điện Hải sẽ phải được di tản trong thời gian ngắn; Đại đội 35 ở thành An Hải sẽ phải bảo vệ doanh trại và các xuồng vũ trang di chuyển ngược lên sông Hàn. Đến 6 giờ chiều, Đại úy Guillot trở về doanh trại với Đại đội 16 của mình.

Người An Nam đã rời bỏ những ngôi làng duyên dáng ở Đà Nẵng nằm trải dọc theo hai bên bờ sông Hàn, còn gọi là sông Đà Nẵng, ở khoảng cách rất gần hai thành An Hải và Điện Hải. Những túp lều nên thơ như tranh vẽ được bao quanh bởi những khu vườn và những lùm cây xanh mướt. Đồng bằng xung quanh được bao phủ bởi những ruộng lúa và đồng ruộng mọc lên tươi tốt.
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày 4 tháng Chín

Một mùi khó chịu xuất hiện từ các đống đổ nát của kho thuốc súng ở thành An Hải. Theo yêu cầu của chỉ huy đơn vị chúng tôi, liên quân cử đến một toán lính Tagal và đội công binh để phụ giúp chúng tôi trong một công việc u buồn ảm đạm. 45 tử thi được thu lượm và chôn cất ở gần bờ sông. Chúng tôi cũng tìm thấy bản thiết kế của tòa thành, nó rất chính xác, nhưng bản vẽ trông thô sơ hơn so với bản vẽ thành Điện Hải được lính công binh tìm thấy ngày hôm qua.

Tại thành Điện Hải, những người lính làm công việc thu dọn chiến trường đi thu lượm đạn dược và thu giữ những khẩu đại bác bằng đồng. Họ đóng đinh vào họng những khẩu súng bằng gang sau khi đã đập vỡ các trục quay và nòng súng. Công binh đào những lỗ đặt mìn dưới chân các ổ hỏa lực tại những góc lồi để chuẩn bị làm nổ tung pháo đài.
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày 5 tháng 9.

Những người lính thu dọn chiến trường tiếp tục công việc ở thành Điện Hải. Họ tìm thấy những kho lúa gạo lớn trên bờ trái sông Hàn. Các giếng nước xung quanh được công nhận là nước có chất lượng đủ tốt, mặc dù có một chút vị giác lờ lợ.

Các phái viên của Đức cha Pellerin vừa mới đến doanh trại, họ thông báo rằng có thể đêm nay chúng tôi sẽ bị tấn công bởi một đội quân chừng 10.000 người.

Vào 7 giờ tối, các mệnh lệnh được ban hành để chuẩn bị nghênh chiến. Các toán quân từ thành Điện Hải đổ bộ lên bờ sông phía chúng tôi phía hữu ngạn và đóng quân dọc theo bờ biển, phía sau thành An Hải. Họ đặt những trạm gác lớn. Thành An Hải phải trở thành cứ điểm chống trả của phòng tuyến chiến đấu được kéo dài đến tận trại quân, với sự tăng cường thêm Đại đội 24 của Đại úy Mitrau và một khẩu đội lựu pháo.

Suốt đêm chúng tôi đều hết sức cảnh giác. Đến 11 giờ khuya, một khẩu súng đại bác đã bị hất tung bởi chiếc xuồng vũ trang chiến đấu, tách ra khỏi chốt bảo vệ con sông. Cùng thời điểm này, một đại đội của Đại úy Aubein từ doanh trại triển khai thực hiện một chuyến đi trinh sát. Quân An Nam đã không xuất hiện. Nếu họ thực sự ở gần chúng tôi, điều có thể bảo đảm chắc chắn là chúng tôi sẽ không bị bất ngờ. Những con chó An Nam canh giữ rất tốt, chúng sủa ngay khi bạn rời trại hoặc pháo đài: hệ thống tiền đồn này được yên ổn là có công của nó!

[Đội quân này không xuất hiện, và dường như không có đầu mối thông báo cách tiếp cận họ, Phó Đô đốc đã ra lệnh cho Trung tá hải quân Jauréguiberry đẩy mạnh những cuộc thám thính vào trong Sông Hàn].

[Sĩ quan cấp cao này phá hủy một số ụ pháo, và có một số cuộc giao chiến với những tiền đồn của quân An Nam. Tại tất cả các địa điểm, nơi ông xáp mặt đối phương, ông khiến họ rối loạn. Từ những cuộc đụng độ này cho thấy, hệ thống phòng ngự của quân đội An Nam đã kết nối trên bờ sông với đất liền; các bờ này, cắt những cánh đồng, các kênh mương và đầm lầy, kết thành tất cả những vị trí không thể vượt qua đối với liên quân].

[Do đó, chỉ dựa vào con đường sông thì cuộc chinh phục có thể bị thử thách. Trong dự báo này, Phó Đô đốc cho chuẩn bị 4 sà lan. Công binh tăng cường một tuyến phòng thủ vững chắc, để cho phép một đơn vị đồn trú nhỏ duy trì các vị trí đã chinh phục. Đại úy pháo binh Lacour xây dựng một ụ pháo được trang bị những khẩu đại bác cỡ nòng 30 livres. Nhưng, công việc này gặp khó khăn, bởi vì mặt đất phủ đầy bụi rậm bên cạnh những tảng đá cần phá hủy bằng mìn và gây khó khăn vô số kể là cái nóng ngột ngạt dưới mặt trời xứ nhiệt đới. Những cơn nóng này tiếp nối đến tháng 10 với những cơn mưa lớn; mưa như trút nước suốt ngày, liên tục không bị gián đoạn với cường độ ngày càng gia tăng, mà chỉ những người đã sinh sống ở vùng này mới có thể có được ý tưởng chính xác]
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày 6 tháng 9

Binh lính ở thành Điện Hải đã hoàn tất cuộc di tản. Những khẩu súng cối và đạn dược đều đã được di chuyển sang thành An Hải. Vào 11 giờ sáng, tòa thành bị kích nổ thổi tung lên, thiêu cháy cả những ngôi nhà ở khu vực phụ cận. Không có sự cố nào xảy ra trong đêm đó.

[Thành Điện Hải - Phó Đô đốc viết, nằm ngoài tuyến phòng thủ của chúng ta, đã bị phá hủy bởi công binh và hoàn toàn đổ nát. Thành Điện Hải và tất cả các công trình khác đã được đối phương tu sửa hoàn hảo, tất cả đều được trang bị đại bác bằng sắt và đồng cỡ nòng lớn. Đại bác bằng đồng có số lượng rất nhiều và thường rất đẹp. Tất cả đại bác đều được ứng dụng những tiến bộ kỹ thuật gần đây; các phụ kiện pháo ở trong tình trạng rất tốt và vượt trội hơn bất cứ điều gì chúng ta đã thấy ở Trung Quốc]

[Ngoài số vũ khí được trang bị, thành Điện Hải có một công xưởng pháo binh, những đại bác bằng đồng cỡ nòng 6 hoặc 9 livres, có những giá súng, được gắn trên những bánh xe rất cao, hoàn toàn phù hợp với những con đường xấu. Súng cầm tay thì không có gì đặc biệt; chúng là súng trường và đạn dược được sản xuất tại Pháp hoặc Bỉ. Thuốc súng, mà chúng tôi đã thu được với số lượng đáng kể, có nguồn gốc từ Anh và có thể được mua ở Singapore và Hồng Kông. Sự đồng bộ trong cách bố trí cho thấy triều đình An Nam dự kiến sẽ có một cuộc tấn công trong nay mai]

[Đoạn trích này từ công điện của Phó Đô đốc Rigault de Genouilly chứng minh rằng người An Nam không còn chậm phát triển như người Trung Quốc trong kỹ thuật quân sự. Dựa vào những bài học đã được trao cho họ vào năm 1787, trong hiệp ước liên minh giữa Pháp và Hoàng đế Gia Long, họ đã xây dựng và trang bị các công trình phòng thủ theo hệ thống châu Âu]

[Họ cũng đã học hỏi từ người phương Tây về quy trình sản xuất vũ khí chiến tranh, và rõ ràng là ngày mà những người An Nam chiến đấu chống lại chúng ta, quân đội của họ kỷ luật hơn, có vũ khí tốt hơn và có thể kháng cự chúng ta một cách mãnh liệt. Sự kháng cự này sẽ diễn ra trong thời gian ngắn, không nghi ngờ gì, và không nên so sánh với quân đội châu Âu hiện tại; nhưng không nên coi thường họ, vì chúng ta chỉ có rất ít số chiến binh theo bố trí của mình, và một sự tăng viện ít ỏi không kéo dài hy vọng có thể lấp đầy sự thiếu hụt nguồn nhân lực đã hạn chế]
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày 7 tháng 9

Điểm nhấn trong ngày là một phân đội vũ trang được cử đi để tìm kiếm thức ăn trên eo đất nối bán đảo Sơn Trà với đất liền. Lúc 8 giờ sáng, họ trở lại thành An Hải với 27 bảy con gia súc, gồm bò đực, bò cái, bê, heo (lợn) cùng gà vịt, lúa gạo, dưa chuột, những quả cam xanh ngon mắt, chanh, cà tím, đậu xanh, chuối, lựu, hẹ, muối và đường miếng. Cuộc vơ vét này là cần thiết; bởi vì, đoàn quân viễn chinh thiếu thốn thực phẩm tươi sống, một số trường hợp bệnh nhân mang bệnh scorbut [ bệnh do chế độ ăn uống không đủ vitamin C] đã được nhận diện nghiêm trọng, nhất là số thủy thủ đoàn của các tàu đã từng ở Trung Quốc trước khi sang An Nam.

Những toán lính Tagal chiếm đóng ở đồn Hai trên đảo Cô được đối xử bình đẳng. Họ nói rằng có nhiều chuột xạ hương với số lượng lớn ở dưới con đường sàn đóng cọc nối đảo với đất liền mà tất cả ưa thích đều có trong tự nhiên. [ đoạn này tác giả viết hơi khó hiểu, ý tác giả muốn nói là lính Tagal bắt chuột làm thịt ăn, nhưng lại viết vòng vo].

Liên quân tiếp tục gửi đạn dược đến thành An Hải. Chúng tôi vẫn nhận được ba khẩu lựu pháo và các thiết bị y tế cứu thương từ đoàn quân viễn chinh.

Vào 4 giờ chiều, các xuồng vũ trang chiến đấu tiến vào sông Hàn, một trong số thuyền đó bắn một phát đạn pháo. Đến 6 giờ chiều họ trở lại vị trí quan sát của mình. Doanh trại được đổi hướng bởi sự chuyển đổi phòng tuyến sang bên phải mà thành An Hải là vị trí then chốt.
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày 10 tháng 9.

Theo thông tin thu thập được, quân An Nam đã chiến đấu dưới hỏa lực của chúng tôi sẽ không còn muốn chiến đấu nữa; nhưng lính Ngự Lâm của triều đình sẽ được điều đến để tiêu diệt "mọi rợ" [triều đình Huế gọi quân Pháp là mọi rợ], chúng tôi đang chờ đợi họ.

4 giờ chiều, các toán quân rời khỏi doanh trại và triển khai chiếm giữ các vị trí được giao trong trường hợp bị tấn công. Phòng tuyến trải dài theo những cồn cát bên trái thành An Hải. Các khẩu đội pháo được bố trí trong phạm vi của các tiểu đoàn. Hai đại đội, bao gồm đại đội lính Tagal, được triển khai tỏa ra phục kích cách 200 mét phía trước phòng tuyến. Các đại đội ở thành An Hải được thay thế bằng lực lượng hải quân. Đến 6 giờ chiều, vị trí của từng đơn vị tác chiến đã được xác định xong, các toán quân trở lại doanh trại.

Số lượng vũ khí trên tàu đã được tăng lên; chỉ huy Jauréguiberry đã chỉ huy hạm đội này. Họ đã tiến vào ngày hôm qua đến tận ngã ba sông, cách cửa sông 8 km. Tại nơi này, như hình một cánh tay xiên sang trái để ném mình xuống biển, tiếp giáp với Ngũ Hành Sơn, người An Nam đã bắt đầu xây dựng một pháo đài, tuy thế nó vẫn chỉ được trang bị một khẩu đại bác, một phát bắn đơn lẻ chẳng giải quyết được gì. Một phát phản pháo bắn chính xác hình cầu vồng đã làm cho khẩu pháo [của quân An Nam] bay tung lên; các thủy thủ đã lên bờ và phá hủy pháo đài.
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày 13 tháng 9.

Vào lúc 10 giờ sáng, các con thuyền khởi hành đi trinh sát mới với một phân đội 25 người gồm bộ binh và thủy quân lục chiến, do Trung úy Debreyne chỉ huy. Tại ngã ba sông nơi trận chiến diễn ra, các binh lính và thủy thủ sẵn sàng xuống bờ.

Sau khi bố trí lính canh trên đường rút lui và triển khai phần của mình với tư cách là quân tiên phong, Trung úy Debreyne tiến về phía trước. Ngay sau đó, có tiếng tom-tom vang lên, cuộc đấu súng bắt đầu. Quân An Nam, ẩn mình trong ruộng lúa và trong bụi rậm, lúc đầu họ chiến đấu khá tốt; Chỉ huy Jauréguiberry ra lệnh thay đổi đội hình bắn, quân An Nam hét lên những tiếng kêu lớn và bỏ chạy bất chấp các chỉ huy, những người cùng với những thanh kiếm đã cố gắng đốc thúc quân lính trở lại phía trước. Những chiến thuyền chở quân băng qua sông dưới một cây cầu dành cho người đi bộ bèn nã pháo tới tấp yểm trợ.

Trung sĩ Laurencin thu được một lá cờ và thanh kiếm của một viên quan mà anh ta đã giết; 6 tù binh bị bắt. Quân phục của họ bao gồm một chiếc áo dài bằng vải màu xanh đậm với cổ và viền màu đỏ, quần dài đến đầu gối; Họ đội một chiếc nón bện bằng tre hình nón lá và được lót bằng da, chân và bàn chân để trần. Các viên võ quan mặc bộ đồ đen và đội khăn xếp.

Thiếu tá Jauréguiberry nhìn thấy bằng ống nhòm, cách đó khoảng 2 km, một trại địch có ít nhất 3.000 người; nhưng giờ muộn không cho phép ông ta đẩy mạnh cuộc tấn công nữa.

Lúc 7 giờ tối, các chiến hạm trở lại bến; các tù binh được đưa đến thành An Hải, một trong số họ đã chết trên đường trở về.

Tàu liên vận hỗn hợp Durance đã đến ngày hôm nay, mang từ Manila quân tăng viện Tagal.
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày 16 tháng 9.

Lính công binh tiếp tục loại bỏ gạo từ các kho chứa [ của quân An Nam] ở tả ngạn sông. Quân lính quay lại vị trí chiến đấu. Hai thủy thủ từ pháo hạm l'Alarme đã biến mất ngày hôm qua; chúng tôi đã tìm kiếm nhưng không thành công. Những người lính An Nam bị bắt làm tù binh trong ngày 13 được đưa đến gặp đô đốc, họ sẽ được thẩm vấn qua thông dịch viên.
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Ngày 19 tháng 9.

Một trong hai thủy thủ trên tàu l’Alarm biến mất vào ngày 15 đã đến thành An Hải. Đây là những gì anh ta kể:

- Chúng tôi đã ngủ quên trong một túp lều gần Đà Nẵng, nơi chúng tôi được chào đón nồng nhiệt. Chẳng bao lâu những tiếng kêu lớn đã đánh thức chúng tôi dậy, khoảng 200 người An Nam bao vây căn chòi. 2 chúng tôi chỉ có một lưỡi lê kiếm; đồng đội của tôi cầm thanh kiếm, tôi cầm bao kiếm. Sau một cuộc chống trả tuyệt vọng, người bạn đồng hành của tôi bị thương, một người An Nam lao vào áp sát anh ta, với thanh kiếm chém trúng cổ cho đến khi cái đầu rơi ra. Về phần tôi, tôi chạy thoát được, nhưng không được bao lâu thì bị bắt lại; một nhát gậy tre phang trúng vào đầu khiến tôi bất tỉnh. Sau khi tỉnh lại, tôi thấy mình bị nhốt trong một cái lồng tre, họ luồn một sợi dây xích vào cổ tôi, 1 sợi khác gắn vào chân. Trong 3 ngày, tôi bị giải đi bộ như thế này từ làng này sang làng khác. Trước mắt tôi là cái đầu của đồng đội đang treo trên cột, họ chỉ cho tôi ăn một ít cơm mà thôi.

Sáng nay, sau khi bắt tôi tự cởi xiềng xích và trả gươm, một viên quan đưa cho tôi một bức thư được gói trong lá cọ và cuộn lại trong một ống tre. Một đoàn hộ tống gồm 50 binh lính đi cùng tôi; họ bỏ lại tôi khi còn cách thành An Hải 2 km, họ chỉ cho tôi nơi để lại bức thư trả lời mà tôi đang mang theo.
 

duy_tân

Xe đạp
Biển số
OF-144798
Ngày cấp bằng
6/6/12
Số km
48
Động cơ
362,260 Mã lực
Cảm ơn Cụ rất nhiều! bản dịch rất hay ạ. khi nào cụ dịch xong thì cho cháu xin 1 bản để đọc với ah
 

doctor76

Xe ngựa
Người OF
Biển số
OF-81790
Ngày cấp bằng
3/1/11
Số km
25,045
Động cơ
698,243 Mã lực
Nơi ở
Sơn La
Sơ đồ vẽ tay của tác giả về các vị trí của liên quân Pháp-Tây Ban Nha và phòng tuyến của quân triều Nguyễn trên tả ngạn sông Hàn.

51125445135_1d822df190_o.jpg
 
Thông tin thớt
Đang tải
Top