Phố Hàng Chiếu, ảnh chụp năm 1875. Trong ảnh, phố có phần tường chắn sang các phố khác làm bằng những khúc gỗ lớn, xếp khít nhau, trên có chòi canh làm bằng tre nứa lợp cỏ tranh, tường đan phên, nhà cửa sát nhau, khá chật chội.
Các tường chắn và chòi canh là để chống quân trộm cướp, nguyên do, từ khoảng 1865, các toán quân thổ phỉ Trung Quốc như quân Cờ Đen, Cờ Trắng, Cờ Vàng...tràn sang miền Bắc, chúng cướp bóc, ngang nhiên thu phế, triều đình Huế đánh dẹp không lại, đành bất lực và buông xuôi....sau này thêm quân Thanh, quân cướp, quân Nguyễn, quân Pháp oánh nhau loạn xạ.
Con phố được xây trên thôn Thanh Hà cũ của huyện Thọ Xương. Ngày xưa, nơi đây bán nhiều chiếu cói và còn có bán cả bát [nên còn có tên là phố Hàng Bát].
Thời Pháp, phố có trên là Rue Jean Dupuis [tên nhà thám hiểm sông Hồng kiêm lái buôn Pháp], là nơi chuyên buôn súng ống đạn dược cho quân đội Pháp phía đầu phố. Tại phố này, đại úy Francis Garnier đã tiến vào hạ thành Hà Nội của tướng Hoàng Diệu.
Ngày nay, phố dài 275 mét nằm trong khu vực phường Đồng Xuân, quận Hoàn Kiếm, nối từ cửa ô Quan Chưởng đến ngã tư Hàng Đường - Đồng Xuân. Có 3 phố rẽ vào Hàng Chiếu từ cửa Ô Quan Chưởng là Ô Quan Chưởng, Thanh Hà và Đào Duy Từ. Đầu kia có 3 phố là Hàng Đường, Đồng Xuân và Hàng Mã. Phố cắt và dẫn qua các phố Nguyễn Thiện Thuật và Hàng Giầy. Trên phố còn có lối rẽ vào ngõ Đồng Xuân, thông sang với phố Cầu Đông.
Phố Hàng Chiếu hiện nay là con phố buôn bán sầm uất với nhiều loại mặt hàng khác nhau.
Ảnh do Emile Gsell studio thực hiện.
Tiếng Pháp:
Une rue de Hanoi avant l'intervention francais [aujourd’hui, rue Jean-Dupuis, du nom de celebre explorateur du Fleuve Rouge qui s’y installa en 1873]. Au premier plan, petite porte de quartier en bois, simple palissade surmontee d’une loggia pour le veilleur. Tout au fond, silhouette de la grande porte en briques qui existe encore aujourd’hui.
