Có lẽ nhiều cụ chưa biết về Henri Laurent Rivière (1827 – 1883), nhiều tư-liệu lịch sử chính-thống gọi là Đại tá, thật ra trong hồ sơ thì ông ta chỉ mới được phong Thiếu -tá hải -quân trước khi ra Bắc không lâu.
Vốn là 1 sỹ quan Hải-quân, nhưng ông cũng là một nhà- văn, nhà- thơ, nhà báo có tài, là bạn thân của văn hào Pháp A. Dumas ( con, tác giả Trà Hoa Nữ), chuyến ra Bắc lần này ông còn dự định sẽ viết một vài tác-phẩm văn-học.
Như em đã trình bày, sau khi việc phân-chia miền Bắc giữa Pháp và TQ thất bại, Pháp muốn chia đôi miền Bắc, còn TQ thì muốn lấy tất, bắt Pháp rút về Quảng Bình, lấy đó làm biên-giới, Rivière thuộc phe chủ- chiến, muốn dùng biện-pháp quân- sự giải quyết- vấn -đề.
Sau khi thương- thuyết với cụ Hoàng Diệu không thành, Rivière cho đánh thành Hn ngày 25 tháng 4 năm 1882 cụ Hoàng Diệu tự vẫn.
Ngày 19 tháng 5 năm 1883, do bị một tên người hầu- phòng là dân TQ làm nội- gián, Rivière đã bị quân Cờ Đen phục kích và giết chết tại Cầu Giấy cùng 5 sỹ quan và 30 lính.
Đại-úy Thomazi, trung-úy Bastard là những người trực -tiếp tham gia trận này mô- tả cái chết của Rivière:
....Một khẩu pháo bị văng xuống, Rivière vội chạy lại cùng với các pháo -thủ kéo pháo lên, quân Cờ Đen trông thấy, hô to: -thằng chỉ huy đấy, rồi tập -trung hỏa- lực bắn vào nhóm kéo pháo này, 1 sỹ quan bị trúng đạn gục ngay, Rivière bị 1 phát đạn vào vai, lảo- đảo ngã rồi lại đứng dậy, bị thêm một phát vào bả vai, ông ta khụy xuống..
Quân cờ đen ào tới, quân Pháp hoảng loạn rút lui bỏ lại Rivière nằm trên vũng máu, có lẽ ông ta còn sống, quân Cờ Đen bắt ông ta đem đi. Các sỹ quan Pháp cho rằng ông ta bị quân Cờ Đen giết sau đó.
Nhiều tuần sau, Pháp cho người đi tìm thi -thể Rivière nhưng không thấy, sau cùng, nhờ Paul-François Puginier, một cha-xứ đã sống lâu ở Vn, cha xứ nhờ một giáo dân Việt Nam thạo vùng Sơn Tây, phủ Hoài, người giáo dân này đã mua -chuộc được 1 lính Cờ Đen, và tìm thấy đầu và tay của Rivière đựng trong 1 chiếc hộp chôn ở làng Kiên -mai.
3 tuần sau, người giáo dân Vn này lại tìm thấy xác không đầu, không tay của Rivière gần Cầu Giấy, các sỹ quan Pháp qua bộ quân-phục và vạch- tay- áo xác -nhận đúng là Rivière.